장음표시 사용
141쪽
tarent, sed etiam in Senatu esse prohiberent, Colum imperium doponere coegit; Convictoli laVem, qui per Sacerdotes more civitatis, intermissiS magiSiralibus, eSSel creatus, pores talem obtinere iuSSit. XXXIll L 1. Hoc decreto interposito, cohortalus Aeduos ut controversiarum ae disSenSionis Obliviscerentur atque Omnibus omissis his rebus huic bello Servirent eaque, quae meruiSSent, praemia ab Se devicta Gallia, expectarent equitatumque omnem
et peditum milia decem sibi celeriter mitterent, quae in praeSidiis rei frumentariae causa disponeret, exercitum in duas partes divisit: 2. quattuor legiones In Senones Parisiosque Labieno ducendas dedit, sex ipSe in Arvernos ad oppidum Gergoviam secundum numen Elaver duxit; equi latus partem illi ad tribuit, partem Sibi reliquit. 3. Qua re cognita. Vercingetorix, Omnibus interruptis eius numinis pontibus, ab altera numinis parte
iter sacere coepit. XXXV. 1. Cum uterque utrique esset exercitus in conspectu sereque e regione castris castra poneret, diSpositis exploratoribus, necubi essecto ponte Romani copias traducerent, 2. erat in magnis Caesaris dissicut latibus res, ne maiorem aestalis partem numine impediretur, quod non fere ante autumnum Elaver vado tranSiri solet. 3. Itaque ne id accideret, silveuri loco castris positis, e regione unius eorum pontium, qUOS Vercingetorix rescindendos curaverat, postero die cum duabus legionibus in occulto restitit; 4. reliquaS copias cum Omnibus impedimentiS, ut conSueverat, misit, captis quibusdam cohortibus, uti numeruS legionem constare videretur. 5. ΗiS, quam longissime poSSeni, egredi iussis, cum iam ex diei tempore coniecturam ceperat, in castra perventum, isdem SubliciS, quarum pars inferior integra remanebal, pontem resistere coepit. 6. Celeriter esseclo opere legionibusque traductis et loco castris idoneo delecto reliquas copias revocavit. I. Vercingetori X re cognita, ne contra Suam voluntatem dimicare cogeretur, magni Sitineri hus anteceSSIt.
XXXVI. i. Caesar ex eo loco quintis castris Gergoviam pervenit, equestrique eo die proelio levi laclo perSpecto urbis Silu, quae posita in allissimo monte omnis aditus di melles habebat, de expugnatione desperavit, de obsesSione non prius,
142쪽
MM. VII. CAP. XXXIII XXXVII. magendum constituit, quam rem frumentariam expedisset. 2. At Vercingetorix, castris prope oppidum poSilis, mediocribus ei eum se intervalliS Separatim Singularum civi lasium copias conlocaverat, atque omnibus eiuS iugi collibuS Occupatis, qua despici poterat, horribilem speciem praebebat; 3. principesque earum civitatium, quos sibi ad consilium capiendum delegerat, prima lueo cotidie ad Se convenire iubebat, seu quid communicandum, Seu quid adminiStrandum Videretur, 4. neque ullum fere diem intermittebui, quin equestri proelio interiectis sagittariis, quid in quoque esSet animi ac VirtutiS Suorum, perSpiceretur. 5. Erat e regione oppidi sollis. Sub ipsis radicibus montiS, egregie munitus, atque ex omni parte circumci Sus; quem Si tenerent nostri, et aquae magna parte et pabulatione libera prohibituri hoStes .videbantur. 6. Sed is locus praesidio ab his non nimis sirmo iam in tenebatur; I. silentio noctis Caesar ex caStriS egreSsus, priusquam subsidio ex oppido Veniri 908set, deiecto praesidio politus loco, duas ibi legiones conlocavit, lassamque duplicem duodenum pedum a maioribus castris ad minora perduxit, ut lulo ab repentino hostium incurSu etiam singuli commeare POSSent. XXXVII. 1. Dum haec ad Gergoviam geruntur, Convicioli lavis Aeduus, cui magistratum adiudicaliam a Caesare demonstravimus, sollicitatus ab Arvernis pecunia, eum quibuSdam adulescentibus conloquitur, quorum erat princeps Litaviccus atque eius fratreS, amplissima familia nati adulescentes. 2. Cum his praemium communicat hortaturque, ut se liberos et inperio natos meminerint. 3. Unam esse Aedu0rum civitatem, quae eertissimam Galliae victoriam detineuις eius auctoritate reliquas contineri; quia traducta locum consistendi Romanis in Gallia non fore. 4. Esse nonnullo se Caesaris beneficio assectum, sic tamen, ut iustissimam apud eum causam obtinuerit; sed
plus communi libertati tribuere. 5. Cur enim potius Aedui de suo iure et de legibus ad Caesarem disceptatorem, quum Romani ad Aeduos veniant' 6. Celeriter adulescentibus et oratione magistratus ei praemio deductis, cum se vel principes eius consilii fore prosllerentur, ratio perliciendi quaerebatur, quod civitatem temere ad suscipiendum bellum adduci p Senon considebant. I. Placuit, ut Litaviccus decem illis milibus.
