Ioannis Lodouici Viuis Valentini Declamationes sex. Syllanae quinque. Sexta, qua respondet Parieti palmato Quintiliani. Eiusdem Ioan. Lodo. Viuis De praesenti statu Europae, & bello Turcico diuersa opuscola. Item Isocratis Orationes duae, Areopagitic

241쪽

H ioAN. LUDOVI cI vivis magnus animus,& perditiis. Quid quod confirmatiatis potentiam uestia, quaesita uobis per clementiam illam moderationem* ingeti uesti ora subditorsi 5c obsequiosissima beneuolentia: qua nulla sunt ualidiora

Principi munimeta. Nec ulla esset nati,qus non uos sibi reges exoptaret,ianqua numina cositus demissa. Nam quid magis est diuins naturi,*benefacer prodesse,iuuare,seruare u plurimos Praeter haec omnia, satiriceretis Christo, cuius respeetiis hoc debet ob oculos uestros crebrior obuersati, Q ad tribunal eius ishreui quid enim longum est in hominu uita )sistendi estis, deposito omni sortunae uestrae strepitu, nihil a quouis priuatoru diiseti ac differentes.ubi tantii uo his prodessie poterit uita pie ac innocenter transa H. Non addam plura,ne praecipere uidear prudentis uestus,ues tuom consultorum: & in primis D. Cardina lis,uiri in gerendis publicis negociis exercitatissimi. Haec scripsi Oxoniae in literato octo, a regia 5 nego ijs procul. Ridebis sorsan sententiam hanc mea. sciam uere intelliges esse eius, qui de alienis, nec satis per si e ius atque ploratis censet rinus: seu quod id admoneam, quod tibi tanto antea praeclarius uenit in mentem. Vtina superuacaneus sim monitor, c

rentem quod dicituri horter. o uero facere aliter nequivi,quin haec ad te scriberem,addui his qtrum more maximo in te inco,tum publica quiete, Clutistianorum pace, cui semper faui unice: A nisi mens hec,quod nolit Christus, mutetur,faucto. Siquid er

ratum est,speciosa erroris caussa ueniam meretur. Impartiat tibi D. Iesus,lenem illum suum.mitem spui- 3o tum,quo seruandis iuuandis hominibus maximam

ac solidiis gloriam, opes amplissi. sitas esse arbis

ueris.Som s tuae,ae I I.diemrri. 3ν 2 F. Ioannes

242쪽

AES. ET F

v AN Tura A maiestatem tuam,5 reliquos omnes Principes,quibuscum filii milii usus aliquis, hortatus sum semper ad pacem: tantum hoc tempore pacis audito nomine sum Ietera tus,tum publici cdmodi gratia, tum etiam Principum ipsorum. quibus ego multis no minibus optime cupio: θc illo potissimum,q, publica salus cum ipserum salute, ac sana mente coniuneta etio complicata est, ut diuelli non queant.Est enim Plinia. Princeps inceps in republica,quod animus in corpore: & imaso PQ quaedam autoris illius rei u naturae. Videre est, quam 'turbatum atque aflectum sit corpus, animo assecto. Hoc incitato,qus laces micant in oculis flammarum quanta oris distortio & atrox agitatio corporis to titis Ecdem languinte,cid ista,uniuersum corpus ad eundem continuo habitum componitur. Sic ii ceps aflectus suos omnes in ciuitatem transi dii: εc ad eius cxemplum tota sese coparalmultitudo. Quo

as circa illud est optimo Principi curandum, oc in quem a tantum nome merito com petat,ut talem ipse se oc publice re priuatim praebeat, quales uelit subditos habe re.positum que sese arbitretur in refertissimo theatro, ubi nullum eius uel lactum uel dictum occultum sit.

