De arte Rhetorica libri quinque lectissimis veterum auctorum aetatis aureae perpetuisque exemplis illustrati auctore P. Dominico Decolonia ..

291쪽

α88 Elementa Rhetoricae. quid iacientium sit. Dissuasione vero contrari.

denam ductimur rergumenta Suaaioni , Mel Dissuas Ohi ρropria p R. Ducuntur ab honesto , ab utili , a necessario, a facili, a jucundo. cum aliquid suadendum est et e contrariis capitibus , cum est aliquid dissuadendum. ' o Quid est honesitim λ R. Honestum id intelligimus, inquit Cic ro , quod tale est, ut detracta omni utilitate , per se ipsum laudabile sit . et e mei n- dum et, V. g. Si quempiam horiemur , ut M. Attilii Reguli. exemplo malit ad mortem , Vel ad vincula reverti, quam datam hostibus fi dem fallere. Ita Tullius in Manliana prohat suscipietidum esse bellum Mithridaticum , ut doleatur ignomiyia , quam Ρopulo R. Mithridates inussit, cum una hora tot civium Romanorum millia jussit occidi. Ex hoc eodem loco Cato apud Lucatium lib. .9. animos militum accendit sola gloriae commendatione, ad aggrediendnm iter periculosum ac dissici- Io : O quibus una 'salus plaeuit mea castra

Indomita cervice mori , componite mentes γ' Ad magitum virtutis opus, summosque labores. Quam oratiouem claudit pulchra illa sententia :a . . . . . . . Ser Pens , sitis , ardor , arena,

Dulcia vir uti: gaudet patientia d is. Laetius est, quoties magno sibi constat ho

nestum. .

Ouid ooeas Mile ' . t ι .R. Utile est , quod propter commodum expeditur sive adlunctam habeat houesta

292쪽

Elementa Rhetorieae. 236 habeat , ut divi Liae , 'valetudo , tranquillitas,m;ilorum depulsio, etc. Eh his locis Catilina

conj urasos hortatur , apud Salustium , ad nefarium facinus , quod ille maximum atque pii lcherrimum vocat: Nobis , inquit, est dormi inopia , soris aes alienum , mala res spes multo asperior . Denique quid reliqi habemus Praeter miseram animam' Quin igitur ex pergescimini p en illa , illa quam saepe optastis , 'libertas: praeterea divitiae , decus , glorias ita oculis sita auat. Fortuna ea O:1mia victoribus Praemia posuit. Curio su) similiter, apud Lucanum lib. r. specie utilitatis Iulium Caesarem ad bellum civile hortatur et L 'Bellantem geminis tenuit te Gallia lustris,. Ua Pars quota terrarum i Facili si praeliat pauca, rGesseris evelitu , tibi Roma subegerit urbem. Quid pocas necessarium Θ R. Necessarium dicitur id omne, sine quo risalus , aut dignitas stare non potest. Seu mavis cum Scutigero , nedressarium dicitur , quod ita utile est, ut sine eo res NEC ESSE possit, aude et nomen derivatum est. Huiusce Porro loci magua vis est. Multi enim suntauimis adeo segnibus, ut tum quoque cuin aliquid honestum et utile esse norunt, tamerisi res sit cum maguo labore conjuncta , facile terreantur : Apud tales ratio neccessita-

lis est 60 compendiosa via ad persuade'dum. a) Curio homo linguae Menalis , ut se a re alieno ιιberaret, Caesarem ad ei a m beialum imρulit.

