Collectorum medicinalium libri XVII. Qui ex magno septuaginta librorum volumine ad nostram aetatem soli pervenerunt / Joanne Baptista Rasario ... interprete

351쪽

tur Infrigidis vero quibusdam regionibus ut in Thra

cia Ponto, quoniam loca mari adiacentia, humilia sunt, ob eam causam calidiore sunt temperatura in calidioribus uero, quales sunt Ac typtus, Libya, quoniam aestate aventis ab Arcto antibus refrigerantur, idcuc minus calida sunt ijs, quae ad mediterranea recesserunt Zona uero exquisite temperata, ac media orbis te irarum, estqta ad Gnidum estin Cori& que-cunque loca non innitum ab his uel ad Aquilonem, vel ad Rustum reces erunt. '

Deientis. C A P. VII.

VJ V s ab ortu solis, Notus a me iidie,zephyrus

ab occidente, Borcas ab ursa spirat haec quatuor loca contrario inter se nomine opponuntur singulaq; magnam latitudinem habent accedunt etiam alla ventorum octo disterentiae chi enim orbis finiens,cui hoc nomen impositum fuit, quia mundi partem quae sub aspectum cadit, ab ea que non videtur, distinguit, aspectu ;nostrum de ianit, in sex partes diuidatur, proxime adnas sectiones latitudo Solis ortu occasus accedit. duae postea Ruiginti sunt aliarum duarum partium septentrionis,&meridiei: quae in duas partes diuiduntur quarum utraque ex undecim constat ut etiam totus orbis a latitudine meridiei in sex distribuitur Notus igitur ab humili polo spirat . inter hunc ortum solis hybernum estis, qui Euronotus appellatur: ut inter huncc' polum, laybernum occasum est Libonotus laiq; omnes humidi, calidiq; sunt atque ita ob eam causam caput a gratiant. Notus tamen non semper humidus est videtur enim quandoque siccus esse eumq; VulgusCaurum uocat. atque is Notus subinde uehe- naen est. cmper ergo motum perspicuum habet: lenis vero alius est Notus, ut eius motu ni in aere, nubibus no sentias est i is semper calidus a Caurus quandoque perspicue frigidus apparet.

De ortu occa is siderum P. VIII.

N ea regione, in qua medicaturi sumus singulo in siderum ortum. occasum nocte debemus quoniam

352쪽

aaiam ex iis anni tempora ueteres definiunt. In Hellesponti auten parallelo ueris principium est aequinoo tum, quod eo tempore contingit sinis uero ortus vergiliarum idem finis est aestatis principium, ut etiam finis e statiso principium autumni,est Arcturi exortus: qui aequinoctium autumnale diebus sere duodecim an ticipat,&praecurrit atque otiam eruiliarum occasiis hyemis initium adducit: lautumno finem asteri. Qui uero annum in septem distribuunt tempestates, statem usque ad Canis exortum producunt inde usque ad Arcturi ortum, authininum ijdem hyemem in tres partes diuidunt cuius medium id te pus, quod sub solstitium est , constituunt extrema uero, primum sementem,postremum inserendi tempus uocant haecq anni temporum diuiso exspatio temporis, quod in eis est , efficitur . nam quod later Veroilias Arcturum intercedit tempus, quatuor est mensium esplurium autem, quam quatuor, quod inter Vergiliarum occasum, quinoctium vernum interest veris autem tempus ne duorum quidem integrorum est mensium De quo fit, ut merito non diuidatur hinc etiam autumni tempus maius est, quam feris in duos enim menses extenditur hoc tamen ab aeuiuo, hybernoq; tempore longe superatur. Haec igitur in memoria habeantur, quo facilius ad aliarum nationum menses transire possimus nam equinoctio mundana quaedam res est, at menses singulis gentibus sunt proprij sexto Calen.vero Loi mesis sub exortum solis Canis oriri apud nos Pergami existimant. ego uero quadam uia&ratione post decem dies ab hac praescriptione eundem oriri comperi. Α=it 2δε uentis ex primo libro de auxili f.

