장음표시 사용
21쪽
raps homini roseriet ex ere valeto: in facilitate, obis mimato, et ita iam conis inlio, famis Asbctur atque haec eisιsconditio sanitas solet appellari. AZIit ius homini proprias Triplices ab omni tempore actiones in humano vivente corpore distinxere medici, aliasque harum vitales, naturales alias, alias animales nominati ere. Et inter has quidem lanisseae actiones dictae sunt, ex quarum integritate vita peti det ita, t. iis sublatis, ipsa tollatur vita. Huiusmodi sunt actio cordis et arteriarum actio encephali et in homine nato etiam respiratio. Naturais vero eas appellarunt actiones, quibus alimenta ingesta con coquuntur et, cum antehac peregrina fuerint, in naturam anulaalem, substantiae corp'ris nostri simillimam commutantur; la imprimis ventriculi et intestinorum, tum viscerum abdominalium et plerorumque aliorum,sicia pertinoni. Et inde, cur naturales
eae actiones dici consuerint, liquido perspicitur Ue- A te es
22쪽
a PRAEL EcΥ. IN H. ΟERHA AVEteres qui leni medici et respirationem in classent naturalium actionum retulerunt, quoniam et orem, inspirando adductum, instar attinenti considerarunt, eumque nori modo in cauum pectoris, sed etiam in interiores corporis partes dii tridui atque absumi redi desunt, aiud ldaquam iIani conie stura, Ut suo loco
ostendetur. Hanc enim illorum opinionem fuisse non modo ex poetis ostendi potest, quibus familiaris
si s disertis id ipsum verbis innuit, dum pro 'fiat. p. S. 6. sic ait: Naturales vero corporis actiones appellant , per quas spiritum tralain us et emittimus, cibum po- ,,tionei que sumimuS, itemque per quas eadem 1aec
selo omnes membrorum partes digeruntur. , Antin7:a-
is aetiique a tiones eas defuit erunt, per quas vel corpus in sti; conditionibus ab anima mutatur, vel vicistiman; ma a corpore adficitur. Sic enim ficti sumus vi ad determinatas in corpore nosti o mutationes constanter certe quaedam in aetIte deae sequantur, et vice versa certa mentis adfectiones determinatae corporis mutationes Xcipiant Iluc referri debeti cogitatio
ne omnes, omne stinctione serituum, cum externorum, tum infernorum itemque animi ai Tectus, motusque musculorum, voluntatis imperio si ri, ectorum. Non
solius tamen animae hae sunt restiones, etsi ab ita de nominationem acceperiat, sed ab intimo illo animae cum corpore commercio pendent, ne ipsis qui km es-gitationibus e Meptis. His ita trifariam diuis aestionibus quarta a di posset nomipo Guomitu miae oram pocles Etenim motus cordis et arteriarum itemque respiratio, etsi vitaesus linqndae plurimum inmutantur, et naen etiam ad concoctionem, elaborationem, ac distributioiidni viti
23쪽
naam alimentorum, inhiod in playsiologiae lauius decursu monstrabitur, adeo multum contemnit, ut sine his assimilatio illa peregrini in naturam nostrae subsiatit: ae simillimam obtineri haud podet, atque adeo easdem actiones aliqua sui parte ad naturatos pertinere, clarum est Deinde respiratio, etsi nobis non aduertentibus
pergit sponte sua, vitali instinetu obediens, eadem.
tamen cum volumUs et retardari, et accelerari, et mutari varie, pro lubitu nostro potest naultamque partem etiam animalis actio est; et, si porro a r pulmonibus haut his in sanguinem ducitur, inque nutritionem corporis impenditur, erit respiratio ex parte etiam actionaturalis. Et ipsae denique naturales aditones ad viti in fustentandam plurimum conferunt nec iis aesis diu sidmodum uita potes subsistere. mei si e g. ad viis in absolute necessarium non est, necetiaria tamen est eius visceris actio ad vitano labilem, ima, etsi vitiata ahit abolita hepatis actione vi a non protinUs estet, tamen diu perdurare non potest. Et hoc de omnium naturalium viscerum actione valet. Atque adeo actiones naturales ex parte etiam vitales sunt orro quod uis Liscus naturale vivit vitam particularem, potestque Or-ruinpi aliis adhuc integris, aut ipsi in integritate sua gaudere alio corrupto, donec et ipstini contagio vitietur Quodvis igitur viscus natu nate exercet actio , nem vitalem particularem sibi propriam et idem de
omnibus corporis partibus, etiam animal bus, neruis, musculisque voluntariis valet antur ergo in corpore humano actiones mixtae, imo vero, si stricte loqui velimus, nulla non earum talis est Dum vero Cel Bog RHAAvius actiones has appellat homini proprias, motari velim, textum hunc non adeo
stricto et philosophico sensu accipiendum esse, si uidem reapse omnes istae actiones homini cum brutis communes sunt, si paucas animae operationes excepeli S.
