장음표시 사용
91쪽
Seu Conuoluulo Peruulano perpetGO.
XIT haec planta folijs corniculatis, uti primuia tac mergit e semine etiam Conuoluulus noli ras, seqCampanula aeturrea tam diurna, quam nocturna, folia deinde cςtera oriuntur dicto Azurreo conuoluulo forma similia seu potius similiora Apocino latifolio de cordis quodammodo figura , non itae candicantia, ut Apocino, Verum duriora, estque vere solium colore ex atrouiridi, leni superficie, splendenti, ambitu leui, simplici, in cacumine acutior, tenui carne, sed solida nunquam folia exeunt bina, paria, sed impari exortu, nec eadem ditantia praeterea cum primo oriuntur per aliquod tempus, medium folium apparet nani foli bina alae inter se coalescunt, de connivent, nec aperiuntur, nisi iam rindi facta fronde. Unicaulis est ab radice deinde fructicola, ac ramosis admodum euadit, vicinis fruticibus ses facillime contorquens Catilis valde lignosus est, intus vacuus, extra cortice cinereo . Planta frigus valde timet, nam quolibet paruo vento flante, statim tenerae summitates laeduntur, Memoriuntur. Perpetuo iret natura sua nam quamuis primo anno apud nos Hyeme, obfrigora ingentia, aliquot plantae folia omnia dimiserint uda tam ei planta, quς caeteris erat validior, melius custodita, sua folia per totam hyeme retinuit, iique quo adueniente vere alia noua folia orta fuerint, licconstat natura sicia perpetuo virere tarde dorem semen profert apud nos, nam anno 1619. habebam octo plantas, quae primam hyemem Omnes transegerunt, cum nec prum , nec secundo anno storem produxissent, ii eme secunda omnes periere plantς cum frondem , aut ramusculum secabam non emittebant succum lacteum, Ut Apocinum, sed aquam viridem S tenuem Henric Coruin BOtanico Romano, qui, idem quoque habebat plantas, d sine prole, flore secundo anno periere.
Descriptio soliorum. Qualis fit
93쪽
V CIS, quar Graeci βάλα- μηρ ψi . , seu Balanurn Myrepsicam, Latini Glandem Vnguentariam dicunt Plin vero Myrobalanum, idest Odoratam , Glandem Arabes scriptores Ben, seu granum Almesius , Hispani Auellanam Indicam, Romani Bene , nunc plantam in Farnesiano Horto vivere demonstraturi sumus.
Ex Centenis Glandis unguentariae usualis in vulgaris apud nostros Myropolas fructibus , qui latis recentes mihi videbantur Illustrisis
Reuerendiss D D. meo in maxima copia assatis , quos experiundi gratia terrae commiseram inica tantum nata est planta anno x ira quae
in hunc us' perdurat annum cuius fructus quamuis nostris Myropolis, inguentatijs, ac Plebi sint noti,in vulgares, planta tamen ignota est, huc us' a nemine ex nostris Bolanicis in Italia vis neque exculta, quod sciam vilibi in Europa immo facies, Igura admodum dubia,Lcontrouersia est inter simplicium scriptores Ob id eius ad viuum
pictam Iconem, S: exactam Historiam rei herbariae studiosis non ingratam laturam sper, Quamuis enim Veronensis Pona Montem Baldum peregrinan nouellae arboris pictam figuram e Creta a Bello transmissam viderit, de in lucem ediderit, quia tamen recens, uuenis, ac nouella admodum planta pingitur, diuersa ab adultiore, di quod magis est sine ullis notis ideo nos alacrite historiam, Huc conem, stram proponemus. Primo anno exorta planta quatuor, Vel quinque radice sturculos ςmisit, quos uno, tantum relicto, Ioamae. horti Custos admodum dili-gon abstulit. Relictus surculus octo, vel decem tantum folia emisit x m*sa, quibus inerant alia soli Heliotropi sol a imilia, ut etianti apud Ponam spectantur, rotundiora , quan Myrto, nec acuminata , sed subalbida'; aduentante hyeme solio a primo deciderunt omnia dcremansere folia ramo i, quae etiam tota simul postea cecidere, tan'
