Henrici Glareani Heluetii, poetae laureati de geographia liber unus,

42쪽

HEN. GLARE ANIDe latitudine terrae.

Cap. XIII

LAtitudo teτraeὶ Meridie in septentrionem intelligitur sied pera quiritur exsuperioribuε dictis. Quippe ub aequatore politi inhorieonte colicitur.Sin autem uersio itinere ad alterutrum poloru, ab eo uno gradu cesserimus, id quod, ut iam diximm ex instrumenuto facile haberi potest, hoc tum statium metiri oportet quo mensio, aperte apparebit, quantum terraesingulis gradibus restondeat. Porrbidinter bina loca, ubicunt gentium uoles, inuenire poteris, modo a Meridie in Septentrionem, aut contra ncesseris recta sub meridiano. eum numerum uel milliariorum, uel stadiorum inuentum multiplicain 36o. gradus. Ita habebis totum ambitum terre, qui quidem est fecundum maiorem circulum. Verum quo stadia singulis gradibu reston. deant, diuersium authores tradidere Ptola maeus enim singulis gradiae bus quingeta studia deputat, quae si multiplιcauerimuit 6o gradM, prouenient, 18So oo stadι0rum. Rursus si hunc numerum multiplicauerimis per T. ac summum productam per et diuiserimu3, emerget

subito numerus dimetientis 'adiorum στατα ac L. Cubd si octona stadia finguli missibus pusuum deputabis tu totius ambitus milliaria Romana arso o. PlimGenim lib. 2. cap. r. ait studium habere pasus Q aal in millenos passu uenient octonastadia. Eratosthenes utcm, ut idem Plinii penultimo capite lib. r. author est ingulis gradibus deputat septingenta stadia . In quibuli Ptoli maeo ducenis stadiis distat.

Erato thenis siupputationem fecutuεςst Strabo G ueterum piarib σauthordeiphaera. Ambitu autem totius nidioris circuli, author Erastosthene,erit rueroco stadiorum, Ministrum passuum Moo. Delongitudine cim statuim

p. XIIII.

SAnea Borea in Austrum perfacile est regionum latitudinem ut

capite praecedente tum oculings nuenire quandoquide utrinq,

43쪽

GEO GRAPHIA. 'aliquod immobile principium est, uidelicet polus. At ab ortu in occasum non ita facile, quando nullum ibi principium immobile uidetur. Ideoq; notandum, quemadmodum eo diacminis. signa diuiditur, ita ellam aequinoctiesis. χι em eo libentius nominamus, quod eodiaci βαgna inaequaliter oriuntur ais occidunt. Porro quiniden gradus equinoctialis, id est, dimidiatum signumsingulis horis conficendunt, Triceni uero, id est totum signum, binis horis Sequitur ex eadem ratione, ut totus aequator intra 4 horas exoriatur, quae ficiunt diem naturalem. Item semicirculus intra ra C singuli quadrantes eius horis Vt igitur ciuitatum longitudo inuestigetur hoc consideraridum est, quot horis citius Sol oriatur huic, quam ulteri ciuitati. Necessum enim est, ut quae magis ad orientem sunt urbes etiam citius orientem solem haubeant quim eae, quae ad occasum vergunt. Modsi ciuitas aliqua una hora citius habuerit orientem solem quim altera, haud dubie quinis denis gradibus distabunt. Si duabus horas tricenis . Sin media hora, distabunt gradibu septenis ac semisibin Uerum haec differentia oris tuum, in diuersis regionibus potest accipi, ex uno aliquo, quod eoadem tempore, is adeo uno momento apparet in diuersis regionibis. Quales fiunt eclipses Lunae, quae uno quidem minuto temporis confisstunt, se ijs, qui magis orientales fiunt, plures horas de horoscopo abis scindunt, quandoquidem citius habuerut orientem solem, deos citivi etiam numerarunt ut Arbilis oria urbs orientem uersus habuit Eclipsim hora quinta, quando carthago occidentem uersus horasecunda. Tribus ergo horis distant, gradibus 43. authore Ptolemaeo lib.

cupit quarto. Eius sit opus subsequem

44쪽

ΗEN GLARE AN La, Si rim regio Moriens c, Fortunata influuis occidens abc superim emi haerium cognitum. ad e, inferis hemithorium Ptolemaeo incognitum. c d arcus noctis Sinurum daa, arcus noctis infularum Fortunatarum.

