Gerardi Croesi Historia Quakeriana, sive de vulgo dictis Quakeris, ab ortu illorum usque ad recèns natum schisma. Libri 3. In quibus praesertim agitur de ipsorum, praecipuis antecessoribus, & dogmatis ... factisque, ac casibus, memorabilibus

111쪽

facto illi reliquum diei perpotant ac se socillant,

Foxo nequicquam , ut facessant , obtestante, aut se homines demonstrent probos obsecrante,& abeuntes ipsi non solvunt quod debent, verum dant in solutum nomen Foxi, ut qui eos ad se invitaverat. Ibitum caupo peterea Foxo, Foxus, qui toto tempore sobriusin severus ac tristis fuerat, recusare rem adeo iniquam , multis rationibus contra disputare Caupo, cui nulla ratio pluris erat quam pecunia, durius poscere. Postremum Foxus , qui lingua certare ac vineere nolebat, neque poterat, solvere totam summam, mepistolium , scriptum multa indignatione, mittere ad magistratum , eosque

docere, iderent, quales cives haberent, ct quinam eos a tanta insolentia revocarent. Postera die

Foxus cum sociis , qui cum eo iter faciebant, Lemnani ingreditur diversorium, oppletum hominibus theatralium operarum , symphoniacis, pharmacopolis circumforaneis. Illic Foxus ac socii, simul atque equos duxerant ad stabulum ac pabulum , eque expediverant, inter se quaedam problemata conscribunt de morborum natura, ope medecinae , eademque sub vesperum offeruuet illis hominibus, eorumque disquisitioni ac responsioni ad ea subjiciunt, loco horisque, dum in domo hac diversarentur. Αtqui vero isti liomines horum hominum dementiam ridere, ac strepere, atque theses illas remittere ad suos autores, hi vero remurmurare,

Rcurare, uti, postquam essent digressi, theses

112쪽

mini exponerentur. Londini Foxus adeo fervidus non erat, neque publicas conciones adiens, nodum conciens, neque ullibi turbas aliquas concitans ubique magis caute quam cupideaoens Concesserant jam ante in ea urbe, ministerio atque opera Burrougii , multi viri

magnis suorum laudibus celebrati in sectam Qua-kerorum. Et hi pe conciliatione suae religionis commeabant in unum. Inter hos oxus crebro in conferta frequentia concionabatur. Caeteroquin quantascunque conferebat curas, paucos de novo ad se traducebat, neque qui

quam dignum profectione hac effciebat, contra spem atque opinionem, siquidem sibi de ea re longe aliud spoponderat. Unde porro ita potissimum adhuc se continebat ac veclabatur in hac urbe, in qua tam multa poterat audire atque cognoscere, ut quasi quae in regno universo fierent illic perciperet , ut quae ubique terrarum

de se suaque religione illiusque progressu existimatio esset, specularetur observaret. Atque ita ad extremum illo illius civitatis statu pra senti contentus alias lustratum regiones demigrat. Magna quoque tunc temporis in Wallia multi ludo erat hominum , qui indole antiquitus inquieta intentaque in novas rerum conversiones ac mores, relicta pristina religionem acceperant Quakerianam, idque opera ac studio Howgilis, Upjohannis, illiinsonis, alioruinque. Huc Foxus nunc iter instituebat, etiamsi gentes lin- Suae

113쪽

guae ignarus. Quippe quae lingua, habita lingua priscorum Britannorum, non parum discrepat a lingua Anglorum hodierna ac communi, quum solam Foxus callebat. Quare Foxus primo , quum separatim a sociis ageret , parum fructus sui laboris ferebat, saepe coactus facere silentium, quando videlicet essent, qui ejus dialectum non habebant cognitam , aut quorum ipsi lingua erat incomperta. Sed neque postea, assumptis jam in societatem sua sectae hominibus de ista regione , multum in suo negotio proficiebat , nisi quod inter eos , cum quibus congeneris necessitudo erat religionis, interdum quasdam oratiunculas haberet, quas oratiunculas socii iis, qui non intelligebant Anglice, reddebant Wallice Plus essiciebant hi qui Foxierant socii atque interpretes. Quorum in numero excellebat Upjohannes, is, qui dudum in has partes , in iisque in hoc studium homines

convertendi excurrerat, ad seque traduxerat perplurimos cujuscunque generis mortales. Hi nunc Foxi erant antecessores,in sequutore Foxo, ruri, in oppidis, vicis ac plateis, homines hiaservabant exciebantque suis sermonibus & con ciunculis, atque ita ubique commovebant, ut innumeram vim ad transitionem in suam sectam pellicerent adigerentque, adeo ut exinde longo tempore nullus in Anglia tractus intantum atque hic frequentaretur horum hominum copia ac coetu . Atque ad hunc modum Quakerorum secta

