장음표시 사용
61쪽
ipsae quoque superioribus duntaxat annis eam sibi Eruditionem computravere hujusmodi infamiam attribuas, necesse est. Quod, quam seipso perspiscuum sit, tute ipse observas. Quid vero in illustrissima quoque ac doctissima Venetorum Republica inscitia haec, atque ruditas , opprobretur, planum est: Siquidem nullas illic Statuas, quibuscumque agatur harpagonibus , protraxeris. Quippe notum apprime fuerit , ex eversae manu HuNGARORuM RQuILEIAE reliquiis , pluribus ab hine saeculis Civitatem illam ac Populum
jam sere perditum , de iando Sinus Adriatici in ΑEstuariis , scirpos inter & carices optimo sane Fato emersisse. a Ubi proinde neque PHI
DIM ullus, neque PRHITELEs cunctis retro se culis quicquam caelaverit. Verum, arbitror ego, nequaquam StaENTIAE NuMMARIAE , aut LAPIDARIs inopia, HuNGARIAM ruditate , ignorantiaque obsolescere tibi videri; at PHIL OPHIAE putem RECENTIORuM egestate, quae CARUEsIuM , aut GAssENDuM , nuperos I vEN REs profitetur; quaeve MECHANICAE nomen sortita est . Utpote cum utilis non minus , quam jucunda, veritates bene multas nedum contempla' tione assequatur; verum ob oculos usque ponat, Stangi sere sentirique iaciat, ac ipso propemodum saeto demonstret. Multis praeterea MATHESEOS , GEOMETRIAE , STATICAEque intersertis cognitionibus sDisitired by Cc oste
62쪽
bus, ceu gemmis quibusdam decoretur et qua Mortalium menteis mirifice perpoliant , ct ab animantibus longe secernant . LITTERARuM au tem sive bonarum AmruM singulare , ac praeci puum ornamentum , ct flos quidam delectior j re dici, esseque debeant. Quod adeo exploratum sit, ut videlicet desiderato probatissimae istius PHILos HIAE studio LiTTERAE ipsae squalere , &quodammodo obliteratae esse videantur. Quia prininde IluNGARIA ejusmodi Doctrinae sortem non etiamdum sit adepta, tametsi fortasse in nugacibus , ct jejunis PERDANTI RuM titivilitiis, aut melius vitilitigationibus improbo seratur nisu. nutus iccirco probiores hasere litteras jure comprobatur , pravamque, G inutilem earum tradendarum , eolendarumque rationem tenere. .
Reor Α msARIE , in tua me sensa penitius introisse, atque ex ore tuo fuisse loquutum , dum hasce periodos sie ad palatum tuum subegi. At vero si penuria istius, quam descripsimus , Eruditionis , LITTERARuM OPTIMARuM rudis audire debeat HuRGAMA , jam te quoque in societatem calamitatis accensuerit. inippe quem non vane ominer in illo ratiocinandi genere parum admodum fuisse exercitatum , si simplicem aliquam, ac enarrantem Sectas-Philosophicas Cognitio-gnitionem, excipiam. Intelligo siquidem Praeceptore DOMINICO LAE RINO ) PATAvu Humanios a rea
63쪽
res te Litteras, ac vix praeterea aliquid, condidicisse; tum Μilitiae fuisse adscriptum . Μissione subinde obtenta, ROMAM concessisse. Heic priora illa mitiora Studia, Eloquentiam in primis repe
tere , atque in ediscendam una IuRIsPRuDENTIAM, utcumque incumbere; reliquum postea temporis, aut potiorem sane partem, in famulatu, & obsequio Μaecenatum impendere, insumere, coli care . Quae integra sere vitae tuae Ratio, quam ab optimis Amicorum tuorum recenter edoctus sum , mihi certo argumento fuerit, exiguum te sudorem in ΜΕCAANICAE PHIL OPHIAE gratiam aut eliquasse antea, aut in praesens eliquare; ac propterea minus in ea , aut paullo magis quam HuNGARos esse versatum . od si quocirca illius nobis ignorantiam regerere pergas ac vitio tribuere, cur quaeso vel hiscere ausis p cur sordes nobis adlinis , ac te ipsum non repurgast cur doceri nos egere , judicium tibi arrogas, quum