24쪽
Chias autem no cum latinissimo in L Mo ac stiones
appellamus, alii etiam functiones nominant, licet functio non tam actionem ipsam, quam quidein potentiam exercendae actionis denotet. Neque inutilis, visorte videri posset, haec distinctio est. Sublata cordis et arteriarum actio nondum ponit mortem modo actio hae adhuc restitui et resuscitari possiit sublata vero functio cordis, siue potestas ipsa agendi sublata certam
ponit mortem. Non es vitium in voluntario musculo, si non agit, est vero vitium, si motum imperante animaasero non possiit, id est, si etiam functio eius abolita sit. Ciιm facilitati, obtictamento, et quadam con saxula. Qui iam 1asce recensitas actiones cum facilitate, oble- istamento et quadam constantia exercet, sinus liabetur. Hae quippe conditiones in omni sano homine perpetuo adstunt, adeo, ut etiam vulgus eum aegrotare nouerit, cui facilitas, vel oblectamentum, vel constantia in iis exercendis deest. Hinc etiam lassitudines spontaneas morborum praenuncias dixit, I s, eas nimirum, quae absque extranea quadam calasse e g. exercitatione corporis maiori, meditatione profunda, aliaue 'defatigatione oboriuntur. Et sane facilitas requiritur actionum ipsa enim dissicultas exercenda actionis iam denotat vel praesens aliquod impedunentum, uel conditionem aliquam deficientem in instrume: to, ud eam actionem destinato inconstantia iam aliquam imbecillitatem instrumenti prodit, quod iterum a sanitate alienum est deficiens oblectamentum nun quandam aegritudinem significat, siue ab X trinsecari aptam causa, siue e vitio corporeae machinae, labes actati. Non quidem hac voce ble stamenti manifestam liquam laetitiam denotamus, sed illam solummocli saccitatem, excipia aes ionum harum facilitate et consan- resultantem, quae in recte valentibus deprehensatur,
25쪽
fignificamus. In quo igitur nec impeditnentum earum actionum, nec instrumentorum, ad eas exercendas destinatorum, imbecillitas adest, nec resultans ex facilitate et constantia actionum oblectimentum deest, is vulgo sanus omnibus censetur. que hic eius citus sanitas adpellatitu. Scire tamen oportet, hanc non tam exquisitam sanitatis esse notionem, quam quidem descriptionem aliquam gene- Palem, ex signis communibus, in omni sano homine constanter obuiis destinatam. Neque enim exactam sanitatis notionem, quae bene ab omnibus comprehendi possit, in hoc physiologi e limine dare licet sanitas quippe est vita fana, vita integerrima , vita vero quid sit, non nisi cognitis illis functionibus, quae vel proxime, vel remote ad illam sustinendam concurrunt, intelligi potest; unde magna pliysiologiae pars praemitti debet, priusquam adaequata vitae, ac proinde etiam sanitatis notio suboriatur. Verumtamen, cum in hisce protegomenis de origine ac progressu medicinae agere constituerit Ceb. OERMA Avius, ipse vero medicina ex morbis originem duxerit aliquam saltem eamque generalem sanitatis ac morbi notionem praemittere voluit. Sed iterum ordo praefixus postulabat, ut haec sanitatis qualiscunque notio praemitteretur descriptioni morbi, siquidem hic nihil quam recessus a sanitate est, et quo magis ab eadem recedit, eo etiam plus habet periculi. Atque hinc praemissam hoc sanitatis descriptionem mox excipit opposita morbi descriptio.
Si vero easdem aut exercere neqrlit, ars tantem eas peragit cum molestia, dolore, citati defatigatione, aegrotare iden dicitur eque hie eius flatus morbus voeari consueuit.
