장음표시 사용
41쪽
Proeul rojicienda est igitur doctrina Aead micorum . Pori pa- oticorum, aliorum tuo veterum philosophorum, qui docebant materiam esso aetPrnam. Plerique tamen supremam agnoscebant intelligentiam, quae informum componuns materiam . aspectabilcm hunc mundum cssecisset ; quamvis orgo materiae aeternita leni admiserint, inter atheos non computandi sunt.
Eae necessitate primi motoris. Certum est existere motum infinitis formis Varium . in aqria , in aere, in corporibus terrae, ut in tota machina mundi: dicunt athei illum ab ipsa materiae natura derivari: eonlondunt vorolhe istae illia in a materia oriri non posse , sod primarium motorem a materia distinctum evidenter supponer .
Ex necessitatε primi motoris demonstratur Draim existare. Prob. Existit Deus si admittendus sit primarius maturiae mo-lor : atqui admittendus est primarius materia o motor; vel enim admittendus est primarius materiae motor, VPl dicendum est motum ex proprietatibus materiac nece, sario fluere ipsiquo essentialem osse : atqui multiplici ratione demonstratur motum ex proprietatibus maloriae necessario non fluere nam ,
visibilitas , configurabilitas, ct mobilitas: atqui patet has proprietates esse passivas, et motum ex iis derivari non posse: ergo a versarii aliam exhibere debent materiae proprietatem , ex qua
ligatus , materia concipi non posset sine motu : atqui maleria concipi potust sine motu ; non possumus quidem mundum prae sontem, ut talem nobis exhibere sine motu, Sed percipimus nmn luna aliter dispositum, atque motu destitutum non repugnare; sa-eile nobis rupraesentamus corpora, ut quiescentia , et plura quiescere judicantur: ergo et
Tectio, et celeritas pariter necessariae forent, secus requireretur causa, quas talem directionem prae alia , talem celeritatis gradum prae alio determinaret ; ac proinde corpora in suo motu respectivo nullam mutationem subire possent. At quotidie videmus motum novas subeuntem mutationes : eadem corpora modo eloeius , modo lentius , modo ad orientem . modo ad oste identem , modo ad dea iram , modo ad SiniStram moventur : ergo Disiligod by Corale
42쪽
gradum, et directionem motus inou a se ipsis habent, sed a causa externa accipiunt ἰ ergo ut ipSum motum...' Corpora quiescientia non moventur . nisi vi externa impellantur, et eo major requiritur vis. quo major est eorum m Ios . vul major desideratur motus coleritas : unde omnes physici latentur materiarn ex natura sua osse inertem : ergo corpora gradum, et directionem motus, pro itideque motum ipsum a ca εa sibi Oxtrinseca accipiunt; ergo etc. Libenter satemur multa circa molus originum . naturam . et eommunicationem mentis nostrae actum sugere . et argumenta
soluta dissicillima inde petita nobis proponi posse ἰ verum numquid motus cxistentia ideo negari debet, vel asstrinanduin illum silao causa existere' Noutrinia concedere possunt athoi οῦ nisi orgo motus . existentiam rationabiliter explicunt. nihil contra nos probant , dissicultates congerendo. solvuntur objectiones. Obj. 1.' Fiuri potest eorpora per successionem infinitam alia ab aliis moveri : orgo primarius non requiritur motor. R Nego ant. Probavimus enim seriem infinitam ontium contingentium sibi succedentium essu impossibilum : at successio i sinita corporum , quae alia ab aliis motum acciperunt, non minus repugnat; esset enim collectio essectuum sine causa: ergo etc. Praeterea corpora in ea hypothesi moverentur neco ario. O
go invariabiliter , tum in directione . tum in celeritato , quodcvidenter contrarium est experientiae: ergo etc. Obj. 2. ' Corpora . quao videntur quiesccro . motu insentibili
ru era moventur; ergo molus ipsis est essentialis. R. 1.' Nego ant. Nemini eritin persuadero Ps o iant athoi lapides in terra jacentos . vel parietum domus c. n,tituentes , In B-tri Perpetuo agi lari: rapiuntur quidem cum lurra, tu in m itudiurno . tum motu annuali ; sed motus ille ipsis non est proprius , nec do illo loquuntur allisti : ergo etc. R. 2.' Nego conseq. Etiamsi enim concederetur omnia corpora motu insensibili continuo agitari . non sequeretur motum ipsis csseulialem esse , 1.' quia nihilominus concipi possunt sino mc- tu , aut aliter mola ; 2.' quia musta corpora revera mutantur quoad motum . ut nio ius diruetionem, ac celeritatem: id tantum ergo inferretur , Scilicut , causam infinitam ea sic costituisse ;
Obj. 3. ' O .nnia corpora versus centrum gravitatis necessario seruntur : ergo essentialiter moventur. R. Nesso cun seq. N. xiii 1.' quamvis omnia corpora ad centrum gravitatis seruntur . non tamen continuo moventur, ut experien ita c0 lal; a.' etiamsi versus euutrum gravitatis continuo mo- Diqitigod by Corale
43쪽
verentur, non idcirco motus ipsis loret essentialis; non enim aeorporum natura pendet eentrum gravitatis. sed a libera Dei voluntate. Aliundo . si materia . ut talis . aliam materiam ad soessentialiter traheret, omnia eorpora se invicem traherent , o eo ipso nustum esset eentrum gravitatis : ergo lex gravitatis r petenda est a voluntate primi motoris, qui libero eam instituit ;ergo probat Deum existero.