ipse nescias pJam vero quod ad propositum propius
sectat longissime omnino a vero abest, Math θοι, Geometriae, Statisaeque, ct hujusmodi RERUM
Cognitiones, usumque earum ab IIUNGARIA prorsus exulare, aut praetMm, edi inutilem enum tradenodarum , eolendarumque suscipi rationem . Enimvero , in ACADEMIA ΤYRNAVIENsI , quae haud sane multis ITALIAE , etiam praecipuis pace omnium diae ro
64쪽
ro excellentiam, praestantiamque concedat ; quae-Ve universis LITTERARIIs DisCIPinis insigniter , ct amplius saeculo efflorescit ; atque bis mille , aut facile pluribus a Discipulis in annos singulos aditur; in ACADEMIA inquam ΤYRNAvImsI Publicus ΜΑ-Enos Doctor destinato jam olim liberali stipendio constitutus, ct suscepti muneris parteis implet naviter, & HUNGARI RuM LITTERARuM decus egregie sustinet. Alter, in Auri Argent, que , nec non Hydargyri sive Μercurii, Cinnabaris nativae, Antimonii, Aeris, Cupri, Stanni, Plumbi, Ferri denique, clarissimis HuNGARIAE FO-dinis ; hoc est : in Civitate praepotenti nobis SEL
MEGO, SCHEMNICIO Τeutonibus, quae ΜOntana
rum Urbium sere princeps est ; alter ajebam
urbano alios, alios regali sumptu, in modo comme
moratisDIsCIPUNIs non modo continenter, at cumu
lato etiam cum seu stu instituit. Immo immo in hac ipsa,ac aliis quae complures sunt metallorum quin rumvis feracibus CNITATIBus, admiranda praedictarum ARTIuM , ac sane prodigiosa , ct incredibilia opera , quae nusquam tota qua patet ITA LIA conspicias quotidie fieri, novaque novis superinducioribus arrectis , atque ore patente stuperer . Illic siquidem in barathris , quadringentos s& amplius pedes intra petrarum perpetuarunt sinus defossis, alibi restagnantes, ebullientes ali bi
65쪽
bi aquas, metallorumq; fossoribus ossicientes atque importunas, inde ab imo quod vix credas , minus autem capias ignis adversum elementum ignis protrahit, & ejectat incredibili copia, modo prorsus inusitato. Illic ab remotissimis hisce,altissimisque cavernis, ac voraginibus, aer malignus propulsatur , ct alius humanae salubris respirati ni , a terrae facie insufflatur. Illic a pluribus
passuum millibus per media cavatorum saxorum , montiumque immanium viscera, invita, ac remurmurans unda Contra naturae ingenium susdequeis perducitur, dc ad ossicinarum Iabricarumque imnumerarum usus, fit obnoxia . Haereres , tuique impos nil verius fieres, dum coram intuerere admirabili illam artificio, unam eandemque, cen tum diversa operari: ignes accendere, sufflareque; rursus restinguerer petras quatere , comminuere; aurum, argentumque a pulvere secern re; attollere machinas, luditesque , ac malleos immensi ponderis: hue demum , ct illuc, antro sum, retrorsumque, modo languidius, modo velim hementius, nunc pleno alveo, iterum per siphunc los & canaliculos,pro rerum exigentia praesto esse: nutibus deniquePraesectorum exactissime obaudire. Illic praeterea montes nubibus immissi, dc insinuati, ac perhorridis vallibus dividui, opportunissimo viarum compendio summos apud vertices copulantur, plananturque : ut prosecto non