Vi est aeris motus . ventorum duae sunt disserentiae ali uniuersales sunt, ali locorum propril. qui locis tribuuntur, sunt qui regionibus conueniunt: uniuersales , qui ubiq; locorum eodem nomine, io cabulo gaudent qui ad loca pertinent, naturam sequuntur locorum , a quibus efflantur qui a salubribus,talu

353쪽

N S. res: quia morbosis, morbosi sunt pro parte qui a terra spirant, sicciores; qui ab aquis, humidior ui a mari prodeunt, salubres sunt, maxini elue eme uere: state uero calidiores sunt, quam par sit quos su, ni inaniittunt, lus humidi Oies sunt,hyeme deteriores aestate meliores. quic sta ia is exhalant, utrisque absur' i diores pessimi uelo iudicantu i ,qui e paludibus excuti

neque uno tempore sunt boni. quia campis, ter Is eripirat , meliore ad summam situr, qui locorum sunt, inagis morbo si quam uniuersites et sentur.

i te humidi sunt, lenes minus tamen, quam borea Lalubres corpori autem naagis quam alii, sunt apti at 'que accommodati . praui autem, aduersi ualetudinitiunt Euri, qui ab ortu solis spirant.

De Situ ciuilitium ex Galeno in P.

tu in orbis terrae partem e

gant, si ectandum est: id quod usiuuenit in iis, quae uti in locis fiunt conditae nam planae & aequales ad nullam orbis partem esse uel se utique dicerentur: attamen domos quae in eis sunt, ad aliquam ex quatuor muli partibus uersas essi neces est quemadmodum domos balneorum, in qu bus auamur, ad octauam horam uersas construunt architecti ij, qui optimum coniectare situm videntur huius rei iudicium ex illo diei tempore

fit, in quo sol senestras totas domus illustrat, nee ul

lum lium mutum deflectit. uia ULAut sit de locis, exprimo libro de auxiliis Ap xi LOCA ublimia saluberrima sunt, cum aer in eis non sit permanens, sed persundatur,4 a uentis continenter exa litetur cuinq; recte pei spirentur, omnibus thoracis allecitionibus erui acco mi odata tenui uero capiti laboranti, omnibus sensuu strumentis conuenient a loca humilia antedictis non sunt idonea - ζdunt, senibus apta sunt loca uero maritima hydropicis quibus u quis defluxio molesta est, accommodata sunt itemq; ubi detersendum, aut alis endum Y aut

354쪽

aut aperiendum est, conuentiat sed prosunt etiam omnibus ijs, qui neruorum, Marticuloru doloribus to quentur. Iam deprauatis quoque appetitibus prosunt.

Mediterranea uero sunt maritimis frigidiora, c terum ad morbos acutos, si neque uitibus consita, neque caua suerint, sunt maritimis accomodatiora sed ad ino bos diuturnos ineptiora. stagnantia cum seni per sunt in uitio tum uero etiam aestate sunt pestilentia praeterea quae metallis propinqua sum, mala itidem existimantur: siquidem sicca sunt, ius cantia quae uero subterra sunt, si boni succi suerint, siccioribus sectionibus apta censentur argillos uero robur di sibi uunt,

cum exhalationem habeant, in qua ex solitendi uis in--Iest rufa maiore exsiccandi ut, quam, quae nunc diximus, sunt praedita . nigra uero omnibus bonitate longe praestant. Ex Athenaei libro primo de loco C A P. XI I.

SVBLIMIA loca rigidiora sunt. facilioris perspirationis .s rigidiora uero ideo, quod a planitiei

exiguitate paucas radiorum solis reflexiones habeant: sacilius autem perspirantur, quia undique sunt aperta: nec quicquam sit, quod uentos repellat ex quo sit, ut qui in eis degunt, pleruque sani uiuant hyeme tamen in morbos, quos frigus excitat, magis incidunt. loca uero humilia non ita salubria sunt in causa est calor: pr sertim restiuo tempore atque etiam quia minus perflantur, cum humilior sit regio. quod si altis quoque montibus sint inclusa, eorum aer multo magis seruidus ab adurentium temporum reflexionibus reddetur. Praeterea regio plantis consta, minus persatur, minusq; a sole stratur, quam nuda: quocirca per hyemem umbrosa est, ac frigida per aestatem uero dissiculter a uentis perflatur, sus catasq; est S ob eam ipsi in

causam respirationem habitantibus deteriorem parat. Quaecunque autem regiones, ciuitates flumina habent, qua extrinsecus perducuntur, cum ipsa moderata sint, ir sertim si loca siccissima esse contingat sui