143쪽
quae Caesari ad bellum millerentur, praesideretur atque ea ducenda curaret, fratresque eius ad CaeSarem praecurrerent. Reliqua qua ratione agi placeat, conStituunt. XXXVIII. 1. Lilaviccus accepto exercitu, cum milia paSSuum circiter XXX ab Gergovia abeSSet, conVoealis Subilo militibus lacrimans, 2. Quo proficiscimur, inquit, milites ' Omnis
n03ter equitatus, omnis nobilitas interriit; principes civitatis, Eporedoriae et Viridomarus, insimulati proditionis, ab Romanis indicta eausa interfecti sunt. 3. Haec ab ipsis cogno-Scite, qui eae ipsa caede fugerunt; nam ego, fratribus atque omnibus meis propinquis interfectis, dolore prehibeor, quae gesta sunt, pronuntime. 4. Producuntur hi, quos ille edocuerat, quae dici Vellei, atque eadem, quae LilaViecuS pronuntiaverat, multitudini exponunt: 5. multos equites Adiluorum interfectos, quod eonlocuti eum Arvernis dicerentsir; ipsos se inter multitudinem militum 0eeultasse utque eae media caede fugi33e. 6. Conclamant Aedui et LitaViccum obsecrant, ut sibi conSulal. I. Quasi vero, inquit ille, consilii siι res, ac non necesse sit nobis Gergosium fontendere et cum Arvernis noSmet coniungere. 8. In dubitamus, quin nefario facinore admisso Romani iam ad nos interliciendos concurrant' Proinde, si quid in nobis animi est, persequamur eorum mortem, qui indignissime interierunt, atque hos latrones interliciamus. 9. Ostendit cives Romanos, qui eius praesidii siducia una erant; magnum numerum frumenti commeatusque diripit, ipsos crudeliter excruciatos intersieti. 10. Nuntios lola civitate Aeduorum dimittit, eodem mendacio de caede equitum et principum permovei; hortatur, ut simili ratione, alque ipse fecerit, Suas iniurias perSequantur. XXXVIIII. 1. Eporedorix Aeduus, summo loco DaluS adulescens et Summae domi potentiae, et una Viridomarus, pari aetate et gratia, sed genere dispari, quem Caesar ab Diviliaco sibi traditum ex humili loco ad summam dignitalem perduxerat, in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati. 2. His erat inter se de principatu contentio, et in illa magistratuum controversia alter pro Convictolitavi, alter pro Coto Summis opibus pugnaverant. 3. Ex his Eporedorix cognito Litavicci eonSilio media sere nocte rem ad Caesarem deseri; oral, nd
144쪽
COMM. VII. CAP. XXXVII-XXXXI. 137
patiatur civitatem pruvis adulescentium eonsiliis ab amicitia populi Romani deficere, quod tuturum provideat, si se tot hominum milia cum hostibus coniunXerint, qu0rum Salutem ne que propinqui neglegere, neque ciritus levi momento aesti
XXXX. 1. Magna asseclus Sollicitudine hoc nuntio Caesar, quod Semper Aeduorum civitati praecipue indulserat, nulla interposita dubitatione, legiones expeditas qualiuor equitatumque omnem ex castris educit, 2. nec suit spatium tali tempore ad contrahenda caSira, quod res posita in celeritale videbatur; 3. Gaium Fabium legatum cum legionibus duabus eastris praesidio relinquit. Fratres Litavicci cum comprehendi iussisset, paulo ante reperit ad hostes fugisse. Adhortalus milites 4. ne necessario tempore itineris labore perm0veantur, cupidissimis omnibus prooessus milia paSSuum XXV, agmen Aeduorum conspicalus, inmisso equitatu iter eorum moratur atque impedii interdicitque omnibus ne quemquam intersiciant. 5. Eporedorigem est Viridomarum quos illi interfectos existumabant, inter equites versari Suosque appellare iubet. 6. His cognitis et Litavicci fraude perspecta, Aedui manus tendere, deditionem Signisseare et proiectis armis mortem deprecari incipiunt. I. Li-taViccus cum suis clientibus quibus more Gallorum nefas est etiam in extrema sortuna deserere patronos - Gergoviam profugit. XXXXI. 