Gerardi Croesi Historia Quakeriana, sive de vulgo dictis Quakeris, ab ortu illorum usque ad recèns natum schisma. Libri 3. In quibus praesertim agitur de ipsorum, praecipuis antecessoribus, & dogmatis ... factisque, ac casibus, memorabilibus

131쪽

rto Hrs TORIAE QUATER. causa horum hominum schismatis, sive secessionis ab ecclesia se ex odio incendium atque

excandescentia in ecclesiam universam Anglorum , deinde post caeterorum Reformatorum, tandemque omnium Protestantium. Quam causam illi sic arripi bant , non , ut consisterent quique in suis ecclesiis, non iis, quas caeteris fatebantur incorruptiores esse, atque illic restituereres niterentur, tanquam reformatores constituti , qui debebant, & sciebant,d volebant, audebantque, veluti potentissimi ingenii, ia-tientissimi laboris, inuoque injuriarum , sed

ut continuo cunctas ecclesias desererent , quasi quas non possent mutare aut renovare, convellerent, neque quicquam caritati, spei, tolerantiae, ut saepe malos vincit pertinax b

nitas, relinquerent. Sed iostquam sic ecclesias illas reliquerant , multi ilIa vitia ecclesiarum non dolenter, non miseranter commonstrare , neque ut Christianos decet, mansuete scite, errantes commonere , c cum semitam

non saperent, comiter in viam reduceres, sed quam invidiose, macerbe, Omnia referre, omnia convicia facere illis ecclesiis, &homines veluti bello aggredi, de invicem in illius belli societatem trahere, Madunare, etsi nequaquam laesi, non lacessiti, ne verbo quidem duro affecti, nempe ut ita omnes ab talium ecclesiarum communitate, aditu ipso proterrerent, iisque exempla, quae quam longissime sugienda erant ostenderent, ut de iis, qui ita eL

132쪽

servescebant, dubium non esset, quin plus amore Miludio novitatis ac gloriae, quam animo sincero ac pio agitarentur. Ἀdeo semper qui aliorum opera taxat , ne ipse decipiatur a se eavere debet, videreque, ne dum remedia adhibet malis,

mala alia nascantur e remediis. Scilicet ita ante multos annos prete iverant Brou nistae atque

Independentes , se primum ab ecclesiis Anglia canis, propter plurimos abusus defectus, aepost ab caeteris ecclesiis Reformatis , ob ipsarum quoque indignitatem atque indiligentiam , quas putabant in iis videri, segregantes. At

que sic nunc Quakeri, opinantes se habere eandem rationes de causas, eandem rem indipiscebantur, inuidem ad illum modum, ut existi mantes illos anteambulones non fecisse satis, novum schisma occiperent, irorius novam inter se doctrinam, viam vitae. ecclesiam, constituerent ac consectarentur. vias sibi esse causas testabantur, quoties de suis incoeptis ici

querentur , aut congrederentur cum aliis , aut

eoram judicibus , idque verbis apertis ac planis. Et scribebant ea de re varii fibros, Ibellos, ae libellulos Coimirum in tali re multo magnis operibus efficientiores, efficacissimos inter quos praecipui erant editi ab inventore, inceptore harum rerum Foxo, more te,' Penningtonio, &Mithado, qui tamen postremi tres viri mulio in his scriptis mitiores erane quam Axus, ut alios mittam. Quae opuscula etiam transferebantur in alias linguas . ωdu

sperge .