doctrina ac religio, tam brevi spatio tempo-

114쪽

annum octavum quinquagesimum. Quo anno isti homines eousque audaciae procedebant, ut in comitatu Bedfordiensi, in domum Johannis Crocii amplissimam ac capacissimam, conventum generalem e toto regno edicerent , velut ostendentes , ac suis inimicis objectantes, quam jam copia is animorum ac virium magnitudine, aucti essent, cum antea de rerum suarum progressit cincremento non desperavissent, nunc etiam de persectione spem haberent, omnino bonis animis essent. Eo conveniebant legati singulorum coetuum particularium, concomitante magna caterva eorum, qui non dictionem, at solum spectionem habebant, Actuinde sacris ac legibus communibus, celebratumque concilium integrum triduum. Docui non

multo ante quemadmodum Howpi atque Burrougius primi in Hiberniam, quid Mater-

sordiam , Quakerorum dogmata introduxerunt. Factum id anno quinquagesimo quinto quo eodem anno viros hosce ad idem opus hoc insecuti, vir unus , Lancelotus ortillis tres mulieres, Rebecca Murda, Elisabeth Ieschera, Elisabeth Marshalla. Atqui hi longo tempore adeo nihil proficiebant, ut fere universe nomen ipsum

Quakerorum , saltem praeter nomen, caetera

ignotum esset , quae religio illorum hominum foret. Iam in Statiam primus excurrerat intuleratque placita haec idem modo nominatus Burrougius quem paulo post subsequebatur alexander

115쪽

s His TORIAE QUATER. de Par erus, suetus ante novum munus hoc latantonium opus agere. Quod accidit anno quarto

quinquagesimo. tqui his doctoribus ac ducibus major in Scotia visa hominum ad Quakeros accessio,, hinc congressio inter se. Cui

cum proceres ac magistratus, ingenio ae more gentis, haut facile alienam religionem admittentis, se opponerent, illi intentius de instantius id facere, donec insecuta persecutio,is immissi in sedes, qui conventus disturbarent, tomines mandarent carceribus , ac nonnullos diu magna molestia afficerent. Qua de re propter propositam brevitatem plura non addo. Illud adhuc de Foxo. Versabatur is anno septimo Qquinquagesimo in Cumbria attingente Scori am. Sic ad eam pergit, non ignarus, ignarus linguae quod esset, sed confidens sociis , quos secum assumebat,is quos illic reperturus erat, illis usurus ut internuntiis. Hic cum amicis

conjunctione religionis saepe loquitur in aedibus,

ispe inter eas concionatur, ac porro omnia loca circumit, quaerens si sorte plures secum consentientes inveniret, aut faceret. Quod cum uteonquisite multoque labore studebat , ita non assequebatur, interdiuti diiTussis nuntiis, conis stitutis loco ac tempore , homines convocabat

is, in hominum concursu, occasionem homines alliciendi , sed pari eventu. Scolos septentrionales . homines illos

116쪽

montosos , sylvestres, asperos atque duros Foxus cum paucis affectabat viam. Qua re illis nuntiata, illi illis obviam descendunt, diis surcellis repellunt. Inter haec Foxus proficiscitur Edinburgum, sedem regiam. Quo cognito Concilium supremum , cui Fox intemperantia

demum nota erat , prospiciens eum non desiturum etiam illic immoderati quippiam aut aliquem ludum facere jubet Oxum venire ad se, placide mandat , si illi nihil negotii in provintiis his esset, inde facessere. Foxus discedit, minime citato cursu, at gressu testudineo, interim alia adeundo oppida te loca, homines tentando , si quos ad suam necessitudinem adjungeret, sed, ut dixi, absque fruetii. Id Foxus cum sociis tempore illo, quo in Scotia

trahebant moram, operam dabant ut ecclesiae Scoticae doctrinam ac fidei articulos, tum libellis quos Foxus cum suis adstipulatoribus adscri .ptoribusqii conficiebat, tum suis declamatiuncta. iis, hominibus quam invisos & odiosos redderent.

Qua in re illi ita se tractabant , ut Scoti nihil satis de illorum virorum impudentia, ia-ledicentia , .fallacia dici posse existimarent. Quippe qui viri istiusmodi fidei articulos,

minatim de divina eleetione& reprobatione, providentia Dei circa hominum peccata, juxta suas sine judicio opiniones confarcinatas consequentias, illius ecclesiae ministris assingebant, doceri ab illa ecclesia suis persuadebant, quos eadem ecclesii non modo nequaquam

117쪽

sis Is TORIAE NARER. quam docebat , sed quos etiam abhorrebat. PLeterea cum Scoti similiter atque Angli, nec non plures Reformati , diem Dominicam , qua die Christiani suis quotidianis operibus abliinentes divino vacant cultui, vulgo, ut verba valent usu, appellarent diem sabbati seu quietis, secundum appellationem sabbati priscae genti Judaeorum cum evidentissime

appareret, colorum ecclesias omnes illam diem religiosam stricte observare, ac se eo toto tempore suis operibus abii inere, quam poterant reverenter ac fideliter , Oxus, socii scribebant, ubique concionabantur, cotos sabbati diem nefarie polluere nundinationibus, multisque aliis negotiis quotidianae ac magnae operae ac laboris. Qtiod cum cogerentur explicare, sic exponebant, colos operas istas facere die ultima hebdomadar, at vero eam diem sabbati diem esse , secundum praeceptum Dei traditum Iudaeis. Caeterum habebat Oxus hoc in toto

cursu sui miniit erit suaeque peregrinationis

usque ad hoc tempus, quocunque in loco, quocunque tempore ac parte diei, alicubi considebat, ac loquebatur cum suae sectae hominibus , etiamsi duo aut tres adessent, atque illi modo inter se consalutarent, hoc nominabat , habuisse se, invenisse se , conventus , quasi hominum ad

obeundam ipsorum religionem is excrevisse usque adeo numerum suae gentis. Quod si exauditoribus erant qui non obstrepebant, qui attenti erant , qui quid sumebant ad consideran-

