Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

141쪽

lorum , sica communiter fungunιur. idem hoc titulo L. ceristum est Certum est, cuivi stecies vel quantitas,. in Obligatione versatur, aut nomine sivo, aut ex demonstratione , quae nominis vice fungitur, qualu quantaque sit, ostenditur. Cicero in V errina v. Quu non maximo se assetium beneficio putauit, cum tribus decumis pro una defungeretur 'in Glossario:

DE IUREIURANDO, SIVE VOLUNTARIO;

siue necessario, siue iudiciali. 'Iusiurandum, duae sunt voces quae in unam coaluere. . Oetae diuidunt,ut OuidiusCydippes spistola: uid tibi nunc preissi iurandi formula iuris sIusiurandum sic exigi solebat: Ex animi tui sententiam hoc fecisti, aut facies, Cicero Academicis quaestionibus,& iii. Officiorum & 11. de Oratore. Liuius x L i

Quintilianus VI. α' vii I. s. Gellius IV. 1 o. Petronius.

Deinde solebant verba concipi secundum quae iuraretur. Scholiastes Horatij ad illud: In merba iura mea,

secundum ea verba quae proponebam. Hoc autem iusiurandum conceptis verbis dicitur, cum alier alteri eterba dicit quae siqua ur. Habes eius rei mentionem apud Plautum Cistellaria, Ach. ii Scenai. Liuium XLIII. Gellium i I. 24. vii. 13. Haec dictata sacramenta Silio: Ouidio iurandi formula iuris. Quia vero multi abuti solebant iureiurando, ita ut i aberius iusiurandum dixerit emplastrum aeris alieni ; ideo Plato noluit cuiquam in re da deferri iusiurandum. Locus est egregius xιi.d Fous. Praetor . autem Romanus neve lacerdotena Vestalem, neque Flaminem Dialem iurare cogebaL Gellius x. 11. De iu-

142쪽

tisiurandi definitione, effectibus & interpretatione,vide quae diximus libro ii.de iure Belli ac Pacis, cap. xi. g. r. Optima formula iurisiurandi apud Apostolum. Gal.

1.2o.-ανωπιον - , En coram Deo quod non mentior.

. Vti filiorum tuorum J Iurari per liberos & Athenis a

lebat, ut Demosthenes contra Cononem nos docet,ut&apud Romanos, tesse Seneca de beneficiis Iri. & 72. Plinio in Panegyrico: Expianauitque verba, ait, quibuι

eaput sevum, dinum suam, si sciens fefellisset, deonis ira cansecrabar. Fide & quae iam sequentur.

Si non per eo usionem actum siti Θααλ άπυς, in Basilicis.

ei peν balutem suam iura , licet per Deum tiare videtur; rel=ectu enim diuini numinu iurat. J Augustinus: Quest iurare, nisi ius reddere Deo, cpiando per Deum iurias λι iis tuis reddere, quori .erfiliosi tuos iuras. Bodinutem ii. debemus salutino strae, filiis nostris. Deo nostro, nisi caritatis, ω ritatis π1srfalsitatis ' Cuth dictit φιφφge per meam se lutem, salutem suam Deo obligat . quando dicit per filios meos, oppignorat Deo filios siuos, ut hoc veniat in eapar eorum, quod exit n. ste ipsius. Si Creum stipuis Asiam. Cumenva flans s vel capri siuum , vis ali t/m μι- γr i evirat ne nominat. , pracsιia numinst , ψ M seM , i f

143쪽

DE CONDITIONE CAUSA DATA;

causa non secuta. Quintilianus pater declamatione CCCXXXVI. cunque sub conditione traduntur , ita demum fieri possιnt pra-' pria ae peculiaria ,si conditio consiummata est.

DE CONDICTIONE OB TURPEM VEL

iniustam causam. . 3 L. Idem'.

Turpiter facere quod fit meretrix J Satis poenae aduersus impudicas in ipsa professione flagitij. Tacit Annal. ii. Non turpiter accipere cum sit meretrix. J sic apud Plautum Asinaria,cum dixisset adolescens, ' Dedi equidem quod mecum egisti. Respondet lena: Ei tibi ego misi mulierem: . Par pari iatum hostimentum est opera pra pecunia.

Regerenti vero adolescentis ii . . .

Illai eid me accμμι si facio orium meums ...

DL CONDICTIONE IN DEBITI

. . . . . . .. .

L. Repetitio,

Repetitio nulla est ab eo qui suumἈecipit. tametsi ab alio . Mam vero debitore Alutum si Nempe si solutici facta

sit debentis nomine.supra L.M poenae l. cum quis P .de 'solutionibu . .