243쪽

principis Nec tenebrs, aut solitudo obstat,quominus inula gus . nota omia. dimanet,quicquid egerit.nam lux principatus omnia reddit conspicua: intentat tot iii se unum ora fallere ut maxime uelit, non tamen potest. Loquax enim fama,ues abditissimos recessctus explorat, ac patefacit. Porro quicquid uident placere oc approbari domi 't hoc omnes sequuntur,in hoc sine iudicio ruunt: tanquam fatis sit illum faciendum iudicasse, penes quem ut summam potestatem, ita etiam summam prudentiam consilium esse interpretantur. Sunt qui igno-io' rent esse,quae aemulan.ur,pessima: sed morum simili tudine placituros se sperant es,in cuius manu est sortirna,opes,dignitates,honores,oc caetera, quae mortales auidissime expetunt. In hoc numero primas partes mino' obtinent assentatores,grauissima pestis potentium:ut qui praecipuum aditum ad sapientiam intercludant, admoneri,cdoceri,reprehendi, quae non minus necessaria sunt Principi, quam reliquis hominibus: uidelicet, Sc ipsi homini, Sc cui maiore rerum usa est opus,' quam priuatis,quanto plura aloe ampliora unius pro ' uidentia oc consilio tenentur. Nullus hominum citra doctrinam atque admonitorem,satis instructus est ad Tapientiam . magistris, rerum usu, ostenseribus erro rum, ac emendatoribus indiget, ad rudem per se antimum colendum. quos omnes assentator abigit a Principe: tanquam non ille reliquoru mortalium more ac modo editus sit, sed magnus iam ab lutus, quicquid agat. Quum contra,cui tot desiciar,uoluptates, summu in omnes ius addant,in omnem licentiam calcaria huic oportet fimmos iniici, quis praecens es 3 sitsus animus retineatur.alioqui se p ac sua pestum ra-Piet,si omnes cadentem impcllant, nemo fulciat. Ma gnum regni columen sinit amici prudentes,ac liberi,

quibus

244쪽

Oratione atque autoritate, sese ad studia uirtuns con

uertit.Tum populo utitur sui similiaioc est optimo regnum* quietum agit, minime studiosiim rcrum no uarum. Nam rege malo,mali sum subdiu. into malos uero concordia haud diuturna:quum Princeps super heimperat, subditi contumaciter parent. Malos regere acerbissimu est acerbius etiam, si rector ipse sit in vo lus. nec ulli parent libentius, quam boni bono. Ergo regni uinculum maius aut firmius nullum est, quam honitas.nam imperia dura, aut immoderata cito dic mi, s r guseluunturimara, ite uiolenta sunt, quam duratura. vincvim quoniam nihil stabile Principem cum subditis colun ginnec aliud ad disiunetioncm expectatur, quam o casio. Nullum animal inuitum retinetur perpetuo, si 'liceat effugere: nihil que magis a coaeto laboraturi quam ut citissime quicquid remoratur, abrupat. Ma ximum in animorum glutinum inter bonos nec som cus bonus uir bonum imperantem audit, quam seipsum. Quapropterillud in primis est sapienti princi- Pi laborandum,qui sempiternum imperium et ipse

dum uiuat possidere, ex haeredibus tradere per manis cupit.ut se ac suos bonos faciat: ipse sit gubernandi ip tissimus:& parere modeste,atque obedienter si biditos doceat.Mira dictu res,imo uero absurda.besua rum rectores nihil potius aut prius, quam sera inge nia mansuefaciunt, & iustis obtemperare docent: ita demum existimates se illis pro arbitrio usuros,sine ii 3o Gmodo,aut pciiculo. Nam nisi seritatem deponant,

ac domentur,rectoris magistrim uocem aspernati, in i . diu in illum potissimum naturae suae saeuitiam conuertent. . t

Sic equi gestandissessoribus,aut oneribus aptantur: . a Ff i sie .

