Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

161쪽

L. Sin autem.

Sin autem quis ita 'ado est, ut tam necessaria pars corporis ei penitus absit , morbo su est.J Eunuchum , si ignornm set emtor, redhiberi posse, quasi morbosum Labeo dixit teste Gellio.

De ΛΟve quaesitum est, an Fanus esset , reputo eum redhiberi posse J Olim de eo disputatum ex Gellio discimus.

Masurio Sabino qui non longe videt, tam sanus est, . quam qui tardius currit. L. Cui.

Magna enim pars hominum aliquo dente caret J Sumta' erba de Labeone, ut idem nos Gellius docet. L. Paeritur. Distinguere Trebatium dicit, 't si natura sterilis sit, sana sit;si vitio corporis contra J Nam eum Labeo dixisset quasi minus sanam redhiberi non oportere, adscripsit Trebatius : si ea mulier a principio genitali in sterilitate esset. Vide Gellium. L. Cum eiu dem.' si qμii eorum forte morbo se , vel mitio*s sit, vel omnes simul , redhibeamurJ Id est inus si in singulos pretivinsit constitutum ; omnes simul, si in uniuers s. . :

162쪽

L. Hi enim non simi siparandi. Neque canem, terrem J Conuenit cum Baba Ka

Nam id genus hominum ad lucrum potius mel turpiteretendum pronius es J Idem de venalitiariis ait scriptor ad

DE EVICTIONIBUS.

L. Si dupla. Si dupla non promitteretur J Varro de re rustica librori. Si res mancipio non datur, dupla promitti selit, aut si ita pacti, pia, Mancipio dare, est dare in iure. est actus legitimus, L. actus legitimi,D. de R. I. Ab iis qui satis

locupletes non essent, nemo mancipio accipere Vole- ibat. Plautus Curculione iv. a. Sine mancipatione res

aut vendebatur periculo emtoris: Plautus Persa IV. 7. aut cauebatur de euictione, quod ἐγ-HLoέ-ν, apud Chrysostomum libro iv de Sacerdotio. Itaque constituit Adrianus Imperator lenones de lanistae ne seruum venderent,niu causa proposita.

L. Si alienam.

163쪽

Foenus apud Scholiasten Horatijexponitur aucta- pecunia sic Hebraei dicunt n)mn &n anu Foenusa φύω, Vt a mκτω τηκος. Sic ab eodem φύω, foetus. Nam sonus Graeci ii ad Latinum oe prope accedebat. Solebant usurae Idibus exigi, notante eodem Scholiaste: inde Idua rium. Non autem omne foenus liatum. Scholiastes ad illud Horatij, Multis occulto crescit res faenore, illicito inquit. Vide Tacitum Annal. vi. Minimum. foenus trientarium sub Seuero & Antonino. De usuris in speciebus vide Hieronymum ad Ezechielem, &Zonaram ad s. canonem Concilij Carthaginensis.

. DE NAUTICAE FOENORE.

Mentio eius apud Plutarchum Catone maiore &

id est, ita ut periculum itus-reditus subiret foenera;

ror, aut alterius tantum. - ζ

, . DE PROBATIONIBVs.

Ei incum,it probatio qui dicit , non dimi negat JIdem habes in Baba Kamma iit. 11. apud Cnrysostomum altea Judaeos : quod Minon, t. α Finintimis distingui volunt apud Gellium xiv. x. Sed posteriori aetae ei visa est ea distinctio nimis laxum facere iudicis a bitrium. Itaque illud Scipionis magis sequimur qui dicebat:

164쪽

. AD IUS IUSTINI AN EUM. 161

DE TESTIBUS.

Hebraei iudices de aduena: circumciso pronuntiabant saepe ex coniecturis: de Hebraeo nonnisi ex t stium dictis. Solebant autem testes apud eosdem Hebraeos diligentissime examinari a iudicibus per septem quaestiones: qua hebdoniade Iubilaei, quo anno, quo mense: quoto die mensis, qua feria hebdomadis diorum,qua hora,quo loco. Ita Misna in titulum de Syne-drio, c. i. Addit Rabbi Iose quaestionem, an testes hominem nossent de quo testimonium perhibebant. Lege Solonis, testes comparere cogebantur, & perhibere testimonium, aut affirmare se absentes fuisse, aut rei, de qua agebatur, nihil scire : in contumaces . mille drachmarum statuta poena. Ita in Onomastico Pollux. Plato primo de legibus, eos qui veritatem caelant, vult improborum haberi numero. Apud AEgyptios quoque, ut libro primo docet Diodorus, qui praesentes fuissent cum homicidium, aut furtum committe-rςtur, ni reum indicarent, virgis caedebantur, & tridui fame coercebantur.

