Gerardi Croesi Historia Quakeriana, sive de vulgo dictis Quakeris, ab ortu illorum usque ad recèns natum schisma. Libri 3. In quibus praesertim agitur de ipsorum, praecipuis antecessoribus, & dogmatis ... factisque, ac casibus, memorabilibus

101쪽

8 His TORIAE R. illo usu eandem linguam addiscebat. Inter haec rediit ad mentis sanitatem, cepitque duci poe nitentia vitae rerumque gestarum. Quanquam vero illam militarem conditionem duram cisia

peram aspernaretur, tamen, cum nullam calleret artem, qua sibi victum quaereret, animum, non statum omnem , mutat , petitque copias militarestari ementariorum , quae tunc erant in

Hibernia, ratus, esse in iis multos milites pios,& disciplinam militarem , in iisque in legio tiIngoliis blana, sub quadam alicujus cohortis turma fit decurio. Et cum in eadem multitudine bellatorum essent plures, iraefecti milites, de illo genere hominum, quos vocant Baptistas quorum inter Presbyterianorum religionem haec sola aut praecipua erat discrepantia quod illi suae ecclesiae membra post editam fi dei confessionem sponsionemque immergerent aquish Anacsius de iis optimam haberet spem, ille illorum se adjungit ecclesiae ut membrum, ac brevi hujusmodi evadit, ut fiat senior, mox patior eccletiae. Accidit autem, quum Amesius haberet stativa Natersordiar urbs ea Momonices ut Fr. Horugil, AEd Burrougius, postquam trajecerant in Hiberniam , illic loci convenirent Baptistas, quos homines uakeri

opinabantur prae omnibus aliis esse accommodatos ac praeparatos ad suam religionem , utque ad coetum illorum accederent, atque coram illo haberent orationem. Ibi mesius eos audiens,

ac continuo suas illis patefaciens aures, adhuc

102쪽

animum fodicante cura ultae anteactae, mente fluctuante incertaque de sua religione, paulo momento a suis desciscit ad Quaheros , non multo tempore post pro tali viro collectaneo , solummodo in illa cohorte Quakerorum purum, cum multa dignatione ac caritate eorum, munus concionatoris occupato obit. Scripsit Amesius ipse tractatum, cui nomen Declaratio testis Dei in homine, in quo exponito explicat quae fuerit ab ineunte ejus aetate, usque ad hanc morum institutorumque mutationem, luminis divini in se reprehensio, sua adversus lumen illud repugnantia. Huic tempori suppar fuit Stephanus Cristus , vir in scribendo acutissimus 2 politissimus , qui si ad promptitudinem ingenii studium attulisset iterarum artiumque, dictarum liberalium, mirabile specimen eruditionis dedisset. Hic degens in oppido Effexio Colcestri , atque ibi texturam lanarem exercens , hac opera omissa aliquot annos sequitur militiam Pariementariorum, minus bellandi amore quam tuendae libertatis ratione, adeoque militiam nequaquam convertens in malitiam, verum honelte gerens ac peragens aqua revocatus fastidio assiduitatis, rediit domum ad suam textrinam, factus interea Baptista Eo tempore acobus Parnelus, quidem primus,e Qualieris urbem ingredirur, habetque concionem inter notos , ac mox disputationem,

eam nempe quam supra memoravi, Rem quum Crispus cum suo patre audivissent, ambo tran- seunt

