M. Tullii Ciceronis Epistolæ ad familiares cum delectu commentariorum in usum serenissimi Delphini. Tomus primus secundus

281쪽

per. Biundusio profecti sumus a. d. v. Kalendas Maiaaas. Per Macedoniam Cyzicum petebamus. o me perditum to 3 afflictum i quid nunc rogem te ut venias, mulierem aegram, & corpore & animo confectam Non rogemὶ sine te igitur simὶ opinor , se agam. Si est spes nostri reditus, eam confirmes, & rem adiuves. Sin, ut ego metuo, transactum est, quoquo modo potes, ad me fac venias.

Unum hoe stitor si te habebo, non mihi videbor plane perisse. Sed quid de Tulliola mea fiet iam id vos videte r mihi deest consilium . Sed eerte, quoquo' m6do se res habebit, illius misellae & 6 matrimonio, & famae serviendum est. Quid ὶ Cicem meus quid aget Iste vero sit in sinu semper &complexu meo. Non queo plura iam scribere r ina- pedit moeror. Tu quid egeris, nescior utrum aliquid teneas, an, quod metuo, plane sis spoliata. Pisonem, ut seribis, spem fore semper nostrum. Da familia liberata , nihil est quod te moveat . Primum , tuis ita promissum est, te facturam esse ut quisque esset meritus . Est autem in officio adhue Orpheus: praeterea magnopere nemo. 7 Caetero-Tum servorum ea causa est, ut, si res a nobis abens afflictum Ianus Gulielmius ad Plauti Cistestariam aR. a.

D. I. testatur is in vetustissimis membrania reperita, o me peris Aoum ' ma of ictum J-fi verrum est, bis apud Ciceronem 1egitur verbum effligero nam vide lib. o. ad Atr. epe.. ulr' .s Matrimonio γ Dixi iam , hoc tempore uxorem C. Pisonis Tulliolain fulta. Eius doti famae, is fib&nte, Cicero time-hat . Maumst. ετ caetινονum servorum ea ea a e veritus Cicero amissionemn vorum cum tota re . manumifit eos hac conditione , ut , n per I gem CIcidiam bonis omnibust privandus e Glis it suo benefici Iiberti effent, fi modo id obtineri pomisi ; filii autem lea servos mon adimeret, A, ut ad veterem dominum pertinerent, tonerderet, servirent, ut antea, praeterquam paucissimi , quos ob fi dem S diligentiam omnino liberatos uellet . Dixit autem , ram sevorum servorum , eum de suis loqueretur . Nam ex Terentiae servia neminem manumiserat r c neque enim poterat tantum is, eam facturam effe , ut qui que eret meritus . pronii seratis Hie loeas in omnibus 9bris impressis ''ndose legebatur. Nos cum distinRione tantum restituimus. Idem.

282쪽

. AD FAMILIARES LIA. XIV. set, liberti notiri essent, si obtinere potuissent: siti ad nos pertinerent, servirent, praeterquam oppido pauet. Sed haee minora sunt. Tu quod me notiatis, ut animo sim magno, & spem habetin, ,een perandae salutis; id velim sit ejusmodi , ut νε9ε sperare possimus. Nunc miser quando tuas iam I teras aeeipiam quis ad me perferet quas ego ex- /pectassem Brundusii , si esset, lieitum per nautas, qui tempestatem praetermittere noluerunt. Quod re liquum est, sustenta te , mea Terentia, ut potes. Honestissime viximus, floruimus. Non vitium nostium, sed virtus nostra nos afflixit. Peccatum est nullum, nisi quod non una animam eum orname tis amisimus. Sed, si hoe fuit liberis nostris 'gratisis nos vivere, caetera, quanquam ferenda non sunt, feramus. Atque ego qui te eonfirmo, ipse rite non possum. Clodium Philetaerum, quod valetudine eulorum impediebatur, hominem fidelem, remisi. Sallustius offieio vineet omnes. Peseennius Est νε benevolus nobis: quem semper spero tui fore obse vantem. Siem dixerat se meeum foret sed Brundu-so discessit. Cura, quoad potes, ut valeis r & sic existimes, me vehementius tua miseria, quam me, commoveri. Mea Terentia, fidissima atque optima uxor, & mea carissima filiola', & spes reliqua nostra Cicero, valete. Pridie Kalendas Maias. Brundusio.