118쪽

dum , hos nominabat convictos consociatos. Quandoque, si qui erant qui eum aliqua ingeniosa acuta responsione aut qiristione aut argumentatione urgebant, quum ad rem propositam vicissim respondere , aut quaestionem solvere , aut infirmare argumenta nequibat, diascedebat, aut sc evitabat, hanc excusationem

adferens , quod gravis, periculosa disquisitio esset , quod essent qui instituebant rixari , quod ipse id diffugeret , quod se distaederet, cum istiusmodi hominibus loqui. Cum in numero eorum, qui ad Foxumac Quakeros transibant, etiam non pauci erant de magna illa turba dissidentium ab ecclesia Anglicana publici,

etiam qui concionatorum munere langebantur,& horum quidam homines erant viles , tabernarii, etiam caupones Foxus faciens suos certos de suis inter homines progressibus hos omnes indistincte uno eodemque semper nomine appellabat proses res presbyteros, doctores, caeterisque nominibus, quae vulgo indi solent publicae ecclesiae membris ac ministris , haut levem invidiam ac maculam illi ecclesiae inurens. tque haec omnia Foxus sedulo annotabat in com mentariolis ad suos perscribebat amicos, qui cuncta credebant, probabant ac proser bant. Inter haec Foxus quoties de negotio aliquo conjunctim a se ac sociis peracto taciebat mentionem , si quod in eo bene gestum, nullius magis quam suum nonaen memorabat, ac stiarum rerum praesertim grandis pronuntiator

erat.

119쪽

s HIs TORIAE QUATER. erat. Haec pluribus non persequar, ut neque aliquandiu historiam Foxi, ut omnino brevitati servitum esse appareat. Illud ordo rei temporis videtur pollulare, ut quae suerit occatio &causa Morigo, quamobrem tot homines, tam repente, quod dissicillimum, a sua quisque ecclesia ac religione ad horum Quakerorum desciveri ut copiosiore oratione ostendam. Hujus rei pracipua videtur fuisse ratio , quod homines , inter quos sane multi cupidi religionis pietatis vitaeque vere Christiani, exiitimarent, se videre ubique tantam corruptionem, sit non in doctrina , at in ritibus , certe in moribus omnium coetuum , qui volebant haberi ac

dici Christiani, inuidem Protestantes, ut siquis in uno eorum persisteret , ei de sua salute eis et dissidendum ac desperandum vero aut nullam ecclesiam hac tempestate esse , aut esse hanc , quam isti novi doctores pretetendebant, qua quis se servare ac securum reddere posset atque deberet. Et tametsi inulti, qui se ad novam sectam hanc adjungebant , non adeo X- aetas suarum cogitationum affectionumque rationes proferrent , tamen illi , qui plus, quam caeteri , sapere atque intelligere comperiebantur, suas se hujus discessionis iovi conspirationis certissimas rationes dare posse arbitri bantur. Et cum illi, qui nunquam suae pamae vel regionis ter ininis exccsserant, adeo de suis duntaxat Anglicanis ecclasiis male opinarentur, hi, qui ctiam exteras nationes adierant lustra

verant

120쪽

cium serebant. Itaque hi primo ac inprimis incusabant tantae depravationis ac labis ecclasias Anglicanas. Ex his vero maxime reprehensa bant eas , quae ad hoc tempus sub regi, publica authoritate valuerant, quas ab suis auetoribus atque rectoribus episcopis appellabant Episcopales Scilicet adeo illi arguebant perstringebantque illam hierarchiam , sive potentatus ordines 4radus sacratos, cimperia , herilem jurisdictionem, pro disciplina torrectione fraterna , imo duritiem atque tyrannidem in eo , qui a sua religione discrepabant

aut videbantur versari in errore, qui tamen nulla obstinationes, at solum animorum teneritudine ac conscientia , non poterant se iis accommodare; magnificentiam, pompam , tumantistitum , tum omnium illorum clericorum

seu ministrorum verbi divini, qui iis suberant pingue otium & remissionem & mollitiem; porriro in templis ac sacris ipsorum communibus

tantum choragium caeremoniarum seu rituum,

concentum lectionum cantionum, precum , ad suas quarumcunque formulas astrictarum observantiam festorum denique universi populi inter haec ignaviamin incontinentiam lasciviamque in verbis ac factis. Quas ob res non uakeri demum, sed plures alii coetus hominum, diu ante natos notos Qua ros, se a communitate issius publicae ecclesiae segregaverant. Sic illi animo tristi mirato, quicquid a suspi-