133쪽

rta Is TORI EN Axsita spergebantur per regiones alias. Situm sui in in hoc , ut haec de his hominibus copiosius eo

narrarim. Et quoniam de ea religione vitaeque institutione dixi, quas hi homines ibant sublatum, id opportunum ac necessarium fuerit , ut quae , quas ipsi postquam jam immensum aucti essent, sub tot magistris ac doctoribus tantopere exculti instructique exstruebant tunc, Qquas tenent iam omnes sequaces , suerunt doctrina ac vita , distinctius edisseram. Erat enim doctrinae conditio eadem quae aliarum, ut illi , qui eam invenissent, levibus initiis, tractu temporis, magis in ordinem redigerent atque expolirent cumprimis , quod principioniagis destruendae religioni aliorum, quam novae alicui exordiendae essent intenti, quodque, ut etiam hoc teinpore , plus dediti essent vitae activae, quam contemplativae, quam isti quae constat multa meditatione, Minquisitione, vi intelligentiae, sic secum reputantes , Christianum esse, non alta sapere, neque magnal qui, at vivere. Unde ut olim, ita nunc quoque non aliter cum hisce hominibus comparatum est , quam cum plerisque , profitentibus suam quibusque religionem, ut sit iis major mor ac Zelus erga suam religionem, quam illius cognitio , ne quidem multis Quakerorum illorum doctoribus exceptis. Nihilominus fuere quoque ab initio , ut hodie sunt plurimi , qui optime sitae religionis rationem reddiderunt, eam estlicaverunt. Iam consistebat doctrina h runt

134쪽

I. II 3rum hominum e quatuor potissimum generibus, quorum primum erat principium religionis, alterum subjectum divinorum beneficiorum, tertium illorum complexu , quartum atque postre-naum modus communicationis. Igitur primum

genus erat quod pertinet ad principium atquelandamentum verae ac salutaris cognitionis. Id illis clara ac ditiincta revelatio Spiritus sancti, vel absque verbo scripto, nempe alloquio, aut aliqua apparitione, aut insomnio , vel verbo scripto, eoque vel illo , quod nos appellamus

sacram Scripturam, vel quodam alio, vel etiam modo quodam, qui sit instar verbi neque enim illis Scriptura facra , ut nos id vocabulum capimus , perpetuum atque absolute necessarium inedium is sola atque tota formula ac norma fidei ac morum. Atque heic, quantum decedebant ab iis, qui, dum Scripturam admittunt, Spiritum eliminant , atque in ejus locum substituunt rationem, quantum ab his, quivi Scripturam , ut necessarium , atque ut unicum

instrumentum, ut solam regulam agnoscunt fidei ac morum, ripiritum requirunt, ut quis indubitatam habeat notitiam voluntatis divinaciatque eam peragat , in promptu est cognoscere. Secundum caput continebat subjectum, in quod conferuntur Dei beneficia . de quo sic censebant statuebantque Universum genus humanum, unius Adam lapsu ac culpa, omnino depravatum perditum esse , adeo destitutum

viribus, . se ipso desperatum ac relictum, is ut

135쪽

11 HIs TORIAE QUA KER. ut etiam ad cogitandum bonuna imbecillum sit. At vero Deum universe idem hominum genus usque eo dilexisse, ut suum Filium Jesum Christum dederit, atque is se reconciliatorem pacis Dei cum hominibus literit. Hinc Deum impertiisse cunctis hominibus novam genituram, semet ipsium , suuin lium , suum Spiritum sanctum, lumen & verbum internum, eoque ipsorum animos, singulos suo tempore, ac modo, mensura singulari, ita commovere , ut sentiant atque intelligant suam miseriam , eoque excitare, ut eum denuo quaerant, seseque ad

Deum convertant quod tamen lumen interdum consequeretur verbum externum is expressa

praedicatio de es Chi isto Id autem lumen ac verbum tunc recipi dicebant ab hominibus, quando homines divinae operationi non obstant, at eam admittunt, impulsi a Deo, ipsius instigationi ipsi dant operam. Atque hic, cum nullus esse , cui nota erat de hoc capite doctrina puriorum Protestantium .dogma eorum , qui proximant Pelagiariis, aut aliqua a te in illos propendent non incognitum erat, qui non opinaretur, etiam Quaheros tale quid, atque hi viri postremi, assequi aut imitari, hi Quakeri reclamabant, hunc nimium aberrare, cum illi quidem velint, vel non adeo vitiatum esse mortale genus , vel remansisse aliquod lumen naturales, quo se ex illa vitiositate extrahant, & vero Deum facientibus quod est in se, se illis adjungere, Mopem ferres, ut adeo non

