장음표시 사용
211쪽
Graues, moratasque Comparationes
dabit abunde Plutarchus in Paralejlis Illustrium Virorum Vitis, in quibus
Graeeos, ac Latinos Heroes, quasi reuocans ad examen , singulos singulis itaeon seri, Ut qua Uirxutum laude, qua. labe Vitiorum alter alteri praestiterit, ipsa contentione clarius ostendat. Frequentissima sunt in Comparationibus Exempla, ut ex his, quae si perius
attuli, cognoscere pote* οῦ quare a multis ad hunc Locum , nec immerito, Leum
cantur. Haec Tulli j suffragio' Act. s. in Verrem plurimum solent authoritatis habere ad probandum, & iucunditatis
EXEMPLUM est alicuius fassi, aut
dicti praeteriti ,. eum certi Aut horis nomine, propositio. Ad Herennium lib. ut si ad bellicam Ducis virtutem commendandam illum Cocliti conseras , qui solus impetum hostium sustinuit. Nec plura subi jcio; cum &praemissa sussicere hoc loco possint, horumque copia sit a Scriptorum, praesertim Historicorum, paginis haurienda . Nec desunt, qui Exemplorum Sylvas coli gerint , ut Valerius Max., Baptista Fubcosius, Ossicina Textoris &c. In seligendis Exemplis primum spectanda est Scriptoris fides ; ne inania commemA . vel fabuli aniles violata
212쪽
De Locis Rhetoricis. orationis grauitate vendantur pro cediris . Et quidem audisse memini ab oratore fabulosa Heroum portenta sciuae fi soluto Poemate curiosus lector deprompserat, pro historicis' factis as, serri .. Antiqua plus fortasse authorita. tis habebunt : recentiora plus gratiae 3
maxime a Patriae,vel Gentis Annalibut
Tractantur Exempla, vel per cong riem, plura pressius colligendo. in qui
bus tamen 'enumerandis modus adlii beatur; nec tam multa quaerantur,quam apta': vel unum praestan titis dilatatur , ac Figuris illiust ratis r. Qua ratione
factum dilatari , illustrari, subi jciquet
oculis possit in serius docebo . 'Quintilianus libro s. cap. H. EXempla clim Fabulis ac Poeticis Narratio. nibus confuddit . At Exempla propribilla diei inlisi quae a veris hominum Factis de sirimuntur. Idem Comparationa Fictionem subi jcit qua lapius Orato-TeS utuntur. Est autem Fictio , Gracὸ 'poth iesis, ficti Exempli species cura aliqua conditione proposita , qua datae. quaerimus, quid futurum esset, si res ita
se haberent; aut inde liquid aliud drem nostram deducimus. Cicero m Catilinam pr. Si te parentes timerent, atque odi
213쪽
-. De Gela Rhetoricis posses; ut opinor, ab ςoru moeulis aliquo concederes. Nunc te Paιria, quae communis est omnium nostrum p rens, Odit , ac metuit, & iamdiu te nihil iudicat, nisi de parricidio suo , cogitare. Huius tu, nequc authoritatem verebere, neque iudicium sequere, neque vim pertimesces Se Locis extrinseritis
OVarcumque Locis extrinsecis conistinenturi, Unica possem Authoritate cum Tullio complecti. Cum tamen in plura capita, quae antea n meratu mus, a Fabio lib. 3. cap. pr. diui- Mantur, singula breuissima explicatio, Be percurram s nec enim diligent iorem a nobis curam exposcunt, ad F reniis magna ex parte Causas perti nentia, a quibus nostra haec Laoquentia recessit.
PRAEIUDICIA sunt iudicia , fea sententia iam pronuntiata de prasenti. vel simili caWa. FAMA, seu RUMOR,ssermo UALIatus , multitudinis consensu consem
TORMENTA, quae etiam V assi lira dicuntur ,-Cruriatu , quibus
214쪽
De Locis Rhetoricis. 192 'verhas extorquetur 2 reo.
