Henrici Glareani Heluetii, poetae laureati de geographia liber unus,

21쪽

diametrum locatur. Dinae uero Eclipsis est, quando terra intc βψlcm Lunami secuntum diametrum ponitur. ab c d Li'ea ecliptica e terra. Dd, diametrus, per contra triumcorporum means. , Sol b ira umbra b.

Eclipsis Lunae.

22쪽

ΗEN GLA REARI

iHaee bactenus de Eclipsibus. ceterum odiacia in duodecim signa diuiditur quorum fieri unt

Elica sueseptentrionalia ae item antarctica, siue australia Arcti ea fiunt hec: Aries, TagrM, Gemini, cancerAeo, Virgo Australiah Libra,sco migittar Aaprisornus, A coluriin Φbaera,duo sunt circuli mκiores, qui ad angulos rectos σstbaerales se intersecant dividuntq; quadrantes et odiaci CTequatoris. Sie dicti, quod Graeci κολῶρα mutila uocanter imperfecta, qucmada modusiunt coluri in coelo . Apparent enim dimidiati supra horieonte. columbo titiorum si circuis maior per principia cancri, ercιpricorni

23쪽

GE GRAPHIA. 'capricorni, per polos Eclipticae, pariter e polos mundi tranfens.

Hicer declinationum circulus dicitur. colurus equinoctiorum itidem circulus maior est, per principia Arietis e Librae, pariter ac polos mundi transiens. Meridianus est circulas maior per punctum verticis Criolas mun/di transiens. Est autem punctus uerticis, qui recte supra rem ipsam p nitur, uelut in perpendiculo videmus Hicetium etenit uulgo dicitur. ac opposivus ei punctus Nadir.Nos non incommode opinor punctum pedum appellare posumus. Linea meridiana autem sic inuenitur. In planum cum horizonte aeque iacentem circulum pinge, stilumi e medio ad perpendiculum erige qui umbram in circuli planiciem iaciat. Porro tum consideranda est ascendentis solis e occidentis umbra ἀβιlofacta. Nam ubi ea brean ima fuerit, scius meridianum deducendum esse a stilo in extremum brevisimae umbrae. Exemplum sit c oriens, b occidens, SEPTENTRIO. Ο

24쪽

ΗEN GLARE ADI. um iusta. Numst quentes umbrae in ortum ara, sin e a , ita credscunt ordine, ut priores decreuerunt Ese igitur a s linea meridiana. In horologis nostrae aetatis, lingula illa tremula, que circumuoluistur, lineam meridianam ostendit, quanquam non prorsus ad amusim. Neque enim eodem meridiano nobiscum, inuenitur lapis ille, sic alia quanto magis orientali Ao eius auricula Septentrioncm inctae meagnete, qui in j regionibus reperitur, ostendunt. Horizon, quemfinitorem quos dicunt, est circulus maior, supe/rius hemisthaerium ab inferiore deuidens. Esq; is,in quem sub dis con sistentium, circumducentium ob oculos, uiditur obtutus dicere,qui partem caeli uisum, in onus dirimit. Diuor drum autem rcgroti lim Maris est horieon e omnium horieontium cupitis uertex, pollis discitur. Nam tale punctum omniquaque ab sint ore, ut uino horizon ς aeque distat. Hactenus de circulis maioributa Arcticus, circulus minor est, quem polus Zodiaci ad motum primi mobilis,circa polum mundi arcticum describit. Antarcticus, est circulus minor,quem ulterioltu Zodiaci, circuioalum mundi antarcticum, admotum primi mobilis efficit . Per polum Zodiaci intelligimus punctum ab ecliptica de qua ante diximm omni parteaeque distans. Est itas alter ad Arcticum, alter ad Austrum. Dis stant autem polis mundi et . rudibus ferme, Tropicus cancri, est circulu minor, quem Sol, dum longi inre ab aequatore in Boream deflexit,admotum primi mobilis describit Hoc autemst, dum so principium Cancri attingit. Dicitur etiam tunc Sotistitium, quod Sol non ultra ad nos procedat. Tropicus capricorni, est circulus minor, quem Sol, dum long ime

ab Aequatore in Austrum deflexit,ad motum primi mobilis licit. Fit

autem hoc, cum Sol principium Capricorniattingit. Caeterum id temapa Brumam uocant Lusim scriptores.

Declinatio solis est, dum ab Aequatore ad Tropicos, Sol discedit. Arca uero coluridnterceptu i Tropico cr Acquutore, stantia na

25쪽

Ascensit declinationi contrario modo intelligitur, dum Sol a Troptaeis aequatori appropinquat, qualiqua insensibile iudicium dicit solem ascendere , dum ad Tropicum culicri descendit: descendere uero,dum culicro adaequatorem redit, cum potius tum ascendui.

De compositione materialis sphaerae, at inibi de Criculorum Theotia.

