장음표시 사용
11쪽
supra situm actum reflecti possit, ut est communis philosophorum sen-
Dilutio. tentia. Respondendum,adactum reis cordandi non esse opus, v t potentia suum mel actum abi tracte sumptuml: quidove co noscat id enim soliam materiali sicultati conceditur sed sufficere, percipere illum qu
quo modo, viae licet accesibria quadam ratione, & concrete ; prout inuoluituran perceptione rei cogo ili, ut cognita est. Qui modus rcflectendi supra proprium actum etiam potent ijs insidentibus Organo corin reo conuenire poteli. Lege Aria Reminisci veris, ut etiam loco cinia cap. i. talo Aristoteles explicat , dicitur Iib. de me. Quispiam, cinn ex alio aliud ei inci . moria & t: ut cum ex lacte in candorem rcnainita progreditur, ex candore in aera, &ab hoc in humorem, ex quo ei tandem Rutumnus , qui exciderat, in mentem venit. Et L Augustinus lib. Π s simi- 6. Musicae. cap. s. alluit, inquit,
I a scripsit agran 3, eum reuoeamus nos io men--
Plato in riam, nisi quodammodo quod Plii Iebo. q/-rimus 'Recurrit sistem in cuia Alex. li. r. Utissem occasiane ilium mo us an Nat.qussto extinctus, in hac ea q- άisi αν recordatio. Themistius etiam x. libro suae paraph. cap. Reminiscentiam
desinit reducem & quasi rediuiuam
memoriam, siue renouatione. . m moriae collapsae: clim unus motus a- mini recogitando alterum trahit, ut unus annulus alium in catena. Lic
bit tamen eandem apertiti Se enucleatius definire liunc in modum: Re nimiscetia est progressio, qua potentia memorandi, ex aliquo aliquia De memoria comprehen sis, venit
in ca itionem eius, quod nec memoriae occurrebat, nec a me notia
peni us exciderat. Exempli gratia, si uis licii librum indoco aliquo r -suit, cuius loci ei in mentem ii die non venit,& ut ipsum in mem riam redarat, loca ubi heri ia: t, Edeos quibus cum Iocutus est, animo repetitstanis 3. ex si cuius mem Na Occurrat menti locus,v, librum reliquerat. dicetur laci illius remi-- nisci, cuius antea si inpliciter reco dari inon poterat.
A Ex quo perspicuum sit , plura ad
reminiscen tiam exigi , quam ad memoriam. licet enim ambae meo coim ueniant. quod nec meminisse, nec reminisci possimus eius rei, cuius in nobis simulacrum euanuit; ita ut ea nec per se primo concipere, nec ex alia. ad eius apprehensionem deuenire valeamus e tamen ut memor
mur, sat est rem antea cognitam ut cognitam apprehendere; ad remini-B scendum vero requiritur antecedens Obliuio, cum notitia iterata alicuius rei,quae no exciderat, & ex qua eius, quam inquirimus, notionem consequutione quadam de discursu prouehimur. Vnde ut in . huius libri Aui.6.N capi te aduerti i Aristoteles cum memoria etiam brutis animantibus co-etat, solus homo reminiscendi vim abet, sicuti & in eo duntaxat ratiocinatio,& d scursus reperitur. Idem Quin in C que ut idem p. l. dixerat, qui celo homine iis ritate ingeni j valent, facilius remi- maginarianisci queunt:quia videlicet ita discur ira discurrendo expeditiores sunt. Lege Pla- rat circatonem in Philebo, Plotinum in lib. singularia de sensu & memoria , Themistium asserit D.
hoc loco. 2.lib. suae paraphrasis, cap. Th. 1 P. q. I s. D.Thomam l. pari. qilaest. 78. art. 73. art. duo.&ex recentioribus Fernelium Iita potent. q.
6.suae Physiologi .cap. ι . 3 in Opus Nonnulla hic aduerte. Primum allimae m. D sit: cum ad reminit centiam discursus q. Auio Grequiratur, non posse eam persci,nu Nat.P. c. s accedente ministeri ocius poten- L. Auic. a. tiae internae, cui discursus trinuitur, de anima quae virum sit imaginatiua dunt, comm.62. xat, an etiam memoria sensiti uas si Capr.in . praeter sensum communes plures in- d. Io. q. q. terni sensus ponantur in libris de art. 3. boc. Anima discutiemus. Io. Metam Secundum est : rem niscentiam q.io. tribus minimum inibus constarer E memoria alicuius aliquorumve, in
uestigatione seu discursu ex ijs ad id
quod quaeritur,& inuentione eius quod partim exciderat, nec tamen penitus evanuerat. Tertium est licet animae separatae coueniat recordatio, ut a. huius operis cap. ostendimus; non videri tameel reminiscentiam competerea quia
reminis crea supponit obliuionem 3 obliuio
12쪽
honii l. s. Hexam. D. Ambr. lib. Hexam.
obliuio autem nascitur ex imperse-wtione organi corporei suius crassi- udo& dc fluxus , aliique eiushiodi
materiales affectus in causi sunt, xt rerum imagines oliterentur de dua-Nescant, atqtie ut etiam dum nitin
rem suum habent , in terdunt tonso i ii ix, nec ad memarandi actum
rodeant. um igitiivanima a co rore abiit icta fidia utatur materiali organo, non videtur in eam, ac multo minus in Angelos, reminiscentia cadere.