Argumenta physica ex inspectione orbis. et ex mirabili ordinuin eo relucente deducuntur. Mirabilem hunc ordinem negare non possunt athei . sed illum casui fortuito tribuunt, vel aeternum esse dicunt: primum loeum inter eos tenent Epicurei . quorum systoma breviter retellemus ἰ deindo argumenta phrsica Dei existentiam astruenti exponemus.
I. I. - m systemato Epimri. Epicurus , in Graecia anno 342 anis Christum natus , pere lebris exstitit philosophus, et plus quam trecenta scripsit volumina , reserente Diogeno Laertio. N on praeciso negabat esse Deos; sed contendebat illos huic mundo esso extraneos , in otio jacere.
et res humanas indisserentibus oculis cernere. Doctrinam atomorum . quas Leucippus, et Democritus Exeogitaverant. ordinare, et propagaro studuit. Sic originem mundi exinplicabat : Duo , inquit , omnium rerum fiunt principia . Scilicet. t.' ab aeterno existit inane , id est , spatium purum . cireum- quaque expansum, immensum, et infinitum; 2.' in magno inani aeterna existit materia , non quidem in unum corpus compacta. sed in primas sui ipsius particulas minutatim secta. Partes illas vocat atomos , quia juxta ipsum dividi nequeunt. Atomorum autem has sunt proprietates : 1.' varias habent tormas; aliae fiunt oblongae, aliaΘ sphaericae, aliae triangulares, et aliae instar hamorum innexae : 2.' sunt necessariae , et B ternae ; 3.' sunt indivisibiles , licet extensae , ob persectam duritiem, qua pollent; ..' a summo deorsum per vacuum nec SS rio moventur , juxta lineas reetas , et perpendiculares. His positis , sic mundus coepit existero : a summo deorfium ab aeterno serebantur atomi : sorte autem contigit, ut a linea recta declinantes , in se invicem impegerint , et sibi ob varias formas adhaerentes, varia ossormaverint corpora, ex quibus totus eoalescit orbis. Absurdum illud systema elegantibu versibus exornavit Lucretius, poeta Latinus . centum circiter annis ante Christum vivens , audacia adversus divinitatem notissimul.
44쪽
eur atomi existant, cur sint noeessariao , cur essentialiter moveantur . eur diversas habeant formas, etc. gratis igitur haec omnia supponit.
sunt noti exiStentes , vel alio modo existentes . immobiles , Vel aliam directionem sequentes : quod autem alio modo concipi m test . jam non est necesqarium . sed externam Rupponit causam. qua determinatum fuerit ad hune . vel illum existendi modum:
tomos juxta lineam rectam essentialiter moveri , et tamen quo dam casu ab illa rectitudine duelinasso ; 2.' supponit vacuum immensum, et simul admittit atomos numero infinitas, quas Pr indo totum inane imploro debuissent; a.' in vacuo infinito Sum inum. et deorsum distinguit; L. ' suas atomos extensa fi esse eo tendit , ut tamen indivisibiles: porro haee omnia evidenter sibi contradicunt : ergo cie.
