Accuratissima et breuissima Aristoteleiorum librorum de dialectica inductio, rudiori aetati pernecessaria. Auctore Petro Guinellio

81쪽

cula cum coniuetreione copulandi,bi septimo compsexionis genere constituitur,ut: a Non o ciuilis est,m rusticusnο, .sed ciuilis est. Ergo Non est rusticus. Non erdoctus est,cTarru non sed est doctus. Ergo a.

bilis stac nititutis,restat ut pejauca de ea ratiocinatione d serui ta effectrις appellamus. Ratiocinatio et 'istica exue crijs quae medis carent, notiori b s, klyribus, perpe-Dis,causist concilionis efficitur .

omne animal inimis cr cogistillam pHiceps est capax disciplinae.

est aenibial rationis ct cogitationis partu

82쪽

Ex caussis,&principiis,&primis. Qnotiescunque sol f rtur si pra horizontem,dies a singulis autem uiginti quatuor horis semel supra ostrum horizonti resertum. Ergo,singulis uiginti uatuor horis semel est dies. Item:

Omne ortum interibit. .

Omne animal est ortutes. Eribomne animal interibit. Non his omnino negligendsim est Demonstrati m in duobus generibus, nempe e fcctuci causse Uari praecipue: quoruin alterum rem remota calis probat, alterum non omnino ficu simplicitis rci, se commonstra scd etiam caclydm eius,cuius uit,

Prioris generis cxemplum. Omnis uermis est animal. Ab effectu. Omnis sierpense lucritiis. Ergo Cmnis serpens eli disimus. Posterioris exemptu in tale : icquid habet cerebrum entit.

Omnis piscis habet cerebrum. Ergo ' omnis piscis sensit. F et imito

83쪽

uulus doctrinam quia in commentario nostro fo- eam incurate explicauimas, attingimus tantum,

modo.

Nunc deinceps de ratioci latio tu facultatissus ficu potestatibus nonnihil dicendum est: quae propter formam ratiocinationi conveniunt, quando uel uerit ris explicandae,uel falsitatis docendae causa adhibensicr.Porro hae in sex meribus considcrantur, Gmpe nui plura concluaendi, ex aerisfalsum concludendi in orbem rem docendi, por conuersisneni,per affurdi demorationem coinprobandi,cx repug 'an tibus enunciationibus cfficiendi. Prima uiser potestas in convcrsione G sub um, ptione spectatur: haec in medio uerbo ex cq clusio me,illa tantummodo in conclusione constιtutae ratio elautionis consistit. Acin g ncrulibus, chcialitus, quae aiunt, maxime locu habet,quae ad partera m g tate accommodantur,non item . Vulet autem ad auge G orationem,et ad euidentia ετ pcllicuitatem cot clusioni atque argumentationi accommodandam.

Secunda potestas ex fulsis siumptioκibus ueritate quidem elici non ex uerisfalsitatem. Probat autem exueris tantummodo uerum effici sed ex fulsis uersi. Ex quo duplex genus huic ni conuenient imum proasiciscitur,lectus,ca se,quorustrunq; ex medii collocatione, atque extremorum affectione cognoscitur.Nam,si exueri pronunciatis vera complexio ef

e a nomina

84쪽

Gul NELLII. nominatur Ufictus perficitur ratiocinatio. Tertia, hoc est, probatio, qua quasi in orbem alia assi s Uenduntur, in disserendo prorsus uitiosa est quia nihil in orbem demonstrari, ac necessaria ratiocinatione concludi potest.Haec fucustas probaebiliabus Cy ijs quae ad opinionem referuntur ratiocinationibus conducit, non demonstrationi quὸdcta omnis probatio e notioribus rebus petatur, ncque s p readem, nobis, e laturae nota sint,per spent contra naturae ordinem, simpliciter notis praeteris misἶis ad alia naturae obscursimu tanquam egu i ima delabamur ais confugiamus. Quarta sit, cum conuersa in oppositam qualit tem conclutio cum altera enunciitionum d eam sub

uertendam enunciationem, quae reliqua est, coniungitur. Conferis ad exercitationem ex copiam argumentorum parandum, cr a di putandum in contraurias sententias, er ad consectitionis firmitatem ostendendam in disberendo, praesertim si ex negata complexionis repugnantia, praepositae sumptionis

repugnantiam sequi doceat. Quinta requirit comelinioni 'contradicentiam, ut bupra dictum estataque complexio ex aduersari hγpothesi falso babsurdocollecta consideratura hec enim aduersarium urgimus, er adfulsitatem efficiendam ac concludenti dari impellimus. Eius utilitas Gr fructus relucet in confirmatione praeceptorum artium cIT refutatione