, Vς xim non deerit fortasse , qui
moare chiliendat, immerito bruti mnibus reminiscentiam deiterari; cum eorum nonnulla ex alijς alia videantur deducere M olliget e. Nam,
ut cetera omittamus, celebre est id,
quod in libro de indultria antinalis Plutaresius commemorat de Vulpe. Haec glaciatum stamen trah Mura, primum laniter supra glaciem iacedens auriculam admouet et tu si aquae subterlabentis soniim pricipiat,gradum sisti uia ec,nili aliquid vehemen-αr urgeat, pedem promouet , si vero strepitum nullum audiat, traiicit,ita id licet argumentans : Q sic pit,inouetur: quod mouetur,iton est taxum: quod non est fixum , di iuuit
S cedit: submergar igitur, si hac ire pergam. Nec his dissimilia sunt, quae
eo in loco narrat idem aucti. de Cane seram persequente, qui cum in viarum diuortia peruenetit, ubi olfactu deprehendit una via seram non abijsse,alteram nihil iam olfaciendo mox arripit: viiq; colligens per eam diuertisse , quia per iliam non diis
dum est, quod in Physicis diximus,
hςc aliaque eiusmodi,qus in quibusdam belluis cernuntur,non indicare lconuenire eis verum ὸiscursum, sed vandam illius imaginem, & imitationem: ad quam sat est naturalis instinctus. qui in quibusdam magis, in asius minus ea it.
stat ex eo, qudd parum om- ni iti referret tam multa leger audire,animadueriere, nisi illa memoriae tradita quasi tabellis reco. B dita asseruate possemus . ruit pros hoc nobis a Deo aduersus reruni ignorationem S obliuionem datum
remedium ac subsidium . Vnde Plutarchus in lib. de Educat. lib. vocat memoriam cellam penuariam disciplinarum. Et nil fabulis est scit pilamque a Platone in Theaeteto, memoriam esse matrein Musa ruin: Itemque sapientiam et se memoris 3c experitaliae filiam. Illud certe memoriam mi, m. 24. Tul-ς risce commendat. qudd absque illa lium a. de nemo absis lutam prudentiae ratiora orat. obtinere queat, cam ad recte iudi- lium tib candum de iis qus ageda sunt, quod I .cap. 4 Se pruden iis munus eii,multum coinfe- bbro et c.
rat praeteritorum recordatio, & ex. II potentia: quae teste Aristotele ι
taph. cap. t. ex multarum rerum meu
m oria coalescit. Vnde est, quod in moria ab Aristotele tib 6. Hhic. cap. 1 a Tullio litar. de Inuent.& D. Tho main x2.quail. 49art. i. aliisque Philosophis communi assensu inter prudentiae partes integrantes vi i-cet numeratur. Tanta vero , tamque recondita memoriae via habetur , ut ea v- num sit ex ris , quae nos mirari natura volui t,lcite autem noluit. misnon miratur , qua ratione memoria in suis thesarvis tam multa, tamque diuersa excipiat , neque ta-ἰ men ea confundat , sed discretim sincera consei uet ρ Quo nexu, quae apud illam tanquani commissum repetituri deposuimus , ita collocata de ordinatasiat, ut & unum quodque baratim, & cuncta conmfurum ,& ungula ordinatim exposcere,fe digerere valeamus Quo p cio fiat, ut qu is ex aceruo specieruit perhura spatiui ita ut prius audica
13쪽
I di patientia , quam memoriae fides
Ecficiat, orationem, ne mutata quidem syllata,continuata serinalia ex aliis coniunges suo loco depromat; nec in ipsa depromptione atquer censione imago una aliam impediat aut interturbet 3 Quo item modo alias, cum poscimus ut proferatur uod volumus,quaedam praealte G- ita oblitescam, nec se foras dent 3 sed eorum loco alia prosiliant in medium, quasi rogantia num ipsa qua rantur: alia conscistim imperturbata facie in apertum exeant: alia paulo post tanquam de abstrufioribus receptaculis eruantur. Quo pacto quae euanuisse videbantur, unius admonitione connexa quodam choro subeant, &c. Certe in hoc naturae miraculo praestat cum D. August.lib. io. Conscap. 3. de Theodoreto in lib. de Nat ho m. sola admiratione contenis rem esse, quam aliena dein idoneam causam afferre. Lege tamen ,si placer, nonnullam eius rei inuestigationem apud Fraculo lium a. lib. de intellectione. Idibus rebus memoria boni as ten reraut vitietur: γ, qui memoria iam de reuerint aliquando
Porro ut memoriae bonitas con-llet, requiritur ex parte organi, tum mollitudo. tum durities, ad congruam temperiem sibi mutuo scede- Arist. lib. ratς: mollitudo quidem vi facile ina. de memor. bibat rerum not sidiarities, ut simu- de remini- lacra i nus a retineat A coseruet. Ob se. cap. i. dcsectum mollitudivis senes praeq-Senes obli pili iam aetate, quibus humido natiuios . uo magna ex pat te columpto membra inaret cunt ac rigent,dissicili sunt Ememoria: qui ob idetiam indies quae didicerant obliuiscuntur, quia exolescunt in eis quasi in ruinosis aedifi- cijs depictς remm magines; nee d fluxum materis, in qua ills obsigna- 'tae sunt, quantum opus est,compen- Pueri Im sant. Ob desectum congruentis duri-blica me- tiae admodum pueri, quos constat
moria. praehumidum habere cerebrii, parum
memores sunt : quamquam eis ad memorandum opi tuletur alia caui suam tradit Aristoteles in probi.
