P. Rami, ... Ciceronianus, ..

201쪽

CICERONI AN Vs. 13sside bona: Multaque stim secutus Scaeuolae, in iis illud,in quo sibi libertare cesent Grςci data, ut Graeci inter se disceptet suis legib': Breue autem edictu est, propter hac mea , quod duob' generibus edicedu putaui:quoru unum est prouiciale, in quo est de rationib' ciuitatii, de aere alieno,de usura,de syngraphis, in eodeomnia de publicanis: alterum, quod sine educto satis commode transigi non potest,de has reditatum possessionibus, de bonis possidendis,magistris faciundis,uendendis: quae ex edicto & postulari & fieri solent: tertium de reliquo iure dicundo, reliqui: dixi me de

eo genere mea decreti ad edicta urbana accomodaturu: Itaq; curomatisfacio adhuc olus,Gr ci vero exultat, in peregrinis iudicib' utuntur.Nugatorib' quiae,inquies.Quid resertὶtnse ἀπονομία adeptos putat: Nostri em, credo,graues h abet Turpione sutoriu & Vectili macipε:De publicanis quid agam, videris quaerere: habeo in delictis,obsequor, verbis laudo, orno,

efficio ne cui molesti sint. το παραλἱοπα-: Vsdras eoru,quas pactionibus ascripserat, seruauit etia Seruilius. Ego sic: Die statuo satis laxa: qua ante si soluerint, dico me centesimas ductitrii: si non soluerint,ex pactione . Itaque & Graeci soluunt tolerabili foenore, & publicanis res est gratissima,si illam iam habent: pleno modio

verborum honorem , imitationem crebram.

Q ijd plura ὶ sunt omnes ita mihi familiares, ut se quisque maxime putet:sed tamen α

202쪽

rρε PETRI RAMIτeli. Scis reliqua.Ergo discipuli boni ossicia omnia adhuc videmus: videtur tame interdu in

gister Atticus nonihil, ut antea, diffidere,idq;ciscipul' ita significat. Sed noli ait me putare

ἐγκελευμοπα illa tua abiecisse, quae mihi in visceribus haerent. Flens mihi meam famam commendasti: quae epistola tua est, in qua mentionem non faciasZItaque irascatur,qui volet,patiar:τορο ευμτυ v, praesertim cum sex libris,

taquam praedibus, me ipse obstrinxerim: quos

tibi tam valdὰ probari gaudeo. Atque his politiae prouincialis studiis & ossiciis, Ciceronuinstitutio non omittebatur. Cicerones pueri ait amant inter se, liscunt,exercentur: scd alte uti dixit Isocrates in Ephoro & Theopom-pO,frenis eget,alter calcarib'. Dionysius mihi quidem in amoribus est: pueri autem aiunt eu furenter irasci: sed homo nec doctior, nec sanctior fieri potest,nec tui meique amantior.

Hunc Rhetoris Dionysiis de cuius ingenio Amoribus permulta varie Cicero furorem proposui, ut eligendi paedagogi quanta cura esse debeat, intelligatus Q Ciceronis pueri magnum illud quidem, veruntamen multiplex ingenium fuit: quo regendo patruus habuit negotii satis:postea vero molestias grauissimas percepit, ut furor doctoris, furiosum illud nec cio quid in puero vidςatur auxisse. Sed Attici reprehensio quaedam, aut certὸ suspicio,con- sinuatur.Illud me, mi Attice, in extrema fere episto'

203쪽

CICERONIA Nus. Uepistola commouit. scribis enim sic : τίλο- Geinde me obsecras amantissime, ne obliuis. car vigilare, dc ut animaduertam, quae fiant.