66쪽
capias, qua ratione factum sit, quod insuperabilia, ct vix avibus habitata cacumina, planum, Scoaequatum iter , curribus , hominibusque praebeant. Illic postea. de pusillo lapide e vena te
rae metallica deprompto, aurum ab arsenio, cu
pro, stanno, plumbo, Artifices illi 1eientissimi igne judice in conspectu separant , ac disce nunt. Atque quod observavi quidem, assequi tamen haud poteram ; noverunt homines longe peritissimi quot auri, argentique unciae delitescant
hac certa in congerie concretorum etiamdum, ac temere in pondus sumptorum lapidum. Dies me tandem deiecerit,si universa Artefactorum portenta narratione compleisti velim, quae in HuNGAMAM Fodinis Uiri ΜΑ-EsEos , ac omnis GEOME
TRIM TATICAEq; oppido gnari,in dies emoliuntur. Quae sicuti acutissimae it austriae sunt, ita opimum censum redhibent, ct maximam impensam levant. Ambigis Α ΕRsARIE adi velim , tumet vide , tumet inspice, tumet perlustra. Quod utinania, saltum abs te fuisset, antequam HuNGARIAE Eruditionem tua unius licentia, non experientia propria, non ullius probati Fide , auctoritate ac judicio, sus deque ferre in animum induxeras . Sed jam ad PHiis HIAM, quae hodie RECE
TIORuM audit, sermonem destinato advertamus . Et vero, haud quemquam praeterit, varium Smutabile Uumus, quemadmodum novorum per'
67쪽
Peripatetisorum ab An. liquitatrii ab in nore; a Sectatoribus p uastam ab afutatae.
eupidum esse solere; ita dato veluti Clastico ea mox complecti, S consectari. Secus tamen semtiendum de S IENTIBus . Quippe quibus conve nerit licet mutare consilium, haud praepropere nihilominus, ac repentino: verum cum ratio suadet, cum jubet aequitas, cum apertae, aut saltem lucidioris veritatis pondus eodem inclinatiPosthaec, nemo nescit ante CARTHEnuM , GASSENDuMque, sic alios, quos aetas tulit novior Philosophos, PERIPHETI RuM Doctrinam toto Christiani Orbis ambitu plurima Saecula viguisse, neque vero etiam dum uti locutulfus hic, S ille obstrepit prorsus collabascere, sed adhuc dubio procul mole ssua firmiter consistere. Hujus Author quid enim magis evulgatumῖ ARHTOTELEs STAGIRITEs Vir summo ingenio , o Selemiae eopia: a) quo quis doctior quis acutior pquis in rebus, mel inveniendis , quis judicandis acrior
unquam fuit Z b Summus utique in omni Doctrina , G immensae subtilitatis c . cum dubito Scientia
rerum,anScriptorum coplayan eloquendi suavitateῖan i Detentionum acumina an varietate operum elariorem ρο-
tem p d Nec vane proinde a PLATONE praedicatum Anagnosten, meritatis Philosophum,o mentem Sch De. In hujus ibur litteraria monumenta , quae auro, cedroque dignissima, Doetorum Antesignanis continenter habita sunt, post alios , ΤHOMAsinpriinis de Acrilino, ct Jo Nes Dum S Tus
68쪽
c Μagistri profecto divini , ac Caelo potius d
missi, quam communes terrae filii, etsi in nomnullis haud tantae molis, dissentientes insignes Commentarios elaborata collectione, accurationeque , ac dispunctione plane consecerant. Qui deinde longissimis temporibus FAMILIAs duarum SECTARUM PERIPATETICARUM cunctorum judicio principes duxere, citra audaciorem cujusquam refragationem. Quo factum , ut PERIPATETICORUM DOCTRINAM tantis Duciaus provectim dum Mundus ERUDITORUM quaquaversum complecteretur, dumque huic certe uni adsurgeret, MCL Sin quoque SANCTA DEI eidem ipsi plurimum comstanter tribuerit. Atqueadeo ad Sacrosanista usque Dogmata, quantum fas erat, illam cooptaverit,ae veluti .consecratam , proque sua quodammodo