293쪽

- Elementa Rhetorieae. Ejusmodi, est Ciceronis' argumentum in Philipp. Agitur enim non qua conditione ViC-turi , sed victuri ne simus : an cum supplicio ignominiaque perituri. Ab hoc potissimum loeo , itemque ab honesto Aeneam Hector ad fugiendum hortatur , Aeneid. 2. Heu fuge nate Dea , teque his , nit, erimpo flammis. Hostis habet muros ; ruit alto a culmine Troim Sat Patriae Priamoque datum et si Pergama

Defendi possent: etiam haec defensa suissent. Quid Moeas Deile o: R. Facile illud est, suod sine magno labore, sumptuve , aut molestia , brevi tempore fieri polεsi r quae sane omnia maximo sunt ad persuadendum momento. Frustra Enim suadetur illud, quod vix aut aegre admodum feri posse creditari Ac propterea , si quiβhac de re scrupulus haereat auditoribus, Isunte omnia ex illorum animis omnino erit exim mendus. Ita Venerem is suam 'sententiam com

naturallicere astuta Iuno, Aenid. 4. . Mecum erit iste labor : nunc qua rationst' quod instat

Gnsieri 9 possit, paucis , adverte, docis .

Qinu uocas standum 3 - B. Jucundum dicitur , quod honestam hahet Voluptatem vel animi , vel eorporis ; sic nuncupatum inquit Tullius , a juoando quod nempe juvet vel utrumque, vel alterutrum. Bine ducitur illud argumentum Tullii :' Me velim ibi persuadeas , si rationibus meis a

te pro lsum esse intellexero , magnam te ex

b cousieri pro confici, vox Rarum

294쪽

. . , Elementa Rhetorἰeae. . 29 Ieo . et perpetuam voluptatem esse capturum. Quaenam in suadendo , pel dissuadendo Praecipue mectanda su ni

B. Tria. s. Quid sit, de quo deliberetur. ire. Qui sint, qui deliberent. 3, Quis sit, qui

suadeat, vel dissuadeat. Quid mectandum est in re , de qua detriberatur p R. Quinque illa, de quibus legimus enucleate : an sit honesta an utilis , an nece ... saria , an facilis an jucunda. . Quid vectandum est in iis qui deliberant': B. Caput artis est nosse Pemtus animos eo-xum , qui deliberant, eorumque voluntates ac naturas festine odorari , ut possis ambitiosis splendida, avaris utilia, voluptuosis iucunda proponere, et suo , quodajunt, hamo queu que piscari. Prudentis ergo oratoris erit videre an a-γgat cum regibus , aut viris 'principibus , aispud quos , ut aiel at Parrsatis illo, verbi Lyssinis opus est ἔ an cum uobilibus , quos honesta ac laudabilia tangunt ; an cum pletis, bellua multorum capitum, apud quam negotium tractare Ionge dissicillimum est. Neque vero satis est dignitatem spectare : .ed 1 hahenda est etiam ingenii , morum et aetatis ratio , ut rem facilius possis ad exitus opta- to, perducere. Iure igitur merito de variis variarum aetatum , conditionuum et gentium , moribus hic agi solet ab artis Magistris , hispriuus ab Aristotele. r

295쪽

acia Elamenta Rhetoneae., II. De variis variarum aetatum moribus . Dinam sunt juMenum Mirorum , ac Senum

mores

R. Aetatis cujusque mores graphico admodum ita pingit Horatius in Arte poetica :Imberbis Iuvenis , tandem custode remoto , Caudies equis canibusque et aprici gramiuo viam pi , Cereus in vitium flecti , monitoribus asper , Utilium tardus provisor , prodigus aeris . Subliuiis cupidusque , et amata rolinquere

pernix.

Conversis stud is , aetas animusque virilis , Ruaerit opes et amicitias , iuservit honori a commisisse cavet quod mox mutare labqret, Multa s6nem circumveniunt incommoda : veli quod, Quaerit , et inventis miser alistinet, ac tii met uti ,

Vel quod res omnes timide gelidequenistrat;

Dilator, Q spe longus , iners, avidusque laturi , Dissicilis , ' querulus , laudator temporis aeti,

Se puero censor castigatorque minorum

Iuvenes igi tur flagrant cupiditatibus ; Reila et vehementer excandescunt , unde adole inseratia , quidam quasi rationis aestus appellatur . honestum utili praeserunt, aperti sunt, . candidi et misericordes: sua enim innoeeuti Caeteros metiuntur. Prodigi sunt et in sum. Pius effusis nondum enim egestatem suut ex

a) Turdus ad bene sperandum ob timidi talem. Duseipis, ait Aristoteles , Mel, in alii , malunt Fem κηρο longam habens .