.3αquae Ilin. videlicet,suia nomdum multa perceperunt: intellige, quorum imaginibus organum m morandi nimis occupatum sit. Nec enim negari debet,ipsam specierum multitudinem, Se colluuionem furugare quodammodo potentiam , ac nonnuli quam actum memori et in te
turbare,clum earum occursu res aliae
pro alijs sese menti ingerunt. Vnde est etiam, ut ibidem Philosophus a suertit,quod memitiisse ea melius v lemus, qliae mane percipimus, quam quae procedente die. cum iam obie Garum rerum turba per sensus intrans animi intentionem distraxit.
Non solum autem nimia siccitas& humiditas aetatibus certis proprie memoriam vitiant, aut impediunt ac sed etiam, cum morbo, aut alia quavis ratione inducuntur . Vnde Galenus lib.3. de loc. asseel. capit. s. agens de lapsa ob siccitatem memoria, refert quendam se nouissse, qui exsiccato organo ob assiduitatem in studiis atq; vigilias memoriam pono amiserat: S agricolam,qui ob labores, quos vites colendo subierat. simul q. ob victiis tenuitatem,eodem modo assectus est. Quamquam in iis D eausa deficientis memoriae potuit
quoque et se exuperantia caloris natiui: in scholastico ex agitatione spirituum, in caput subeunti uin ob v hementem animi intentionem; Se in agricola,ex motu corporis diuturno& vehementi: motus enim calorem
gignit, di quidem animantibus, pq-tilii insim propter entisonem seiri' tuum ad extimas partes, ut alibi e
sane quidem, licet obliuio alumna sit excedet, iis 'fumidit Vs, sicut
retentio siccitatis; tamen aliatu mi
etiam primarum quatitaiditi exupes rantia memori inlabefactat:yrste tim frigoris , quod othnes animales iunctiones torpidas reddi t,& i insus vitae iandamenta quatit. Speciatim autem ad seruandam mem
rim,docent Medici abstinendum ab
14쪽
ebrietate,&a copioso vini potu, a A inquit ille , debent esse, quae exercruditate ventriculi, omnique sati tale, a fructibus viridibus. & olei rubus.a lacte,caleo & carnibus salii is omnibusque fiatum generantibus.
a piscium fluvialium, di anguill
rum Praesertim,esu. Laeditur autem memoria, nunc ad tempus, nunc citra regressum; ac non unquam ex toto labefactatur, lias ex parte. imiuit Plicent . quo sit leti us ipsum illucri . . quod exercent: ut Athletae ponduribus plumbeis assuefaciunt manus, quibus vacuis, S nudis in certamine utendum est. Fuetiit autem priscis temporibus Ite C lius in signia memoriae exempla,quae Pli. R hod. ii b. nius lib. 7. Naturalis historiae capit. 2O. ca. Io. 24. Seneca in prologo declamatio- Alex. ab num. Quintilianus soco paulo ante Alex. li 6.nius lib. 7.Nat. hist .c. 24 aquo rariti B citato commemorat. Multi ydates c. I 8. Musia in hominum tuta. moriorum γ' -- iniurias, araque etiam me umentiens.