1. Caesar nuntiis ad civitatem Aeduorum missis, qui suo beneflcio conservalos docerent, quos iure belli inter ticere poluisSet, iribusque horis noeiis exercitui ad quietem datiS, caStra ad Gergoviam movit. 2. Medio sere itinere equiles a Fabio missi, quanto res in periculo fuerit, exponunt. Summis copiis eaSira oppugnata demonstrant, cum crebro integri delassis Suceederunt nostrosque adsiduo labore defatigarent, quibus propter magnitudinem caStrorum perpetuo eSSet isdem in vallo permanendum. 3. Multitudine sagittarum atque Omnis . generis telorum multos vulneratos; ad haec suSlinenda magno usui fuisse lormenta. 4. Fabium discessu eorum, duabus relictis portis, obstruere celeras pluteosque Vallo addere, et Sein posterum diem Similemque casum apparare. 5. His rebus cognitis, Caesar summo studio militum ante ortum solis iueratra perVenit.
145쪽
XXXXII. 1. Dum haec ad Gergoviam geruntur, Aedui primis nuntiis ab Litavicco aeceptis nullum sibi ad cognoscendum Spatium relinquunt. 2. Inpellit alios avarilia, alioS iracundia et temeritaS quae maxime illi hominum generi est innata, ut levem auditionem habeant pro re conperta. 3. Bona civium Romanorum diripiunt, caedes faciunt, in servitutem abstrahunt. 1. Adiuvat rem proeli natam Convictolitavis plebemque ad surorem inpellit, ut, lacinore admiSSO, ad Sanitatem reverti pudeat. 5. Marcum AriSlium tribunum militum, iter ad legionem lacientem, side data, ex oppido Cabillono edu- eunt; idem sacere cogunt eos, qui negotiandi causa ibi constiterant. 6. flos conlinuo in itinere adorti, omnibus impedimentis exuunt; repugnantes dies noctemque ObSident; multis
ulrimque intersectis, maiorem multitudinem armatorum con- eitant.
XXXXIII. 1. Interim nuntio at Iato, omnes eorum milites in poleSiale Caesaris teneri concurrunt ad Aristium, nihil publico laetum consilio demonstrant; 2. quaestionem de bonis direptis decernunt; Litavicci fratrumque bona publieani; legatos ad Caesarem sui purgandi gratia mittunt. 3. Haec faciunt reci- Perandorum Suorum causa; sed contaminali facinore et capti conpendio ex direptis bonis, quod ea res ad multos pertinebat et timore poenae exterriti, consilia clam de bello inire incipiunt civitatesque reliquas legationibus sollicitant. 4. Quae tametsi Caesar intellegebat, tamen, quam miti SSi me potest, legaloS 39pellat: nihil se propter insolentium levitatemque vulgi gravius de eivitate iudicare, neque de sua in Aeduos benevolentia deminuere. 5. IpSe maiorem Galliae motum expectanS ne ab Omnibus civitatibus circumsisteretur, consilia inibat, quemadmodum a Gergovia discederet ac rursus omnem eXercitum contraheret, ne prosectio nata ab timore desectioniS, similis sugae
: XXXXIIII. 1. Haec cogitanti accidero visa est lacullas bene rei gerendae. Nam, cum in minora castra operis perspiciendieausa Venisset, animadvertit collem, qui ab hostibus lenebatur nudatum hominibus, qui superioribus diebus vix prae multitudinρ cerni poterat. 2. Admiratus quaerit eX perfugiS eauSam, quorum magnus ad eum cotidie numeruS conssuebat. 3. Con-
146쪽
COMM. VII. CAP. XXXXII XXXXVI. 13ssiabal inter omnes, quod iam ipse CaeSar per exploratores cognoverat, dorsum eSSe eiuS iugi prope aequum, Sed hunc silvestrem et angustum, qua esset aditus ad alteram partem oppidi; vehementer huic illos loco timere, nec iam aliter Sentire, uno colle ab Romanis occupalo, Si alterum amisiSSent, quin paene circumvallati atque omni exitu et pabulatione interclusi viderentur: 4. ad hunc muniendum omneS a Vercingetorige evo-