dein remansiit in ius auliculus semipalmi altitudine,qui deinde Hye,
nibus unica Descriptio plantae Mi -
95쪽
riae peri t. Secundo anno a radice germinauit, in palmi altitudinem caulis unicus excreuith me tamen cecidere eodem modo primo fotaliola , deinde ramosa folia, postremo etiam cauliculus perijt hoc tandem anno 1 622. in humanam reui altitudinemo spero fore ut caulis vivat hac hyeme, robu tus enim ac lignosiis videtur a radice unicus
est stolo vndiq. folijs inordinate ortis septus primo autem aspectu, planta visi diceres esse Genistam sed praecipue Aurumno decidentibus enim foliolis ,remanent folia ramosa, ob id quadam Genistae facies, quae quidem folia videntur esse rami ipsius Arbuscula: dc multi fuere apud nos, qui induci nequirend, ut crederent, totam illam tenuium virgarum veluti iuncorum congeriema sursum enim spectanc esse unicum solium sed totum istius plantae folium tale est. A parte qua cauli haeret in longitudinem virgulam habet lentam flexibilem, rotundam , ac tenuissimam velitii paruum iuncum, vel genista ramum , sed dimidio teruriorem, quae cubitii superat &in stimmo magis tenuis, Macuminata sit, ab hac prodeviat alati rami, seu alia tenues virgae similes, palino longiores, valde inter se distantes, binae tamen semper, dc ordinatae quatuor, vel quinque pro latere, qu e pariter desinunt m capillaceam tenuitatem . hoc totum ramosum est olium . At ramusculis his plurima insunt foliola iri forma, sed non acuminata, nec dura, nec Heliotropiodisiimilia, raris geniculis orta, sed binario semper numero, magnitudine inaequalia, atque etiam forma, quo enun magis foliola ad ramusculorum summitates accedunt,eo minora fiunt, ita ut tandem oblonga admodum, tenuia sint Poligoni vulgaris magnitudine, δ risura. At miri folia a poligoni folijs certe valcle distant talia tamen spectantur soliola Tandem ista foliola ita minorantur in ultimis folijs, quae nimirum Decembri mense oriuntur, ut spectare tantum sit virgo a folia sine ullis foliolis, desita decenabri mense, genistae assimilatur planta, nam nouella frondes sine foliolis prodeunt, vetustiora autem folia, quibus decidere foliola ipsa ramosa tant tim aparent. Diu, multumq disputauimus cum nostro Horti custode S alijs Bolanicis, qui ramos imD-lium, non folium, sed erum plantae ramum esse volebant, quibus me primo opposui Theoph. verbis lib. . de Hist. Plant cap. 3 ubi de Samia Duco loquitur, quam folia habere dixit lauro emula deinde subdit de fluit id totum simul. hinc numsolium ictum eme ratione putaueris pariter enim nos unum folium dicemus totam illam virgosam congeriem folio lis ornatam quamuis enim oliola primo per se decidant, ob quod vi deri possent, d1stincta, tamen deinde etiam cadit totum simul foliuntia ramos im , quod si vere ramus esset, non decideret ex se in nulla si
quid planta ramuli ex te cadunt, sed sola solia secundo folia ista ramosa
similitudo Genistae. Folia similia
polia miret. Folia Heliotropio. Folia Poligoni. Dubitatio de folio ramoso an raemos, vel solium. Prima ratio
96쪽
Radix. Flores. Vbi nascatur Betulae rami&folia.