Iesus Iapide oblitus literarum suo γ ιε
Iapsus, tris., Umum, propinquoritaque: alisu motus sera orum euam: sui vera nominis Messala Coruinus. Praeter
hos nostra quoque aetate Cornelius Iansenius literas oblitus suisse dicitiar: qui tamen,editis ita sacram scripturam Fregi; commentarijs, per rex Ponti, duarum& viginti gen- Nisi.3. Vatium rex, tori dein linguis ili radixit, riar. ca. I.
pro concione singulas abstrue niteta Solin. in prete elocutus. Crassus ille diues, Polyhist cum Asiae praeesset . quinque Graeci c 7. Vale- sermonis differemias sic tenuit, ut rius Max. qua quisque apud eum lingua loque- Ii. 8. tit. 7.retur, eadem ei iesponderet. Cyrus persarum rex in numerosissurio exe citu omnium militum nomina te tuam sui memoriam Postcris re-C nuit. Theodectes quamlibet multos
liquit. Sed quemadmodum multa sunt
noxia memoriae: ita non pauca, quae eidem prosunt, eiusque vim acuunt. Et, ut cetera omittamus, serunt esse artem comparandae memoriae per
medicamenta, cuius artis Mnesicio quidam nostra aetate in magna admiratione fuerint. Namque innumerabilia pene vocabula Graeca,La versus auditos mox reddidit. Chai midcs in Giacia, quae quis exegerat volumina in bibliouaecis, ligentis modo repraesentauit. Cyneas Thessalus, mistus a Pyrrho legariis de pace ad Romanos, postero de nouus homo & senatum. & totam urbanam plebem senatui circumfusam nomianatina salutauit. Denique de sua m . moria ita scripsit loco paulo antErina, barbara,ficta, nullo nexu cob. D adducto Senecae. mmulia iam mihi Duisnam retitia. quae semel audissent,niox sine ulla haesitatione reddebant: nunc coisdem quo acceperant ordine s nunc ita,ut primum,tertium, quinium, Scsie deinceps,ac denique ut rogabantur, sine errore,tanquam e cia ta referrent .
Communis ars excoledi sine naμ dicamentis memoriam. est exercit tio. Nam teste Quintiliano lib. I r.
delicata es, fagilis, inquam ρ imum stus Lim senectus incurris. Hanc aliquando ιn sus I .Ele- me ruisse. υρnb taurum ad υsum sus ciorum . Aeret, sed ιη miraculum P ue prociamin
Orat. instit. capit. a. nihil aeque vel 5 recitata, quo ordιne erant icta νψπε- augetur cura, vel negligent interis bam: ab insarcia ad audiendum prae ι- cidit. Quare magnopere iuuat, qu
tidie aliquid memoriae tradere , ac praecipue ubi se quis primum inligata , deinde in prosa oratione adis discenda exercuit: quaedam addiscere omnino diuulsa, ac sine numeris, densigis ab via remota, qualia sint Iu
risconsultoruar. Dissiciliora cui
15쪽
S laris atar rem problema um. ad memoriam spinantium.
Vne quaestiones aliquot ad me. moria in pertinentes breuiter diluemus. Prima haecessor Cur nouoninia, quae externis sensibus percrupina iis, manent in memoria, sed pleraque excidunt ρ Responsio: aut eorum imago in organum memori et non imprimitur,ob ineptitudinem organi ad illa reeipienda, aut seruanda; vel ob remissionem apprehensionis, ut paulo post dicemus Icerie quia imago impressa decursu temporis evanescit. Plato in Theae-
leto:)icquid eorum qua aut et idemus, AEut aiat s. ut iis cogitamus, memia
fuerit meminimui, scimus, quoad Insura permanet : at eum aboletur , vel inscribi nequis, obliuiscimur atque x scimus .
x si rerum simu Iacra, quae mem riae inurun rur, contrarium non habent, a quo perimantur, nec eorum conseruatio a re obiecta pendet, cur AEa saepenumero etiam in florida aetate, integro sensorio moriuntur & a.
bolentur 3 Responso: Quia actione Ulotis,toto vitae tempore humidum absumentis, Se incursu aliarum qua- Iitatu.obscurantur in dies L: eaeuun ra rςdictae imagines,donec ex toto pereant; nisi per actus memorandi in is saurentur, S: quasi nitorem genuinum recuperent.
3 Cur ea, quae ad Is rebus intenti xveI etiam somniantes apprehendis musaeacile obliuiscimur Responsio Quia tunc facultas memorandi reis inse operatur,similiterque alij sensus, qui in memoriam agunt: atquaita dissultoriae tantum & evanidae imagineν exprimuntur. Galenus lib.
