장음표시 사용
102쪽
TEUTOBURGENSIS. SALTUS. LOCA. VASTA. PERAGRANS PAULISPER. COEPTUM. SISTE. VIATOR. ITER HIC RAPTAS. AQUILAS. CLADIS. ΜONUMENTA. LATINA INVENIES. VARI. RELLIQUIA, L. DUCIS EGIT. . HIC. CELEBRIM. THi MALLO.τ' TRIUMPHUM sAXONICAM CAROLUS. DEPOPULATUS. HUMUMi UT. MERITO. DUBITES.ROMANA. CAEDE. CRUENTO ARΜINIO. MMOR. NUM. SIT. HABENDUS. HONOS SAXONIS. AN. CAROL VICTORI. SAEPIUS.HOSTPΜ iFREGIT.HIGINDOΜITUM. CONTUDIT.ILLA SE-L s
103쪽
. I. Q ALTUS TE UT OBURGIENSI s. J Meminit hujus
saltus Tacitus lib. I. Ann. Ductum is de agmen ad ultimos Bructerorum: quantum ue Amisiam ct L piam amnes inter,mastatum:
haud promi Teutoburgiense saltu Quibus verbis fatis designavit, quo loco situs sit , & ubinam inquirendus , nempe inter desertum Sinedi, & Dethmoliam Hornamque Oppida, ubi mons Teutelar antiquum nomen hodie retinet ; cui descripti0 Taciti, Velleii, ac Dionis de Variana clade testimqnia conveniunt. Lipsius in
Tacit. lib, 2. Ann. n. 2I i. Rethcccius in Poetam Anonym. de . Carol. 1. lib. I. Horrion lib. 2. Pane r. Pad. c. 9. Althamerus in Taciti de morib. Germ. Fallitur igitur Aventinus, qui in hist.Boiorum, Ti ut iburgi sin Taciti bwn cum a Duisbergems in Clivo, vicina Rheno ab Amisi & Luppiae fontibus
longe remota confundit;atque .ex hoc errore in alium lapsu V rum in ca Cum legionibus ciesum scripsit. FalliturJoannes Tybius in antiq. Duisbergi, qui Aventino astipulatur. Nec refert, quod ad saltum, qui pro vero Teutoburgiensi hic habetur, non videatur esseTeutoburgium , a quo tamen originem istiuι cognominis peteta oportet, ininimum autem Duisburgum a Teutobur- is sono vocis discrepete sicuti enim Duisburgum, Dis argum Grm lauronensi dictum, celeberrima olim Francorum regia fuit, ita Teutoburgium antiquum id ipsum ess oppidulum, quod postea Thielmasium & Dethmoliis dici coeptum , neque adhuc vetus suum nomin totum amisit. Clu r. l. 3. Germ. antiq. c. i f. & 19.
Diςthaelle e se anniquum iEM Teutoburgium, a quo Teutoburgiensis saltus cognomen accepit , i a hodierna appellatio manifeso imi at , ruin Viet idem esse nomen quod Theuth, jam dum inn meri, ,rrumentis trabat habeo. Atque mustare seidem fuit hoc tractuoseabulum ThEut, locis impostum. Nam ab ridem uisus es antia qui simo nomitae' ficus isio , Medis inter Luppi fontem Theut mellum situ, Teutram et: item oppidulum I xv. misi, - bus
104쪽
bus passuum ab Theutomello in orientem versus Hssitum. Caeterum apud Ptolemaeum legitur Germaniae locus, haudprocul laeva I surgis ri , Ta λιαέργον, quod ego vocabulum exsitu er literarum di tu, corruptum esse judico pro Tae me Φουργιον. Accedit Teutonicos montes a Tacito collocari, ubi extrema sunt Bructerorum; quae sane nemorequiretin Duisbergensi saltu ad Ruram, sed ad Amisit & Luppiae
fontes. Forsan ab hoc antiquiore Teutoburgio Westphalico, inmemoriam ejus, appellatum fisit Teutobur erum in Pannonia, ad confluentes Dravi & Istri, ubi hodie Dra dipa s, Teutonum, ut verisimile, colonia, & quantum conjectitra assequi licet, a Sicambris forsan condita. Lagius lib. I 2. comm. Reip. Rom. c. 6. Sicambros enim, ante emigrationem, finitimos Cheruscis , ubi Dethmoldia, & late in dioecesi Padcrbornensi habitasse, ex Dione supra probatum. a. LOCA V Αs T Α.J Tum obsolitudinem, tum ob amsilitudinem Teutoburgi si alius, qui in dioecesi Padcrbornensi exsurgens, per Lippiensem, Ravensbergensem , Osnabrugensem, Monasteriensem, & Oldcnburgensem ditioncm longis.