Nunquid de quo inaudistir Et si nihil eiusmo

di est, οπΜου γε ora illes. Nec enim me fefellisset, nec fallet. Sed ista admonitio tua tam accur

ta,nescio quid mihi significare visa est. Sede-nim in tantis abstinentiae laudibus, unum est popularis cuiusdam gratiar non omittendum genus. Aditus,ait de se Tullius,ad me minimὰ prouincialesmihil per cubicularium, ante luce inambulabam domi,ut olim candidatus: grata haec & magna, mihique nondum Iaboriosa ex

illa vetete militia. Ergo dormientem Cice- ronem in atrio mane nemo praestolabatur,nemo somnum eius anteuertebat: Et illa nimirumilitia vetus est,de qua iam antea in Questura dictum est: Neminem a confressione neque ianitor meus,neque somnus aosterruit. Quare mi Ciceroniane, exepto Ciceronis tui vigila,

praesto sis salutem implorantibus, si pr sidere

vis,& hac popularitatem maxime Ciceroni nam existima. Admonitus est Tullius ab A tico saepius,& nonnihil veluti castigatus : iam par pari refertur,quod Atticu remordeat. Scaptio foeneratori postulauerat Atticus a Tullio equites quinquaginta, quibus Scaptius Salaminios ad seluendum foenus cogeret: Iniqua,

inquies, magistri postulatio. Quid igitur disicipulusinegauit: imo etiam reprehendit. Haec

204쪽

rys PETRI RAMI a me ordine salt) facta, puto me Bruto probaturum: tibi,nescio: Catoni certe probabo. Sed iam ad te ipsum reuertor. Ain' tandem Attice, laudator integritatis & elegatiae nostrae3Austus es hoc ex ore tuo,

inquit Ennius , ut equites Scaptio ad pecuniam cogendam darem,me rogare 3 An tu si mecum esses, qui scribis morderi te inte dum , quod non simul sis, paterere me id facere, si vellemὶ Tandem vero decessum c prouincia spectans , & solicitus queninam praeficeret : Reliqua, ait, plena adhuc & laudis Agratiae,digna iis libris,quos tu laudas: Conse uatae ciuitates: cumulate publicanis satisfactu: offensus contumelia nemo: decreto iusto & se- uero perpauci: nec tamen quisquam, ut queri audeat: Res gestae dignae triumpho: de quo ipso nihil cupide agemus: sine tuo quidem consilio, certe nihil. Clausula est dissicilis in tradenda prouincia:sed haec Deus aliquis gube nabit. Tanta vero parsimonia Ciceronis fuit, ut ex pecuniae in annuum sumptum attributae reliquo, annuum seccessori suo & praeterea H-S. CI D Romam retulerit, id est,nostrorucoronatorum trecenta septuaginta quinque millia. o δευ - volo te hoc scire: omnia illa prima,quae etiam tu literis in coelum ferebas, Drmocm fuerunt. Quam no est facilis vi tus : quam vero dissicilis eius diuturna simul tio Cum enim hoc rectu & gloriosum putare. ex annuo sumptu, qui mihi decretus esset, me

205쪽

ci CERONI AN vs. Iis C lio Quaestori relinquere annuum,referre in aerariu ad H-S.CI igemuit nostra cohors, omne illud putas distribui sibi oportere:ut ego amicior inuenirer Phrygum & Cilicii aerariis,

quam nostro. Sed me non mouerunt: nam δίmea laus apud me plurimum valuit nec tamen

uam honorifice in quenqua fieri potuit,

pr termisces. Sed hςc fuerit, ut ait Thucydides, λόγ)v non inutilis. Sed in his c5 memorandis DCicerone testimoniis nimius sum, vel fortasse ineptus ac molestus: attamen virtutis amor id asere prolixius coegit, ut Ciceronianus tanti boni imitationem, compluribus exemplis propositam habeat:Attame cocludamus: Hancdiscipulus iste industrius A tico magistro annui magistratus rationem ta licite tamq; religiose reddidit. Atticus Epicureus fuit Tullius,nouus Academic',niau ri Dei cognitione melius instructus : attamen

videm' quam sact Epicureus ille prςcipiat, S:

quam religiose nouus hic Academicus obs quatur. Pro coelestis atque aeterne pateri tanto tamque singulari exemplo no excitabimur ZMagnifica religionis vocacula nos delectant: . Christiani appellemur. Ecquid inqua,interest, quo nomine appellemur,n nos ab Epicureis,si nos a nouis A cademicis, vitae morumque prolatate & religione superemur Z Ciceronem, Ut

oratorem magnum imitari volumus:recte: oratoris igitur primam prςcipuamque gloriam, O iiij tem-