deducit ; ex principiis enim suis deducit originem mentium n strarum, larmationum omnium eorporum , structuram mundi. et illius conservationem; at illae consecutiones ex principiis Ep eurirecto deduci non posSunt.
deduci non potest : quis enim sibi persuadero poterit quemdam Partium ex tonsarum motum , aliquam materiae configurationem vol cr99lomerationem . cogitationem, et ipsum cogitationis subjeclum producere ' Nulla enim est connexio inter cogitationem, et proprietatus materiae nobis cognitas. Insuper alibi demonstrabimus subjectum cogitans a materia esse distinctum : ergo ete.
structorum , maxima relucet intelligentia : omnes partes admirabili connexu inter se devinciuntur, persecta harmonia ad t tum concurrunt: atqui perabsurdum est ordinem tam persectum ex caeca atomorum concursione prodiisse : ergo etc.
se causam ; nam ubi deprehenditur Ordo conspicuus , et dispossetio partium admirabilis. ibi adfuisse causam intelligentem. Et Sa plenim necesse est. Quis, videns domum bens ordinatam quo Disiti geo by Gooste
45쪽
ad portas, senestras, cubiculari 3 . caminos, ea ter quo parios. persuasum habebit ea in casu fortuito sic sacram esse ldum clici potest de statua , tabella . libro, etc. ergo a sortiori de mundo...' Consorvatio persectae hujus rerum dispositionis absurdius adhuc fortuito atomorum concursui tribuoretur ; quod enim ostlar initum , nullam habet firmitatem : si in uno instanti aliquis
videatur Ordo in posteriori momento nova commotione destruitur : at ex pluribus vianorum millibus orbis in eadein mirabili dispositione constans remanet, et nulla mutationis apparentia in eo deprehenditur : urgo utc. aliunde etc. insuper etc. ergo etc. Iruntur objectiones. Obj. t.' Per totam auturnitatem inlinitae esse potuerunt at morum in si se incurrentium dispositiones: atqui inter illas dispositiones pracsons rorum universitas continetur: ergo etc. R. t.' Νgo maj. Talos quippe atomorum compositionos ad Summum polentia, non vero actu infinitao essent: ergo admitti non potest eas in numero infinito extitisse. R. 2.' Nego min. Νam 1.' existunt in mundo spiritus : atqui spiritus nulla ratione inter varias atomorum dispositiones continentur. 2.' Aliqua debet esse proportio in lor causam, et effectum: atqui nulla ost proportio inter fortuitum atomorum concurSum, et perscctum ordinem, qui in orbe conspicitur ; quis enim serio dixerit oculos temerario casu saetos egqo ad videndum . aures ad audiendum, nares ad ollaeiondum . pedes ad ambulandum. etc.
3.' ordo mundi est constans et terra, luna, ut ci iacta sidera ea dem subeunt conversiones ; eodem modo plantae se reproducunt. nimalia sese regenerant , et species diversae non confunduntur' porro tanta rerum stabilitas mera caucarum atomorum Productio Ps e non potest: ergo Ptc.
Obj. 2.' Quotidio plurima nascuntur animalia ex sola corrumlioue , V. g. vermes in carnibus : ergo similiter corpora nunc existentia ex limo terrae, vel ex fortuito atomorum concursu orseri Dituerunt.
R. Nego ant. Apud omnos enim historiae naturalis peritos nunc constat nulla produci animalia sine semine e cum autem Semen in Varia loca saepe asportetur ibique diversis causis nobis inco gnilis foveatur, hinc accidit, ut plurima nascantur animalia, quo rum non lacile originem detegimus ; non ideo tamen corruptionitribuenda sunt: M g. nulli vormes nascuntur in carnibus, quando ux ascae Ova sua in eas deponere non potuerunt: ergo ete
Multis ullis rationibus systema Epicuri refelli posset; verum tot manifestis ah,urdi talibus scaturit, ut quae ja in diximus abundo suiliciant. Vide Fenelou l) ot opus exquisitis versibus Latinis scriptum , cui titulus: Anti-Dterritus.