A obscuras, o, et eluti supersciarias. n.ueonseruat; iniae est obliuisci: ab id a multi in vehementibus animi f=secti lus
nullius eorum, qua egerint, in possclum meminerunt. uitrer mirum ess as
somnis obscurὸ agente axima obseura etiam imaginationesferi, ideoquenoque Habiles ; eum id etiam in velisscontingat r
iunt, &bene memores: sed contra B saepe accidit , ut qui tenaciori sunt memoria. minus celeti di acuto potileant ingeni ολ Responsio: Quia nu. genii pratiantia consis fit in merit te quadam mentis , di facilitate ad ratiocinandum , inuestigandum, de nueniendum: haec autem celaritas pendet ex acumine depromptitudine internorum sensuum, praesertimeo iratricis facultatis; quae, dum intellectus ratiocinatur psa etiam ei C'ea singularia pari ter discurrit: duri ties autem cerebri, quae inflexibilis est,facitque ut rerum idola tenacius haereant,celeritatem cogitatricis potentiae cohibet, ac demoratur; scque id, quod memoriam diuturnam reddit,inaenium hebetat.Si tamen cere- Lege Arichii substantia ita affecti sit, Vt orga- e. z.de m num cogitatiuae magis ad humidita- mor.& rLtem, organu memoriae magis ad siccitatem vergat quod interdum aecia
D dit erit idem de tenaci memoria Macuto ingenio. s Cur integrae quaedam nationes me molia parum valent, ut ThracesλResp. Qui soli coelique natura Sosiderum in xus , qualitates mem riς aduersas imprimul. Vnde & Thmbanos ingenio pingui. Athenienses perspicaci, & acuto fuisse, refert M Tullius,in lib.de Diuinat.quia The sebi scrassus aerinthenis rarias sub- . lE illis contigit. t6 Si species haerent spiritibus ani-. nil malibus, qui non solum vago motis huc illiue oberrant in corpore, sed tiam permeatus a poros seras euo lani, qui fieri potest ut ullius rei fit r. l. memoria diuturna Resp. Quia licernonnullae species animalibus Uirmtibus insideant, eoriamque vehiculo manis sensibus ad internosi
16쪽
tratidiantur; tmen abus speciebus A siccitatem 'impediuntinum truntur aliae consimiles in ip- I Cur rum, quae amamus diKGal. 3. de loc. aisca.
sam substantiam cerebri, & in organum meimoriar, a quibus memorandi actus elicitur, quaeque firmae, aestabiles esse queunt. 7. Qui fieri potest, ut senibus ob
nimiae siccitatis accrementum memoria deficiat,cum videamus eos pituita & humoribus, quos assidue e creant, abundare ρ Resp. Quia licetria quoru-dam bru
cile obliuiscimur; Resp. Via de iis
ali lue Io Fimur, diutulo &atten- cogitamus.
is Ruid causae est, cur in quibusda De haerir
i lirag natio laedatur non laeta memo- Gal. I lib. ria, &contra 3 Reip.Siponamus .m di de differem ortam de magmationem non in t iis syna cade parte cerebri r sidere,in prom- &2.deca
xias scateant. deseruntur tamen ab organi; at non quoties in una parte cerebri temeries amittitur, in alia simul amitti necesse est. Quhd si in eo dcin organo, eademque parte cerebri in sint memoria, & imaginatio,adhuc non repugnat una incolumi alteram offendi ; quia mutatio temperamenti . quae sat est ad tu tandum imaginandi Oiscium, non Gntinuo suillait ad impediendam
humido nativo, cuius idonea commixtio organum memoriae attemperat .
De memo8 Cur bruta quaedam, ut canes &equi, multo melius recordantur it,nera , viarum flexus. diuerticula &loca, quae vel semel adierint, quam homines Resp. Qilia cum bruta,duiter peragunt, ali 1s rebus internos sensus non distrahant totam memq- CArist. li. le
rcininis tariae vim in i Is quae intuentur percipiendis occupant, sicque firmissime ea retinent; dummodo non eis deficiat congrua temperies in ipso organo: eademque causa est, cur homines agrestes,& bardi, qui ad brutorum ingenium accedunt, talium rerum facilius quam ceteri recorden
9 Cur iuuenes melioris sunt me contra. Aduerte tamen. etiam in Iracsententia, constituente mena riam & imaginationem in eadem cere icauitate, ponendam esse ad ossicia memoriae & imaginationis Partem unam humidiorem , quae prompte recipiati alteram sicciorem, quae diu retineat.1 Curebri I, irati, &timore ex- recordantur eorum,quς
morsae, quam pueri & senes γ Resp. D ipsis, dum ita affecti essent, a lQuia illos temperata humiditate, runtὸ Resp. Quia vehemens motus, hos temperata stoeitate vincunt: ideoque tenacius quam illi conseruant facilius quam hi imprimunt. Io Cur melancholici diuturniori valent memoria ρ Resp. Tum quia organa sicciora habent, proindeq. fit inlus retinentia: tum quia diutius cogitant, serius, ac lentius apprehendunt, atque adeo altius infigunt. vaporiim & spirituum agitatio,quae
sequitur. ii Paginum Impressionem impedit. Quinetiam in. Lege Aristerdum ingenti timore Perculsis re- c. a demerum praeteritarum memoria exci- mor. N
dit,ob aliam causam: nimirum quia minis confugienti s ad praecordia spiritibus,& una cum ijs calore, partes cerebri, in quibus memoriae ossicina
δ Π i, in qui Ous memoriae ossicina
Ii Cur qui noctes ducunt insom- E est, ita frigore occupatae addensat nes , minus memores redduntur λ que fuerunt , ut rerum imae inexRςi P. Quia humores, qui somno G aboleverint. φ' rotadiumendi, congruam organi
17쪽
DE sOMNO ET VIGILIA. uitiam Somnis sit e
Via somnus priuatio quaeda est vigiliae; & onianis priuatio per
formam, quam negat, de si ni tur,&innotescit: MDe hac re Platos. de
Reputa Plut.lib. s. de Plac. c.