simo montium silvarumque trami porrigitur. Vasta enim loca appellantur, quae vel magnitudinis terminos excedunt, vel deserta & solitaria sunt, nec sine horrore peragrantur. Vosius in etymolog. In eadem Padcrbornensi dioecesi occassim versus
conspicitur mons Lusii, quem, dum vigeret potentiorum licentia, & facilis quavis de causa apud Majores bellandi rapiendique propria auctoritate libido , nobiliorum Wostphalorum Pu
gatorium, seu poenarum locum appellarunt. Nec longe hinc ab-
mons Hunnorum , in quo Veterum castrorum vestigia ac munimenta etiamnum apparent, similia iis aggeribus, qui hodie- dum prope aerenticia I IXercnorren pagos cernuntur,& . lutcgravent sive Hunnorum fossae, nuncupantur. Bollandus in addendis ad xxi. Januarii 3. SISTE VIATOR ITER. J Vctus in monumentis, Mfrequens his verbis compellandi viatorem formula. Meretur hanc moram propter Vari cladem, & victoriam Caroli M. in Romana & Francica historia inclytus saltus.. Fl. HI c
105쪽
TA LATINAE, &C J Tacit. l. I. Ann. Florus lib. ψ. c. I a. aliique supra citati. f. VARI RELLIQJII AS DIE DUCIS. J Tacit. lib. I. Annal. Haudprocul Teutoburgiensi aliu , in quo reliquia Vari , legionumque insepultae dicebantur ; & locis glebosis calvae, seu crania , hominum disjecta ossaque passim cstodiuntur. Hamet man. inigenealogia Com. Lipp. Isiac. PontanUS lib. I. Orig Franc. c.9.6. EGIT ET HIC CELEBREM THI ET MALLO TEST E TRIUMPHUM. J Celebrem hic triumphum Carolus M. cgit , bellum enim illud non ducum opera, ut pleraque alia, sed auspiciis & ductu suo gessit, aciem componendo, Versandoque inter medios pugnantium conflictus, inde mox ingentem illam victoriam, innumerabili hostium multitudine inter fecta, reportavit. Eginhardus in vit. Caroli M. Astronomus in b. gest. a Carol. M apud uberum An. 783. Vita Caroli M.' a Pithaeo edita, Annales Francici incerti, sed vetusti script ,ris apud eundem,Poeta Anonyni .lib. I 6 An. 783. Adelmus B nedictinus in Annal. Reg. Franci An. 783. Annal. Francorum apud Canistam, Regino in chron. Urspeis. in chron. Codem .
Ex his omnium antiquissimus Eginhardus ita de hoc praelio scribi t: me besium licet per multum temporustatium traheretur, ipse non amplius quam bis arie confixit ; semel juxta montem, qui Osnetae
aeritur, in loco Thielmelle χα-inato, c iterum apud Mamfluvium ; .ct hoc uno mense, paucis quoque interpostis diebus. His duo spraeliis hoses adeo profligati ac devicti sunt, ut ulterius Regem neque provocare, neque veniensi resistere, nisi aliqua loci munitione defensi , auderent. Vita Caroli Mapud Pithaeum: Iterum rebellant Saxones, o Domnus Rex Carolus super eos ad Teolmalli menit, ibi Saxonespraepara-verunse a pugnam in campo Oed viriliter Domno Rege Carolo pugnam te Saxones terga vertunt , 9'Franci victores exsunt: ceciditque ibi multitudo Saxonum, ita ut pauci fuga evolsierint. Priusquam vero albterum praelium ad Hasam iniit, Paderbornam Carolus victor venit. Adelmus: Atridente veris tempore, cum ad expeditionem S
106쪽
PADERA ORNENSI A. 43xonicam se praeparasset, nam de omnimoda eorum defectioneperlatum fuerat , priusquam de memorata Theodonis villa semoveret, Hildigar - Regina uxor ejus decessit pridie cal. Maii, in vigilia ascenseonis. R sino: Cujus funeri cum more solenni jusapersolveret in Saxoniam . Acut disso uerat, duxit exercitum. Cumque Saxones in eo loco,qui Thi te melle vocatur , ad pugnam se praeparare cognovisset , a res simanά c leritate contendit ; commisseque cum eis praelio, tanta eos caedemo avit, ut de innumerabili eorum multitiatae perpauci evasisse dicantur: cum-- . que de Aco praelii ad Padrebrunnam se cum exercitu recepisset, atque ibi castri ossispartem exercitus , quae adhuc de Francia venire debuerat, opperiretur; audivit Saxones in finibus me halorum Hasam ad hoc congregari , ut ibi cum re, se venisset, acie confligerent. Quia in Thie, mellensi pugna singularem Carolus M. Dei opem expertus fit rat , in ejus memoriam sacellum in montes condidit, &utique nomen indidit. Pideritius in chron. Lippiens Poeta Anonym. l. c.