temperatissime si uero excedant, non parua fit ad morbos

355쪽

humectat. tum etiam matutinas, ac uespertinas aquarum defluxione siligidiores excipiens corpora perfrigerat,&in aestate constitutionem affert autumni stagnantia uero loca, in quibus paludes sunt, multis de causis fiunt morbosa nam a stagnis tota adiacens re iomadefacta supra modum humectatur atque in primis qui in ea fructus proueniunt, morbosi sunt omnes. cumpr humiditate suam temperiem non sim sortiti,iaec ad idoneam maturitatem peruenerint. aer uero in

hisce locis, humidus, crassusq; est cuni istasna corruptelarum omne genus suscipiant, exhalatio tuae ab eisnaanat, aerem non solum crassiim, sed etiam prauum reddit . ad hoc accedit etiam ut perhumidae re iones. plerunque arboribus sint resertae quaeq; densis arboribus obsidentur, dissiculter perflantur. Praeterea rectiones, quae falsae sunt, ac siti apte natura perhumidae,& cauae, morbos sunt, id quod eis inest non solum propter aquas, aerem, quanquam plerique hec in causa potius esse uolunt, sed etiam propter alimenta humidiora, frigidioraq;.de quibus nemo uerbum ullum secit. Veruntamen quoniam caua loca eiusmodi sunt sere non modo no perflantur, verum irassa sunt, propter

humili latem, state jstuosa etenim idem ae r perma

nens a locis adiacentibus solis reflexione nimis calest: ac pr sertim si sublimia sint loca, aere plus aequo estuosum reddunt. Iam uero morbosiora loca se censemus stagnantia, atque palustria: pr cipue per statem obaeris in qualitatem. matutin enim aureasta ni manantes refrigerant eos, qui inhabitant meridiane uero calfaciunt, tum uespertin perfrigerant.&propter caloris, rigorisq; in qualitatem autumnus morbosius

e t. Reinones porro aquis uacantes, Noe ,habitus mul exsiccant. melius spirantes, ac puriores faciunt. atqueae quidem siccus non modo sicciores habitus facit, sed etiam si alimenta calidiora, sicciorasi fuerim, facile conlicientur, facilest, distribuentur, laturas cali

is diores,

356쪽

diores, puriores 4; constituent. Loca etiam mediterranea a maritimis disterunt quoniam maritima omnia humiliora, calidioraq; naediterraneis sinat idcirco pleraq; ex maritimis alubriora sunt, sicciores i habent regiones potius, quam humidas, imbribus irriguas. quae res facit, ut insula saluberrimae sint, excellen tiores fructus serant. In locis quoque magna disterentiae qualitate regionis uersatur . nam montana filubriora sunt, inter insignia, quae sicciora sunt etenim exhalationes ab humo elatae,tenues siccae .sunt quare aer qui ab eis excitatur, tantum abest, ut aliquid addat corporibus, ut contra etia, aliquid ab eis euocet, propter siccitatem euacuet Aquae, si nullo alio uitio

terra sit imbuta, tenues cum sint, pur ' ,, sunt leuiores: fructus ad bona ualetudinem accommodatiores, multo purio rena, tenuiorem l materiam gignunt: rite sunt concocti.

Anulli, prim libro de auxiliis, de domo.

A P. III.

Di quae ad terram sunt, cum ebricitantibus, tum uel naaxime ijs, qui ardenti ebri iactantur, quiq; in syncope cadunt, accommodatae sunt quandoquidem sunt apte frigidiores, quam sublimia tabulata: uires grotanti una sustinent, continent. Conueniunt caedem ijs , qui sanguinem rei jciunt: qui capitis dolore vexatur tabulata uero superiora apta sunt ijs , qui pituitam in thorace collegerunt. ad una mam, corpori quod multae materiae sit, magnae domus sunt

idoneae valent enim ad discutiendam materiam, -- tegram vim, probamq; facultatem,quam corpora quodammodo rapi ut propter aeris copiam apertiuntur parua domus horum contraria es sciunt. sublimes uero respirationis facilitatem gignunt, caput leuant, ac praesertim quod ex ebri uitium contraxerit humiles Omnino improbantur quae ad meridiem sita sunt, ad Onanem a flectionem sunt accommodatae praeterquam

adeas, quibus refrigeratione opus est: ad quas aptiores sunt, aquilonales secundo loco censentur, quae ad