XXXXV. 1 Hac re cognita, Caesar millit conplures equitum turmas; eis de media nocte imperat, paulo tumultuosius omnibus locis Vagarentur. 2. Prima luce magnum numerum impedimentorum ex castris musorumque produci, deque his stramenta detrahi mulionesque cum cassidibus, equitum Specie ac simulatione collibus circumveni iubet. 3. His paucos addit equiteS qui talius oste hiationis causa vagarentur. Longo circuitu easdem omnes iubet petere regiones. 4. Haec procul ex oppido videbantur, ut erat a Gergovia despectus in castra neque lanio Spatio, certi quid esset, explorari poterat. 5. Legionem unam eodem iugo mittit, et paulum progreSSam inseriore constituit loco silvisque occultat. 6. Augetur Gallis suspicio alque omnes illo munitionum copiae traducuntur. I. Vacua castra hostium Caesar conspicatus, tectis insignibus suorum occultatisque signi' militaribus, raros milites, ne ex oppido animadverterentur, ex maioribus castris in minora
traducit legatisque, quos Singulis legionibus praefecerat, quid seri velit, ostendit; 8. in primis monet, ut contineant militeS, ne studio pugnandi aut spe praedae longius progrediantur; s. quid iniquitas loci habeat incommodi, proponit; hoc una celeritate
90SSe mulari; occaSionis esse rem, non proelii. 10. His rebus expositis, Signum dat et ab dextra parte alio ascenSu eodem tempore Aeduos millit. XXXXVI. 1. Oppidi murus ab planicio atque initio aScen-Sus, recla regione, si nullus amfractus intercederei, mille dueentos passus aberat; quicquid huc eircuitus ad molliendum clivum accesserat, Id spatium itineris augebat. 2. A medio sere polle in longitudinem, ut natura montis ferebat, ex grandibus Saxis Sex pedum murum, qui nostrorum impetum tardaret, praeduxerant Galli, alque inferiore omni spatio vacuo
147쪽
relicto, superiorem partem collis usque ad murum oppidi den-SiSsimis eastris compleverant. 3. Milites, dato Signo, celeriter ad munitionem perveniunt eamque transgreSSis, irinis caStris poliuntur; 4. ac tanta fuit in castris capiendiS celeritas, ut Teutomatus, rex Nitiobrogum, Subito in tabernaculo oppressus ut meridie conquieverat, Superiore corporiS parte nudata, Vulnerato equo vix se ex manibus praedantium militum eriperet.
XXXXVII. 1. Consecutus id, qu0d anim0 proposuerat, Caesar receptui cani iusSit legionisque decimae, quacum erat, eontinuo signa constituit. L Ae reliquarum legionum milites, non exaudito tubae Sono, quod Salis magna Valles intercedebat, tamen ab tribunis militum legalisque, ut erat a Cae- Sare praeceptum, relinebantur; 3. Sed Blali Spe celeris victoriae et hostium fuga et superiorum temporum secundis proeliis, nihil adeo arduum sibi esse exiSlimaverunt, quod non Virtute consequi poSSent, neque sinem prius Sequendi secerunt quam muro oppidi porti Sque adpropinquarunt. 4. Tum vero ex omnibus urbis partibuS orto clamore, qui longius aberant repentino lumultu perterriti, cum hostem intra portas esse existumarent SeSe ex oppido eiecerunt. 5. MatreSsamiliae de muro Vestem argentumque iactabant et, pectore nudo prominentes', passis manibus obtestabantur Romanos, ut Sibi pameerent, neu, Sicut Avarici fecissent, ne a mulieribus quidem atque insantibus abstinerent; nonnullae, de muriS per manus demisSae, Sese militibus tradebant. 6. L. FabiuS, centurio
legionis VIII., quem inter Suos eo die dixisse conStabat, eXQitari se Avaricensibus praemiis neque commiSSurum, ut prius quiSquam murum aScenderet, treS SUOS nacius manipulares atque ab iis sublevatus murum ascendit; hos ipSe rursus singulos exceptans in murum extulit.