46쪽
Non ne Pqso ost systema reeentium a theorum . in nefandis n- peribus , et praesortim in Oxecrabili libro inseri plo Susteme dola natura . exposita singillati in re soli ore. Illorum absurditas ρx dictis patet , et ex dicendis evidentius patebit. Utiliter logelue Opuq dictum: les Hesserienses. ete. auctore Burruet l) , et aliud eui titulus : Examen du Materialisme , D. B Uier. S. Il. - Εaeponuntur argumenta physica Dei existentiam astruentia Tot confici possent ar gumpnia ph3 si ea ad demonstrandam Dei existentiam . quot sunt partes in orbe universo; sed duo tantum Proponemus, uuum ς 'neral0 . ex inspectione orbis petitum , et alterum Speciale , ex sormations corporis nostri depromptum.
ARGUMENTUM PRIMΓΜ. Eae inspeetione orbis petitum. PROPO AIT O
Ex mirabili dispositione orbis demonstratur Deum exist e. Prob. Ut ex orbis inspectione domonstr tur DPum exi uero . duo sufficiunt, rem po d.' ut in eo mirabilis ex stat ordo. el 2. 'ut ille ordo soli Deo tribui possit : atqui haec duo constant.1.' Mirabilis existit ordo. Ubi onim conspicimus multiplicitatem entium omnis gonoris , mirabilem inter ea concentum . nccuratam omnium parti iam illarum consensionem , demirandam specierum secunditatem , ct perpoluam rerum conServation in . ibi mirabilem ad sin ordinem salendum est : atqui tales persectionis Phara et ros ubicumque videmus in orbe.
coryoribus, quae supra nos volvuntur, usque ad ultimas materia particulas , quot sp cies diversao Dialium i quis eas dinumeraro posset Stupendi coelostes globi capitibus nostris suspensi suo splendoro nos det Hetant , sua multitudine nostram mirationum excitant, sua distantia prope infinita , sua mole ingenti nos stupefaciunt : terra , respectu illorum , est velut punctum vix sPnsibile ; innumeras tarnon multitudines animalium, plantarum, et mineralium super illam circumspicimus οῦ quanta enim dici pos sciat ab elephanto ad vermiculos , ab aquila ad musciculas , ab enormibus colis usque ad pisciculo A , vol minimas conchas , ab altissimis cedris ad humiliores horbast ergo et c.
stellae . Vehat exercitus mirifice compo itus , stant in firma monto . sol, et luna alternig vici hus nos perlustrant , mare inter limites si hi assignatos fideliter sistit , profundae illius aquae plurimo sale miscuntur . et saPpo vehementer agilantur , ne corrumpantur, et putrescanu sustinendis, deserendisquo navibus in-
47쪽
serviunt, et plagas, anno gentes a se longo distantes qu. si adunant. Immensa aeris substantia ad conservationem et ii ne animalis omnino ri essaria. t rram circumcingit. Et eunetorum constitu
tioni optimo est accommodata : si tenuior osset . eis nou sum-eeret ; si crassior . ea sussoearet. Solida est terra , ni nox aliaque entia gravia sustinent: si multo foret mollior. in ipsa sicut in aquas immergeremur; si panto durior . nec fodi nνη coli posset. Radii solis superficiem maris calefacientos . aquas dilatant. ab extraneis substantiis separant . in subtiles vapores reducunt . qui sursum elevati, nubes componunt. atmosphaeram temperant. pluviam in terram distillant. Pro diversis animalibus , Rive in aquis natantibus , sive in aere volantibus . sive in torra degentibus . varia parantur alimenta; singulas eorum species suos habent Inores . quos non mutant: ad specialem finem destiuatae , ab illo non recedunt, oi ergo 2.' ste. 3.' Singularis est eonsensio inter varias uniuscujusque erilis partes , et inter partes totius omis. Quam mirum est plantarum artificium t singulae enim constant tubulis. et canalibus, quo xum alii ad excipiendum aerem . et alii ad suceos nutritios , O visceribus terrae extrahendus destinantur. Quid mirabilius corporibus organicis quam perlaeta ordinatio intor diversa eorum membra, inter pari s singula membra eoistituontes t Quis . v.