136쪽

uae propria uminationi

bum, vel quid aliud a Deo, cumque Qua heri nihil ejusmodi cogitarenta Alter ab hoc articulus constabat ex illis beneficiis , sunt illorum , quos supra dictae ildicebantinon obsistere, verum obsequi. Etenim hoc articulo cognito , cognitoque, quid de

hac re tota docent singuli Protestantes , nemo inficiabitur, plurimum interfuisse inter Prote stantium singulorum sententiam is horum, de quibus nunc separatim loquor, hominum. Namque id hi volebant, Clit illum , praestita obe cientia, Mobita morte acquisivisse hominibus omnibus indiscriminatim, ut collocentur in eum statum, in quo statu sint capaces Christum recipiendi in se quod cum fit , jam in eo Christum, qui totus est sanctus is ustus, existere, vivere, operari, ac per id eundem hominem, justitia Christi existente operante in illo homines, ipsum justum evadere nempe dediscere sensim ac deponere depravationem ac malitiam , majoresque indies profectus facere in justitia ac bonitate, ita tamen, ut semper posse peccare deficere ac recidcre in pristinas

tenebras; sed .possit quoque ad eam perfectionem poevenire, ut prorsus non peccet, neque

possit illa in bono constantia excidere; cum nemo sit beatus , nisi qui se sciat esse, illius selicitatis hominem hunc jam tum sibi omnino conscium esse. Ultimus locus ex iis , in quos

137쪽

horum doctrinam divisimus , hic erat, qui consiliit in modio ac mediis percipiendorum horum beneficiorum , in quibus quam iterum ab

iis quos dixi hi homines diversi essent, hinc judicatu est procli e. Quippe haut alia media

ac subsidia agnoscebant , quam attentionem dc vigilantiam animi ad lumen illud, quod in cujusque hominis corde resplendet, ad Spiritus in Scriptura eloquia aut monitiones atque hortationes hominum spiritualium. Et sic quidem ministerium admittebant ac suscipiebant Euangelii , verum quod unusquisque Christianus debeat obire, quanquam gradu distincto , solo

huc impellente S. Spiritu, sine vocatione hominum, sine pretio ac praemio, neque tamen in docendo excludi ipsas mulierculas. Jam id volebant atque exposcebant, debere singulos Christianos pie convenire suis certis locis acrem poribus, eo fine, ut fraterna unanimitate De uiri ut patrem venerentur, se invicem ad Deiat que hominum jura, Quirtutem atque modestiam instituant, admoneant, ast non sic, ut cultus iis locis atque temporibus astringatur, ita ut necessarie peragatur , inchoeturis finiatur,

ibi Si tum , juxta placitum ac definitionem italorum hominum, siquidem is cultus fieret solo impulsore adjutore Spiritu, qui nullis spatiis alligatus libere agit. Jam sacramenta sive signa ac sigilla gratiae Dei, quae occurrunt in sensus nulla admittebant; unde id sumebant, apti iamum ac sacram Coenam esse quid internum e

138쪽

stolicis illos ritus externos sed ut figuras, ad tempus, quoad ipsam rei substantiam obtinerent. Multa uakeri ab exordio sui generis loquebanturin scribebant de Deo, de Christo , ut essent in hominibus, hominesque subsisterent in iis, pendebatque sere omnis ex hoc illorum sermo, verum sic, ut magnum, quin imposiabile esset , intelligere, quid eo vellent, atque emere, si hoc alius quisquam intelligeret. In hoc

procedente tempore suam opinionem magis aperuerunt,atque dogma illud politius exposuerunt. in eoque suae totius doctrina quasi fundamentum posuerunt, id quod alio tempore aptius dicetur. Ergo haec eorum doctrina prima forma atque descriptio. Atqui uti horum hominum doctrina ac fides , ita vita ac conversatio eorum singularisis admirabilis erat. Constabat autem ea hac potissmum abstinentia, continentia.