omnia inter se sunt similia, si periora sunt maiora interiori biis, at veri rami inter se differre silent, bestia ores, cantiquiores esse si lentsemper copiosiores, ac maiores Terti ab exortu nolcitur: nam hoc ramosum ilium totum simul, de semel efformatum a planta oritur, primo rubens, inde virescens, deinde ni hil priori forma additur, nisi in gnitudo , quae crescit siue nullum aliud germen edit, ut blent alij rami nec soliola paulatim gignuntur; sed cum totis ramusculis ergδ non verus ramus, sed foliuati unicum . quartis virgularum summitates in capillaceam renuitateriaidesinunt, cacumina clare demonstrant, vitrbnon posse germen produci, genuinorum ramorum more statim enimos immitates tenuissimae laeduntur, a Preunt, non ergo ramus, sed
Radix crassi est,Napi quodammodo similitudine ab extra nigra,paucis radiculis. Flores, receivis fructus Notas alias dabimus si planta produxerit,
nec non si vita plantae,& nobis Omnipotes Deus prorogare dignabitur. Hactenus nostrae vivae plantae Historiam narrauimus, nunc libet Antiquorum de Clando Vnguentaria dicta recessere, de librare circa na
tale stilum . scribit Diosc. Nasicitur thiopia, Aegrpto, Arabia, re- trea secis Iudaeam Theoph ib. . cap. 2 se ni in cynto Arbores, tGlans aliae dum peregrinari omnino nequeunt. Plinius verblib. I 2. cap. 2 Myrobalaniam Trogloditis, ahebaidi, dc Arabiae, quae Iud eam ab gypto dii ermina commune est deinde ostendit disserentias inter Arabicum, seu Syriacum, seu ex Petrea oppido S Trogloditicum , seu afthiopicum, Thebaicum, leu Aegyptiacum. quae si vera sunt, mirari subit, quomodo nunc Balani arbor in Aegypto esse desierit, nam diligentissimus plantarum Aegyptiarum obseruator P. Alpinus in Aegypto nec arbores, nec fructus apparet obseruasse,cum de Ben, seu Balano hac nihil scripserit forte ut deperdita Baianus . ita aliae exortae, ut Cassii purgatrix, amarindi Boabat, nunc in Aegypto copiosae, Dioscoridi verb, qui in Aegypto vixit, ignotae. Sed Petrus Bellon suarum obseruat. lib. i. c. i. prope Montem Synais vidissicio testatur Rupe deinde constensa inquit 'Talani mrrepsicae ar res inter saxa pro uenientes conbieximus Petula magnitudine, similibusq ramis .caudice etiam candido, viprocul intuentes, Retulan esse existimaremus Pharago incoia eius fructus diu ent' legunt, in ex illis multum olei exprimunt. Vt autem itiam arborem Observaremus, occasionem nobis priauit eius semen cum uis Ai- quis trigonis, ab incola Arabe in aceruum congemm apud Pagum. Sed forte Bellonius non vidit plantae folia perfecta, sed ramos a tantum nam be-tulae folia, nec nostra, nec antiquorum Mirobalanus habet virgo a
97쪽
autem cessa exilis ciliet tales, corbium portis apta , atque scopis. forte non disIimilis facie balano ob virgulas plurimas dum lecidere foliola . Monardes autem c. 7. scribit. In insula S. Dominici quoddam genus Auel binae reperiri, qua se Indi familiariter purgant. Messe Een magnum vulgi quod etiam firmat Cesalpinus de Plantis lib. 2. c. 3. Nostra autem Arnor cum sit Beri vulgare forte erit Avellana purgatrix, me Magnum ex sententia Monardes. Circa magnitudinem Theoph. . de Hist. Plant cap. . Glaus inquit a fructu me accepit, ill a , maenaq. arbor e di, et trism non recta sed contorta, materies maliva tam ad alia, suam adii iti percommoda Diosca vero stuctus ait ese arboris siricae similis. Hic Mattiol. .ali dissentire censentes Diosc. dc Theoph. dubitant , aut in Theoph. aut Dioscoridis codice mendum hibesi, siquidem aut in Theoph. μυρνίνης, pro μη - , aut in Diosc. μυρλης, pr μυρειω te
gitur. Nam in utroque auctore facilis, libricus' esse potuit scriptorum lapsus, propter Vocabulorum propinquitatem. Sed mihi nulla videtur oppositio. Diosc. comparat arborem hanc Miricae Arbori, idest eius magnitudini d fornaae, non eius solijs . nam materies valida dicitur,et contorta , ut amarici, sic Ericam Miricae mallem dixit, intelligens, quod sit arbor fructicos eodem modo ess,pe enim Dioscor. arboream formam uni comparat,alieri vero soli Phtorrea inquit arbos
eHlgum magnitudine, solijs oleae , dic in Sicomorus arbo erit magna cosmilis,flijs mori dic sed quaeso cum scribit Arbios arbo est cotoneae malo non dissimilis ubi est similitudo, ita fructis in folij. nequaquam in sola arboris figura, & magnitudines sic igitur Glandis unguentariae Arbor Tamari co magnitudine, Sc figura, non folijs asIimilabitur ita Bellonius magnitudinem, de ramos Betulae tribuit non folia Defolijs alia quaestio est , nam dissidere videntur Auctores Plinius
lib. I 2. c. o. Indicatur, o glandem esse arboris Heliotropto, quam dicemus in- te herbas, simili lio Theoph. vero folium ei simile, atque myrto , oblou-gius tamen Ego qui modo in manu mea eram, vivam l. habeo plantam , quam nec Theoph. nec Plinius viderunt, non miror diuersis a91-milari plantis ab auctoribus, ex quando l. inepte in hac tamen planta ab antiquis dicta similitudo spectari, non in toto folio, sed in i liolis debet Heliotropio quidem Dioscoridis folium fore rotundum est, mixto vero oblongius at ex Theoph. Balani folium etiam oblongius mixto, unde dissimilius a rotundo Heliotropi nos denique diximus solium adesse poligoni , qua igitur deuersitas vi dissentio si ista Ie spondeo nullum adesse absurdum ramosarum enim frondium priora, ac rotundiora sunt Heliotropi emula, posteriora paulatim minorantur,
oblongiora mirio sunt, ultima denique ipsi isima poligoni folia vi
Magnitudo Dubiunia Mattioli Declaratur Dioscorid.