103쪽

M His Tu RIAE FATER. seunt ad Quaheros, Crispus vero Filius munus inter eos concionatoris assumit. Obiit is Londi-ni , mense Septembri anni praecedentis. Eodem tempore fuit honias Grenius, in viridi juventa auriga, deinde, etiam hoc tempore praesenti negotiator Londinensis; Iohannes Heginsius, sutormoverensis, uterque bono ingenio , magno apud suos honores itemque 3ohannes Crocius, nobilis Bed sordiensis, reconciliator seu judex pacis, vir multiplici eruditione conspicuus, wcum in dicendo, tum praecipue in scribendo, in primis uakerorum disertus nitidus Maccuratus. Ejusdem temporis sui Posia Coalius, Bristolliensis, nobili gentilitate, qui cum juvenis cum suis sodalibus coetum Quakerorum, eos ridendi atque exhibitandi causa, adiisset, ita eo rum sermonibus capiebatur, ut a proposito de sisteret , ac deinde sic monitu duorum e Qua

keris concionatorum commovebatur tenebaturisque, ut Min eorum familiam transiret, &idem cum ipsis munus docendi alios auspicaretur jam tum natus annos viginti Exegit magnam ita partem peregrinando, etiam in novi orbis partes varias suam quocumque doctrinam circumferens, neque ullam ullius periculi, etiam capitis , rationem habens. Ferunt iis orando .supplicando ea effcacia, & gratia, & modulatione vocis fuisse, tamen sine affectatione, ut facile omnes aequales superaret. Hac quoque tempestate sui Isaacus enηingtonius junior. itidem nobili ac splendido genere , cujus parens

104쪽

tis vir, Qui in summis muneribus civilissimus, ita acceptissimus civibus omnibus, si non con sensus in sui regis necem intercessisset. Conjunxerat hic Penningtonius filius a prima adolescentia, cum splendore natalium stucium bonarum artium exercitationemque docti ina , non ut iis viveret, at ut vitam , quam ample ac copiose degebat, ut poterat degere, his magis ornaret, suis adjumento ellat. Itaque illam aetatem non, quod multi faciunt adolescentuli. quibus lauta resin spes Pagna otio, aut inerti ac turpi negotii, neque ventris ac gutturis

vitiis, incluinamentis hujusmodi transigebat , sed strenuo impigro labore ingenii, atque iis operis, quibus, sibi .etiam pluribus bonis poterat prodesse. Et scripserat jam atque ediderat diu antequam nomen Quakerorum esset notum , varia opuscula, in quibus cum scientia eloquentia certabat. Postquam autem cessit in

familiam traherorum, multa scripsit Theologica, oratione Scripturaria, stylo gravi quidema perspicuo. Postremum horum aequalis Caroltu Mirshallia Bristolliensis, etiam hoc tempore cClebris medicus Londini. Hi illi viri qui non solum Britannias percurrerunt sed quoque in nostras

excurrerunt provintias, non ut emissarii duntaxat, verum ut duces. Neque enim nomino Camios, Bainuos, merios, aliosque. Dixi de his viris, non juxta numerum ac punctum cujusque temporis, sed prout singulis ipsoriam Quakerorum, etiam meo

105쪽

noti accelebres fuerunt. At vero non praetereundus hic silentio Samuel isberus ille vir, quem hi omnes viri ut decus ac lumen ac columen sui ord nis habere, nunquam indictum praeterire solent; sane vir singulari doctrina, quam cumulabat mira eloquentia, hausta ex antiquitate Graeca ac Latina,quae etiam post hanc vita ejus commutationem ita ei propria mansit , ut in iis quoque spiret scriptis, quae deinceps edidit, credo secus quam ipsius voluntas ferebat, certoeptae terquam naturain consuetudo institutum moresque ferunt illorum hominum. Illum destinaverant parentes ministerio ecclesiae publicae, sive Anglicanae, atque puerum ablegaverant ad scholas atque academias, in quibus ille sic enitebatur, ut facile plerisque aequalium studio atque industria antecelleret. Adhinniebat autem inprimis ejus animus, praeterquam ad ea studia , quae ante alia habebat excolenda, ad eas scientiarum partes , quas vocant eloquentiam, artem oratoriam, ut WPoeticam, unde cum omnibus fere musis ita loquuntur isti Romanae eloquentia studiosi in rationem ac commercium habebat, id est ,

mnes oratores ac poetas volvebat terebatque.