26쪽
A . rotare id in siritur. Quum itaque lae in
omiti sano tona in adsiit et obseruetur conditio, tactiones, quas diXimus vitales, aliisnales, acci aturales, cum facilitate, obloclamento et quadam constantia exerceat,1ponte iam patet, eum, qui has actiones, plures pati' ci Oresiae, Vel omnino exercere nequit, vel eas non nisi
cum molestia, dolore citaue defatigatione peramis seno homini e diametro oppositum eue, quem ob id ipsum
quod has aegre exercet unctiones, aegrotum nomia
Ipsὸ iis his eius siasti morbis vocari confitenit. Nam etsi quidem morbi ipsi et numero multi sunt, et multis inter se modis di Grunt, ultime tamen omnes ad laesionem aliquarum istiusmodi functionum reuocantus, tantoque plus habent, ceteris paribus, periculi, quo plures, quo nobiliores, magisque necessarias earum actionum laedunt, ipsaeque actiones eo magis labefactatae cognoscuntur quo araagis a sanitate declinant et a se ipsis dum adhuc illaesae erant, defleci unt. Quae res licet ob simplicitatem suam vix attentione diona videatur, non est alia tamen, cui magis immortalitatem suam d beates s, quippe qui plurima, quae morborum decursu peti solent, praesagia, infallibilia adeo omnique dein posteritate confirmata, non aliunde certius , quam ab liarum actionum maiori minori uelaesione desumsit, aegras nimirum functiones cum Canis ad mustim conferens et quousque ab his illae defecterent, sollicite perpendenS. Verumtamen, ut illa sanitatis paulo ante data notio exacta non fuit, nec adhuc dari potuit, ita neque haecco morbi definitio omni ex parte adaequata est. 'otes enim homo cinnamferre latentem in corpore morbum, quin necessario vitium aliquod manifestum in functionibus aduertatur, tum primo sensibile futurum, cum
27쪽
valetudo ea 1 actum proruperit. Hoc euidonio ostendunt morbi certis periodis recurrentes. Podagricus tena ope paroxysinis intermedio fune ione omnes pera sit' cum facilitates oblectamento et constantia idebit , mox amissurus earum integritatem, cum definito ζmporc saeuus miserum paroxysmus inuaserit qui etiana medicatione optima raro potest cui taxi Ita quoque epilepticus, paroxysmo suo liberatus, adeo bene ualere videtur, ut ne quidem medicus experti stimus eum asino homine pollit distinguere , siquidem praedicta
cominunia sanitatis signa constanter in eo deprelienduntur, qui tamen poli aliquot menses, post annitin, aut alio quovis statuto tempore, paroxysmo suo ineuitabili denuo prehenditur Habent enim illi ho iam ines, etiam dum sanissimorum speciem praebent, latentem in suo corpore morbi fomitem diu saepe silentem, quo tamen, certis temporibus ii a lium deducto pristina sua aegritudine iterum corripiuntur, licet per interuallum s d paroxysmis interiectum, nec in solidis nec in Rutidis, isti quidquam sagacissimus etiam medicus deprehendat. Atque taec ratio est cur olim apud Romanos lege cautum fuerit, ut si quis seruum foret emerit epilepti cum enatio esset nulla licet in hoc errauerit legislator quod medicum hoc praeuidere atque cognoscere posse, existimans, si medicus scruum emisset epi-Jepticum emtionem validam pronunciarit. Sed hi uniuersum medici a Romanis durius habiti sunt Inhιriae arstem, et vicissittιdines ineuitolusis, semperipis necessarii , aeris p alimenti ant)ιra , et potulisti; corpori cirruentium vis p actiones vitae fabrica deniqrte coinpagis rimanae ecerunt coaevas mortali.bus aegritudiars, is in diu ea , ita nos , lege vitam gerunt.
28쪽
Hoc Celeberrimus B in inquirit in causa generales morborum, quas nemo mortalium 9
gere potest , nec olim euitare potuerisit primaevi, ut adpareat, et morbos hominibus fui me coaevos, et medicinam ex morbis originem duxisse antiquitsimam. Morbos autem coaevos fuisse mortalibus, etsi nihil speciatim ex historiis constet, ex analogia persuademur, cum primaevi etiam mortales iisdem omnino causis morborum generalibus, quibus nos hodie lum adiicimur obnoxii fuerint, nec illas potuerint effugere, et clam praeterea eadem, qua nos, corporis fabrica constitissent, armiore tamen, atque ob hanc ipsam corpori&firmitatem longaevi Causae porro generales illae et ineuitabiles morborum sunt sequentes: Inmmae et vici Rit fines inmitabilis semperque necessarii heris. ore nullum animal respirans sine praesentando vitae periculo aliquamdiu carere posse ex physicis abundo cognitum est, et hoc omnino antlia
pneumatica demonstrat, in cultis recipiente inclusum quodcunque animal mox emoritur, cum solum aliquot emboli suctionibus aeris quantitas subtrahitur, ut residuus extenuetur et rarescat. Aer ergo ad vitam tam hominum, quam animantium, absolute necessarius est.