Unguentariqglandis quq itio. Concilian tu Theoph. Plin.
98쪽
Cesalpinus de Ricino. Lilac Matth. Oleum de
dentur nulla igitur dissensio inter Antiquos. Sed inter recentiores possiet ades e aliqua dificultas nam viedus in Hist in I lib. x. c. . Agens de Indorum uellana purgatrico scribit non excrescere altitudinem duorum hominum, de foliis adesi Canabis. ego quidem crederem hunc aequivocasse, dc quamuis Auellanam pii gatricem suam esse Ben dixerit api id quosdam Medicos esse forte Rici, num, non Ben verum de huius usu plura refert legenda . Doctiss. Ce-salpinus Balanum Plini folio Heliotropi censuit forte esse Castanea Equinas dictas ob folium Pentaphissi maiorem Ricini magnitudin .sed per Heliotropium Cesalpinus intellexit Ricinum, Plillius vero her
Lilac Mattioli non esse Glandis unguentariae plantaria si itis cuiqueta notum cum Rome sit frequentissima planta ob stores gratos, licitur,ut go Stringa cerulea. Figura Arboris Ben , quam exhibet A. Marinus in Mesuem, quam dicit recepisse a P. δntonio Michelio sine descriptione est, unde nil dici potest, videtur ramen aliquo modo cum nostra conuenire, sed a pictore male fuisse depicta Horum fructum usus in Medicina nullus apud nos est. quamuis anti qui purgare per iramq; partem traclideri lac, dc Indis in usu, sitit refert Monardes, sed affirmare equidem non ausim an Ricenum voluerit,
nimis enim vehementia sint. Oleum autem expressum, tum eo quod ,etustate rancorem non sentiat communiter unguentari j est in usii tum etiam quia sine odore, se icile alienos suscipit odorem autem oleo tribuunt, nostri Miropolae, ut Melites docet de rosaceo conficiendo. Modum autem hunc odorem communicandi, ac transferendi in, oleum delen viris nobilibus 4 odoramentis deditis gratum futurum , censeo ob id diligenter edocebo nostram encheriam, parandiq fommulam, accipito Vas terreum intus Vitreatum, mundis imum vel ax- genteum, ut est apud Illustriss D. meum' altitudine cubitali, in imo strictius in semino paulatim se amplians in quo stratificandi sunt flores, wGossipium rarissime, tenuissime l. carptum ac oleo Balanino imbutum , mediante crate ne flores, GOssa pium comprimantur nimis ex setis equinis ne forum humiditate laedantur mucoremq. acquirant)ut distincte autem loquamur sciendum requiri haec Primo
99쪽
J Gut dicunt, figura sit ansatum cum suo opercisso, sit terreum alba vi,
reatura obteistum, nitidissimum, simundissimums . . .. Se ado. adsint flores illius generis cum odorem quaeris, qui ponam tur in vatis fundo duorum digitorum crati itudine,&interposito, digiti spatio ut aer liber . Tertio adsit crates V circulo ligneopatu confecta &pilis dii rarissime dispositis, de textis hi quidem corrumpi humore nequeunt , textura auxilio est ne amposita decidant, raritas autem mon impedit 'l transitum odorati aeris . hic circulus, seu crates immittithii in ico notato 1 ibi recte permanebit, de deorsitan decidere nos i poterit obi
Quarto in promptu sit Gossipium ui ius im, albissimum, ae
nuissime carptum prius praeparatum hoc modo: aqua mariS leuiter madefat, sole exiccetur, iterum madefat vi exiccetur, ita minus erat cor