45쪽

Messuram omnem, de qu nobis sermo est nitam esse condstat Partes uero eitu mustaesunt, cuapud Latinos, cu apud Graecos Nobis a minimis incipiendum, sied breuiter, ut alia. Est uia turdigitus, qui continet quatuor hordei grana in latum positi Palmia minor quaruor habet digitos,graece παλας i nostris transiuersι manus Maior,12. digitos, quem grec σπι αμαν uocat Latini dodrantem Pes quatuor palmos minores habet cubitus fine cubitum, fesquipedem. Grest , duos pedes σfem Fem, graece ζῆμα. Pa ἰMὴMinque pedes, hoc est, duos gressus Org ta, sex pedes est enim mensiura

inter mant expansas, ut uertit ex Suida Budaein Stadium, an pabusus. Plethram centum pedes, quanquam sepe pro iugero capitur. Diaulos, duo stadia Milliarium nomen habet mille pustbM: contiisnet autem studia octo. Dolichos, duodecim studia Schoenta 6o. Dodia. Parasitigabo stadia Stathmos porrb id est, tabellariorum siue ueredariorum diuersorium,mensurarum maxima,non ita certa omnino: pud quo dui tamen milliaria is erfemis continet. Quando autem demensuris certatim omnes praecipiunt, qui Mathematica nostra aetate docent, pauci uero, quoties quid oculis ubi ciendum est, quicquam certi adferre in medium. Funt, operae pretium uisum est nobis, mi ornatisime Ioannes studiose iuuentuti indicare uel unam hic mensuram pictam, pedis inquam Romani, quam quondam cum Lutetiae degerem, A claris uiro, D. Gulielmo Budaeo, Galliae nou 'rae maximo ornamento, accepi. Numforte cum ab urbe pestis nos pelleret ac ambulare liquo liberet, comodum in mente uenit, ut illiu cuila inuiserem. Et viri quidem non absis ingenti voluptate Demum Bais file cu benignita luce Fracica legatione reuersa, uellet aliquot mensibus hic frui con uetudine D. Erasimi Roterodami, verae dochristiane

Theologiae instauratoris, parentin nostri, ac omittam studiosiorum, monstrareti

46쪽

UEM GLARE AN I.

monstraret Eue mirificum hoc opin 1 haere, quod christiani

mus Galliarum rex FR AN cIS c Stibi dono dederat in monimentum amoris mutui Memini me quoque tum tibi

commonstrui e quid muneris ego a Budae, eiusdem illustrifig mi Regis secretario haberem. Erat mutavi illud tuum regin, Leximium, ac magnificu,n in imo principe datum. Meum non E eiusmodi, sed tamen quale decebat doctum ac eximium uirum B dare, studiosium accipere. certe ut nulla sit donorum compa g T ratio,animi Hercle nobis aestima disiunt.Rex est omnium muni scenti, min. Budaein omnium humanisimus, utero munis E

cM,uteri humanM.Sed ad rem reuertar. Iubebas tu,utfaber

o aliquis eundem pararet tibi pedem, quod factum est a nobis sedulo Atq; hic est, quo urbs Parisiensis in operibus publicis utitur Putuis Biaeus eam formam a Romanis in Gallius, ut ta piaras alia, venise. Eam hic oculis ubi cere placuit, sed dici midiatam duntaxat, propter paci angustiam. Porro cum haecscriberem n mutavi nostras uenit alisio. κpedist pus Leonardi de Portis, luriscon ulti vicentim, uiri apprime eruditi, ac diligentis, quam ait Romae in hortis Ange gdo coloc uir doctifimi extare. Eam quos formam hic ap. P pinximiu,ne studiosi hic quicquam desiderarent. PParisiensi pedi ferme conueniunt apud artifices forme,