85쪽

D: ALEca Ic Asexta ex repugnantibus cnuncia: unibus cousiat, qua ratione ac uia tu fecunda π tertia cos. iocationis forima conclusio hequatur docet. Q πο-ntum autem non omnes ratiocinationes ad probandum, sed etiam ad refellendum convincendum, que aceo; uiodantur, sane mirabiliter ad conli tandum aduersurium h extrema ultima potestas uasti. Enthγmema, Fabius commentationem nominat: fori is secum reputans uocis notationem. Dicitur enim μὴν ε τῖ-hoc est, a commentanda , d cogitando : UIac in argumcntatione septrqlterinu pronunciatorum reticetur. Rhetores quiadem entisinema defuiunt , tum argumentum, tura schcina ex uerisimilibus, Cr interdum, ex repuga nautibys constitutum. Nos uutem mutilatam ratio ocinationcm : quod ex ratiocinatio e cnth mema

efficiatur altera praemigarum suppressi. Porro huc argumentandi' forma auctores plerunque cuiuntur, tum quod aliquanto strictius er bresilui haec species argumentationis soyclxdat, tum quod utruarumque sumptionum explicatione opus non scin persit quoniam aut altera magis pcrii saut non multum adiumen i adfert ad institutum erpropo uum. Eius autem duo sunt genera, antec densitu' couseq*ens,Vt: Gerit uterum, Ergo non est iiirgo. Lac hahet tu in malis, cum uiro concu-

86쪽

oratione futuru πqti raro hoς argumendi genus cons

Inductio a nonnullis ad partium en eratio-.nem refertur negantibus θccum argumentati nis esse , ad qMin cum kromo nos reuocantes dea finitione explicamus, inductionem esse arglimetistationem, qua uel ex partibus totum, uel exformis genus, uel certe alia pari lectis ue escitur, at que sequitur, ut: Sensus intercunt, G corpus inatermoritur . Ergo : Vniuersa bruti natura mora. Pertinctit sane ad hunc colligendi forismum multiplices rationes, quoties vel communia ex ijs quae ad partem accommodantur, uel simili ex similibus gradibus quibusdam demonstrantur. htenim haec ura cntaudi forma est quasi omnium prope artium, ipsiusque philosophis mater atque i effectrix: quod hoc quali in strum: ito communia aratium ac disputat'num principia . G ub initio con*yttgia sunt , inquillioliem uocuta fidem obtinent

xxcmplum est argumentatio,in qua unum ex aliis prρpter mutvgm s Edam sonsi sum ex similitudine indi ctionis more efficiatur. Eius generis est: cicero tepusi publicis 1irgociis liberiί, partim iuuadisum,

sis, partiri in philosophiae studijs consumpsit. Ergo uiri in ρcio aligi uget. Ex quo perspici ucst,

87쪽

Exemplum esse inducti em mutna tin, imperficistim:quapropter nihil hac ratione,ecepisse ostici thr, nisi inperfectae indit iloris forinum traiisse

ruitur,

'sorites' argumentatio ex ordine scurradibulentanciationum necessario cohaerentium constituti qua probatur minus extremum,stu uersunt minus icψri per plura mesia incise. Eius materia duplex elu Nani aqt ex tausis etfectus gradibus quibusdani colligitur: aut a specie infima per media genera a supremi in aliqκod genus conscendistur . Gioris ex- empti m est eiusmodi: Vexatio dat intellequin o co. 'gnitiρπem nostrae miserta segnitio nostremiscria est necessaria ad poenitentum. Poeritentia necessu,ria exigitur ad pietatem . Ergo uexatio seu afflictio est necessarii a pietatem. Posteriorishoc: Arithmeatis est scientia scientia est habitus ititelligendi, inutelliendri habitus est q*alitas animi. Ergo Arithme itica est qualitat animi . Finitima huic gradatio est. s utras gradatim orationem distinguit cur dictio particul in pr*cedentem finiens inchoet seq*ente:

Sed Soritet semper coclusionem an Exam habet.Gradatio non item. Cicero lubricum plane ac pericul

In D ilemmate propositiones sunt duae, quarum u- reducunq; cpuccJcris,uinceris. Ab alijs cornutus ob