Phor. 3.a- eturi de Somno, prius quid Vigilia pho. sit explicabimus. Eit ergo vigilia
Lact. li. de omnium externorum sensuum, aut
opis Dei, saltem aliquorum, solutio&libet
c. d. tas. Somnus vero,est ligatio omniuTertuli. in sensuum externorum . ad animanti. de Ani. tium quietem,&salutem initituta. cap. q. Dicimus, omnium sensuum exter- Averr. A. notum: quia si vel unus sensus non Colligeti fit consopitus, sed vigilet, hoc est, in c. 2I. opus & actionem incumbat, non Ar i f. .& somnus, sed vigilia dicetur: videli-3. c. huius cet nomen ratioque somni plus iam lib. S 6. gat, quam vigilia exi3at. Addimus, To . Ca. I. non onanium absolute,sed externo 1 .c m. q. ruin sensuum quia ut animal dormi Perii beatur, non opus est ligari etianissensus internos. Adiecimus,
ad animantium quietem &c. quia cum sentus obtorpescunt, & morbi alicuius vi feriuntur ut accidit ijs, qui ex lipo thymia,epilepsia, praeI catione, & id genus alijs pene mortui iacet it) eiusmodi quies non rite somnus appellatur;quia non est instituto naturae inducta in bonum ni malis. sed ad eius perniciem aliunde i ii uetia. Quoniam veto, ut omneS potem A tiae organo corporeo assxae mortesunditus intereunt. suisque actibus omnino priuantur; ita sensus externi, dum somno tenemur, a seneti nibus cessant ortum inde est, ut somnus teste Platone in Phoedone) veluti mors quaedam habeatur. unde Cicero in lib.de Senuet. Nihil vidΡmus morti tam simile,quam somnu. B Et Virg. lib. 6. Aeneidos:
Et ad huius imitationem , Seneca poeta in Hercule Furente:
Et Ouidius: Stulte quid essem use lida nisi mis
Aduertit autem Tertullianus, in C suo lib. de Anima, ideo nobis in nraxima vitae quiete, hoc est, somno, mortis es giem repraesentari , ut
Commoneamur, quales ante vitam
sine sensu fuerimus , quales post
mortem sine sensu erimus. i nquit, Deusae, alio nihilsine exemplaribus insis dis' sit e molitas. paradigmare Granico plenius humani. D vel maximetuitis ae is lineas quor die agere nobiseum. manum porrigens fisi .facilius adiurianda per imagines, Oparabo assiculsermonum, ira , υ-νum. Proponit igitur ιibi corpus amica visporis elisum, blanda quiens necessiaiaproctratum, immob desitu , quale ante vitam iacuit. c, quale poct vitam
iacιbis. Haec Tertullianus :apud que
18쪽
Iege, si placet, eodem in Ioco varias
somni definitiones, quas Stoici. Epicurei, Anaxagoras, Xenophanes, Straton, alijque ex antiquis Phil sophis inuexerunt. Quς tamen minus sunt ad rem aptae, quam quae a
.Via Somnus ligatio est ex te norum sensuum, videamus quidnam eam ligationem praestet. Constat, nullum sensum in actione versari absque ope spirituum e cerebro influentium,ut alibi. ex infli tuto planum secimus. Si igitur huiusmodi spirituum communicatio inhibeatur, necessum erit omnes externorum sensitum sunctiones intermitti; inhibetur autem, cum obstruitur via, perquam spiritus commeant: quae via pertingit ad aditum siue ostia communis sensus, in quem undique velut in cem
trum externae facultates, rerum perceptaru imagines quasi lineas transmittunt; yicissimque ab eo, ut apiscina, spirituum animalium deri u tionem excipiunt.Ob idque Arist teles hoc in lib. cap. 3. appellauit somnus somnum vinculum primi sensorii: vinculum quia videlicet, cum praecluditur sent rimis ei, sus communis via, &primum senis orij. sorium ligatur, atque impeditur ne ser ipsum e cerebro spiritus anima- es in sensus externos illabantur, somnus existit. ut alibi endimus, in eo non sit auscultandus Aristoteles, quod primum sei solium, suae organum sensus communis, non in cerebro, sed in corde situ esse constan ter assirmet. si enim ita essed, oporteret remedia ad comciliandum somnum non capiti, sed cordi applicare: 'uod a comuni in scae artis praescripto,& consuetudine abhorret.
Porrb obstruuntur ad somnum sensus communis ostia, vaporibus potissimum e ventriculo in caput
ascendentibus; tu i demque oppleatur A membranae cirra cerebrum, Se venae: unde & 'iritus graues, pigri,& to pidi reddutur. Atq; hoc na o ex te ni sensus ligantur, id est, nihil operis moliuntur mec auditus quicquam audit, nec aspectus videt, nec Olf ctus odoratur. Quod D. Gregorius Nyssenus in lib. de Hominis opificio,cap. is .in hunc sere modum edis
serit : Quem Glmodum exterea irrigua vapores ab imo attrahuntur, maximeq.