245쪽

M3 IOAN. LODO VI cI v I v I ssic tauri iugo ceruicem praebent: elephantis magnae turres impositae: Ieonibus quidam pro canibus usis linis stat. Hominu reeior homines rudes ac sylvestres ad aere ma - huc,nulla prius cura adhibita, securus tractat. quum,gnum. morosius aut intractabilius nullum aliud sit animas: nec cui domando,si uirtus absit,plures sint artes necessariae. Violentia se quidam , ct terrore abunde muni tos, insti uctosin ad hoc arbitreantur. quae uti seruilia sunt, non liberaliauta populum totum in seruilem naturam ac conditionem deformant: nihil agunt, aut iodicunt liberis dignum.&uesut nequa mancipia, non aliud magis aut crebrius meditantur, quam fugam a domino crudeli . Qui generosiori sunt pectore, occasionem undique uenantur asserendi sui. Ita nullum fastigium debiliores damento nititur, quam regnum tu , ' metu. Nec ullae opes satis firmae sunt, quas multiti g nient. Ipse formidatus peiore sit oportet conditi ne , quam multitudo territa. Siquidem nemini fidere,

. non loco, non tempori,non hominum cuiquam tuto se credere ac committere,omnia suspecta habere: hoc ro.

Augi' er non r*nare est,sta claudi carcere. Notae simi Augu- . Utudi' Traiani uoces, Nolle se nocentia usimperare: Ο Imperium deposituros, si resp. eos ecth Principes nona expediret. Quantam quietem in illorum animis fuisse, conuenit,qui se non hastis,aut satellitio, sed subdito

rum beneuolentia tutos scirent: Ego uero huiusce res ex te sumo coniecturam, quem magis ac saepius tuo .

rumpietate,quam satellitiostipatum uideo. Quam raro tu custodibus uteris fid* quum iacis,magis pom Pa quadam, ac more maiorum, quam quod opus esse 3, Π mici γ, credas. Sic enim illi te claudunt, ut nulli non apertussis satelli- sit aditus ad te. Nec magis uiuis in aula satellitibus utet . iis,quam pictis in aulsis. Istuc demum inliberum,ae

regem

246쪽

AD HENRIcvri VIII. EPIITOLA. regem es eum* studium percipis fiduciae ac securiatatis tua ut nemo tuorum sit,qui non capiti suo citius noceri uelit,quam tuo pedi. Haec quidem si probitas conglutinauit, ut spero, sempiterna erunt. Non estem in amicitiarum certius ali id, uel diuturnius gluti inum, quam uirtus. Nam inter malos beneuolentiatam diu durat,quam diu utris in utilis est. Duelii adempto, amicitia diiseluitur.Inter bonos uero,ubi nullus est respectus commodorum,ipsa uirtuS,quae coniuntio Nit,conseruannec dirimi nisi cum ea pollunt. Quo , circa omni studio Principibus laborandum atque an, nitendum est,ut ipsi boni, suos quo* bonos faciant. Haec una aptissima est ars mansuefaciendi hominis, haec copula,qua fortissime rectus 5 rector colismi. iippe uirtus amicitiam gignit. Amori autem nihil, difficile, auigraue: siue fortunae, siue liberi,siue sat .mis Sc uita pro amico in discrimen adducenda sint, idulcissi. est.nihil magis iuuat in magna amicitia, δὲ magna amoris argumera,et quoad res patiatu indum bitata signa ostendere. Qui bones non sunt, diligere se simulant rebus prosperis,in periculo primi deserunt. Praeter haec omnia, illatus quieta oc moderata est, nec rerum nouarum studiosa.ita sortunae contemptriX,ut corporis θc diuitiarum rationem non habeat: cuncta animo innixa ac sustulta. Quod si Christiana pietas acceda hoc est absolutio omnis uirtutis,imὀuero uirtus unica in discessum tota incumbens, perinrin tionem quandam hanc uitam esse rectissime censens, iacile cuiusuis imperium persert. Quantulum enim i3o eius interest,quid desertunis aut corpore Princeps sta

tuat modo animae prospectum sit. Uquid resert mor. talis unum aut alterum annum uicturi, sub quali eos humano Principe transigat c cum alterum coelestem