144쪽

DE CONDICTIONE TRITICIARIA:

L. In hae actione. Ε, c, loquitur Aristoteles: qui pro eodem etiam dicit,- πλατι, ut hic. & L .s arbiter, D. de probationibus, L. Ratum autem D. de solutionibus, L. quo enim, s. Iulianus,D. de solutionibus.ubi id explicatur cum quodam spatio temporis,nec minimo, nec maximo, & quod magis intellectit percipi quam elocutione exprimi potest. idem afiter dicitur,4 L. i. D. unde legitimi, L. 27D. quibus ex cau

sis in possessionem. COMMODATI.

dicis varia numerationis loco intercedant J Hunc ipsum locum in animo habuit Glossarum scriptor cum annotat: Dicis gratia , νήμυ καί rema. Pro eo ris ρυετας ενευε, dixit Dion Vespasiano.

Dicis causa, dicis immo habes apud Varronem delingua Latina libro v.

DE LEGE RHODIA.

' Ciuitas odiensis nauigandi solertia celebrata est Gellius vii. 3. De eius portubus, viis, muris, copiis na- libus, legibus, videndus est Strabo libro xiV. ,

145쪽

Intra exiguum temporis spatium hanc legem emendare & illustrare aggressi sunt viri celebres, Iohannes Seldenus, Dionysius Gothoseedus, Samuel Petitus, Claudius Salmasius. Ponam lectionem quae mihi pridem visa est optima:

Libsitas supplex Eudaemonis Nicomedιensis ad Imperatorem Antoninum. Domine Imperator Antonine, nausta tum pa i in mari Icario , irepti sumus a publicanis, qui C cladia insulas habitant. Antoninus restondit Eudamoni: Ego quidem mundi Dominus: lex meia maris. Lege igitur Rhodiorum

nauali res diiudicetur, quatenus nostrarum legum nulla ea contraria est..Hoc etero ipsum cy' Diuus Augustus decreuit. Γν Iisce α. subaudi sco'. in Icario mari sunt Cyclades: Strabo libro M. Solebant publicani, bona, quorum non apparebat dominus , in custodiam suam Himere, & pro ea custodia partem sibi aliquam vindicare. Ea pars quae esset, definitum erat lege Rhodia nauali, quae pro iure gentium in illo mari vigebat rsicut apud Galliam, leges Olerὀ'ise apud omnes transrhenanos populos leues Wisbuicens . Dicit igitur An

toninus, se quidem mundi esse domilaum, mundi notamine accepto pro terra tanquam parte musiadi nobis

146쪽

notissima : id est, de rebus quae in terra geruntur, saepe se leges & figere & refigere. At res maris habere, ex conserisu populorum, ius suum Rhodiis descriptum legibus, quod mutare, non esse sui moris. Sed neque Augusto id placuisse. Quare sequendum id ius, nisi aliquid esset specialiter Romanis legibus definitum. Romanis mos est partem terrarum , quam ipsi te . nent, vocare mundum. id irridet Pomponius Laetus in Gallo.

DE INSTITORIA ACTIONE.. L. Sed sit.

De quo patim proscriptum fuerit , ne cum eo contrahatur, is praepositi loco non habetur J Augustinus Epistola ccxiamicum rogat ne a pauperibus iterum exigat, quod actori eius solutum fuerat, sine mandato speciali, cum tamen ei seruire iussi cssent. Actor interuerterat.

Macedoniano. L. T.

Ne cui, qui fili amiliaι mutuam pecuniam dedisset, etiam post mortem parentis eius, cuius in pore late fuisset, actis petitioque daretur J Apud Terentium Phomione r. s.

G E. Non ratio, verum orientum deerat. DR. Sumerτι

Ahcunde. GE.. Alicunde. nihil est dicto facilius. D E. Postremo ,si nudo alia pacto,senore. Ga .Hui, dixti pulcre quirim quise m crederer

147쪽

Eugraphius ad eum locum.' Solutio est tamen, quod negauit licere fuissemilias mutuam pecuniam credi. Scholiastes ad Horatiram Liat. H. I fomina si latur. Obiectionis tacita solutio. ne quis sertasse putaret non i ueniri, qui pro fenore quintas eentesimas dare vellent, ostendit quibus hoc far, inquiens, siectatur nomina tironum, qui nuper exuta praetextasiumsierunt virilem togam, ardentioresique Aunt ad explendam libidinem, qui cum nihil accipiant a duris, id est nimis pareis patribus , coguntur adire feneratores, qui etiam siunt tam praecipiti auaritia, ut non dubitent filii amilias pecunias credere, dummodo grauiores usiuras imponant, quod libenter adolescentes faciunt, ut pecuniam accipiam sub patribus. non hoebat per sinatusconsulta tironibus fenerari, ne bona paterna proogerent. Scholiastes ad illud Iuvenalis. Ergo haud discites perituram arcessere Fummam. Non dubitant mutuo accipere, qμοι perdant magis quam erogent.