B eum Sol radios calidioresspargitu ita in nostri epi ιν solo euenit, ei bis intra nos
per inna sum calorem esuriensibus. C que vapores natura sursum tendant,fit τι non aliter ae fumus per ipsas membrorum quasiparietum iamissuras pen arent, , in superiora capitis evadant:inis de vero ad meatus Oetaxortim sen=s δε-
Iati, passim sesepremiscent icquesensuras
omnem ociosum reddi neese ect.
Quod ut planius intelligas, aduer C te, cu quis se quieti dat, restigerato
mox aliquantulum cerebro otium inamque scistiditas comitatur asdensari & cis crescere in eo vapores: eo modo, quo h litus coit & in aqua vertitur, tum In operculo ollae aa iagnem feruentis , tum in pyramide seu cuspide vasis illius: quod quida sublimatolium vocant, vulgo ala bicum. Sic igitur exhalatio addens ta, iterumque inferiorem locum suo D pondere capessens, obturat meatus , per quos spiritus animales ad externorum sensuum domicilia effunde di erant. Sed enim istiusmodi obstructio non solum impedit descensum spirituum animalium Ecerebro, sed etiam ascensum vitalium ἡ corde ad idem cerebrum: cuius commercii i terstitium seriatio quamdiu durat. tamdiu somnus perseuerat. Oportet autem pisdictam obstructione haud E nimium pertinacem esse,sed medi crem : qualis sit vaporibus elatis Esucco utili. Nam qui e succo v. vltra modum crata & frigido excita tur, hi ligationem sensuum praeter naturam. ac minime salutarem inso
19쪽
nr non prouenῖre ex evaporatione Aalimenti; sed quod ipsa anima reii cet coli igatque i ii cerebrum spiritus
animales, ad eorum reparationem,
re ad quietem, salutemque animam tuam. Vnde ex horum placito somnus di finitur, sensuum, re
fragaturque his auctoribus Auicen.
se reditum spirituum ab organis se
suum, propter naturam spiritus re- Buocantein. Et Plinius lib. Io. cap. 7s. ubi ita somnum definit ianism ei nimi in medium e recessus.
Quod igitur somnus non fiato structis meatibus umore cibi, pr bant ex eo: quia lavitudo, & suauitas cantus,&tenebrae, & silentium , inducunt toporem; cum tamen nullum horum exhalationem alimenti contineat. Item, quia non quoties a cibis abstinuimus, negat iomnum Cratura i nec quoties eosdem cepiamus,somnum largi tur: sed saepe accidit , ut exinanito stomacho goi mi a. mus; pleno vigilamus. Postremo,
quia cum natura tantum moment Lad tuendam vitam in somno posuerit.non debuit munus hoc&vici sintvidinem vigilandi committere iis titiis alimenti exhalationi ; sed p ti inquit Auenmes alicui certae facultati, totius animalis rectrici, Dquae more prudentis patrisfamilias
mi uersi corporis quali domus communem curam gerat, & pro temporum opportunitate nunc animales ritus retroagat & condat, nunc
promat effundatque in sensitum ossicinas , dc arbitam i motus iusti
Nihilominus asserendum est cum Aristotele, hoc lib. capit. 3. & a. de
pari.animal. cap. 7. somnum induci E aporatione, de obstructione me tuum, per quos spiritus animato e currunt: sunt enim huius rei nono, Rura argumenta. Primum luia ideo
Iaedam edulia de potiones, v I la-:ucς, glosiqfores nyphes amygdala dulcia, dactyli , seu palmulae,
mandragora,papauerit vinum. λ-baque musmodi, si maiuba des tur, quod plurimum vaporε lut uni
efferunt,&humenti suauique halitu cerebrum irrigant. Secundo, quia i circo infantes, & phlegmatici somniculosi lunt, senes vero & melas,
cholici peruigiles, quia illi humore
fumeo, siccitate abundant. Tertio, quia multi ob inediam insomnes noctes tradii cunt:&ὰ contrario post cibum facile somnum incunt: id vero non nisi , quia vapores suppeditat cibi copia, ire at inopia. Non vid tur tamen inEciandum, concurrere simul ad inducendum soporem n uocationem spiritu uin ad cetcbrum: si enim per solain viarum oblituactionem illorum communicatio ii petretur, non tanta suauitate , sed quasi per vim somnus adueniret, o nitentibus ad ostia sensus commuianis , &conari Ubus qua data porta erumpere more suo spiritibus. Vevero quomodo talis reuocatio fieri
possit, intelligas, aduerte, spiritus
vitales e corde , di animales cer bro dispesari opere virtutum expultricium. de attrahentium nec enim aliter huc illuc rite ac recte promouerentur, saltem dum c cerebro desiliunt; nani ascendentes leuitas in
citat: quia scilicet virtus expultrix