M. T. C. TERENTIT, ET TULLs U IS S. P. D. V. tu & Tullia lux nostra valetis . ego &o suavi mimus Cieero valemus. Pridie Idus Octobres Athenas venimus, eum sane adversis ventis usi essemus, tardeque & ineommode navigassemus .

283쪽

De nave exeuntibus nobis Acastus eum litelli prae sti, fuit uno. & vicesimo die, sane strenue. Aecepi tuas liseras, quibus 'intellexi, te vereri, ne saperi res mihi redditae non essent. Omnes sunt redditae , diligentissimeque a te perscripta sunt omnia: idque mihi gratissimum fuit. Neque sum admiratus, hane epistolam, quam Acastus attulit , brevem fuisse. Iani enim me ipsum expectas, I sive nos ipsos, qui quidem quam primum ad vos venire eupiamus et et si in quam rempublicam venimus, intelligo. ignovi enim ex multorum amieorum literis , quas attulit Aeastus, a) ad arma rem spectase r ut mihi, cum Venero , dissimulare non liceat, quid sentiam. Sed, .quando subeunda fortuna est, eo citius dabimus: operam ut veniamus, quo facilius de tota re deliberemus. Tu - velim, quod eommodo valetudianis tuae fiat, quam longissime poteris, obviam nobis Droperes. De hereditate Preeiana , quae quidem mi- .ni magno dolori est valde enim illutae amavi) hoe velim cures: si auctio ante meum adventum fiet, ut Pomponius, aut, si is minus. poterit, Camillus nostrum negotium curet. Nos, cum salvi venerimus, Teliqua per nos agemus. Sin tu iam Roma profecta eris, tamen curabis, ut hoc ita fiat. Nos , si dii adiuvabunt, ei rei ter Idus Novemb..in Italia speramus fore. Vos, mea suavissima & optatissimarentia, & Tulliola, si nos amatis, curate, ut valeatis. Athenis, a. xv. Kal. Nov.

x Siso nos ἐρδει 3 Erant enim eum Ipis, filius, frater, si

tris filius. Man. .

284쪽

AD FAMILIARES LIB. XIV. 28rM T. C. ΤERENTIE SUT S. P. D. VI. IEC tape est, euiliteras demus; nec rem 1 l habemus ullam , quam scribere velimus .

Ex tuis literis, quas proxime accepi, cognovi, praeiadium nullum venire potuisse. Quare videatis velim, quomodo satisfiat ei, cui scitis me satisfieri velle. i Quod nostra tibi gratias agit, id ego non mi ror te mereri, ut ea tibi merito tuo gratias agere possit. Pollicem , si adhuc non est profectus, quam primum fac extrudas. Cura, ut valeas. Id. Quint.

ARG. Exeusat infrequentiam Iiterari . Volustatem suam Iuaere alieno distblvendo signifieat. Adiuneit de Terentiae meritiatu Tulliolam. Pollicem servum expinat . anno. U. C. 7 3. et Quod nos Quam intelligat nossνam nou plane perspicios nisi Tulliam significet, quod puto . . Da rebva autem domestiet Cum Iinore, suisque loquens, non mirum est rem tantum lud care, quod etiam supra facit, eum dieit, 3uomodo fati Gai eis nec tamen nomen ponit, cui satisfieri cupiebat. Cum enim aa suos scribat, qui & manum eius agnoscerent, di res quas innueriret, optime callerent, non neceffe fuit apertius scribi. Victo

