Hugonis Grotii Florum sparsio ad ius Iustinianeum

131쪽

iis HVGONIS GROTII FL. SP DE SERVITUTIBUS PRAEDIORVM

rusticorum.

L. si uisellam.

Quidam nee hastam rectam ei ferre licere, quia neque eun di, neque agendi gratia id facerent,qpossent fructus eo modo Nempe ij fructus qui de arboribus pendent. re- . stas enim rerre hastis mos erat Romanis. Vide Scaligerum epistola C L X X X III.

SI QUA DF VPES PAUPERIEM

fecisse dicatur. Haec ex iure Hebraeo Exodi xxi ad Phoenicas venere: unde sumsit Solon, de quo Plutarchus: a m

κλοιω τε ποιπω δεδε ιδ ον. Scripsit m de pauperie aquadrupedibus data, ubi canem qui aliquem momorderit, dedi iubet cubitorum quatuor vinculo alligatum. Ex Solone sumsit Plato de Legibus xi: ut si iumentum, aut equus, aut canis, aut animal domesticum quadrupes pauperiem fecisset, eodem modo damnum resarciretur, ac si sed us dedisset, nempe vel noxam dedendo, vel restituendo quod alteri abesset, nisi intercessisset dolus.

L. Ia

Nec enim potest aniniat iniuria fecisse, quod sensu caret J

132쪽

vero dixi ego. Seneca de Ira ii. Atqui ut bis irasti δε- mentia est, quae anima carent,sic o mutis animantibus, quia

mea est iniuria, nisi a consilio profecta. Nocere itaque nobis possunt, ut ferrum aut lapis: iniuriam quum facere non ip sunt. Cum commota feritate nocuit quadrupes J Sic μ Baba

Sedinsi eanis, eum duceretur ab aliquo, alteritate siuaeua- ferit,inalicui damnum dederit, si contineri firmius ab alis poterit, vel si per eum locum induti non debuit; haec actio cessabit,sttenebitur, qui canem tenebat J Baba Kamma iv. s.

Et si alia quadrupes concitauit aliam it damnum daret ἰeius qua concitauit nomine agendum est J Baba Kamma. II. I. Saue aνtem corpore fluo pauperiem quadrupes dedit,sive per . bam rem, quam tetigit quadrupes, hae actio locum habebito ut puta ,si plaustro bos obtriuit aliquem, vel alia re deiecta lBaba Kamma IV. 6.

AD LEGEM AQUILIAM.

L. Hua actione. Si quis in colluctatione, mel in paneratio, vel pugiles dum oter se exercentur, alius alium Occiderit,si Pidem in publico certamine, cessat Aquilia: quia gloriae causa er virtutu, non iniuriae gratia damnum datum J Tertullianus Scqrplac Iniuriarum actiones extra stadium.

133쪽

. L. Si seruus. Si cum apes mea ad tura aduolassent , tu eas exusseru, legua quilia actionem competere Celsus ait J Est non dissimili, controuersia inter eas,quae intiliani institutionibus subjici solent, talis argumenti: damni per iniuriam dati sit actio: pauper &diues in agro vicino erant iunctis hortulis. Habebat diues in norio flores, pauper apes: -stus est diues, flores suas decerpi ab apibus pauperis; denuntiauit ut transferret: illo non transferente, flores suos veneno sparsit, apes pauperis omnes perierunt. Reus est diues damni iniuria dati. Ipsi declamatio digna quae legatur, multa habens ad hunc titulum pertinentia. Sι mulier pugno, vel equa Ela a te percussa, eiecerit, Brintis ait Aquilia teneri quasi rupto J Baba Kamma. V. 6.

Hi foueas. Qi foueas isorum, eeruorumve eapiendorum causa se cium, si in itineribus fecerunt, eoque aliquid decidit , faritumque deterius est, lege Aquilia obligati sunt J Baba Kamma

V. 8.

L. Qemadmodum. s emadmodum si laqueos eo loci posuisses, quo ivi pone non haberes pecus vicini in eos laqueos incidisset J Baba

L. Bamuis. Bamin alienum pecus in agro suo quis deprobrηAssii

134쪽

AD IUS IUSTINI AN EUM. is, illud expellere debet, quomodos suum deprebendisseti Abigere

licet , ita ut ei non noceatur. Gemara ad Baba Kamma

o L. Ita. si quu absurde haec a nobis constitui putauerit, cogntet longe absurdius constitui, neutrum lege Aquilia teneri J Id quod minus absurdum est, Valet pro ratione. . L. Si ex plagis. In clivo Capitolino duo pustra onusta mula dueebunt INon dissimile, casus habes in Baba Kamma II r.