g. accuratam oculi, auri A . cordis , nervorum . fibrarum , 3rlo riarum, Venarum, etc. constructionem ali uto eonsiderans . Optimmam eorum in cunctis individuis proportionem demirans, Statim non exclamaret manifestos ibi adesse infinitae sapientias charaeteres' Adhuc mirabilior est istiusmodi ordo in animalculis, quavope microseopiorum nunc doteguntur z tu aqua conlinunt. V. g.
infinitae multitudines huius generis eulium existunt, vivunt. Dinatant, sicut magni pisces in mari; adeo sunt parva, ait mi G eu. ut vermiculi casei vigesios septies millies mi uium t 27.000.000 lcis sint majores. Arenula igitur est respectu illarum sicut globus terrae respectu nostri; verumtamen reperiuntur in eis cun cta Organa . eum debita proportione . caro , et ossa . DerVi . ei musculi . Stomachus . et viscera , sanguis . et alii humores, etc. Vide Valmont-d Bomare , art. Anima cul8.
Haec mirabilis consensio in individuis existens , in speciebus. in generibus , et in toto orbo conspicitur : omnia sunt concat nata , ordinata , ad eumdem finom lendentia, totum ex innumeris partibus diversis mirabiliter conflatum est iciunt. sicut Variae colorum , et umbrarum distributiones unam tabellam . multdo cohortes militum unum Oxercitum diversae rotae, aliaeque Par tes unum horologium. innumerae litterae quodam ordine disposi
48쪽
cunditas et eo ervatio : species enim , juxta genus suum , sese perpetuant sitie mutatione eSSentiali. Inter animalia , alia sunt vivi para , alia ovi para , alia varias Sebeunt metamorphoses; plus vel minus vivunt , delude moriuntur , et Semper eadem reperi-Untur ; plantae sese reproducunt , aliao per grana certo modo foecundata opo sexuum , ut in animalibus; aliae per taleas boutura aliae per radices , V. g. les Immme deHerre , etc. I ies t noctes, menses, et anni eodem modo sibi succedunt: easdum directiones tam constanter sequuntur sidera , ut in immensis spatiis, quae percurrunt, motus, et reditus eorum exacto computari Ot certo praedici queant: ergo ..' etc. aliunde etc. Ergo l. Persectus ordo cxistit in mundo : est sactum patens quod a n mino in dubium revocari potest. II. Ille ordo mirabilis soli Deo tribui potest. Vel onim a Deo suit institutus . vel necessario existit . vel a casu fortuito prodiit : atqui duo posteriora dici nequeunt. 1.' Non eaeistit nece sario : nam alitur constitui non potuisset : atqui non repugnat illum aliter suisse constitutum. Insuper demonstravimus materiam non esse necessariam: ergo nec Ordo in ea relucens noceS-
sarius est. 2.' A casu fortuito non prodiit; nam t.' materiao et menta necessaria, et auterna essent, quod repugnat: 2.' easus fortuitus ost nomen sensu vacuum ; in ea vero h Spothesi mirificus, et constans ordo sine causa intelligenti existeret: atqui hoe repugnat: ubi enim sunt sinos evidenter intenti, et inedia ad eos assequendos apta. ihi praesuisso causam intelligentem, et sapientem necesso est : at in mundo multi conspiciuntur sines evidoniatur intenti , et media ad eos assequendos aptissima : sic oculi aptiori loco positi sunt ad videndum . aures ad audiendum, etc. umquid casu fortuito contigit pisces habere squamas . et aves plumag Numquid temerario naturae ludo animalia manducant, Dibunt . crescunt, multiplicantur, ut easdum SPecies Semper servant haec satori coguntur athei: sed quis tales absurditates patientur audire posset Νοnne qui videt palatium , statuam , ta- hellam , librum , horologium , etc. statim judicat adsuisso opificem, qui haec socerit' attamen haec opera multo inferiora sunt
operibus naturae ἰ domus non generat domos , Statua non producit statuas ejusdem naturae sormae et speciei , sicut plantae et animalia : stolidissimi ergo sunt qui amrmare non erubescunt mirabilem ordinem in mundo relucentem supremau sapientias opus non esse ἰ ergo utc. aliunde etc. Ergo 2.' etc. Unde jubilantes exelamare debemus cum Psalmista : Coeli enarrant gloriam Dei : et opera manuum ejus annuus iat tirmamentum lil ; vel allieos praeticos redarguere , cum citato Paulo s2J, 0 Ps. LVIII.