M. T. C. TERENTIT sUE S. P. D. VII. 'Mnes ia molestias & sollicitudines, quia vi bus & te miserrimam habui , id quod

mihi molestissimum est, & Tulliolam, quae nobis nostra vita. duleior est , deposui , & ejeci . Quid causae autem fuerit, postridie intellexi quam a vobis discessi. ca) Xολω ο κρατον noctu eieci. Statim ita sum levatus ut mihi deus aliquis medietnam feeisse videatur. Cui quidem tu deo, quemadmodum so

les, pie & casta satisfacias, id est, Apollini ,&

forti animo fit, A valetudinem curet, hortatur . .. nno V. C. ν σ1 Omnes molestas Manifesto feripta epistola cum iam n vem cobscendiiset, in Pompeiana eastra navigans. Victor. - κροτον MIem puram, ex qua oriebantur molestim in sollicitudinea. Manuti-.

285쪽

x3a EPISTOLARUM seulapio. Navem spero nos valde bonam habere ;ia eam simul atque conscendi, haee scripta Deinde conseribam ad nostros familiares multas epistolas , quibus te , & Tulliolam nostram diligentissime

commendabo. Cohortarer vos, quo animo fortiore essetis, nisi vos fortiores cognossem , quam quemquam virum. Et tamen eiusmodi spem negotia esse, ut & vos istic eoni modissime sperem esse, & me aliquando eum similibus nostri rempublieam defensurum. Tu primum valetudinem tuam velim eu-res ; deinde , tibi si videbitur , villis iis utere , quae Iongissime aberunt a militibus. Fundo Arpinati bene poteris uti eum familia urbana, si annona harior fuerit. 3) Cicero bellissimus tibi salutem plurimam dicit. Etiam atque etiam vale. D. III. Idus Iunii.

t s cieres Filius. Nam S is ad bellum eum patre protiana R r eumque Pompei alae equitum alteri praefecit . in. lib. a. Idem.

Μ. T. C. TERENTIT S. P. D. VIII. S I vales bene est : ego valeo . Valetudi

nem tuam velim cures ἡiligentissime Nam mihi & scriptum , & nuntiatum est , te in febrim subito inetilisse . Quod deleriter me Dei sude Caesaris literis certiorem, fecisti mihi gratum . Item posthac , si quid opus erit, si quid aeciderithoui, faeies ut sciam. Cura ut Valeas . Vale. D. rv. Nonas Iunias.

ARG. Hortatur, ut vaIetudinem euret, ac si quid novi, pergi scribere . Ante Pharsalis in pugnam , cum eget in castris 'ompeii. am o s. c. 7oI.

286쪽

AD FAMIL A RES LIB. XIV. 283m T. C. TERENTIE S. P. D. IX. A D eaeteras meas miserias astessit dolor, o & e Dolabellae valetudine , & e Tulliae . Omnino de omnibus rebus nee quid consilii eapiam, nec quid faciam, scio. Tu velim tuam,& Tulliae valetudinem cures. Vale.

ARG. Signifieis dolorem suum ex Dolabellis e neri,st Tutaliae valetudine. Post pugnam Pharsalicam , cum in Iaxuam rein diisset. Anno V. α νos.

M. T. C. T E R E N T I E S U AE S. P. D. X. δ Uod fieri plaeeret , seripsi ad Pomponium

serius, quam oportuit. Cum eo si locuta eris, intelliges quid fieri velim . Apertius seribi, quando ad illum seripseram, necesse non fuit. De ea re , & de caeteris rebus quam primum velim nobis literas mittas. Vasetudinem tuam cura diligenter. Vale. v II. Id. Quint. .

ARG. ut cum Attieo , ad quem scripserat consilium suum , agat. anno V. c. 7e6.