Sediandem Carolus divino munere vison, Caesis innumeris reliquos exinde fugavit. Chron. Tremon. apud Stangevol. lib. a. Ann Carolus Rex in monte, ab antiquo Asiani dicto, milliare a Lemauu civitate disante, Saxones u quequo rebellis , iterato aggressus, illis adimernecionemo
.cidit, ct transfigas dissipat: quainpugna, manifestum ei divinum adfuit auxilium, eapropter religione tactus, ne ingratus erga Deum reperiretur, montem hunc divino cultui consecravit, montem sanctiadju-
torii eum baptizanis , atque Ecclesiam ibidem fundando, ubi posterimultis saeculis, pia er ab antiquo usitatά devotione, illinc peremnantes
divinum auxilium non rar enserunt. 'CrantZiuS lib. 2. Saxon. C.
Ego montem accipio, in quo a memoria Caroli erecta es ea La, divini auxilii nominata , hoc referens pseris, quod propter calesepraesidium in eo missum , memoria ibi magni miraculi consecrata es. Laici vocant montem Sancti Adjutorii. Idomen Germanicum Sant hyssedi . tissime mansit, senum sermonibus, ut Reineccius in not. ad
Poet. Anonym. hactenus conservatum, & forte etiamnum m
net , Sacellum jacci desertum, imo funditus destructum. Cur vero idem Reineccius, posteaquari ab Hermanno Hamelmam F a no
107쪽
no etiam vicum Zanthusipe hodiedum in Diephottano Comitatu haud proclii Diephoidia arce extare didicisset, mutata priori sententia sua , locum Thiremei diversiim ab oppido Disth- molis esse crediderit, causam meo judicio perexiguam habuit. Siquidem Dethmoldiensis victoria divina ope parta, uti sacello, in Lippiensi Comitatu, Sancti auxilii olim nomen dedit , ita
eodem anno ac mense, & paucis quidem diebus interjectis, alter de Saxonibus ad Hasam fluvium 1 Carolo M. deportatus triumphus, Diephottano vico ac se lio idem disini auxilii nomen potuit imponere; ut eo minus fuerit necesse, antiquum Thielmalli nomen Dethmoldiae nostrie abrogare , quod ipsa An. I o II. Ecclesiae Paderbornensi donata, in diplomate S.Henrici etiam retinuit, ac melius quam Diephoidia hodie exprimit. Ad Diephoidiae quidem vicum inebbenam' postremam hanc victoriam contigisse perhibent Chron. Brunsmicense, &Saxonicum 11s. Hermannus Hamelmannus in delineat. urbium Westphaliae, Merian in topographia Westphal. &Justiis
Winckelmannus vir inprimis eruditus: attamen alii memor
bilem hanc pugnam eo loci pugnatam negant, qui longe ab H sa flumine, prope quod dimicatum esse prodidwre Veteres, romotus est. Unde Bernardus Wittius in Chron. suo Ms. hujus praelii locum Haselunae assignat, oppido Hata fluvio incumbenti. Vero autem similius videri ait Henricus Turchius in Annal. 31ss. de inferiori Germania, uno milliari ab Olhabrugo, apud Hasam flumen, ubi incolae celebrant Wallen horstiam pagum&Bochoitiam vicum, prope parthenonem Rullensem, Saxonum castris ac stativis nobilitatos, inter utrumque locum comoirrisse exercitus, devictosque Saxones. 7. THI ET MALLO. J Loco in Annal. Francicis Theotmessii,
Nietmesie ,Thiotmes , Teumata, Theolmasita, Theotmali, Normas nuncupato, atque ob antiquitatem maxime claro ;utpote cui nomen Tei uoburgium olim fuit, quod Henricus Tybius in antiq. Duisburg affingit Duisburgo: at Thielmallo nostro debitum adhuc manet quoad priorem sui partem. Nam Nisi &raeut re eadem, Qta dialecto differunt, posterior veros . Patas
108쪽
p A D E R. B o R N E N S I Α. 4spars, sive burgium ta Germanicorum populorum municipugentit, itaque appetiatio. Lazius lib. II. c. 6. in Masium postea, inccr. tum quo tempore, commutatum, scii quod sive os uis gnum Germanis mal, ibidem esset, Piderit. p. I. & 2. Chron.