orientem

357쪽

&praesertim aestate. habent enim lucem matutini temporis, in quo maxime aegrotantes sunt meliusculi, tristem, Minam cenam uespertinas horas, atque nocturnas cum molestia traducut Quae calce oblit funi, splendore calcis siensium tentant, iniucundaeq; sunt sed sunt etiam iniucundiores, quae sine lapidibus sunt coa- omentatae . . Verum quae ex lapidibus construcis sunt, mi mitiores&frigidiores, quam quae ex lateribus, cen i sentur quae sunt picturis distinci ae, atque ornatae, sebricitantibus, insanientibus omnino improbatur quippe quae absurda uisa excitent. quarum parietes tenues sunt, atque exiles, prauae fiunt quandoquidem aer qui in eis est, facile ab externo aere commutatus, faciles

mutationes capit.

De Strato. CAP. IIII.

Em so Vs qui in lectica sunt, praestant ijs, qui in paleis, solijs, iramine quae in paleis, sol ijs,

oramine, ijs, qui in terra sed haec duo genera sunt iniucundiora, quam in lectica recubare ipse uero decubitus in terra praeterquam quod iniucundus est, vapore etiam, qui inferne ascendit, implet corpus Praeterea lecticae quae pedes humiles habent corpus replent,

cum exhalationem, quae ex terra manat, propinquam

habeant. quae uero siublimibus pedibus nituntur, timoris uehementis sunt plenae: speciem faciut, quasi pensiles sint fiunt ergo laudabiliores quae mediocrem habent altitudinem quin parua quoque lecticae damnantur . molestiam enim asterunt item l nimis magnae, quia non eodem in statu aegrotantes quiescunt, sede rando, locum ex loco comutando lassitudine capiunt r. quae uero quatiuntur, aut quoquo modo mouentur, sunt firmis deteriores ob eandemq; rationem funes contentii sint, neque quicqua se remittant sintq; strata nec pauca, nec dura quia lassant. concutiunt corpus, atque confringunt ne sint etiam profundiora, quam ut quae opus sunt, capiant. quibus hoc accedit mcomodi, ut ne quis se uergere facile queat. Quae ue-

Y 3 io sursum

358쪽

rosursum repunt, ac uergunt, vehementem lassitudinem gignunt similiaq; sunt agurae cathedra cuiusdam . at iis , quae ad caput pertinent, minimc situs ille incommodus est qui uero situs deorsum repunt, nauliebribus defluxibus conueniunt quae strata splendidi coloris sunt, implent,& sensus sciuunt. idem faciunt, Quae accurate sunt mcta quae uaria sunt, animalium laguris distincta, in morbis acutis in causa sunt ut mens uacillet, ac perturbetur quae sordida sunt, cum primus decubitus in eis sit frigidus, si quis in eis diutius moretur, calidiora, quam par sit, evadant, ideo minime

conuelli Unt.

Ex Sabino, de temperi regionum cis P. V.

regionibus adiacent, alia deorsan uergut, alia sursum . quae deorsum vergunt omnia ad meridiem sta faciunt rcgionis statum calidiorem ac maiora ciuidem agis, minora uero minus. quaeq; mas is aequalia, tenuia i sunt, id magis est iciunt quae sursum vergunt, aerem situ suo fligidiorem reddunt. quae uero maSGad septentrionem vergunt, sublimioraq; sunt, cateia ciunt, supina uero constitutionem refrigerant. Quae

ad orientem Moccidente solem sunt posita siue supina, siue sublimia sint, minus calfaciunt, frigefaciunt, quam quae ad septentrionem , meridiem. Omnia porro S callacienti, res gerantia regionibus partim salubriter, partim secus adiacent nam ij quae in calidiore sita sunt climate, quae refrigeiat, salubria sunt quae uero calfaciunt, non sunt salubria iis uero quae inirigidiore sunt calfacientia salubria refrigerantia, non in lubria dicetur autem qu et calidiores , iique frigidiores sint regiones terrae pars quae ad meridicin est propinquaci, quae non habitabilis est calidissima est, deiiccissima earum qu et habitantur eam Aethiopes inhabitant par terrae, quae ad ursam est frigidissima, humidis imaq; est . hanc Scythae incolunt hae nostrumlaabitabilem orbem terminant quae inter Scythas atque Aethiopes interiacet, eius partis regiones meridie attributae temperamento ueris sunt similes: sunt tamen