DE HIS QVI EFFUDERINT VEL

deiecerint. Habes de his rebus in Baba Kamma III. 2, L. Cum liberi. Ci m liberi hominu corpus ex eo quod deiectum effusiumve quid erit uasum fuerit , iudex computat mercedes medicis praelitas, caeteraque impendia qua in curatione facta fiunt, praeterea operarum quibus caruit aut cariturus est, ob id quod inutilis factus estJ Paria h1bes apud Maimoniden ad Baba .

DE NO .XA LIBUS ACTIONIBUS. Exemplum vetus habemus apud Aurelium Victorem de Caeci Euandri seruo, qui Recorano, Herculi dicto , noxae sit deditus. Etiam Ionam velut noxae deditum' ait Chrysostomus de ieiunio. Festus: Cum lex iu- η

135쪽

, ιι HVGONIS GRΟΤII FL. SP.,et noxa dedere, pro peccato dedi iubet. ubi & Accij locutri Caecilij adfert, in quibus noxa pro delicto ponitur. Sic& Virgilius:

inius ob noxam α

ubi tamen Seruius: me interest inter noxam σnoxiam, quodnoxia culpa est ,id qt peccatum: noxa autem poena. Maam; noxa qui nocuit ; noxia, id quod nocitum: accipiunt.

L. Sed er ipse. Sed tr ipsi simus manumissus tenetur J Idem apud He- .hraeos. Baba Kamma VIII. .

L. Seά m. Et ea communibus parietibus plerumque disterminantar JQu's muros vocat Sy mmachus vi. 9. & H. Lex est Caroli magni, ut si quis pendente finali iudicio, fines alia terius inuaserit, tantum spatij restituat, quantum praeis

EM M-J T lege, ut Apud Plutarchum So lone haec lex legitur. Eυίου γ οπυκίω Λ qNempe quia haec aliis rebus satis non sine noxa proximant , sed alimenta subducunt, imo Messiuuio vnnulla laedunt. Has causas legis huius reddit Plu

136쪽

Ita ubique scriptum habemus in his libris, nullo codicum dissensu. Apud Ciceronem quoque de Oratore : Bibus verbis. ercisci oporteat: pro aecina: arbitrium familia ercisecundae. nec aliter apud Paulum sententiarum apud Philoxenum in Glossario. Est autem contracta locutio ercisci, pro erci, cisci ; erciscundae pro er-cundae,ciscundae: sicut apud Lucilium, Nol &debueris: pro nolueris & debueris; nara id versus exigit. & in in-icriptione tragoediae, Protesilaodamia, pro Protesilaolaodamia. Ercere, ciscere,sicut cretum, citum apud Festum,qui recte addit. Er m a coercendo dictum: citum autem mocatum faciendo. nam ercere est a Graeco, Vnde , & ε' ης. Sed PFoles omittunt aspirationem, dc dicunt Mρμν, Θιρκτη, ερκος. hinc erca dc erctus, postea mutata vocali prima arca & arctus. Cio a Graeco notat Salmasius o et O aut a, unde

nam & qui mouet, diuidit. in hoc iudicium duo veniunt : prius est, ut quisque, quod de hereditate habet, aut lucri fecit, in commune contribuat: deinde ut quod silc coactum collectumque est, diuidatur. ubi prius factum est, non posterius, dicitur erctum non citum,apud Seruium, quale est patrimonium quod fra-- tres communiter postident: Vbi utrumque, erctum, citum apud Festum. credo autem in antiqua formula

fuisse familiae pecuniaeque; ut est apud Gellium: sed posterius illud per breviloquentiam subiiceri, atque subintelligi, ut saepe in Edictorum rubricis.

R iij

137쪽

i3 HVGONIS GROTII FL. Sp. COMMVNI DIVIDVNDO.

Consuli Iurisconsulti solebant quemadmodum quis cum socio nauem diuideret. Cascellius vocem iuris in alium sensum detorquens: Nauem sidi uidis, nec tu, nec secius habuitis: & ille quidem ioco. caeterum eiusdem vocis ambiguo Antiochum decepEre Romani , sectis nauibus, quas diuidi conuenerat.

AD EXHIBENDUM.

Plinius v. Epist. 11. Libera tandem hendeca Filaborum meorum fidem , qui scripta tua communibus amicis lyηροηδε-runt. appellantur quotidie reflagitantur: ac iam periculum estne cogantur ad exhibendum formulam accipere.

DE INTERROG ATIONIBUS IN

iure faciendis.