Lipp. seu verius judicii locus. Ma m enim judicium seu placitum , in quo majora negotia a Comite smiebantur, Francis multisque aliis gentibus significavit: id quod nos etiam docet Zvcnteboldi Lotharingiae Regis, Arnulfi Imperatoris filii nothi, diploma, Abbatiae Werthinensi ad Ruram conces
stim. In nominesancta se indisiduae Trinitatis Evenieboiam miseria cordia Dei Rex. Comperiat omnium fidelium nostrorum praesentium se futurorum prudentia. qualiter statres monasterii S. Liud eri quod dueritur Merthina no rasuggesserint dominationi.. quatenm seipsos se qua sua in nostro regno sunt. sub nos patrocinio ac mitione usi peremi cst privilegia quae Priores nostri pro tuitione illi monasterio contulerunt. n 'i dignaremur praecepti auctoritate firmare. orumsuggestioni ob amorem Dei ct intementum honorabilis Ratbodi ne rarum Episcopi ct Odrinis fidelis nosti libentissme annuentes. volumin ut Νb nostro mundiburdio res quasi que in nostra regno habent secure possideant. Donationem sive illi seri quod dicitur Frimenti . sive aliarum quarumque possessonum cum mancipiis o sivis pratis. is omni integritate: --
tam teneant est immobiliterflabilitam: Item concedimus eis. ut in omnibus mercatibus quiper Rhenum sunt a teloneis snt liberi. nec aliquiae statur ubicumque ad sura utilitates indigent emere aut vendere. Item
praecipimus ut nusim judex publicus in eorum hominibus habeat aetionem. sed Advocatus eorum super eis justitias agat. nec ad publicum M A L-L U Μ quisequam succlamationem faciat pris quam Advocatum eorum. interpellaverit pro justitia facienda. Et ut haec auctiritatis nostrae comcessio firmior in Dei nomine perseveret. manu propria eam firmavimus se anuli nostri inpressione eam sigillari praecepimus. Signum X Hebo d. goris imi Regis. Maligerus Notarius ad vicem Ravoti
Archiepi pisummique Cancestarii recognovit. Data V. idus t au.
no incarnat. dominica DCCC. XCV III. Indictioneprima. anno viro R
gis piissimi avenieboldi III. actum Aquili ani palatii. in Dei n- 'mine feliciter amen. Istic mature in judicium vocare, Malliis
109쪽
6 MONUMENTAgium plebs, quae ad unum placitum convenire solet. Hieron. Bignotus in notis ad veteres formulas Marcolfi, Lindenbrog. in glossario , Goldastus in notis ad pari. I. tom. I. Veterum Germ. script. . Plenae cXemplis Salica, Alemannorum, Long
bardorum & Ripuariorum leges, Capitula, & Capitulationes Caroli M. & Ludovici Pii, Capit. quae facta Suessi An. 813.