296쪽

Elementa Rhetoriere. perti: ad risum et dicitatem sunt propensi. At dispar omnino est senum ratio. Facile succensent illi quidem , sed non aeque parent irae ; quia ut scite Horatius : Lenit al-Bescens animos capillus, Litium, et rixae cupidos protervae. Parum sperant , quia diu vixerunt ; Pauca moliuntur , praetexitis gaud mi, sacelos ac ridiculos odere , solliciti

sunt ossiciorum cxactores , ad rem .attenti, letiti, dissiciles, suspiciosi : saepe enim aut sh, aut alios delusos memineruiit. Praetexeaqueruli sunt morosique , ut ait Τullius, in fragili eorpore odiosa est Omnis ostensio. Denique verbosi sunt , et loquaces , quia dicere amanti Unde non iscite Comolius Galbius, seu potius Maximianus: Deficit auditor, non desicit ipse loquendo. O sola series garrulitate senes ISod facili hoc illorum aetati condonandum , ob egregias virtutes , quibus hoc vitium abun

de compensant.

. Virilis aetas senectutem inter et adolescenis liam interjecta , ac in quodam quasi conscio Posita , uiri usque virtutem vitiorumque parti- seps est, et utriusque indolem, velut hx vicinia, trabit. Iuventus sortis est, sod intemperans; Senectus est temperans, sed timida; vhilis solas foetis est sobriaque : Iuventus

n3mis credula est ; senectus nimis suspiciosa, imis aetas, Pro rerum natura, vel considit

vel dissidit: duventus quaerit honestum Po- ns quam utile : senectus utile magis quam , estum i virilis aetas et honestum simul el

Puerilis denique aetas esservescit, sacile mu-

μuir in horasi magnam' habet indolem ad

297쪽

virtutem e gloriae honorique mirum in m dum velificatur. Audi Tullium lib. 5. de si nibus et Quanta sunt puerorum decertantium studia I vit illi esseruntur laetitia , cum vicerint i ut se accusari nolunt i quam cupiunt laudariἹ quos illi labores non perserunt , ut aequalium principes sint IS. III. De moribus Nobilium , Divitum .

. et Plebeiorum. Quinam sunt Nobilium mores ZR. Nobiles sunt honoris- ac gloriae vel maxime studiosi , et si Apuleiana voce uti fas est, sunt imprimis honor elae. Solent sentem non solum ignobiles aspernari, sed etiam homines novos , qui primi ex sua gen te sunt honores consecuti. Ita Metellus contemnebat. C. Marium , illique Consulatum invidebat. Unde sic de eo Salustius : Inerat contemptor animus et superbia , cominum ne nobilitaus malum. Quinam sunt Disitum mores p

R. Divites, si praesertim divitias sunt nuperrime consecuti , contumeliosi ferme sunt ac superbi. Nempe facile sibi persuadent praestare se caeteris , quia dixitias possident , quibus venalia sunt omnia. Praeterea solent mollitia luxuque dissuere, ut notat Iuvenalis

Prima perlarinos obscaena pecunia retores intulit, et turpi fregerunt saecula luxu Divitiae mclles. Hanc , quam memoravimus , nquorum di- 'itum arrogantiam , scite langit Cicero . cum de T. Roscio ait, Qui in sua re suissΘt egentissimus , erat . . ut fit, insolens in aliena in Maro , . cum ait dς Numanos ... .