XI. I vales bene est: valeo. Tullia nostra et o venit ad me pridie Idus Iunii: euius sum

ma 'virtute , & singulari humanitate , graviore etiam sum dolore aicctus, nostra factum esse negligentia, ut longe alia in fortuna esset, atque eius pietas ae dignitas postulabat . Nobis erat in a-ν nimo C ARG. Tulli m ad se venire dieitr sibi autem In animo effefilium ad Cissarem mittere. Anno V. C. γοε. x Gnia ad me Post Victoriam Cissaris i a Pharsalia scripta. tum discessiret a Pompeianis , & Brundusii esset. Quod multis coniecturia intelligi potest: A quavium ego suspicor, pon illam

287쪽

a84 EPISTOLARUM nimo a Ciceronem ad Caesarem mittere, x eum

eo Cn. Sallustium. Si profectus erit, faciam te certiorem. Valetudinem tuam cura diligenter. Vale.

rui sequitur, da enim scripta eae videtur , eum paveoas.. in Italis fulset e gratulata enim erat illi Terentia de reditu in Italiam . st salute ipsius e tot tantisque perieulis. Cui ἱlla epistola Cicero resimndit. Tulliam ad eum, cum Brundusii effet, venige . multi aureores tradunt,& ipse quoque ostendit a quod causa inimicitiarum ac divortii illi cum uxore fuit: nequo nim viaticum ei dedit, neque comites praebuit, quost istas ii- Iius , ac dignitas. Patris poscere videbatur . omne autem illva tempus Cicero ibi mansit quod in Alexandria & assa Giae consumpsit, quod longum fuisse ex historia illarum rerum intel- Iigitur, & a Plutarcho etiam aperte narratur. Victoν., ciereonem ad Caesarem mittera Qui peteret , ut ei, quod Pompeium in beIlo secutus effet , ignosceret. Epist. 37. 28. ad Atticum lib. II. M ut.

M. T. C. TE RE NΤIAE S. P. D. . XII. Uod nos in Italiam salvos venisse gaudes, perpetuo gaudeas velim. Sed perinturbati dolore animi, magisque iniuriis, metuo , nδ id eonsilii ceperimus, quod non Deile explieare possimus . Quare quantum potes , adiuva. Quid autem possis, mihi in mentem non venit. In viam quod te des hoc tempore, nihil est:& longum estiter, & non tutum: & non video , quid prodesse pomis, si veneris. Vale. D. prid. Nonas Novemb.

Brundusio.

ARG. seripta epistola ante superIorem post Pharsalicam p anam, qua gratulationi Terentiae , quod Ιiberatus periculis in Italiam redierit, respondet. Amro C. pri.

288쪽

AD FAMILIARES LIB. XIV. 285M. T. C. TERENTIAE S. P. D.

i. 'i

XIII. Uod seripsi ad te proximis literis de nuntio remittendo ; et quae sit istius vis hoc tempore , & quae

eoneitatio multitudinis, ignoro. Si metuendus iratus est , ) quies tamen ab illo fortasse nascetur. Totum judicabis quale sit e & quod in muserrimis rebus minime miserum putabis, id facies. Vale. v r. Idus Quintiles.

ARG. Permittit uxori, ut de nuntio remittendo et ilium e iviat ex tempore. Caesare distatore iterum. Anna U. C. To . I De nuutio remitrendo a Diuortio faetendo inter Tulliam tiDolabellam . it. Att. ao. & 23. I. Grono

cum maxime Dolabella. Dem. 3-esneitario mula itidinis Cum ieeεm ferret de tabulis novis. & mercedibus aedium. Dio lib. 42. Idem. 4 Quies tamen Manutius ait in uno libro inventum, quis fer. Forte, fi meatiensis Dartis , qtilesces . Si putea nobis metuendum fore Dolabellam irrit tita divortio, melius non remitti nuneium. Dein breuiter, Tamen ab illo fortasse naseetur. Sellicet exuta divortii. Ipse luauriosus & perditus ostensus moribus Ionge diversia uxoribus nuncium illi remittet. Idem. Hactenus I. F. Gronovius . videtur enim propius ad veri spe etem aecedere,' num Manutius, caeterique interpretes, qui omniabaee de nuntio Terentiae ipsi remittendo dicta volunt . - ΟΠ vetus.