Comes convenientem locum consideret, se inveniet, ubi sationem LMALLUM tenendum consit t. Talem vero locum seu stationem fuisse, praeter nomen, hoc diploma S. Henrici regis confirmat. In nomine sancia se individuae Trinitatis. Heinricus ins ordinant rotadentia Rex. Divinae pietatis clementia qua nos ad culmen regiae mavisatisperduxit ad hoc voluit regnare. ut ecclesiarum ordini firmando atque corroborando subveniamus his autem maximὸ l
cis quae ab antecesseribus no is regibus imperatoribus fundata. sed jam
peccatis exigentibus paene videbantur annuliata. quapropter omnium μlium nsrorum praesentium sicilicet a uturorum induseriae notum esse volumus. qualiter nos divini amoris insinctu. pro remedio anima nostra seu parentum nostrorum. nec non or tertii Ottonis. bonae memoriae imperat ,ris clectaeque conjugis nostrae. CUNIGUND AE. reginae interventu. . tque emunercsenctae Piarurannenses ecclesiae venerabilis episcopi r gatu Abisuaeque anctae ecclesaea ΚΑR OLO MAGNO imperatore olim funiatae. nosris vero temporibus incendiumpassa. in honore etiam
anctae Dei genitricis semperque virginis M A α I AE. ct Sancti Κ I-
L I.A N I. martyris. L I BORI Ique confessoris de Data. comitatum quem Hahold comes dum misit tenuit. tum silicet in locis. Have . Limga. THIAT MALLI. Aga. Patherga. Trevere a. Lang
legalitate in proprium concessimus atque largimur per hancnosram regalem paginam. eo videlicet ra tionis tenore. ut praefatus episcopus Memm D erc. I9ique successor praeseriptae aeccosae praesidentes. dehinc liberam Φabeantpotestatem de eodem comitatu. ejusque utilitatibus quicquid eis placuerit faciendi. ad eorum tamen utilitatem ecclesiae. omnium videliacet inquietudine remota. Et ut haec nosrae tradisionis seu confirmationis Auctoritas bilis est incontusa omni habeatur tempore. hoc praeceptum
110쪽
PAD ERBORNENSI A. In de conscriptum manu propria firmare curavimus. Nigilis nostro in Agniri jussimus. Signum Domni minrici Regis imisci Inni. Guntherius Cancestarius ad vicem Erlambaldi Archis peliani recognovi. Datum. IIII. idus A P R. I L. Indi Bone. V IIII. Anno dominica incarnationis misiesimo x I Anno vero Domni secundi minrici regnantis. VIIII. Actum dura regia vi a. FELICITER A M E N. Caeterum Thiremalis, veteri lingua Theudisicia, locum augustumh roicum sonare monet Christophorus Bromerus in notis ad vi-B. Meinmerci , qui lapidem quendam altaris, flectabilis magnia
tudinis , n B. Leone Papa consecratum , de ecclesia Thiremesie asiatum , in crypta nova monasterii ut, in honore S. Stephani Protomanyris Iv. n. Januarii consecratat, se adorandas ejusdem Protomari ris rem quias , cum aliis multorum Sanctorum in eo reposiit. Auctor vitae
B. Meinwerci. Nisi de hodie Dethmoldia Vocatur, primarium Comitum Lippiensium domicilium , qui Episcoporum & Principum Paderbornensium bencficio , seu laudi nomine, hunc lociim, aliaque oppida, arces & pagos obtinent. Unde hallucinari colliges Bollandum ad xxv I II. Januarii, in Notis ad vitam Varoli M. Thiremasium in dioecesi Osaabrugensi, collo
8. S AEPI Us HIC Hos TEM. J Sexta Caroli M. in Saxoniam expeditione , Dethmoldiensis victoria contigit. Anno 786. quatuordecim ejus praelia numerabantur. Fabr. l. . orig. Saxon. nec tamen belli adhuc finis: quoplures tam ex nobilita te Francorum , quam Saxonum, se functifimmis honoribus Uri , comsumptisunt; tandemque anno trice o tertis sinitum est. Egin hard. in vita Caroli M. Locum confecti hujus belli, qui Sala, ad Salam 'dicitur, acceptum ferimus Poetae Anonymo, qui verisimilia 'ter fuit Paderbornensis , nam Annal. Franc. Regino, Adelmus& alii, ut rem totam suppressere ρ Nec Eginhardus, quem auctor citat, in vita Caroli M. σαντα παντων habet. Ut eundem auctorem cx alio Egin hardi opere de gestis Saxonum pleraquc mutuatum suspicetur Rein. Rei neccius in not.ad Poetam n m. ad An. DCCC. III. Sed audiamus ipsiues Poetam : bilis his annus longi certamina belli