siccioresa

359쪽

temperaturae comparantur sunt tamen humidiora

Quae igitur ex laabitu eorum, qu deorsum uer entia sunt regionibus adiuncta, eueniunt, haec sunt. Hi autem aliud quippiam additum, quod non ex habitu existit, sed per se unicuiq; eorum, que adiacent, attributum est ergo quod ex mari campesti ibus locis aqua uacantibus, montibus,itemq; tumulis, s collibus accedit,&affertur, id sicciorem constitutionem reddit: quod uero e fluminibus, inanibus aquis potui aptis emanat, humidiorem statum facit. at quod ex sta nis paludibus affertur, aerem facit crassiorem ex liisque adiecta uia regionibus,quq in sicciore chinate sunt

constitutae, suis defluxionibus humectare possunt, atque ita statum eum salubriorem reddundi quod Nilus Aegypto tribuit at humidioribus, statum magis morbosum comparant. quq siccum efficere aerem possunt, si humidioribus adiungantur, proderunt si siccioribus, nocebunt caeterum quaenam regiones humidiores, quaeq; sicciores sint prius exposuimus. De piantis salubribus, non salubribus.

COI quae ex terra nascutur, alia salubres, alia non falubres defluxus habent que fructum serunt, qui edendo est, salubria sunt, itemq; odorata, ut laurus, &cupressus, Vssores omnes, qui suavem odorem ex semittunt, quae ita etiam odorata nascuntur, in quorum numerum anethum, apium, thymum , omnia,quq tenuiorem reddere aerem queunt regionibus, qu habitantur, adiacentia, reseruntur at qu cunque exorta heque fructum quo vesci possimus asterunt, neque odorata sunt, neque attenuandi uim habent ca salubria non fiunt habenda quinetiam nonnulla mortifera evaporationem obtinent, ut taxus: homines enim qui prope hanc arborem dormiunt, moriuntur: qui procul distant, non item quandoquidem halitus procul delatus,plerisque defluxibus horum commixtus,eam uim

amittit.

360쪽

Connitiosa lubris exhalat ni regis .

CAP. VII.

Pi ii vi salubris exhalationis regionis signum

ex terra ipsa sumitur ea enim humore perfusa non solum terrenum quid redolet, sed suavem etiam odorem spirat, qualem Aegyptus facit. deinde uero mane cum domus nondum fumo, nidore et imbuta, odorque eorum,quae in ciuitatem comportatur, una cum regionis exhalatione temperatur: ex quo si,ut uapore quendam ratum, quod in Aegypto usu uenit, terrael a tum lentiamus. sici; in terra quispiam recumbat, ibiq; moretur, uidere uideatur se leuiore,& ad motus aptiorem,atque agiliorem esse factum, cibuq , Opeter erit etiam tibi argumento, siqua ex terra oriuntur, bene

tincta,&probe colorata,& odoratiora sint. uirentes herbas intueatur, nolit aspectum alio Crita si .l-

ducere: siq; arbores magis gneae humi incumbentes optabiliores sint, quam sublimiores sq; omnia habuerint probe colorata, folia rite nutrita: siq; fructus 1latim maturos, Modo ratiores serant. Iam uero potoris facere coniecturam, utru regionis v iucundior exhalatio salubris sit ex j animalibus,qu. m ea re lone nascuntur pueri enim omnes floridi , succi, seni, coloratiores sunt item 4 , catuli, O caeteroru an mantium filioli nuper inlicem editi, meliores, praestantioresq; sunt, eosq; salubriores, quam in alijs regionibus conspicies. Quinetiamsi quae homines reponunt, ut triticum, hordeum, caeteriq; fructus, laricae, palmulae, caetera generis eiusdem, diutius manserint m corrupta, siqno erit, salubrem e regione uaporem emitti se id somnos suaviores inuenies, Manimum a uilis insomnis nequaquam perturbari conspicie S.

Cognitio pra et uitiosae exhalationis. CAP. VIII.

CONIECTURA sequeris, vitiosam esse regionis exhalationem, si terra glebam capias , aqua madefacias odor ensnjude emanabit perinde ace carbonibus restinctis praetere cum in regionibus omnia contra, quali supra dixerim, Inperias, iam cognosces

prauam