247쪽

xam Io AN. LODO VI ci vivis habeat Principem, ad q te per ne e qum mundana rum rerum citillime properat. At uir malus superna rum rerum uel rudis uel iamligens, unicam uitae hi ius contationem animo uoluens,facilis ac pronus estre Principi.rerum statui mutando. Quoniam in quieta eli mali hominis mens, nec unquam presenti hus rebus acquiescit nouare subinde cupit omnia, ut qui in m malaborat,identidem se in lecto uolutant, Κ locum nouitqucrimi: quasi in loco hereat uicium, re non in morbo. Naeuis utitutem, usque adeo inio

ea contentus laetust, ut cana rerum condisionem ac

statum, in quo ipsi licet illam colere, dc amet, Sc rei

nere studeat. Simul non ignarus mutationem rerum, tumultum, caedes, rapinas, cladem, alia que imma mia 5c infanda secum importare,uchementitis tantam crudelitatem exhorret. Stultus aut impius, qui mei teria in futura non mittit, rebus modo, quae adsunt, quael uidet,impellitur. quantumcunque res nouen tur, caetera putat sore praeseritibus similia d. seloco meliore. Simul atrox animus,aut honorum uel pecu --niae cupidus,per cs des et mala publica ad explendam libidinem rapitu nec intereste retur,qua sitcundum, sed quo. Quamobrem aut ego uehementissime fit lor , aut Pi incipibus inamsti atibus , quo Populus di sit cum magna rem. quiete ac salute audien . tior, nihil ina sexpedit, quam teneram statim aeta- . tem curare rediis ac sanis opinionibus imbuendam: ut stiant,qui sit usus, quod praemium, qui sinis uniauscuiusquc res: quantum Sc quatenus de unaqua

cpie sumendum,quanti ea aestimarida Habeant tan 3o quam probi aurisces, uelut Lydium quendam lapiadem , quo precium θc indicaturam singularum r rum,quas uel inrisimus,uel auersamqr,cognoscant: lPecuniae

248쪽

AD 1 MN RIc VM VIII. EPI ITOLA. a pecuniae,possessionum,amicorum,honorum, nobilitatis, dignitatis,imperii,sorinae,uirium, uoluptatis, ingenii, eruditionis, uirtutis, ac religionis. ne in ter

pis rerum aestimationi laus, maxima negligant, mira ma 8c abiecta consectentur: de pecunia,de umbris ecsomnijs,quae ipsi sibi confingant,graues moueant traosvdias: pietatis, prudentiae, ac uerorum bonorum uel obliti, ues sectiti. sunt qui pecuniae, autuo luptatibus , aut ambitioni dum metuunt , Patriam, io bonum atque lionestum deserunt: publica produnt, dum seruiunt priuatis : stultam quandam e cogitant imaginem libertatis, qua non fiunt liberi, sed mali. Potio in adultis 5 iam institutis , cura literarum ac

religionis puriora omnia ec certiora reddet. n'n re lipionis , quae exterioribus signis ac ceremon is to ta collocetur, quum inter haec animus sit 1inpurus ac impius: nec literarum, quae ad pugnam ec conten tiones compositae,pertinaces reddunt homines, non prudentes : caeterum studiorum, quis mores comao ponuntur, instituitur vita.ec religionis, quae animos ad c estia sublatos , cunctos ad curam honestatis conuertit, re ad cosestium bonorum amorem uallammat. Resigioni nemo eximitur. In literis autT,partim concioni laus adiuvabitur uulgus,parum libris Pa

tria lingua conscriptis, de ebus legi oc cognosci fm s:quibus bonae horaeno anilibus transigantur ta bulis,nec gestis rebus nihil ad exemplum pertinent bus. Sed primum omnium pecuniae admiratio dea'hatur,compescatur luxus,incitetur sobrietatis studiu, eto accendatur mutua charitas . non per Pec: qu - , istum fieri:sed unicam virtutem esse lucrum. Deni ab eis rebus deterreantur homines, quarum caussa

