장음표시 사용
671쪽
ae disiigentiam ad vestram potissamum voluntatem, istilitatem accommodarem. Neque vero optatius quidquam mihi contingere poterit, quam aut vestro uniuerso ordini, cui
ab ineunte aetate mearum omnium genus 1
giliarum dedicaui, si qua in parte potuero, industriam meam probasse , aut iis , qui sinet utaribus suis in me studiis in hanc me sedem suis quasi manibuus imposuerunt, gratiam aliquam retulisse. Quanquam me si e re dicam, de tota huius muneris , atque ossi ci mei ratione diligentiu cogitantem , multa incidunt quae in medio prope cursu im pediunt,atque perturbant.Versatur autem ante oculos,ac prope in mente infixa haeret ille-
rarum, qua ego profitendas suscepi , magni ludo, ac varietas,& clarissimae huius ciuitatis amplitudo, atque celebritas quibus in maxima ingeat me imbecillitate respondere pro dignitate posse sperare imprudentio, optare vix hominis eius esse exiit imo, qui grauia sapientum hominum iudicia pertimescat. Nam, ut studioru dignitatem audacius fortasse, qua sapientius , quotidianis laboribus atque si si dilis vigiliis meis tueri posse mihi persuadeam,qui tamen tante ciuitatis grati itatem sustinebo,aut vestrae demum, Auditores, expictationi vestrisque de me iudiciis rei poli lebi , quos ex uniuersa ciuitate, atq; e conclamo
672쪽
bilitate adolescentes edi issimos,atque X cel lentissimis ingeni j praeditos in hunc locu i terarum caulla conuenire intelligo Etenim quanquam ceter: qui, hunc locum adeundo, i vestram concionem frequentando, gloriam aucupantur, magnae,ac dissiciles omnib. ad decus, S ad gloriam salebrae opponuntur: tamen sic existimare debetis, nullis ali)s, quam nobis,aut ad laude angustiorem, aut ad fama impeditiore viam esse propositam. Huius autem dissicultatis multae cauis , sed una illa mihi prae ceteris, diutius in hanc quaestione intuenti, afferta videtur poste, haria, ut dixi, a. gnitudo, atque arietas litterarum. Nolite e
niem existimare , quod quidam liberius iampridem in vulgus iacti re soliti sunt, inane quiddam hoc studium esse , ac nugatorium,
verborum plenum,sapientia vacuum , puerilibus rudimentis, non virili scientiae accommodatur, sed tanta grauitate ac magnificentia praeditum,tanta rerum, atqae artium put cherrimarum cognitione instructum ut, qui
hoc negligat,is non disciplinam aliqua despicere, verti via Inersum humanitatis genus coh-
temnere videatur id quod ego es libentius vos, pro ostici mei rationes ac mea perpetua erga vos charitate,admoneo, qud hcc studia non ab imperita solum multitudet ne improbari, sed iam ab eruditis hominibus etia multis
673쪽
oppugnari animaduerto. Mouet aute, ac pro 'pe stupidum vulgus detinet, non elegantia disciplinae, nec ipsius scientia splendor , sed priuatico mnaod ratio , plausus quidam ii sis ab homini bona pertitus, quos in aliaria potius artium studio occupatos attendit itaque duo potissimum artium genera vulgares , cim periti hona ines hoc tempore admirantur, duo colunt, ac studio persequuntur, litigandi prudentiam , ac meden dici quod in his non tam cognitionis dignitatem , quam sum rerum quotidianum, nec tam sci entia nobilitatem.