298쪽

Elementa Rieloriade. dissVoeiserans, tumidusque nous praeeordia

Qui sunt derique Plebejorum more p 'B. Germanos plebis mores suis coloribus scite pingunt Salustius , Horatius , Tacitus et Seneca , dum 3j int, . plebem esse belluam

multorum capitum . . . Pluma , et venio mobiliorem esse ... opinio ue duci magis Mamveritate . . . . . ire quo itur , Non quo eundum est . . . . Privatis commodis servire potius , quam publicae , vel honesi ii , vel cu

piditati . . . cupidam esse rerum noVaTum . . .

Denitae pessimi argumentum turbam essa. De partis Reipublicae formis. Neque vero in deliberatione satis est aetalis et conditionis cujusque indolem ae sincindiligenter spectare. Spectandi praeterea sunt Boipublicae mores, qui scilicet, Pro varia γ liolitiae forma solent maxilliopere T riare. Miter igitur agendum apud Gallos Hismo que et η Lusitanos, quibus Reat urius summo eum imperio praeest ; a iter apud e)-Helvetios , Batavosque ac Venelos, apud quos vel plebs , vel optimates dominantur.

B. Est unius dominatus, ' communem nusi talem spectans.

λ tot , optimates , et eratos, imperi u

299쪽

,s6 Elementa Rhetoricae.

sint, et Propriae , . non vero publicae semiant utilitati , vocabitur sa) Oligarehia. Quid est sh Democratia Z B. Est imperium populi , cujusmodi ser- . mc est apud Helvetios . Quod si plebs infi-

, ma dominetnr vocatur e) Ochloeratia. Addi potest Anarehra , quae solet ex turbulen- tissimis temporibus exurgere , cum sine rege caeterisque magistralibus fluctuat labefactatum imperium.. De pariis variarum gentium moribus.. Varios praetera gentium morcs iugetitumque occurate cognosces, et illo i um sol manam indolem perspectissimam habebis , ut possis ad . illam sermonem accommodare , ut monet IIoratius :Intererit multum d) Davusne loquatur, an

heros ,

. Colchias , an Assyrius , Thebis nutritus , an

. Argis.. Quaenam igitur est Mariarum Europae Gentium indoles p-

B. Galli simi humani bospitales , candidi, urbani, luuii , nudaces, helhcosi, mobiles , praeeipi .es, longae spei impatientes, sa-ciles ad obliviscendas injurias aeque ac hcne facta , acribus initiis , injurioso fine , et ut ait Florus do veleribus Gallis primo impetu plusquam viri , - secundo non lieni ; magni peregrinatores ; unde iure dictum est; Nullam hel. um sine mitite Gallo. a) O ligos , paucus , et argu , principatus. b) Demos , populus , et cratos Potentia. e) O Clos , - turna , et crateo , dominor.

300쪽

Elementa Rhetoricae. Dcymatii sunt simplices , aperti , sortes animarum prodigi , veri amici, verique hostes , inquit Scaliger. ω Belgae Bataviqua

medium sei me tenent Gallos inter atque manos. Hispani sunt constantes , sedati , lenti in consiliis , laboris ac disciplinae tollera res; vile ministerium, etiamsi spes magna aias uigeat, aversantes. Itali sunt cunctatorest, ingeniosi , sapientes , mentis excelsae ac reia conditae , et ad regendum omino nati, ut ait Virgilius: Tu regere imperio Populos , , Romane

Hae tibi erunt artes. vi

. Poloni sunt Diraces , belli si, et quos arvie magis, quam vi possis superare. Moscori tae contra fraudoleuti est. Longum esset eae. tera persequi. Plura qui volet adeat , quae ingeniose et eleganter de praecipitis gentibus disseruit Ioannes Barcirius in D) icone animorum cap. 3. et ex Pro,ime Sequentibns. Adeat non, o Calvidii Laeti Callipaediam . tibi versibus elegantissimis diversarum Europae gentium mores et iis genium diligenter exia

Quid deriique meriandam est In - , pa

R. Tria maxime in illo spectanda sunt . Prudentia , protritas et benevolentia, Prudentia . quidem , quia iis sdem habere solemus,