49쪽
dieenies : Invisibilia ipsius Dei j a ereatura mundi, per ea quae
faeta sunt intellecta eo pieiuntur: sempiterna quoque ejus virtus et diuinitas , ita ut sint ineae sabiles. Circa praesens argumentum . ex mirabili ordine mundi petitum , legi possunt : Cicero de Natura Deorum etc. l . Solvuntur objectiones. Obj. 1.' Plures insipientiae charactores deprehenduntur in mundo : ergo ex mirabili ejus structura demonstrari non potest Deum
R. Nego ant. Assirmaro enim non possumus insipientiae characteres conspici in mundo , nisi cognoscamus Supremam intelligentiam ea lacore, aut permittere non potuisse, quae minus ordinata nobis videntur : atqui certe non percipimus supremam ii telligentiam ea sacere etc. ad hoc enim necesse foret, ut limites supremae potentiae nosceremus : atqui hoc manifeste repugnat :ergo, ex apparentibus insipientiae characteribus, qui conspiciuntur in mundo unum in serri poteSt, scilicet mulla nos latero :porro nemo non videt quam immerito inde concluderetur , vel mirabilem non existero ordinem in mundo , vel ordinem istum supremi Gubernatoris existentiam non arguere. Quis enim . inspiciens horologium, in quo nonnullarum rotularum utilitatem Non perciperet, concluderet illud sine opifice factum sui se Quanto magis insanus est, qui contendero non erubescit mundum supremae intelligentiae opus non esse , quia plurima Sunt, qu rum utilitatem vel destinationem non advertit i Unde eleganter
Suspieioni tam tenui . nunquid homo censes . Sub solis , tua quod mens judeae erigit altum , Responsum tibi quaerenti jam reddere eurret Praeeeptor tuus auscultans I turbaverit unum Verbum te , proh eaeee relator ; nu modo cernis
50쪽
Ouam tabulaε partem p tibi eondita eaetera sulsunt Obscuro penetrali: jam deeernere totum Velis opus: prudentem ingratae . manum tibi prodesι
Intueor , quae prorsus retrahit haee mala . quibus Assidue quereris. Pesit ars opes ipsa veneni. Inst. 1 ' Pluvia aliquando decidit in mare, in deserta . in terras incultas, steriles, aut jam nimis madefactas , dum alibi gogetes prac siceitate percunt οῦ multa sunt insecta , plantae et her-hao , quae noxia sunt : ergo plures insipientiae sunt characteres
R. Nego eo eq. Deus enim ereando mundum nonnullas instituit leges constantes, et uniformes, juxta quas iidem essectus in
iisdem circumstantiis producuntur : sic aqua maris sole calefacta distinatur , a maloriis extraneis separatur, in tenuem Vapo rem reducitur, cum aere commixta seorsim elevatur, in nubes
convertitur ἰ nubes ventis agitantur . huc atque illuc impelluntur . et in varias plagas salutares effundunt aquas. Vi autem sapientis hujusmodi legis nonnunquam accidit, ut pluviae in mare. in rupes , in terras desertas incidant , dum alibi segetes siccitate marcescunt ; sed quid inde num in id inserendum est institutionem pluviae non esso sapientem . aut casu sortuito contingere Insuper dici potest Deum voluisse, ut nostram ab ipso depondentiam agnosceremus, eumquo supplices deprecaremur; alios sines nobis ignotos sibi proponere potuit. Praeterea , ex animalibus venenosis, ex plantis, et herbis noxiis emicacia conficiuntur remedia. Aliunde summa Creatoris sapientia tam mirabiliter in his substantiis emicat quam in aliis, vi delicet ratione constructionis, propaginis, nutritionis, etc. ergo ete.
Omnis mundi ea eonstans est concordia discors Pellitur illius aetoreo discordia cosior omnia eonspirant nobis, simul aequora, montes , Atque astrum radians, aeris saevique tyranni. Hae ea mortales possit regnare per Omnes. Le reste t' est eaehe gous un epais rideau ,
Tel est de runicens Ia eonstantε harmonis , De son empire heurua la discorde est bannie. I ut conspire potir nous , les montagnes , les metra ,
L'ostre brutant du jour, les fera tyrans des atra. Puisse te me me uecord regner parmi les homines l