quam artis neces litatem, nec tam decoris , atque honestatis , quam opum in diuitiarum adiumenta multa possita est perspiciant philosophiam vero , optimam omnium disciplina riparente , nisi quatenus ad eas artes dux esse certior creditur, omnium ne attingenda quidem existimant. At eruditorum longe alia ratio est. hi enim cum sanctissimum , ac praestantissimum unum sapientia studiu probent, hoc unum amplexantur,ac fouent: quoru ingenium , atque industria paululum ab eo de clinarit,atqae a recte sentiendi rude uti ad benedicendi rationem se conuerterit,eos , Ut
leuissimae cuiusdam disciplinae masistros, nullo pacto audire possunt. in quo quam vehemeter errent, quis est adeo rudis, qui no perspiciatὶ metiuntur enim nostra tempora ex anti-
674쪽
attium dissensionem hi mores hominum in tu terrint,v alij se m rerum , atque artium pulcherrimaruna cognitione versari alii in verbo rum singulorum vi coacipient , qua deteriore quodam in opere detineri velint Neque illud intelligunt, quod maxime fuit intelligendum , tum', cum unus erat fere omniusermo , nihil fuisse, cur magnopere aut lumen interpretum qu rerent, aut magistrorum explanationem desiderarent, sed unum tantum
omnes propositum habuisse, ut subtilius re-zum caussas exquirerent, quaequetinuenissent, ea litterisi posteritati madarent, de splendore vero, ac copia orationis , Cum mnes, qua
quisque a natura adeptus eis et, dicendi facultatem afferent, minimum laborasses hoc autem tempore , cum vetus eorum linguae consuetudo interciderit, praeclara ingeni monumenta seruata sint, unde omnis nobis sapientiae, unde humanitatis, unde eloquentiae ratio haurienda sit, necessario alios esse constitutos qui obscurum antiquorum verborum usum ostendant, alios, qui intima sapientiae penetralia patefaciant. In qua partitione facienda homines non naturam rerum , sed temporis necessitatem secuti nec rem libidine, sed ratio ne ipsa metiti sunt . Etenim quae natEra sua de stangi vix poterant, necessitate, .consilio separarunt, non ita tamen, ut aut philosopho
675쪽
ium decreta verbis nota cognitis , aut oratoruuerba rebus non ante animo comprehensis, intelligi posse statuerint. Illi etiam res illa ad mentes hominuta falsa opinione imbuendas accessit, quod quantum eorum arti sit commissum, quibus veterum linguarum explicatio comendata sit, non intellexerunt illi enim di sis quoddam , rude munus eorum putarunt, in verborum scilicet priscorum significatione in usu docendo tantummodo occupatum cum si verum quaerimus , non id solum quod antea gramaticorum, sed illud quoque, quod fuerat philo phorum , ut poetas,
ut oratores, ut historicos informarent, ut eorum artificium admirabile aperiretit, ut ornate in copiose dicendi rationem demonstrarent, linguarum interpretibus traditu eise possimus animaduertere . Quibiis in rebus , cum, quantum momenti ad ingeniJ,&industriae laudem positi sit, plerique hominum aut videre nolint, aut certe no possint, factum est, ut se in philosophiae, quam aut m poetasum aut oratorum, aut historicorum studio vigilare vide ri malint quasi vero illud praestantioris cuiusdam naturae , aut acrioris ingeni opus sit, hoc illius hominis, cuius animus altrus ad gloriam multis naturae disti cultatibus impeditus euolare non possit. In quo quanto errore ducantur , fatis apparere potest ijs,qui vel poeta
676쪽
xum, vel oratorum vel, historicorum ortus at . qae oria amenta constaterauerint. Etenim quis
est adeo rerum ignarus,quis adeo a litteris a lienus, qui fando aliquandin audierit, mulat etia ante , quam homines in te iris dispersi moenibus se,ac vallo sepirent, atque ex agris, locisque siluestribus se in unu locum an colendi causa referrent, hominum genus quoddam in terris ex tuisse qui voce blanda δ fidibus canoris homines ad vita inter se consocian da, certo quodam iures, certisque eoibus deuincienda incitauerint , eosdemque ad virtutem,ad decus δε bonestatem amplectenda ina pulerint 8 aut quis est, qui nesciad , descriptisi a ciuitatibus,positis legibus , iudicij constitutis .c si saepe de iusto, αδ qu controuersia Inc Iceret, ac lex cum aeqaitate, ius chi iustitia saepe contenderet, genus alterum hominum esse exortum, qui laris ciuilis non ignari , faciendae orationis ac tractandorum animorum non imperiti , quos illi orato ies , quia maxime oratione, quod Volebant, altequebantur, non linabant, hominum secum dissentientium animos,quocunque vellent ad incerent λpostremo vero , cumin inter ciues discordiae,ia inter finitimos populos bella , petro iure