Cap. VII

Spbmm materialem fit quis componere uelit, hoc modo agat. Primum coluros extruat, qui ad ungulos recto θhaerales si interis secent.Ηissi ita uidebitur axem aptet. Dein aequatorem cum ambo bus Tropicis, sed Aequatorem in medio, Tropicos ab Aequatore diu stantes: .gradibus si minutis, hoc est, quod nunc toties diximus α4. gradibω ferme . Sed notandum, primum circula per quadrantes

diuisiis Dorum quidem quadrantum esse nonagenos gradus. Quare βαcundum eum theorium, oportet reliqua 'utia diuidere in circulis. Exempli gratia, Quadrans ita diuidituri.Primo in tres aequas partes erhae deinde rus in ternas alim Denis hae singula in denas. At ita in quo uis quadrantevo gradM emergunt. His ita habitis,facile est reuliqua uel demere uel addere. Nam unica huc distantia feruata, ferme graduumflacia in siphaera facile noscuntur.Tot enim gradibus distant Tropici ab Aequatore,ais Arctici suis potis creto diacus ab altero Tropico adulterum ita ponitur,ut ecliptica ambos contingat, scindas autem Aequatoresuper coluro Aequinoctiorum, appropinquet ueropolis super coluroso titiorum. Postremo Meridianus. Horieon aptentur fecundum ipsorum descriptionem, G parata est sphaera, quanatum Geographico negocio fui est. Integrum est res tota, aut rei pars, quaesiexagenaria diuisitone n

26쪽

ΗEN GLARE AN I. prouenit. nutum estsexagesima pars integri Secundum est sexagessima pars Minuti Tertium siexagesima pars Secundi atque ita deinaceps fecundum multitudinem unitate crescentem. Exemplum in circuatis Zodiacus diuiditur in . aequas portiones, quos quadrantes uocamus, ingadrans in tria signa, Signum in o. gradus, Gradus iniso minuta, Minutum in/o.Fecundasecundum iri 6o. tertia, σc. Exemplum in tempore. Dies naturalis in i . horas diuiditur. Hora in o minuta, Minutum in 6o siecknda, Secundum in so tertia,

σ1' deinceps.colligitur ergo quae minuta praecedunt, esse integra: quae uero sequuntur,esse partes integri.

iid per eleuationem poli intelligatur.

Cap. VIII.

Porrisfriri r tionibin demonstratism est ab Astrologis, ubicunoque locoru homo fuerit, medium coeli illisemper apparere moeautem animaduertendum, in singulis regionibus, lingulos esse hori. eontes.Deniq; istud etiam opera precium est notares homo sub aequatore fuerit,illi apparere trans polum in horizonte: Sin ab aequato ure cesserit polos uer Malterum polorum elevari, alterum deprimi inui bilemque reddi Ais utres clarior sit exemplo hoc demonstrandum est cede ab aequatore septentrionem uersus uno gradu, polus Arcticus

uno gradu leuabitur, Antarcticus deprimetur, uerticis punctum, peudums itidem uno gradu cedent. Item si ab aequatore ad Tropicumu' cancri tueris, leuatus est polus Arcticus r4 gradibus ferme, totisdem Antarcticin depressus gradibus,tot etiam csit punctum oppositu uerticuli puncto, ac sic deinceps, donec tu ipsum polum conceseris. Quatuor ita ab haec puncta, magnum huic negocio lucem asserunt, quare diligenter confideranda fiunt. colligitur ex his adciti esse si disia: polus nosterio gradibus leuatur nobis:sive:polus noster ab horieonte so .gradibus dristat:siue,eenith nostru ab aequato reso.gradibus abest.

27쪽

GE OG RAPHIA. a s Est autem haec huius rei demonstratio:

ri colurus nostro Meridiano iunctus ab . horleton de tenitheims c. aequator f. Polia mundi arcticus, d. erit, e quarta iraculi pars er similiter. Probatio, quia fiunt quadrantes polis ad

suos circulos. Sunt autem quadrantes circulorum maiorum omnes suquales Porro cci,communis arcus est duorum quadrantum cs, e db. psi igitur dempto, reliqua erutaequalia, uidelicet bi, distantia etentibab aequatore, Cyde eleuatio poli supra horieonta. Probatio. Si ab aes qualibus aequalia demas, remanentia erunt aequalia.

De quinque zonis IN.

Zon est luctum desuperficie coeli, ac eadem quidem proporatione terr inter duos circulos minores comprehensium. Sunt autem

28쪽

WEM. GLARE ANI. cutem circuli diuidentes otio, quatuor duo Tropici, Arcticus er Antarcticus. Porrbaequinoctialis non diuidit onus, sed unam olim medium fecut, uidelicet Torridam. Neque uero pereonas circuli intelligendi fiunt iam dicti quatuori. cum zonae uoxsuperficiei phaerae impo αfita fit. Nec ulli circuli in coelo latitudinem habere intelliguntur, uno excepto eodiaco Nec obstat, quod circatus etiam superscies est Latia ludo enim eius non cingere sphaeram,sed diuidere intelligitur, quanquacirculi per beria etiam suo modo cingit 'haeram. Hic illud notunudum, quemadmodum in coelo aequator est tu etiam in terra Cr eodem modo de alijs circulis minoribus hi enim terra quaesubiecta est aequis

noctiali, Est itemstissubiecta est Tropicis deniqti que subiecta est exα

tremis circuli. At ita etia de donis intellige tu ut in coelo quincusunt et otiae, ita sua proportione, quinq; in terra.Jd nemo exquisitius,neumo paucioribus uerbis,nemo tu docte descripsit dis Ouidius tib primo Utcs duae dextra coelum totidems sinistr.

Farte secant zonae, quinta est ardentior illis, Sic onus inclusium numero distinxit eodem cura dei, totidems plagae tellure premuntur. Quarum quae media est, non est habitabilis aestu. Nix tegit alta duas, totidem inter utrunq; locauit, Temperiems dedit, mixta cum stlore flamma.

Latidudoetorarum facile habetur, si quis sciat distanti in quin scircglorum. Nam 4. ferme gradus totam negotium uersunt. ππ