emittit e corde , ia cerebro praedictos spiritus, ad vitales & animales iunctiones obeundas; similiterque virius attrahens membris & sen riis insita eosdem ad se prolectat: sic- . iiique ipsum cor spiritus, quos in membra distuderat, si urgeat necessitas, iteriam per attractoriam vim ad se colligit; ut in vehementi trepidati ne,5 mentis deliquio: inde est enim artuum tremor, & oris pallorides,rente videlicet extimas partes calore, & spirituum ministerio, ac vehiculo in praecordia abeunte. SanEhoc modo potest virtus attractoria , cerebro incidens, ad conciliandum somnum, naturali instinctu spiritus animales introrsum , reuocare, siue apud se retinere. Atq; ita causa sopore inuehens non videtur sola mea- tuu obturatio, sed spirituum detentio, seu reductio. Quan, duplicem Buini causam colli tuis praeter alic s
20쪽
Dacastorius.lib. i. de Intellect men- A eius fine disseramus. Finis, ob γss quoque, pari. q. 8'. mem.3. inter alias semili causas numerat reuocationem caloris siue spirituum, a G leno positam. Argumenta verb, quae meatuum obturationem a cautis somnum ii 'ducentibus omnino remouere vi labantur, facilem habent explic tum. Ad primum dicendum: ea quae,
animam colligunt, & a sensuum distractione abducunt qualia sunt quo
in argumento recensentur) magnopere somnum iuuare; quia applic tio sensuum remissa, & ad pauca se porrigens, ut minori conatu spiriatus euocat, ita facilius patitur eos intus reuocari detinetive.& vias quibus spiritus foras trai;ciunt occludi. Ad secundum: si ventriculus,&atiae partes e quibus vapores in cer hrum feruntur, ita inanes sint, ut nihil omnino exhalarent, peruigilium C dari , non soporem. Pleno autem 'somacho interdum non capi somnum , etsi opportuna hora capi tur; quia subsunt impedimenta, quae vel in ventriculo evaporationem, vel in cerebro vaporum concreti nem inhibent. Ad tertium, si natura animantium vitam ex alimenti haustu dependet tem secit, quid mirum si eandem ex alimeti eua paratione detendere vo- DIuerit Draeserim cum talis evapor
tio post haustum cibum , nisi quid
Commentator de sua illa virtuter etrice , commmentirium est, s aliam ad spiritus administrandos f cultatem ponat ut reuera ponit praeter attrahendi & expellendi vires,quas diximus. Sed hac de re a. de ortu,& lateri tu plura. EFinatis causa somni, eis q. multip-- si immoderarus
nalyra somnum instituit,sunt commda, quae illius beneficio animalibus obueniunt. Haec quam multa sint, summatim complexus est Tertulli nus,in suo lib. de Anima, e. 3. hisce
verbis; Somno i eis recreator corporum . redintegrator et ratim. probator miles dinum. paeator operum, medicus labo
rum,eui D, imis uendo diei,cedit, x Iesem Deir auferens rerum eria eato M.
Nimirum dum somni tempore sensus externi vacationem quandam, feriarum vice , impetrant et collecta ad internas sunctiones animaliu spirituum dispendia resarcit ἔ vitalis potentia in laeuo cordis sinu spiritus vitales exactuis elaborat,ticultas naturalis in alimenti decocti nem impensus incumbi t, ceteraque suarum partium munia expeditius absoluit. Viique somni & vigiIta recipro- catione, vitae salutique animantium mirifita natura conuituit. No soliis quia isthaec vicissitudo, ut in ceteris vicissit Lero naturae rebus, iucunda est; ut do iucun- Tertullianus in lib.de Pallio & sene da. O in lib. de Tranquil. vitς, i .luc lenie ostendunt: sed quia eius ian scio apta corporis constitutio semuatur, viresque instaurantur de rem ciuntur. De ni tamen haec duo per alternas vices mutuo attemperari.
Namque in primis vigilia, si modum
excedit, magnam affert corpori noxam; ut probat experientia,docetque Immodi Hippocrates lib. 2. Aphor. 3. quam cae vigiliaedoquidem immodicae vigiliae & i incommotempestiuae lucubrationes, spiritus da. exhauriunt, consumpto vitali succo maciem inuehunt,cruditates partu vires labefactant, sensuum functi nes debilitant, ac nonnunquam eiii nimia siccitate delirium, de insania,& denique mortem afferunt. Qii adere consulendus Galenus comm. 2.ad I. Porrhet. tex. 19. & lib. 7. Ap r. comm. I 8.&lib. 7. Meth. med. & 3 . desallit. tuend-
similiter somnus , nisi m deratus sit & tempestiue adhibeatur, non parum os scit valetudini ut modet Hippocrates i. Aphori