Quibus seruis peculium dominus concedebat,iis&demensum dabat , dr ab iis exigebat impensi rationem. Scholiastes Horatij ad 11. Sat. ii . Donatus ad Sc. r. in Phormione. In peculio erant & vicarij, quorum praeter iuris conrubos memii re Horatius it. α Mar

tialis.

pensatio

148쪽

pensatio locum habet. idem est oesi eondicatur ex causa furtiua J Nisi opponatur compensatio ab eo, qui depositum accepit: quod a se constitutum dicit justinianus ' L. Compensationes,C. de Compensationibus. sed con- gruit id iuri veteri. in sententiis Pauli ci. Tit.xi. In cau adepositi, compensation locus non est,sed res ipsa reddenda Seneca de beneficiis vi. s. Si quis apud me pecuniam depositi rit, idem mihi postea furtum fecerit ,-το eum in furti agam,m ille mecum depositi. ante dixit in foro separari actiones, non confundi formulas. deinde hoc adjicit

exemplum.

Quaerit Aristoteles problematum xxix. tit. XVI. L. cur

deposito aliquem fraudare turpius sit, quam mutuo: adfertque causas multas, quia amico fit iniuria, quia ad damnum perfidia accedit, quia pro amicitia inimicitia redditur, quia nihil utilitatis sperat qui deponit, quia infelices esse solent qui sua deponunt. Addit & aliam rationem Quintilianus Pater Controuersia C C X L V. Depositum hoc magis vindicandum, quod fere secreta sunt , citra probationem.

L. Ei apud quem. Si tamen cum sequestre conuenit, ut certo loco rem depositam exhiberet, nee ibi exhibeat teneri eum palam est J BabaΚamma x. c. & ibi interpretes. vide & infra L. si in Asia, I .i.Quintilianus dicta iam declamatione: Non est in depositos plex conditio. deponitur aliquid, quod quandocuη--e remur, reddendum est. deponitur aliquid in tempus.

149쪽

L. Bona fide. Sed eam virum aestimamus ad merum ius gentium J Sic ius gentium merum exigere videtur ut depositus pladius reddatur domino. At Cicero de officiis tertio: Si gladium quis apud te sana mente depo1uerit , repetat insaniens; reddere, peccatum sit: non reddere ; oscium. Bid si is qui apud te pecuniam deposiverit, bellum inferat patriae, reddasine depositum ' non credo, facies enim contra rempublicam, qμα debet esse carssima. sic multa, qua honesta natura videntur esse, remporisu' sunt non honesta. Seneca de Belo. Di positum reddere per fle res expetenda ess,

non tamen simper reddam, nec quolibet loco, nec quolibet tem- tot e. aliquando nihil interest, utrum inficier, an palam reddam. intueborettilιtatem eiu/, cuι redditurus sup ,-nocιιurum illi depositum negabo.

eo facito sielelii mo adempta suntJ Legimus quoi, ii

bro 1i. de iure Belli ac Pacis, cap. X. 3. I.

L. Mandatum. Mandatum inter nos contrahitur, siue mea tantum gratia tibi mandem ,siue aliena tantum ,siue mea σ aliena :siue me

tua: siue tua re alienaJ Similis distributio Senecae circa beneficia v I. ra. Multum interest mirum aliquis beneficium nobis det sua causa an 'ostra, an si o Myra. Mox hoc argumentum tractans, primum ill d genus negotiatio nem esse vult, non beneficium. de fecundo nulla est dubitatio. Tertium ad beneficij nomen admittit,

150쪽

,hon exigens ut sine respectu sui mihi alter consulat, Cuius generis mandatum magis considium est quam mandaurum,'ob id non est obligatorium J Sensum eundem habet Chrysostomus ad 11. Cor. v Hr. 7. idem alibi: a cουλιαν- ἀὶ ἐαύ λι-οιΜοατω: vi τον ἀφίηα άς ο ων α ρεσεως κουον. dui consilium dat,

dicit quod sibi midetur , nec milam imponit audienti necessitatem, sed ipsi relinquit eligendi ius liberum. Hieronymus: Vbi consilium datur , Osserentis arbitrium este ubi praeceptum, necessitas est seruientis. L. Si quis. . l. mandatum si cepit ,si potest id explere, deserere pro missum oscium non debet J Ouidius Tristium v. c. Sarcina sium . fateor: quam si non empore nostro Depositurus eras, non sisbeunda fuit. ''Adde Ciceronem pro Roscio. P R O S O C I O. Marius Victorinus socium esse ais, qui nobis aliquo pacto ad aliquid nobiscum gerendum coniungitur. sunt & inter muta animantia exempla societatis, ut piscatoria delphini cum homine. Plin. 1 . 3. P1 ae&pinnotherae ix. x. Dati damni formulam inter socios dari docet nos illustri exemplo idem Plinius de

Anthia IX. 89. l . . . '

L. Si Titius.