Sed ille idem aer multis modis variat modo grauior, modo leuior, magis minusue elasticus, iam plus, iam minus externam corporis nostri superficiem premit, Pulmonem iam plus, iam minus explicat ac distendit Idem modo humidus est, modo siccus, modo tepidus, modo valde aestuans, nunc etiam extreme frigens, et modo quiescit ac veluti stagnat, modo cum impetu fertur concitatus in ventum Aer chaos est rerum omnium volatilium, quae ex vegetabili, animali, sostiliquere noiugiter exlialant et quae, uti naturae nostra interdum
proficua, ita quoque non raro Pestifera, summe noxia
29쪽
INs 1 vTIONE MEDIC A s. sunt. Aer atmospitaericus noster lieatrum est meteororum omnium, imbrium, grandinum, fulminum ac tempestatum Sol et luna validum in aera imperium exercent, ille calore, haec motu grauitatis vario, prout plus minusue a telluris circumferentia distat feraerem quoque dissula est materia electrica, et ex demonstratis Physicorum recentioruni globus noster terraqueus perpetuis fere ele stricitatis vicissitudinibiis cum atmosphaera pugnat. Haec omnia quisquis confiderat, facile coniiciet, ab aere, adeo multis obnoxio nautatio, nibus, ipsum quoque corpus nostrum multis modis, bo nam malamque in partem mutari debere. Et profecto id omnium seculorum obseruatione praelicae e fiantur. Aer nimis calidus et siccus febres ardentes, phrenitides, pleuritides, peripneumonias, alios omnes inflammatorio morbos aer nimis calidus et hiat nidus morbos putridissimos citamque destrues ionem corporis aer nimis frigidus humidusque catari hos , peri- pneumonias spurias, di arrhoea serosas, arthritides, febres catarinales aer nimis frigidus et siccus obstructiones, inflammationes, tusses gangraenas, alia Ne mala producit Aer iusto leuior aut in I elasticus anxietatem respirandi summam adfert et suffocationem minitatur. Aer sola diuturna stagnatione et quiete venenatam qualitatem contrahit, maxime si hominum aut animalium exhalationibus inquinetur , unde honraro morbi contagiosi , pestiferi. Recte ergo dixit
HIPPOCRATEs: Aer in omnibus, quae corpori ac, secidunt, maximus et uector et dominus est.-Sed non adeo istae, de quibus diximus, aeris qualitates, quam quidem illarum, ut bene eaetus monet,
vicissiIudines laedunt. Nihil enim perniciosius est, quam subita atmosphaerae qualiscunque mutatio In locis
tentiaonalibu frigido sub Ioue sani vivunt homines,
30쪽
1o . PRAELECT. N BOERHAAvEsani etiam vitiunt sub Aequatore; at si subito nas pnum aeris calorem veheniens gelu, vel vice versa ubi ouatur, tum quidem nemo es , qui non periclitetur et robustissima etiam corpora letalibus morbis rapiuntur. Quin ex stiusmodi vicissitudinibus pullulant omnes sero morbi epidemici, prout multiplici experientia obseruauit Cel. V XHAΜus, obseruator exactissimus. Atque istae vicillitudines subitaneae sanislimos etiam et valentistimos tomines in morbos coniiciunt: nam deasthmaticis, typocliondriacis nihil dicam, qui etiam quascunque mutationes atmosphaerae, instar barometri persentiscunt.
Iam vero si tot morborum causa esso possit vitalis iste qui nos circumfluit, aer, et si ille iisdem iam primitus qualitatibus praeditus, iisdem mutationibus ob noxius iam tum primitus fuerit, an non probabile vel ex hac sola causa primaeuos mortales olim aegrotare potuisse et quandoque etiam aegrotasse Nam longaeuitas quidem illa primorum parentum hoc solum docere citest eos non adeo facile eiusmodi morborum causis affectos fuisse, neque adeo facile vii nos hodie, succubuisse ita vero firmos fuisse , ut nunquam inde
afficerentur, ut a validioribus atmosphaerae mutationibus non aegrotarent, docere non potest. Altera generalis morborum causa in textu recensetur, alimenti natura et potistenti. Sic enim actum est corpus nostrum, ut propriis actionibus se ipsum destrueret breui tempore , nisi continuo blando nutriamento reficeretur per motum ipsum, quo vita ustinetur et viget, humores nostri deprauantur, acres fiunt et certam corpori ruinam inferrent, nisi blando dialuente potu continuo dilueretur acre, ac dilutum per urinae vias eliminaretur. Hinc illa necessitas almaenti et potulenti. Haec quidem primaevi liominibus d- , modum