receptam, eis subservire , S ut ita dicam anci, lari jusserit. Id quod non obscure innuit Prae-oeptor Angelicus Primae Partis Quaest. prima . Lapsu porro saeculorum curiosius quibusdam rerum principia rimantibus, improboque studio, ac demersione pervestigantibus, ad quae nimirum tanquam primigenia Elementa singula Mundi co pora, ad quas origines, caussas, primaque semina , tot enascentes longe disparatos essectus reduci certius, revocarique oporteret; plura pro incomeussis diutissime tradita ΑRII TEUORuM SCITAmtaraque, tanquam cum vero minus, quata
69쪽
ereditum filii, consentientia, sed neque tandem ARIN ELIs genuina, insuper habenta esse ceti-suerunt . Siquidem adinventum sit ab Clarissimi alioquin, ac sine dubitatione PRINCIPIs PHILOMPHI SCRIPTA authentica , quorum Tino. PHRAnus NELEuM MEPsI- secerat haeredem diu terrae defossa haesisse AHAMC-- Regum metu: Atque tumdemum,cum jam pene blattae, ac tineae ea depastile , cum humor Iabefactaverat, cum injuria loci corruperat, eruta, APPELLICO Ni ΤEro vendita suisse: a quo , sicuti postea e Graecia per L. SYLLAM ROMAM translata) absΤYRAM NIONE quoque GRAMMATICO, prout visum suit, aut fieri potuit,multis repositis,additis,detractis,perminiatisque, S substitutis, interpolata. proindeque sub
lestae fidei haud parum admodum esse reddita b . Qua de caussa cuti exillimatum fuit aequis
sima , RECENTIOREs isti PHILOSOPHI nova SYSTEM TA, INsTITuTAque PHILos HIAE, haud parum inter se dissidentia, ad veritatem indagandam adornaverer quae in G sm ,CARTHEsIo,NEumoNio, alii Gque . Ut autem invidiam ipsi novitatis frangerent, Doctrinam recens increbrescentem , illam cumprimis de Atomis, vel Corpusculis, sive molec sis exilibus , ac minutissimas ut dicam Ioel capedunculas implentibus, vetustissimis a Trit vis, S bello usque Trojano antiquioribus ABORDGmisus repetunt e . Itaque ad OCHuM usque
70쪽
-, S EPICum , disertioribus nimirum Satoribus, ct Inventoribus gloriantur b . Quamquam autem CICERO, Homo acerrimi judicii, & aequi rectique studiosissimus, expendens DEMOCRITI, atque EPICURI Commentationes, candide id , quod semserat enunciaverit γ . F es comptixioaus, edi eo 'Miones , es adhaestauiones Atomorum inter se, .ex quo e ceretur Munias , omnesque panes Munia, quaeque in eo essent ; res ιota ficta pueriliser: Quamquam deinde ipse quoque CARTHEMG secretiore Numine putem impulsus, in haec verba eruperit : Ilia mea da Principiis fatuis; tamen labore incredibili. indefessa contemplatione, sudatis lucubrationibus eum rara ingenii perspicacia conjunctis, eo .rem adduxere aliquando, novioresisti Pininsopin , tantundem illustravere, explanavere, atque ad explicanda phoenomena, ct imsolita, aut recondita Terrae ac Caeli, rerumque sub sensum cadentium arcana, accomodaver
peregrina ista, aut obsoleta , ct inusitata retroactis lustris DOGMATA , ut sapientissimi hodie , iique permulti Viri, eis non quomodocumque , aut assentando; sed plene omnino, atque ex an, mo assentiendo adhaerescant. Illorum de numero censeri, propalamque indicari , ct gestiant, de gloriae, ae eruditionis potiore loco reponant.