VISS. SORORI S. P. D. XIV. I vos valetis, nos valemus. Vestrum iamo consilium est, non solum meum, quid sit vobis faciendum. Si ille Romam modeste venturus est, recte in praesentia domi esse potestis: sin homo

amens ARG. Cum Caesar Rubieonem transisset , R Pompeius fugisset

cum senatu ex urbe , monet suas , ut cum ami eis consultent , maneantne Caesare adventante, an discedant ex urbe. Anna M. C. To .

289쪽

amens diripiendam urbem daturus est, vereor ut Dolabella iple satis nobis prodesse possit . Etiam illud metuo, ne iam I intercludamur , ut, eum velitis exire , non liceat. Reliquum est , quod ipsae optime considerabitis, vestri similes foeminae sintne Romae. Si enim non sunt, videndum est , a ) ut honeste vos esse possitis. Quomodo quidem nune sel res habet, modo ut haec vobis loca tenere liceat, bollissime vel mecum , vel in nostris praediis esse poteritis. Etiam illud verendum est, ne brevi tempore fames in urbe sit. His de rebus velim eum Pomponio, cum Camillo, cum quibus vobis videbitur, eosderetis. Ad summam , animo forti sitis. Labienus rem meliorem feeit . Adiuvat '

etiam Piso, quod ab urbe distedit, & seele

ris eondemnat generum suum. Vos meae earissimae

mi e , quam saepissime ad me scribite , & vos quid agatis, & quid istic agatur c Quintus pater. & filius, & Rusus vobis salutem dicunt. Valete. viii. Kal. Quintil. 3ὶ Minturnis.

3 Labienus a T. alius Labienus, qui multos annost Caesaris I status in Gallia fuerat . egregiamque in re militari virtutem . senderat, orto civili bello ad Pompeii partes transit. Vida in-Da. epist. Ia. 1ib. xv1. R epist. 13. lib. uar. ad Att. Misnus. 4 ab tirbe riseria Non contulit se ad Pompeium , sed ab urbe discessit: in quo non probare Caesaris, generi sui, consilia visus est. Nam si probaret, eum in urbe expectaret. Idem .s Minturnis oopidum Auruneorum paulum supra Liris flais vii ostia in Latio, cuius tantum rudera supersunt. Graν.

M. T. C. TERENTIT SUAE S. P. D.

XV. vales bene est. Constitueramus, ut ad te

δε antea scripseram, obviam Ciceronem Caesari

ARG. Consillum de filio ad cais rem mittendo mutatum significat. Anno V. C. γοο.

290쪽

la D FAMILIARES LIB. XIV. 287 sati mittere e sed mutavimus consilium , quia de illius adventu nihil audiebamus. De caeteris rebus, etsi nihil erat novi, tamen quid velimus,& quid

hoc tempore putemus opus esse , ex Sicca poteris cognoscere . Tulliam adhuc mecum teneo . Ualetudinem tuam cura diligenter. Vale. x II. Kalendas Quintiles . t

o tempora nostra sunt, ut nihil habeam , quod aut a te literarum expectem, aut ipse ad te seribam: tamen nescio quomodo & ipse vestras lit ras expecto, & seribo ad vos, cum habeo qui ferat. Volumnia debuit in te officiosior esse, quam fuit; de id ipsum , quod fecit, potuit diligentius facere ,& cautius: quanquam alia sunt quae magis curemus , magisque doleamus. Quae me ita eonficiunt, ut ii voluerunt, qui me de mea sententia detruserunt. Cura ut valeas. Pridie Kalend. Ianuarii.

M. T. C. TERENTIAE SV E S. D. XVII. Q I vales, bene est: valeo. Si quid habeo rem quod ad te scriberem , facerem ist& pluribus verbis, & saepius. Nunc quae sunt negotia , vides. Ego autem quomodo sim affectus , ex Lepta & Trebatio poteris cognostere . Tu ne ut tuam, & Tulliae valetudinem cures. Vale.

ARG. NihlI- ait quod feribat. Quomodo Ipse fit, ex Le-sta di Trebatio pore cognosci . Constat scriptam fuisse eum rundafii erit. AEnno V. C. NI.