206쪽

etoo PETRI RAMI temperantiam , constantiam, aequitatem per Deum immortale) imitemur:& tum demit, si lubet, Ciceroniani appellemur, cu ta probada laudadaque Ciceronianae virtutis opera consequemur. Tullia, Dolabelle tertiis nuptiis, absente in Cilicia patre,nupsit,mortuo Crastipi-de,aut certe facto diuortio:& Hortensius or tor mortuus est. Sed reliquum Ciceronis cursum prosequamur Propter resin prouincia bene feliciterque gestas,cum impcrator esset adipellatus aixi, supplicationem iudicio Senatus meruit: Rhodii igitur & Athenas ad Rhetoras & philosopEo uos rediit, & triumphua Senatu,propter illam suam πανγγενεσίοιν expectauit: ut aliquando ambitionis huius hominε poenituerit.Quod si,ait,ista nobis cogitatio de triumpho iniecta non esset, quam tu quoque approbas, nar tu haud multu requireres illii virum, qui in VI. libro informatus est. Quid Gnim tibi faciam, qui illos libros deuorastis quin nunc ipsiim non dubitabo, rem tantam abiicere, si id erit rectius: utrunque vero simul agi no potest,& de triumpho ambitiose, & de Rep.libere. Sed ne dubitaris,quin quod hon stius,id mihi futurum sit antiquius:Nam quod putas utilius esse, vel mihi, quod tutius sit, vel etiam ut Reipub. prodesse posiim, me esse cum imperio: id coram considerabimus, quale sit: habet enim res deliberatione, etsi ex parte magna tibi assentior. Sed interea incidit tempestas

207쪽

pestas altera bellorii ciuitum, id est, materia ingenio Ciceronis alienissima, viri nempe nuhilo minus,quam ad bella nati. Na tametsi politicς fortitudinis in foro,curia,rostris,ad oratoris persona & dignitate tuenda satis habuit, militaris certe ac bellicς multiim non habuit. Ex his aulam ciuilibus bellis prudenter perspexit,nihil nisi tyrannide futuram: Pompeiurame & Caesarem complectebatur: illum,quia de se optime meritus erat hunc, quia tantum lioterat: Cu Pompeio stequens fuit: Caesaremiteris sepe couenit: in agro etiam Trebulano vidit iam Italia potitum, ut est ad Matium. Fecit igitur atque effecit, ut neutri illorii quiΩquam esset Cicerone charior: Attamen cum terque de sita potentia periculo ciuitatis,dimicaret,ab utraque parte,quoad de pace actu est, Pompeiulque & urbe & Italia de Hispania pul iasus est,integrum sie seruauit, quanuis a Popeio ore maritimὰ ἡ-Mπος creat',quauis a C sive, ut Romὰ esset,veEementer rogatus .Qus vero, interea Ciceronis de utroq; priuatae&arcanae cum Attico deliberatioes metita Iubet e qua tuor libris epistolarii hac de re Attico perlcriptis, summatim recolligere: ac de Caesaret mmum. Dic igitur, Marce Tulli,quid de hoc imperatore sentias belli facultates & caussam nobis explica. Veruntame hoc video salo omnes damnatos, omnes ignominia affectos, Omnes

damnatione ignominiaque dignos, illac fa

cere:

208쪽

cere: omnem fere iuuetutem,omnem illam v

banam ac perditam plebe;n, Tribunos valentes,addito C. Cassio,omnes qui aere alieno premantur: quos plures esse intelligo, quam piat

ram : legiones undecim: equitatum tantum, quantum volet: exercitum tenet multa spe αpromissis: classes habet, auxilia Gallorum: deniq; copias tantas ut peditum & equitum polliceatur sumptu suo annos dece: Dux ipse paratissimus auaacissimusq;: τἰνα horribili vigilantia,celeritate, litigentia: Caussam s lum illa caussa no habet, c teris rebus Audaci Postulat impudentissime, ut sui absentis ratio habeatur:Nam quid impudetius)tenuisti prouinciam per decem annos, non tibi a Senatu, sed a te ipso per vim factionem datos: praeteriit tempus legitimum no legis, sed libidinis