XXXXVIII. I. Interim ii, qui ad alleram partem oppidi
ut supra demonStravimus, munitionis cauSa convenerant, primo exaudilo clamore, inde eliam crebris nuntiis incitati, oppidum a Romanis teneri, praemissis equitibUS, magno concurSuAEO contenderunt. 2. Eorum ut quiSque primuS Veneru, Sub muro consistebat suorumque pugnantium numerum augebat a. Quorum eum magna multitudo eonvenisset, matresfamiliae
148쪽
quae paulo ante Ilomanis de muro manus lendebant, suo oblestari et more Gallico passum capillum ostentare liberosque in conspectum proferre coeperunt. 4. Erat Romanis , nee loco nec numero, aequa contentio; Simul et cursu et spatio pugnae saligati, non lacile recentes atque integros sustinebant XXXXVIIII. 1. Caesar, cum iniquo loco pugnari hOSliumque augeri copias Videret, praemetuens Sui , Titum Sextium legalum, quem minoribus ca8lriS praeSidio reliquerat, misit, ut cohortes ex castris celeriter educeret et sub insimo colis ab dextro latere hostium constitueret, ut, 2. Si nostroS loco depulsos vidisset, quo minus libem hosteS inSequerentur, terreret. 3. Ipse paulum ex eo loco eum legione . progreSSUS, ubi constiterat, eventum pugnae eXpectabat. L. 1. Cum acerrime comminus pugnaretur, h0Sles loco ei numero, nostri Virtute considerent, subito sunt Aedui visi ab latere nostris aperto, quod Caesar ab dextra parte alio aSeeDSU, manuS distinendae causa, miserat. 2. Hi similitudine armorum Vehementer nostros perterruerunt, ac tametsi dextris humeriS exsertis animadvertebantur, quod inSigne pacatum,eSSe conSuerat, lamen id ipsum sui sallendi causa milites ab hostibus laclum existimabant. 3. Eodem temp0re LuciuS Fabius centurio, quique una murum aseenderant, eircum Ventiatque interfecit muro praeeipilabantur. 4. MarcuS Petronius,. eiusdem legionis centurio, cum portaS eXeidere conatuS eSSet, a mullidine oppressus ac sibi desperans, multis iam Vulneribus acceptis, manipularibus suis, qui illum secuti erant, Quoniam , inquit, me una vobiscum servare non p088um, veStrae
quidem certe vitae prospiciam, quos cupiditate gloria adductus in periculum deduaei. 5. Vos, data facultate, vobis consulite. Simul in medios hostis inrupit, duobusque interseclis, reliquos a porta paulum summovit. 6. Conantibus auxiliari suis, Frustra, inquit, mea vitae subvenire conan ni, quem iam sanguis viresque deliciunt. Proinde abite, dum est facultas, vosque ad legi0nem recipite. Ila pugnans 90Si paulum concidit ac suis saluti suit. LI. 1. Nostri, cum undique premerentur, XLVI centuri
nibus amissis, deiecti sunt loco. Sed intolerantius Gallos insequentes legio decima turdavit, quae pro subsidio paulo ae-
149쪽
quiore loco conSlii erat. 2. Hanc rurSus XIII. legionis cohor tes exceperunt, quae eX caSiriS minoribus eductae cum Τilo Sextio legato ceperant locum Superiorem. 3. LegioneS, ubi
primum planiciem adtigerunt, inseSlis contra hostes signis constiterunt. 4. Vercingetori X ab radicibus collis suos intra munitiones reduxit. Eo die milites Sunt paulo minus septingenii desiderati. LII. 1. Postero die CaeSar, contione adv0eala, temeritatem eupiditatemque militum reprehendit, quod sibi ipsi iudiearis-lent, quo pr0cedendum aut quid agendum videretur, neque signo recipiendi dato constimsent, neque ad tribunis militum legatisque relineri p0tuissent. 2. Eaeposuit, quid iniquitus loci