Omnia bella, publica, privata , dicebant lege divina prohibita , fugi bantque omnem vindi-

mira, atque etiam repugnantiam, neque, ubi aliquod iis negotium esset cum hominibus, etsi eoram magistrat , ulla religiosa affrmatione, nedum juramento, suam fidem astringebant itales sermones omnino ajebant esse vetitos. Deinsbi temperabant a voluptatibus, cultu χ-naictu corporis delicato, superfluo, Modio habebant artificia 'uaellis, qui ministri sunt vanitatum atque oblectamentorum,& spectacula,&theatra, di nugas, ludos, genus omne iocandi ,

139쪽

ii HisTORIA QUAXER.& cachinnos tum vultus , voces, gestus, motus salutationes,blanditias obsequia ac similia, qualia vulgo in societate ac congressibus hominum obtinent, nomina virtutum, aut civilitatis morum

Melegantiae, subeunt δε id requirebant, ut quisque considerate, prudenter, parce , sobrie, graviter, severe, hoc otiane, quod dignitas, Hecus excellentia hominis Christiani postulat, videat, tueatur, praestet, in verbis factisque, ad eamque vitae rationem se componebant, ut poterant. Hunc

vivendi modum Quakeri ab suo initio usque in diem hunc constanter tenuerunt. Et hanc quidem

suam Theologiam illistic commendabant , quasi haec demum, ac nulla alia, conveniret constitutioni ac conditioni novi Deum atque homines inter Foederis, illiusque instrumenti Testamenti novi, kquasi sola apta esset ad convincendos, traducendos ad fidem Christianam omnis generis hominem & ad ingenerandam veram pietatem erga Deus, hominesque Et quod spectat illorum vitam ac mores singulares, sentiebant ipsi latis , quam

essent ob suam severitatem Mausteritatem, adeo oppositam hominum conversationi, & tanquam exprobratricem stultitiae cunctorum , invisi octalibus hujus aevi, ludibrio ac veluti rament purgamentoqueri verum ut hoc infortunium magna constantia serebant, se nil dicebant fugere, nil timere, praeter quod revera esset peccatum, vel adversus Deum, vel contra homines, ita regerebantis hoc, id omnes

probos, qui fatentur, orbem Christianum du

140쪽

communem inveteratam pravitatem perversitatemque, cum suo maximo incomimido,confringere ac perrumpere. Quanquam hi homines non negabant,prout experientia nunc quoque cogit confiteri, neque secunctos tales esse, quales&sese, homines omnes volebant vel Optabantelis is vero iusse initio, Messe hodie , in tanta horum hominum ubertate, qui se callicle occulte in ipsorum insinuant societatem , de

magis ipsorum dicta quam faeti sequuntur ,

non solum limites illius tantae ipsorum gravitatis ac severitatis transeunt, sed etiam ea, quae conserunt in alios , vitia ipsime committunt, inprimis in suis congressionibus cum hominibus,, negotiationibus, fraudulenter ac malitiose agunt, suam professionem habent ven lem is personis non ossiciis serviunt , ac seimodo accommodant temporibus. Verum cujusmodi homines illi sibi dicunt esse indignationi, modio, Vespicatui, imo sibi sordere, se de iis diligenter, saepe vehementer , judicare is si intelligunt, eos nolle se revocare ac resipiscere, his tum acres castigationes , ubi necdum resipiunt, foras sua communitate eiectiones esse constitutas. Caeterum, ut dudum incoepi diceres, tantus hominum ad primosiulos uakerismi inventores atque incoeptores con- suxus,, postquam se huc contulis ient, omnil tem-