ruptib1le . quod Cleo Balanino nitidissimo, de optimo umbutum dii igenter me ossipium Mimis comprimatur erit primae cratici , imponendum huic vero ossipio super ponantur ah fores ad unius di .giti altitudinem . tunc intercedente pauco patio, ne praedicta comprimantur, alia crates imponenda loco signat 6 . i. circulo paulo latatiores, ut suspensa maneat, dc deorsum non decidat, huic superponaturaliud os pium superiore modo praeparatrina, cui alij flores modo etiam dicto uperponantur deinde circulus xertui loco iii notato Gossi pium, deflores modo dicto collocentur, quod iaci Mum . 8 9 cra tibus , prout opus fuerit donec ad summum vasis peruentum sit, semper adhibendo crates circulis latioribus, ne deorsum decidant vltuno QOr
100쪽
Cautiones 1 parando oleo de Ben. Nanteea odorat
. Prima cautio adhibenda est ne flores sint humidi, vel roridi, tales enim minus odorati, dc mucorem facile contrahere, ac retribuer apti sunt, neq e contra multum a bl illustrati tales eniri resolutum,
Secunda.ne flores omnes maneat 24 horis in vase;Iasimini enim v. gr. post . vel . horas non amplius odorati sentiuntur, junc dere potius, quam iuuare oleum possunt, ideo non maneant vltra horas. Tertia. permutatio nouorum florum posset fieri per Σ .vel ..dies.sedio tantsim dies sufficere mihi videntur. Quarta circa expressionem notandum adhiberi posse instrumentum rotundum perforatum quo Pharmacope utuntur ad liccos extrahendos ex nitidissimo oricalcho,sed oleum viride selet reddere melius erit ex aere rubro stamno obducti; in quo ponatur ossipiti iam sufficienter odoratum, exprimitur torculari, elicitur oleum odoratissimum. Potest etiam tale goisipium lineo panno fortiori inuolui, de torculo exprimi, ita quidem deperditur non parum olei in peti remanentis , sed clarum , de elegans habetur, quod colligitur. Hoc modo odorata olea pri eparata digna sunt, quae magno cuilibet Principi,
Regi offerantur, kquolibet anno pro illustriis Card meo ex pluribus florum generibus diuersa odoratissima olea parare bleo sed postquam
in ment1onem odoramentorum incidi, multis haud ingratum reor futurum, si ostendero modum conficiendi odoratisiimam mantecam.
Si autem dicitur odorati unguenti genus, nomine forsan ducto aluti ro, quod Neapolitani, dc Hispani antecam vocant, nos non ex buturo,quod facile rancescit,sed ex adipe animalium,purissimo, albissimo, ac line aquae tactu praeparato, componimus at multis quidem modis, quibus omnibus derelio is, unum tantum proponam omnium faciliovirem,&a me aliquando usitatum Sum duo vascula albae terra vitreata, plana,in depressa, in quibus nostri Pharmacopola solent conseruas rosarum, Violarum &c ponere: fmdum horum vasculorumis adipe illo leniter illino, inde repleo vascula foribus odoratis,4 simul claudo concularum more, reclusi flore maneant, mutentur, ut dictum est in oleo: quum satis odoris adeps attraxerit colligitur,4 in vasculum aptum seruatur, qui magnam Mantecae copiam habere voluerit huic pluribus vasculis opus erit Mantecae odoratae usus iam notus Nobilibus, nil igitur aliud addam. Adeps eligitur blidior, ut hedinus, vitulinus, ceruinus, si nimis solidus visus fuerit aliquantum suilli adipis
misceatur sed parari etiam potest ex odoratissimo oleo Balanino addita pauca cera albissima, ut in unguenti formam deueniat alterum habeo Mantecae parandi modum, quem mihi nunc reseruo. Nunc