L. In testimoniis. Qui aduersius fidem siuam testivionis macillantJ οι πλανω--t λόγω, Herodianus livo H. Donatus ad Eunuis. ' χ'

165쪽

ni HVGONIS GROTII FL. SP.chi inconstantia testis praesidium defensi is inqui ia

tum est. L. Testium. Alias metuit constentiens fama coormat rei, de qua quaeritur,fidem J Testimonium caecum, in quo multitudinem aut ciuitatem dicimus scire, opponitur manifesto. Habet hoc Donatus. Alia testimoniorum quae recitari silent J Ex scripto testimonium Quintiliano v. 7 consensio signantium. Cicero Verrina v. Recita testimonium Atheniensium. Talibus testimoniis interdum opus, ubi a loco iudicij longius absunt testes. Novella ix. 3. 3. At in publicis iudiciisaegre iam olini recipiebantur. Scriptor de causis corruptae eloquentiae: Testimonia in iudiciis publicis non, absentes nee per tabellam dare, sid coram σ praestentes dicere cogebantur. Carolus Magnus v i. i 3. obsiemes neque, Iper epistolam testimonium dicant ,sed praesentesquam nouerunt etia

derunt inon taceant veritatem. '' L. Serui.

Serui rebionsio tunc creὸendum est, cum alia probatio ad veritatem non VJ Exceptio ex Seruum homnem causam orare leges non sinunt,

ΝΖque testimoni, dictio est, . Terentius Phormione - L. Testis. . Testis idoneus pater filio, aut filius pη ri ηρη J Contra patrem filij testina ita in olim Ieceptum vide

166쪽

AD IVS IXSTINI AN EUM.

mus, ut Phylei contra Augiam pro Hercule. meminit Apollodorus libro II.

Nussus idoneus testis in re sua intelligitur J Testimonium pro se nec Catoni creditum. Hieronymus aduersus errores Iohannis Hierosolymitani.

. L. Ex eo.

Colligitur etiam mulieres testimoni, in iudicio dicendi, ius habereJ MHime ubi de partione quaeritur. Notant id Grammatici & Rhetores ad illud in Andria. Dis pol habeo gratias Cum in pariundo aliquot adfuerunt liberae.

Tenari molentibus J Testari illa, est animi sui propositum coram testibus exponere. Talis illa testatio Alpheni coram viris bonis compluribus, quam multis verbisCicero recitat pro P.Qvintio. &illa cuius mentio in lege,Lucius Titius, D .de his qui notantur infamia. L. Vis. Ne patroni in causa, cui latrocinium prciterunt, testi- .m tum dicani J Cato oratione in Lentulum apud Cel- .lium v. 13. Testimonium aduersum clientem nemo dieit. Idem habet Dionysius Halicarnassensis libro ii. od cr in exsecutoribus negotiorum obseruandum es JDuabus Iotinis vocibus expressit, quod Graeci una vo-Ce dicunt, qui non agunt causas, sed agen-

167쪽

tibus tela subministrant, ut loquitur Quintilianus xit 3. qui iministros se praebent oratoribus, ut Cicero pro 'oratore. Sic quaestionem avtPRματικαῖ , negotialem vocat idem ille Quintilianus m. 8. Exsequi hic est cuia rare . Sic exsequi alicuius mandata, exsequi negotia, est apud Ciceronem.

DE IURIS ET FACITI IGNORANTIA

Iuris ignorantia minus habet excusationis, quam facti. Aristoteles de legum conditoribus Ili. Nicom. 7.

υγώθα, Et qui ignorant ea quae siunt in legia bim, qua scire oportet , qua 'tu ardua non sunt, puniunt. I us enim finitum est,ut infra dicitur. L. in omni. λ grauioribus tamen icenis excusantur homines rudiores, si ea quae non iuris gentium, sed iuris ciuilis sunt, ignorent. L. vlt. D. de ritu nuptiarum. Adde quae diximus iii. de iure Belli ac Pacis xi. . L. Iuris ignorantia. Iuris ignorantia non prodest acquirere volentibus J Exempla vide. L. nunquam in V sucapionibus. L. iur. 3.I. D.devsurp.&usucap. L. a. f. si a pupillo, D. pro emtore.