I. a

stia nemo euitur ante iudicium de siuo iure aliquid restondere J D onatus ad A delphos: Restondere proprie dicitur

eum lis intenditur. L. De aetate.

Qi tacuis quoque apud Praetorem, in ea eausea est, ut instituta aAιοae in Jobdum tamveniatur J Tereutius Phor

.i An cytisiquam iudex est qui post nostere

Tua iusta, miri tine ruerbum non restondeas 'Scholiastes Horath: Debitor Prρις- sit, aper id s ferax,

138쪽

Qui ad interrogatum non restondit, id est, mesς επις Jest apud Aristophanem Concionatricibus. de sic secerat ille aduocatus in quem lusus est Martialis de Graeco desumtus:

Non demi, neque cade, nec veneno,

Sed lis est mihi de tribus evellis: Vicini queror bas abesse furto: Erie iudex sibi postulat probari. . Tu Cannas, Mithridaticumque Mum Et periuria Punici furoris Et Sullas, Mariosique, Muciosque

Magna voce sinas, manuque tota. Die iam Postume de tribus evellis.

Iudicem eatur. Ob continentiam cause,cognitio causae a pro ratore Caesaris,aut a praefecto praetorio transfertur.Zosimustu.

DE ALEATORIBUS.

Aleae conui stos quadrupli damnari olim solitos notat ad diuinationem Asconius. L. Gὸd in innuiuis, 'od in renuiuio me siendi causea pmitur in eam rem se milia ludere permisinuri Apophoreta intelligit de quius est libellus Martialis. Meminit di Siaetonius Domi

139쪽

isi; HVGONIS CROTII FL. SP. SI MENSOR FALSUM MODUM

dixerit. Magna fuit mensorum victoritas: ostendit quod diacit:probat quod deduxit e gressibus seu concertantium iura diascernit. de more vastissimi puminu , aliis Elatia tollit , aliis rura concedit, ait Cassiodorus iii. 12. Vbi & plura ad hanc rem. quid pertica, quid cardo , quid dec manus, vide scriptores agrimensurae & Seruium.

DE RELIGIOSIS ET SUMTI BV s

funerum, & ut fisus ducere liceat. De sepulchrorum iure, multa ex Pontificum libris habet Cicero de Legibus m. M. Antoninus Philoso phus intra urbes sepeliri quenquam Vetuit . prudenterrnec assentior Iulio Capitolino, qui eam legem aspei ita

ris accusat. . . t

L. Et si quis.

Igituraestimandum erit arbitrio se perpendetaum quo animosiumtus sectus sit. virum negotium quis mel defuncti mel heredis gerit, mel ipsius humaniti insJ Legendum esse hereditatis optime vidit Heraldus. qui heredem non nouit, attamen ci vult imputare quod facit. Humanitas ad oppositum membrum pertinet: nec aliud est quam mjlericordia.. s vers misericor ιη velim si thibuendβic Seneca de Beneficus Patrem alicuius in Ai me ex i cminueni. corpus eius silebui, nec isti profui quid enim illius intererat quo genere dilaberetur nec filio. quid enim per hoc.

commodi

140쪽

AD Ivs IUSTINI AN EUM. 13

eommodi aceessit illis dicam qstu consecutus sis. oscio solennio necessario per me functus s. prae iti patri e , quod ipsi praestare voluisset, necnon m δειuiset. hoc tamen ita benefrium est,si non misericordia m humanitati dedi, ut quoduleteadauer absconderem: ped si co pus agnouι filio tune hoe: praestare me cognoui. at si terram ignoto mortuo inieci ,ntillum habeo huius inci, debitorem. Cato maximo su mptu facto in fimus fratris, a filio eius nihil repetiit. Plut rchus Catone Uticensi. L. Clim in diuersis. Cum autem impetratur, mr reliquia transserantur J QDd Romae fieri solitum consulto Pontificum collegio. vide supra,de Rerum diuisione.

DE REBUS CREDIT Is s I CERTUM

Crediti generale quidem est nomen, sed sicut de mutuo accepit originem, ita & de eo per excellentiam dicitur.' Cassiodorus: Gratia Dei hominibis data est increditum; o' in mutuum transit. Apud Cnossios moris erat,' Vt qui mutuam vellet pecuniam, eam raperet. quod factum existimat Plutarchus,ut, ni redderet, tanquam raptor puniretur.

quia in genere siuo functionem recipiunii Sic Vlpianus Vr. s. Dos quae siemel functa est, amplivi fungi mn potest, nisi ab ia matrimonium sit. Paulus in. L .pretia D. ad Legem Falchiram. Pretia rerum non ex asseclis, 1 ec utilitate singu-