quibia in operibin publicis utuntur. Superat autem Leonardi pedem pitu uncia Et in Leonardi ingenue fatetur pedum publicorum formas maiores es uncia os digitis mania non omnino crassae, ut nune fiunt homines Ridiculum autem fortinis, quod quidam putant olim maiores fuisse homines,quim fuit nostra aetate . tu res se habeat, uerisimili est cum primu opus hic hominibvi placeret, ut mensurae examenesci, electum esse hominem eximiae staturae non omnino pora tentose, nec etiam prorsus vulgum, cuivi magnifica forma, magnisca.

47쪽

GEO GRAPHIA. ac magnificimen ura acciperetur. Et uidi quorum pedes excederentiae forma Parisiensem, sed in paucis: in puris docere. Leonardivi putua natura haec insipicienda quandoquidem denominatio pedis a natu is ra est. Et filiquas bis se easdem c digitos quos At ego coni cio postea hanc perfiliqvG diuisionem λ doctis adiectum, primi autem pedem usurpatum ut nuc publice habetur. Verum huius negqti instituti εno est,ut haec exactius prosequamur.Quod autem ad negotium nostrii attinet sciendum in omnibus circulis maioribus quoquo uersus trahuntur, omneis gradiu aequales esse dis fingulis quingenta stadia restondere, authore Ptolemaeo, si codex nonfudit. Num authore Eratostheane, quem ferme sequuntur Geographi, collatio singulorum graduit, est septingentorum stadiorum.Nes uersimile est, ducentorum stadiorum di feretiam insingulis accidis gradibus id etiamsupra adnotauimus,

cum de latitudine terrae diceremus. Quapropter multiplica caesi graadus, qui unt 36o in quingenta studia, ubito emergent,maximi cuius circuli studia. 8 oo oo.. quae si per octo diuidatur provenient missiuria italica irso .lii parallelis autem discrimen est, num quant aequinoactiali propinquiores fiunt anto maiores arcus habentinc proinde maiorem collationem in gradibκsXontra uero quanto pol propinquiores, tanto minores arcus habent, o proinde minorem collationem imgradibM. Haec in tabulis PtolemaeiberEmarginibμε apponitur. De uentis AP XVI, V M est exhalatio calida oe sicca lateraliter circa terrant

mota. ausi efficiens uenti est Soloe astia. Materia vero erahclutio, quae dum in sublime partim astrorum ut, partim natura tollis tur, obstaculum inuenit medriam regionem deris frigidum, Cr ab sepe lentem calidum Ideos retruditur exhalatio,medi in obliquum circa terram. Vbinotandum, aerem secundum qualitatem, diuidi in tres reussiones:Infimam,qui proxime circinos est,plarumq; temperatam: Me

48쪽

ΗEN GLARE IN Lelam indum, quam attingunt eis imi montes Tertiam suprem

culta , proximam theri ignis in buc postrema generantur draa concs uolinutes stella cudentes e similes impresiones,ut uocant Phi9ci. Quod vero ad loca uentorum attinet, naudum in ovouia horizonoe SEPTENTRIO. NER ID PEL