Primum sperata dicebatur, deinde pacta, deinde interpositis stipulationibus sponsa, ut Arnobius nos docet libro quarto. de quo stipulandi & spondendi . more vide Gellium iv. . Servius Verὀ: Hic ordo est e con- .ciliata primo, dein conuenta, dcis p/cta , deinde Ilonga. Pa-

168쪽

ctas nuptias habes apud Symmachum VH. Iro. & Ix. o. Spondere autem proprie dicitur puellae pater, despondere adolescentis, ut Donatus ad Andriam nos docet: sed iurisconsulti hanc anxietatem non sequun- . tur. Itaque despondere, & de patre puellae, & de futuro marito usurpant. Est autem spondere a m νδειν, quia olim vino di; libato fieri solebat: unde &-λ- .dera. Exempla desponsionis habes apud Plautum Aulularia r. 4. Curculione v. 2. Trinummo v. oriebatur hinc actio ex sponso, &lis peeunia aestimabatur, quanti interfuerat. eam uxorem accipi aut dari. Gellius libro IV. .Solebant autem sponsalia a iurisconsultis concipi: A contius apud Ovidium. Te mihi compositu , si quid tamen eomin arte, Adstrinxii merbis ingeniosis amor.

Di titis ab eo feci stonsalba verbis, Consultoque Di iuris amore vafer. L. Sponsialia. Consiense contrahentium funi J Itaque filius apud Terentium : Nonne voriuir prasiisse me ante s nonne prius communicatum oportuit ' Imo potiores esse puellae quam parentum partes voluit Quidius sub Acontij nomine. Nam quod habes G tu humain, verba altera pacti,

Non erit iccirco par tua causia meae.

Hac mihi te pepigis:pater hane tibi, primur ab illa: Sed propior certe quam pater ipsa sibi est.

Promisit pater unc: haec iurauis amanti: - - .

Ille homines , hac est i lificata deam.

169쪽

I te metuit mendax : bacoeperiura vocari. I tam dubitas hic sit maior, an ille metus'

. DE RITU NUPTIARUM.

Olim tribus modis Romanos coiisse matrimonia Boetius nos docet: inter patritios confarreatione, qua de re mentio. apud Tacitum iv. M apud Vlpianum titulo ix. apud alios coemtione, quae & conuentio in manum dicitur, de qua agit Seruius ad illud Georgicon: Teque sibi generum Teths amat omnibus etndis. Et Cicero i. de oratore: aut usucapione,de qua Gellius III. 2. mulieres enim, Ut res mobiles anno usu capie- ibantur, si per trinoctium non abnoctassent, & eo tem pore expleto habebantur pro Uxoribus, non pro concubinis: Iure Iustinianeo mulier ostendere debet se pro 'uxore habitam. Nov. LXXIV. . Iure Graec romano pΟ- steriore in dubio praesumitur esse uxor. Ex nuptiis 1 scitur rei uxoriae actio, de qua Gellius iv. 3. Nuptiae a nubendo, qui flammeo obnubebatur futura Uxor. hinc & nubes & Neptunus.

. L. Nuptia Nuptia consi flere non pusunt nisi consentiant omnes, id est qui coeunt, quorumque in pote late seni J Terentius Adelphis.Qa ratione istuc ' quis des on it ' quis dEdis ' ' Cui, quando nupsites auctor his rebus quis est 'Alibi ' ω

Domus reperta, liberi. inuiIo patre.

170쪽

Non posse ait Iurisconsultus consistere tales nuptias: . possunt ergo patre volente dissolui. Qiod contrinum legimus in Pauli sententiis triue non a Paulo est, ted ab Aniano. de filiabus locus est apud Homerimi odysia

Icam, bona qui donet dotalia nata, 'Et legat ex cunctis, quem p ferat ipse maritum. Odyss Z. . . 'Κι si νεμεσῶ ς τρι αυτα γε ,

Ανθοαm ,ίσγηται-ς α,ας ίδεον se. 43ν ego eam totis animi penetralibus odi, patris assensum citra. caraeque parentis Ante faces thalamumque miro se iunxerit illi.

Donatus in Andria: Summa potestas nuptiarum in patre puella est. An veris principum leges efficere possint, ut iniustae sint nuptiae, quae iustae alioqui futurae essent,

tractant Thomas dist. xxxiv. art. i. ad 3. 5 Petrus Soto de institutione sacerdotuit: de matrimonio lect. iv. in fine. In iure Graecoromano multa sunt talium legum exempla. Per adoptionem. Donec manet adoptio J Etiam ea soluta id constituit