IUSIURANDUM est a malis, veι negatio alicuius rei, , religioso ritu facta . TABULAE sunt ad rei idem prolata, scripta , siue publica sint, siue priuata. . TESTES sunt Q qui rem testimonio suo consi mant. Duplex testimonium est; Diuinum, humanum. Diumum, cuius est author ipse Deus, vel per se itatim, vel per alios a & complectitur quae a Religione authoritatem habent ι cuiusmodi erant apud priscη superstitionis cultores Oracula, Auspicia , V - ticinia, Sacerdotum, & Haruspicuml responsas quibus adde monstra , porus tenta , seruata de Caelo , somniorumques interpretationets inaniis Mas, immo, &i Soricum occentus, quae caeca Vetustasi ridenda obseruatione consecrauit. Vides Alexandrum ab Alexandro lib. .cap. I
Pt i n i um lib.8. cap. 3 7. Apud nos Diuini verὸ testimonii vims habent Sacrae Literae, Diuinitus reuel, ta Mysteria, & Ecclesiae authoritas. 3i . Testimonium humanum dicitur , cuius author est homo. Addunt aliqui Angelicum, tanquam duobus alibi, distinctum /.
Hue praeterea reseruntur Leges Diuinae, & Humanae , Sententiae Sapien- , ' tium, Prouerbia,Symbola,& quaecunqs ad rem Ornandam ,. cxaggerauda . .
215쪽
confirmandam extrinsecu8 assumunturi qua omnia non exeogitantur a nobis,
sed aliorum doctrina, & erudita lacti
. Ex his omnibus Extrinsecis Locis unicu nobis viti inum seruauimuS, reliquis in tribunalia dimissis ., Ab unico tamen illo non leue subsidium est , qua tuis aduentitias tantum suppetias ferata immo externa quandoq; auxilia plus roboris habent , quam rerum intrumae vires , aut sane harum tenuitati succurrunt. Et Maiorem Guidem au thoritas Orationi filem affert, ac o natum. Accersenda itaque ad rem nostram Veterum testimonia s atque iraec, vel ab ipsis Authorum fontibus, quod tutius est, haurienda , vel ab eorun Collectoribus. Αdi Poliantheam n uissimam ., Flores Poetarum , Andrea Eborensem, Apophlegmata veterum , aliaq; huiusmodi sententiarum promp tuaria. Sed memineris non tamharum copiam, quam delectum laudari, nec optimas eas censeri, quae verbis redundant , at quae sensu excellunt, simiquo magis rebus accommodatae. In citandis Authoribus, eorumq; sementi js, huiusmodi formulas poteris adhibere. Hirtus Liuio teste masurescit , seentibas viiijs Vel : ut cum Liuio
216쪽
De Locis Rhetoricis I9yLiuium , ex Liuio. Accedit Plini i amilioritas. Non dissentit Plautus. Coninsonat Ouidii carmen. Subscribit, suffragatur, assentitur Plato. In eandem sententiam iuit Aristoteles . Hoc idem calculo suo Boetius confirmat. Te nunc testem voco, te appello Philosophorum antistes . Ut me terres grauitate sente tiae tuae Gentium Doctori Sentio me tuis vocibus excitari eximie Veritatisi praeco. Quis non totis artubus contre
miscat ad illa Pauli fulmina verius ,
t quam verba ' Doctrinae austeritatem mellea condit sententia Bernardus. AG dit rei pretium aurea sane aut horitate Chrysostomus Audio Salviani minas. Audire videor tonantem e suggesta Salvianum. Superuacuas hominum euras ridebat Sapientiisimus Regum . . Indignabatur , dolebat, serre non poterat Diogenes , maiorem temperandist fidibus , quam moribus componendis , operam dari. Mirari se Socrates dices bat. Μirabatur Socrates. Socratem
i eos mirari solitum serunt , qui homi-ι nem ex lapide gere maximo studio nii terentur , at negletito animi culta vin, differrent a lapide.
Indiuiduam malitia comitem esse mi, seriam docuit Augustinus. ijs Diuitias laqueos esse Diaboli monet
217쪽
r in De Loeis Rhetor eis Bonorum salutem custodit si Lacta tio credis qui malos punit.
Quot vitia , tot anima tormenta ius sentes. Ita grauissime Hieronymus.
Si me non audis , audi quid sentiat dignitate , sanctitate , doctrina ter Maximus, ne dum Magnus Gregorius . Pluit, inquit, vitium, ubi pluit aurum. Consule Ambrosium. Dicet &c. Quaere ab Augustino. Docebit &c. Roaga Hieronymum. Respondebit Sc. Hoc est quod voluebas animo seu
rissime morum magister Seneca ; cum diceres o Marcere sine aduersario virtu.