posset, quid ipse ad Avaricum sensisset, cum sine duce et sine equitatu deprehensis hostibus, explorotam rictoriam dimisisset, ne parvum mod0 detrimentum sn contentione propter iniquιtatem loci accideret. 3. 0uunto opere eorum animi magnitudinem admiraretur, quos non faStrorum munitiones, non altitudo montis, non murtis oppidi tardare potuisset, tuum opere licentiam adrostantiamque reprehendere: quod plus sequam imperatorem de victoria atque eaeitu rerum sentire eae stimarent; 4. nec minus se ab milite modestium et continentiam, quam virtutem aeque animi magnitudinem desia
LIII. 1. I lac habita contione et ad extremam orationem confirmati militibus, ne ob hanc causam animo perni DCerentur neu, quod iniquitus loci adtulisset, id virtuti hostium rei-buerent, eadem de prosectione cogitans, quae ante Sen Serat legiones ex eastris eduxit aciemque idoneo loco constituit. 2. Cum Vercingetorix nihilo magis in aequum locum deSeenderet, levi laeto equestri proelio atque Secundo, in ea Stra eXercitum reduxit. 3. Cum hoc idem postero die Dei SSel, Salis ad Gallicam ostentationem minuendam, milii Emque animOS eOD-srmandos factum existimans, in Aeduos movit eaStra. 4. Ne tum quidem inseculis hostibus, tertio die ad numen Elaveryon leS reficit, eoque exercitum traducti.
LIIII. 1 Ibi a Viridomaro atque Eporedorige Aedui S appellatus, diSeit, cum omni equitatu Litaviccum ad Sollicitandos
150쪽
COMM. VII. CAP. LI - LVI. dam civitatem. 2. ElSi mullis iam rebus persidiam Aeduorum
perspeclam habebat, atque horum diScessu admaturari desectionem civi latis existimabat, lamen eOS retinendOS non consiliuit, ne aut in serre iniuriam videretur aut dare timoris aliquam Su Scipionem. 3. Discedentibus hi S breviter sua in Aeduos merita expoSuit: quos et quam humiles accepisset conpulsos in oppida, 4. mullulos agris, omnibus ereptis copiis, imposito stipendio, obsidibus summa cum contumelia eaelortis, et quum in fortunam quanique in amplitudinem deduaeis-8ρι, ut non Solum in pristinum statum redissent, sed omnium temporum dignitatem et gratiam antecessisse viderentur. His datis mandalis eos ab se dimisit. LV. 1. Noviodunum erat oppidum Aeduorum ad ripas LigeriS Opportuno loqO silum. 2. Huc Caesar omnes Obsides Galliae, si umentum, pecuniam publicam, Suorum atque eXercitus impedimentorum magnam pariem contulerat, 3. hue magnum numerum equorum huius belli eausa in Italia atque HiSpania coemplum, mi Serat. 4. Eo cum Eporedorix ViridomaruSque veniSSeul et de statu civitatis cognovissent, Litaviccum Bibracti ab Aeduis receptum. - quod ebi Oppidum apud eOS maximae auelori latis, - Convictoli lavim magistratum magnamque Partem Senatus ad eum convenisset, legulos ad Vercingetorigem de pace et amicilia eo neilianda publice mi SSOS, non prae termittendum tantum commodum existimaverunt. 5. Itaque intersectis Novioduni eustodibus, quique eo negotiandi caUSaeon Venerant, Deeuntam atque equos inter se partili Sunt; 6. Obsides civitatum Bibruele ad magistratum dedueendos curaVerunt, T. Oppidum, quod a se teneri non posSe iudicabant, ne cui eSSel usui Romanis, incenderunt: 8. frumenti quod subito potuerunt, naVlbus avexerunt, reliquum sumine atque incen-d o corruperunt. 9. ipsi ex finitimis regionibus copiaS cogero, praeSidia custodiasque ad ripas Ligeris disponere equitatumque omnibus locis, iniciendi limoris causa, Ostentare coeperunt, Si ab re frumentaria Romanos excludere, aut adductos inopia in provinciam expellere possent. l0. Quam ad Spem multum eos adiuvabat, quod Liger ex nivibns creverat ut QOmnino Vado non posSe transiri videretur.