tuae: fac tamen legis:vt succedatur,decernitur:

impedis,& ais, Habe mei rationem. Habe tu nostrsim: Exercitu tu habeas diutius, quam populus iussit,inuito Senatur Depugnes oportet, nisi concedis: cum bona quidem spe,ut ait id vel vincendi,vel in libertate moriendi. Vtrum ab imperatore populi Romani,an ab Anniba te ista dicunturὶ O hominem amentem & minserum, qui ne umbram quidem unquari

videriti Atque haec ait omnia facere se digni tatis caussa:Vbi est autem dignitas,nisi ubi ho nestas3Num honestum igitur habere exercitu nullo publico cosilio occupare urbes ciuium,

209쪽

CICERONIANV s.

quo facilior sit aditus ad patriamὶ χρεῖν απηιιο--ς φυγκίων ineos vς, sexcenta alia scelera moliri, uia θεῶν -klin, ως' εχ ν τυραmkει Sibi habeat suam fortunam: una mehercule tecti apricatione in illo Lucretino tuo sole malim, O omnia istiunmodi regna: vel potius moti millies, quam semel illiusmodi quicquam cogitare. Quid si tu velis,inquis' Age,quis est, cui velle non liceat sed ego hoc ipsum velle, miserius esse duco,

quam in crucem tolli: Vna res est ea miserior, adipisci,quod ita volueris. Itaque teterrimὰ mnia iam fecit: nec eum rerum prolatio, nec Senatus magisttatuumq; distessus, nec aeratiuclausu tardavit: Quid est, quod ab eo n5 m tuas,qui Romam & Romana templa ac tecta,

non patria,sed praedam suam putauitro perditi

tum latronem l vix ullo otio compensandam hanc Reipub. turpitudinem l Nec verb ut est. ita appellati tyranus recusat: nec incertum est, Phalatimne an Pisistratum sit imitaturus. Atq; eum loqui quidam αὐροπικῶς narrant. Cn. Ca

bonis,M. Bruti se poenas persequi, omniumq; eorum,in quos Sylla crudelis fitisset Nihil Curione se duce facere, quod, no Pompeius Sylla duce fecisset. Neque enim volutate aut natura non crudelis est, sed qudd putat populare esse clementiam. Deniq; omnis haec inlidi osa clemetia colligitur ad constituendii regnum,no modo Romano homini,sed ne Perset quido cuiquam tolerabile. Atque haec de Caesare: f

210쪽

xo PETRI RAMI cultates & caussam Pompeij, Ciceronis ora tione similiter exprimam': Pompeius est,cdiurantea omniu hominum ἀπι-m in qu tum hoc tempore αςtoc γκω ρος visus est. Etenim cuiu

modi sunt illa decem annorum peccataὶ Ille Caesarem in Remp. aluit, auxit,armauit:ille legibus per vim & contra auspicia ferendis at

thor: ille Galliae ulterioris adluctor: ille gener ille in adoptando Pub. Clodio Augur: dier stituendi mei, quam retinendi studiosior: ille prouinciae propagator: ille absentis in omnib'

adiutor: idem etia tertio Consulatu, postquam esse defensor Reipub. ccepit, cotendit i decu Tribuniplebis ferret, ut absentis ratio haber

tur: quod ide ipse sanxit lege quadam sua, Marcoque Marcello Coss. finieti prouincias Gallias,Calend. Mariij restitit. Itaque si nos caus.

sae eventorum magis moueant, quam euenta

ipsa, mala omnia,Pompeij culpa contigerunt. praesidii parandi caussa ad urbem relictus erat, nec locum, nec sede praesidij vllam video: spes omnis in duabus inuidiose retentis, pene ali nis legionibus: Nam delectus adhuc inuitoruest,& a pugnando abhorrentium.Hinc illa fuga ab urbe turpissima,timidissimae in oppidis conciones.Mihi nihil ulla in gente unquam ab ullo authore Reipub. ac duce turpius factuni esse videtur,quam a Pompeio factum est: cuius

ego vicem doleo,qui urbem reliquit,id est patriam , pro qua & in qua mori praeclarum fuit.