Absoluto hoc studio atque occupatione academica, fit ecclesia Anglicanae presbyter ωasciscitur ac priae ficitur pastor ecclesia, in aedibus cujusdam pramobilis ac praepotentis , nec non magna pietate ac virtute praediti viri, in cujus muneris functione ita se gerebat, ut celebritate

106쪽

te famae eo , qui poterant de ipsuis doctrina atque habilitate ad res mas ores judicare, ipsumque ad gradum ampliorem promovere, excitaret, ut dignum aptumque existimarent, qui in comitatu Cantio obtineret locum , unde quotannis ipsi provenirent aliquot centipondia ster- lingiana, quae vocabula popularia gentis. Cum hic versaretur, quidam, nescio quis, Howardus, ejus familiaris, eum solicitat inquietatque multis sermonibus , ejus religionis ac professionis,

multorumque in ejus coetu rituum ac caeremo

niarum causa. Ita istierus dubitare fluctuare quid sibi fieret, quid de suis auditoribus faceret Accessit ad eum eopse tempore unus e Baptistic vir sine doctrina, saltem ea quae est vere doctrina numeranda, verum rugosa fronte, magnisque superciliis, tristi obtutu, dingua, non quidem in prompta, sed blanda atque fallaci quae multa aliis attribuebat vitia, atque ea, quae penes se suosque erant, aut reticebat, aut mire elevabat , vi tutesque exquisitissimis poterat pingere coloribus ac lenociniis h& eum sic demum fluctuantem perplurimis verbis bellulis ac speciosis , S iisdem vocibus eandem rem

saepe iterantibus, eo impellit, cum illius orationem diutius ferre ac sullinere non posset, ut, quod non insolenter videmus evenire , quum homines objectiones ad versariorum nequeunt dis solvere, ac retundere falsitatem, desciscunt a veritate, suam religionem deserat, se suo munere abdicat quod ab episcopo ad suum cu- ι randum

107쪽

randum munus diploima acceperat, episcopo reddat, atque in partes atque ecclesiam Baptistarum secedat, atque ibaphus , seque denuo aquis immergi jubeat , ac sic vere , ut opinabatur, civitate Dei donari , atque asscisci in populum Dei peculiarem. Sic deliitutus tot

opum proventu, contentus parvo duo, -

gri paululum in proximo conducit, ac rem in noxiam voluptuosam fructuosam , quantum satis est ad victum, agriculturanas operam pastoritiam exercet, imo paulo post una pastoris hominum inter Baptistas munus adit. Dein Catonus ritubsius in hanc oram descendunt, adeuntque Fis herum , qui extemplo eos suam domum recipit S cum ante vix noti suissent, nunc ut amicosin intimos excipit. Quibus abeuntibus, neque adhucdum id quod cupiebant oppido urgentibus, ne illi in decernendo libertatem festinatione praeriperent , ast non multo tempore post redeuntibus , tunc ea quae antea volebant, saepe repetentibus Minculcantibus, illa rursus primum nutare, deinde re communicata cum suo collega Hammondes, illo autem collega indignante, expostulante cum eo de hac re , etiam publice coram conciones, hac quoque secta Baptistarum, functione hac inter eos se abdicare interposito aliquo tem

pore, se dictorum Quakerorum, cum in prO- sessione, tum in praedicatione, ad omne munus aemulum atque imitatorem praestare. Scripsit c-

per multa in defensionem doctrina: Qualiero

108쪽

rum , inter quae excellit liber cui fecit nomen Rusticus ad Academicos , in quibus omnibus sepe multis facetiis atque argutiis verborum

sententiarum suorum adversaliorum argumenta

refellit. Tantum de hoc viro. lla vero monui postremum de illius viri scriptis, id cognoscendum, illos viros omnes quos ab initio operis usque adhuc nominavi, varios libellos, quosdam ingentia volumina , si congerantur in unum, condidisse, quae post singulorum mortes publice prodierunt. Solent enim Quakeri post uniuscujusque celebrioris scriptoris obitum , ejus scitapta colligere ac conjungere, atque ita conjunctim edere, iisque inita praefationum praemittere aliorum auctorinn testimonia demortuorum