ingentia flagitia des nantur, ae capitalia

249쪽

xis Io AN LODO VI cI vivis Tali populo Micissimum futurum est regnum tuum:

cuius tu non tam eris laboriosus rector, quam laetus

spectator at* exhortator . Ipsi enim sese regent: ξc qerunt,quos monendos magis habeas, quam castiganr -- dOS.Vides summam administrandi imperii in bonita

principis. teuerti, tanquam in cardine. ut is demum habiturus

sit principatum iucundum ac stabilem, quisquis cis cerit ciues probos, facillime facturus tales exeplo sui. Nemo sert enim, exigere quenquam ab alijs, quod ipse non praestet.nec Dustra dicitur, Vitam maxime per in suadere. Atues rectori curae huic,uel subditis uini

ii uacare,nisi in pace non datur. bello enim liniuersa, uelut tempestate, confunduntur. Vnicum tempus co' p.re. maiandae bonitatis populi, est pax. Nam ea quibus homines meliores fiunt,pace uigent, languescuntbesto: literae, religio,leges,iusticia,negociatio,quies,opificia honesta per ciuitatem contracti,atque Occupa tio omnium,& utilis.BHlo enim,uelut in assecto cor pore,nullum membrum officio suo rite dem tin . Literae quae octo,& quiete, fauore Principum, tam roquam salubri quadam aluntur aura, necesse est turba tis omnibus, ct Principum animis alid auocatis,aeras

ac moerentes contacescant: praeseriim quum sint si apte natura uoce gracili, in strepitu armorum, tuba rum,hombardarum. Et intermissis commerris, multis* necessis io indictionibus, omnium benignitas coarctatin . unde sustentari selet ordo studio rum hominum. Ad haec uilescit honos ille, qui est uesiit actio, 6c uita quaedam eorum, quae inter homines MDib. mercentur: re quo artes florent ac adolescunt. Iam 3o resimo quae potest esse,efferatis animis tanto alior riin alios odio &imbutis madefactis' cruore ac tauiaua: quibus humana atque diuina omnia permiscen

250쪽

AD HENRIcVM VIII. EPISTOLA. tutur.ut tam quisque aptissimus besto uideatur,quam re ligionis&bonae mentis habet quam minimum. Io- Mamtacus ec ludus sunt in militia,domos diripere, lana spoliar uirgines raper selidas urbes ait oppida incendere.magna dementia propterea corrumpere, quod retinere non ualeas. Haec sunt belli decora, proruisse nemini nocuisse quamplurimis:nullo respeetii intrec datione praesidensis mimdo Dei. Ita gerunt in pol Milites. lucis corporibus caecos animos, ut Dei iusticiam noneto uideant,& admoneri indigne serat. Qui dicunt Deo,

- recede a nobis, scientiam uiarum tuarum nolumus.

At qua insolentia,& ore quam importuno diuinas leges n igunt,humanas aspemantur ut hoc demum videatur esse uere ac germane militare, nihil arbitrari

aequi ac boni; propter se esse sancitum. nullo se iuri ecsesubditum. se in vagina leges omnes inclusas cumGrogestare: quicquid conscelerato animo collibu ri id solum esse ius atque aequum. nec sibi modo in populum tantum licere, in ipsos quoque Princi-2o pes:quod hi sita opera oc uiribus Rines sint. Quis seruus emptus delapide, quod dicunt, tam obedienter domines imperata executus est, quam memoria nostia Reges Francorum,quicquid Hesuetiis uenest in men tem stilicet illos unos praesidium ac stabilimentum regni sui ducebant esse . non faehiti, si manum ab aliis gentibus uoluissent continere, nec ultro uicinas na tiones besto lacesse αPrincipes etsi alia omnia in bes him inuitarent,illud uni cum deberet retrahere,nei' A mili Avisis res esses cum militibus,hominum genere iniquisso mulI. G- o mo, atque inselentissimo. Neque uero tales sint so- borem Ium in alienum Principem, sed etiam in suum, cuius principio. ni tatem, opes praesidia omnia in se solis collocata