49쪽

GE OGRAPHI; assequutern s uentorum regiones principales intelligi posse, quibus

trinque binas adpingere oportet. Erunt itaq; tres ab ortu uenti, tres ab occasu totidem Or septentrione, 'a meridie quae denotat hic depicta figura. Socios quidem uentos ab tropicis utrius imagirruamur, sicut ab Arcticis ex utras parte. Poetae uero quatuor duntaxat ventos principales nominarunt ab ortu Eurum, ab occasu Zephγrum,

ab septentrione Bore. Per ab meridie Austrum. De hac re suis haes Manili duo carmina, per ab axe ruit Boreasfugit Eurus ab ortu, Auster amat mediumselem, Zephγrus cadentem. Eundem rem Naso libo Metamor describens, quanqgwm magis explicato sermone, dis adeo 'lendidioribius um depinxit. Eurus ad Auroram abathaea regna recesi Perfida Erradijs iuga subdita matutinis. vester c occiduo quae littora sole tepescunt, Proxima sunt Zephγro Sothiam, septem triones. Horrifer inuasit Boreas contraria tellM

Nubibus Viduis, pluuio madeficit ab Aufltro. venti etiam diuersarum fiunt conditionum, san imi Bores, ersus solanus:pestiferi auster Erichorus estonitruosi prae cunctis quidem Booreus, quan etiam circius er chorus hiatum fulmininsunt Zephγα

pruin solutis frigus. Contrarquenti putandi funisecundu dia. metrum horizontis, quemadmodum Zephγrvi Subsolano, π Septet Austro, ut praecedens γptu facile indicat omina etiam uentis imponuntur epe a cotrapositis terris que radmodu Graeci caeciam dixerat Hellestontium, quod ab Hellestonio in Graecia deferretur.Et Horatius chorum uocat lapγga, quemadmodu etia Ptolemaevi, qu)d ab lapγgio italiae promontorio euntibus in Aegγpium flet,ut in odori Sic te dista potes Opri Eadem ratione Latini circiu uocauere Gallicu, siGalliis Drctur. Porris multi docuerunt ut omni tempore piatur unde quisita

50쪽

TIME . GLARE ANIventvictet:quemadmodum Vitruvius I . t. negotium non ita magηlim friuram illum, quam pinximin, in planum ponas, dis in eiM medio stilum erigas, quo dependeat inum, aut quippiam aliud, quod uento agitari queat. Id unum tamen cura, ut dimetiens illa, cui insicripti sunt Notiti σseptentrio,lineum meridianum praesentet quod horoscopofaeila inuenitur.

Qua ratione Ptolemaeus ac eius seqVaces pinxerint orbem. CAP. XV M. Cum uellet Ptolemaeus langitudinis terra etiam ponere aliquod

immobile principium, Alexandrium patriam suam legit, daquain omnes omnium ciuitatum differenti sin horis referret, uideliueet quantum aliae ad ortum, quantum aliae ad occasium tenderent. Compituit ita ad occasium Meridianum, qui per polos transiens, alicra dimidiata parte ad orientem usi protenditur, totam ab habitabilis terrae longitudinem claudit. Quae ut ipsi inuenit, ex duobus quadrantiabvi constat,gradibMautem bis nonaginta, id est, et So. Vera nostra uerate alteri quos duo quadrantes lagna ex parte lustrati sunt. Sed notandum omne rotundum dimidiata duntaxat uideri parte. Ut igitur tota habitabilissub unum sectum ueniret, qui nostia aetate habitati orbist pum pinxerunt globi superficiem apperuerunti uelut chlamγde inaugn pansa. Videmus autem globum circulis circu datum, ac primis quidem duobM principalibus meridianis, qui in polo ad angulos rectos. quemadmodumοluri instbaera, fest interfecant, ac totum superficiem

in quaternos quadrantes diuidunt. Alteris uero parallelis Ptolemem igitur duos nobis quadrantes exhibuit ab occidente in orlantem Alteros duos nostri utrins marginibus adiecerunt.Porro omnes lineae, quae polo in mappadocedunt uocantur Meridiani quae uero ab ortu in occasium, Paralleli dicuntur, eo quod nullo in loco conueniunt. Diuisio

Omnium stequenter si gradibM denis, quaquam ex quintifcri potest.