integritate ac probitate, ut hoc pacto , ubi hoc animali spiritu desierunt, virtutis porro memoria vivant. Caeterum ex his novis ministris acptaeconibus, quemadmodum caeteris , quos non nominavi, quidam peragrabant Angliam, aut soli, aut sociati, pars alias regiones adibant, ac suam ponebant operam in sollicitandis ac conquirendis hominibus , cum interim Foxus , ut primus caput ac princeps, non nomine sed re, in Anglia in suo ministerio nullum tempus intermi; teret, quin indies etiam atque etiam ulterius pergeret, sine metu , imo parato ad omnia perserenda animo. Habebat autem Foxus ab hoc tempore morem, quum ad aliquamur bem , aut oppidum , aut vicum iter intendueret, ut multum ante per epistolas vel einissa-

109쪽

8 His TORIAE QUA KER. tios denuntiaret tempus locum sui adventus ac commorationis , quo quicunque vellent undique concurrerent , Toxo adventante eum audirent. Factum id anno quinquagesimo sexto ac septimo per provintias Somersetum, il-toniam, Dorcestriam, Devoniam , ac finitimas regiones. In Somersetensi comitatu BrisOlli in arbusto uno tempore concio erat incolarum maccolarum ejus loci plus mille. Paulo post ultra millia duo in tractu quodam il-tonia Adeo jam religio ac secta quaquaversum dispersa habebatque jam Foxus agmen infinitum consectaneorum se concorporantium. In quibus multi, non modo ex quoquo genere atque ordine , sed clari ac conspicui viri , etiam proceres populi , qui exinde suam potestatem illam cum honore deponebant , quidam usinisterium concionatorium capessebant. Et quanto in hac concursatione & religionis concelebratione ac cultus, plus iis obsisteretur atque ob

viam iretur, quanto illi plus persisterent ac pertinacius insisterent. Itaque conitituti qui illos ob servabant, oppositaeque excubiae atque custodiat in viis,in compitis, ad aedes, quo applicituri existimabantur. E quibus quotquot capiebantur, conjiciebantur in carceres, tanto numero, ut raro esset, ut

non de tentorum inclusorumque mille numerarentur. Jam Foxus proponebat animo proficisci Londinum, atque illic in tanta omnium hominum

copia Z affluentia iis tendere lucem suae doctri ac religionis, putans id maxime ejusdem

110쪽

' promotioni conducere. Dum autem eo dirigit iter per Suthrioniam , atque hic illic parumper subsistit, ne quod tempus aut aliquam occasionem dimitteret, etiam in cauponis ac tabernis, in quibus diversabatur , caeteros diversores qui aderant, alloquitur, monetque de sua cujusque religione , sibi ut bene attendant, ac mittit qui ejus nomine alliciantri invitent, si qui essent qui Deum venerabantur , venirent ad ipsum in diversorium, audirent loquentem, aut cum eo dissererent. Quibus in rebus quemadmodum Foxus quandoque ab hominibus fuit elusus quandoque sui eludendi facultatem praebuit hominibus, documento esse possunt haec duo exempla, prolata , non solum illorum hominum, qui intererant, loquacitate , sed etiam ipsius Fox apud suos de iis rebus commemoratione, an notatione in ejus libellis , tanquam commemorabilibus apud posteros, absque quo ego sabulosas putarem indignas nostro opere. Foxus arn hami poli habitam alicubi oratiunculam , divertit ad quandam cauponulam, jubetque cauponi, ut iudicet, qui homines pii essent, ad

Foxum venirent in tabernam cauponiam. Αccedunt multi , partim honesti, partim magis astuti, quam boni, viri. mi Foxum audiunt

concionantem magna profluentia verborum.

hi Oxus concludit, plerique di edunt, at re manent alii, at cauponi maniant, ut in eo dem illo auditorio struat ignem, propterea quDd pars anni erat frigida , ac potum adserat quo