88쪽

GVIN ELLII. enus E oratoribus et ιs cum Corace cerat pactus, ut tusolueret interced

em , sinulasq; artem Detoricam perdidicisset, ub atus in ius ita proposuit: Rogat coracem iurisisset irris pnis,cum audistet persuadere di edo: Nihil,in. quit,tibi do corax nam si persuasero iudici bus,nihil debeo ex pacto,qubd necdum allecutus sum sincin urtis.Id ex pari retorsit corax: Imoli uiceris hanc caussant,debebis ex pasto:*i,uictus fucris, debes di id, in sententia. violatio ei ὶ detii nentatio n qua ex aduersariotrum ratione non id quod ipsi uoluiit, sed quod nobis utile est demonstram*s. Haec confutationi tήntum. moto adhibetur.us: Non bunt legendi poetae, quia dcmulcent legentiuauimoso alliciunt: Imo ob id ipsum sunt leged quia

demulcent animos. Vide Trapezuntiu in Rhetoricis. Enumeratio argumentationibus Rhetoricis gii

numeratur, quasi quaedam Enoγmematist cci Asinexcula perdiligenter elui natura,nihil a loco ab enumeratione distabit.

LIBER TERTIUS. Nisum cognitis Er po occtis:non praetermit,1 alenda sunt ea , quae propter fraudis occultat cinorationem cursum orationis nostraei. : p alunt. Q orari rata cognitio nos Abterfugi eorum pir-

89쪽

DIALE cTIc Afficilis est deceptio. A quo malo ut animos liberos

beamus, nec unquam des remus, quo eu ubuert

mus; tradendus est elenchus , hoc en, rcprchensis: quam stricti)fime persequemur. autem reprehensio, cum uidistulationis assis

versarius cogitur aut negare, quod con Jerat, amrursius concedere quod ante negauerat. Eius 3enera sunt duo:unMu Verborum, alterum Rerum.

Reprchrino uerborum distribuitur in sex gene,

compositioncm,diuisionem gurum. Rerum contra in septem : A re fortuita seu accidenti, a notatione. partis c simplici consideratione, ab ignoratione elenchia repetitioneprincipis,4 conseqgente, ex n3ς ν' quasi caussa,a multiplici intcrrogatione. De fallacia seu captiuncula li 'monymiae.

Homonγmia sit cim nomen pobsimum promedio collocatur: hoc est, haec captiuncula admittitur, quando aliquod extremora, seu ueboru diuersae notost x seu signiscationis in argumctationem incidit. Ac id tribus comittitur rationibus: citra terminus ii, uerboruQuiscatorum aeque principabu est, Cycontra,non aeqκe prinς alium uerbu eli. Jum,quando terminus ortitur diuersum uim et na ura ex copositionis parte. Primi geni ris exemptu est riusmodi: Omnrs canis est animat: Coeleste sidus cri canis: Ergo Gri e si us est animal. Alterius ex tuis:Omne sest sanu, st animal Vrina est fana Erso urina est animal omnis homo somcdit x: bibit. Homo' pictaira

90쪽

GVINELLII.

pariete, tistatua: Ergo pictura seu statusus comedit es bibit Postremigmeris exemplut ita ' : omne V ess immortale non potest mori. Homo ex

et e prisstinue naturae statu fuit immortalis Igitur non terat mori. Omne s siub inuestigatione cadit, po - est inuestigari via Dei, 'praeclarea Paulo scriptuos sub inuestigatione codsit.Ergo inuestigari posui. Argumetationes hinc peti sublutioe ac distincti

ne diluutur. Sublatione, quu aliqua praemissuru in utaritate laborat.Distinctior, quκ mediu uarie capitur. Qua de caussa diligeter cui eda est, ne rogalus captis Muculae occasione praebeas, alioqui uel inustus sub r prebellione subqcieris. De fallacia ambiguitatis. Ambiguitas fit,cu aut uerboru collociis , aut ambigua tuterpretatio e delabisar in ca rore. Qued homonamia in simplicibus uocibus, id umbiguitas in orationibma haec ex uarietate crationis 4 rLssensus suo coplexu coercetis atque cotinetis p picitur:itu . ex diuersis ale igni cationa vinas dictiois. Atq; haec ex coltructione formaque loqzcdi in oratione oritur. cci tructione, quu nome aliqVod annictitur uerbo diuersos casius ante se uel posὶ Ie admitteti, Vι:Qgod qs intelligit,id intelligit:grammatica intclligit :grimatica igit intelligit,et p dita est intelligetis. Q gyd liquii sicut dipsum secat. Sed secatali si scarnem. Ergo cara Acat. Ex forma loquendi nascitur ambia' vituli piro id litaris multis accomodata. cuius; ex bri est: agi eqνο ultro currenti calcaria addit,