Semper timere malos author Plutarchus est
o te miserum i exclamaret Agem
laus) qui in rebus malis tam fortis es. Rem acu tetigit Iuvenalis , cum cecinit Probitas laudatur , ct astet. Virtutem intra eos fines clausit Ho. ratius . Quos ultra , citraque nequit consistere rectum. Instar oraculi suit vox ea Thaletis,cq
interrogati,quid esset maxime dissicile 4e ipsum nosse, respondit
Aurtim indice lapide , bonorum malal rumq;mentes auro probari voluit Chilo. . Venit in mentem festiuum Petroni j carmen,Γuiduis numis praesentibus optat, veniet G.
218쪽
Amplificationis Praxis Iua ratione rerum Copia possit a Locis
oratorijs ad Amplificationem deduci
habenti otiosa est quantumuis luculentam pellex , quae ad nullo ulus promatiar ex arca alta nihil pro aest seposita in Locis rerum, copia , nisi hanc e eorum sinu ad Amplificationem edu-Cas . Quaeris quomodo id fiat λ primo non nisi labore, ac studio: neque in incipientibus eam diligentiam improbauerim, quam in prouectioribus tamquam lentam , ac miselam Quintili, Dus damnat . Lib. I. cap. IO. , ut scilicet singillatim Locos explorent, ac Ve lut ostiatim pulsent; non ut dicendi materi in b omnibus extorqueant , sed a commodioribus hauriant. Caristerum sensim exercitatio curam hanc minuit i ut denique Loci vel non quaesiti se se ultro scribentibus offerant. At quoniam aliqua magis distincta ratio
219쪽
utiliora , obseruatione, ac praestantio. rum Authorum lectione collegi , quam breuissime potero, exponam. Cum tibi propositum fuerit Amplis,cationis Thema s singulas illius partes expende, ac vide, quinam singulis Loci Conueniant, ex ijs maxime, quos diximus esse uberiores ; quan uis nullus adeo sit in ecundus , quin aliquam interdum opem Amplificationi possit afferre. Si rei naturam respexeriS, O curret Definitio, eaq; siue per Descriptionem latius fundetur , siue pluribus conglobatis Orationem augebit a si nomen respexeris. Notatio 3 si proprietates , occurrent Adiuncta. Cum agitur de aliqua determinata rerum Specie, illam reuocabis ad Genus, ut inde uberior fluat oratio 3 cum de Genere , aderunt Species , in quas diuidas; cum de Toto , Partes 3 cum de Causa, Esse eta a cum de Effectis , eorum Causas inquires. Quod si spectes rei conue nientiam cum alijs, vel differentiam vel pugnam, aderunt Similitudines ,
Dilli militudines omparationes. Conm raria , Repugnantia . Non Iame . semper haec omnia in unum Conuinnient, nec Omnium ubique usus erit sat ex his, quae res seret, seligentur ar
Haec ubi selacta fuerint, parata iam
220쪽
nem intexas. Qine vero magis conue niant operi subtegmina Figurarum , qui colores, iudicium decernet ι nec enim illarum usus certas praeceptiones habet, sed imitatione ,& exercitatione discitur, nec aliter ostendi utilitis , quam exemplis, potest. Quamobrem ει quae singulis Locis ante subiecimus, ει quae sequuntur, obseruabis. Vt autem videas , quanta vel ab unico Loco
in singulis verbis esse possit ubertas , breue hoc dictum amplificandum pro
DESIDERANT. Examina sin 'ulas huius Propositio
nis particulas; inuenies unam quanque aliquod Genus inuoluere et cum Genus ut monui in sit apud Rhetores quod cunque vocabulum pluribus comm ne. Omnes generale vocabulum est , Commune pluribus, qui felicitatem exoptant. Qui nam sunt ij homines cuiuscunque aetatis, & ordinis et puer,&senior, pauper, & diues, aulicus , miles, mercator Sc. Felicitatem nOmen este vides diuersis felicitatum 'ciebus commune, quas homines tibi statuunt, eaIumque cupiditate rapi '