suo retinendo excitarentur .antiquarum rerum memoria plurimum posteris xl til talis ad prudentiam, vel voluptatis ad cogni
677쪽
tionem asterret:quis est, quem fugiat,tertium genus hominum eluae isse,qui ciuitatum Origines,ac stituta, qui intestinos motus ac belloru incendia,qui consilia, caussas atque euentus Onanium ciuilium actionum sibi ad poste ritatis memoriam litteris cons gnanda, atque ab obliuione hominum vindicanda putauerint Myod si ita est,qui fieri tandem potest,
Vt aut poetam,aut oratorem , aut his . oricum
philosopho aetate esse inferiorem dicamus, praesertim vero cum , sit, quod illi voluerunt,
oratione obtinuerunt, non omnino insipientes, si consilio,nsi indisertos prorsus fuisse verisimile sit. Ergo, cum ab eijsdem prope incunabulis poetae, oratoresq; profecti sint , quib. philosophi sunt educti: quid est quamobrem de eorum dignitat , atque amplitudine dubitemus nisi forte hos vanitatis, illos.prudentiar,hos temeritatis, iὶ los sapientiae auctores, magistros esse censeamus. An Vero , cum grauissima sua decreta philosophos crebris nobili si poetaru testimonij confirmare,poetas grauissimam quamque' u stionem siue de ijs rebus,quae a natura proficiscuntur,siue de ijs , quae ab hominibus aguntur, attingere vIdeamus, de eorum sapientia ambigemust aut, cum oratores adeo se in administranda ciuitate iactare sentiamus, ut earum etiam se gn-bernatores esse profiteantur, aut cum eo Iu-
678쪽
Ia,lestes, instituta ciuitatum tenere, animoruinotus , quod in ij plurimum vis eloquentiae kominetur , pro arbitratu tractare intelligamus, num quid grauius, quam quae de dicendi ratione traduntur, didicerint in dubium adducemus ZNam historias quis tandem negare poterit simulacra quaedam eius esse philosophiae, quae in actionc consistita ut, siue virtutum ad imitandum , sine vitioru ad declinandum exempla cupiamus, siue morem maiorum ad cognoscedum, siue res gestas ad pro-u dendu quaeramus, non a philosopho aliquo facilius, quam ab egregio scriptore historiatu. aliquo petere nobis liceat. Ergo, quoniaci aut, quid, aut quantum huic arti comissum sit plerique hominum ignorant,facile adducuntu , t grauissimum ac nobilissimum disciplinae genus, atque scientiae negligant Auxit deinde . horum etiam studiorum apud impcrita multitudinem contemptum naturalis,atquc instaquqdam artium inter se aemulatio ac blicita de principatura dignitate contentio, cu , qui in Vnare pares , aut superiores sunt,ua omnibus se aut pari, aut meliori conditione esse, atque ali quide se artis utilitates, alij dignitate, ali voluptate praeire oportere contendantc praeterea ali omnia dicendi ornamenta,quasi
inania eoru , qui audiant,oblectamenta, con
temnant, alio ne sanctissima quidem philosophiae
679쪽
phiae praecepta impuro, ac sordido expressa
sermone audire possint,in , siquid in altero criminis,ac vitii sit, id,ut fit, in maius augeant, si quid recti , ac virtutis , id quoquo modo possint , obscurent itaqueor car, ac latitari loquentiae studium quod ptamnia a philosophis excitatum, post ab eorum scholis 'atque umbraculis in aciem atque in solem processerat S c Cncionem suam , ac forum diu maxima cum dignitate lustrauerat, omnem denique libera ciuitatis maiestatem iampridem sustinuerat, pulsum rastris, eiectum curis, ex elusum concione , subselliis amandatum , a philosophis demum contemptum , ineptis interea S rudibus quibusdam Litteratoribus commendatum, aliquamdiu prope omnibus ludibrio , ac despectui fuit. Nunc videte, quati tum hi mores ab antiqua illa disciplina desciuerint, atque una cum reliqua communis vitae. consuetudine properire praecipites coeperint Philosophi quondam grauissima cuiusque doctrina magistri, tantum his artibus tribuerunt, ut eas non praecepti solum com amentariis locupletarint, sed ipsi etiam coetum habere iuuenum, quilius eas communicarent, philosophiae gloria non contenti, voluerint:
uos haec leuissima st udia ducimus in ab his, si diis placet, quasi tui pitudine quadam resu gimus. Illi incredibilem poetarunt sapientia in
680쪽
ade admirati sunt,ut eius auctorem non hominem aliquem , sed Deum ipsum esse iudica
rint nos eam ita contemnimus , ut ne erudito quidem, aut certe graui homine digna existimemus. Illi oratores non nisi philoso sophoram im scholis perfici, eorum laecepti m strui statuerunt nos oratorem a philosopho,
vel antiquis philosopbis repugnantibus , separamus. Illi deniqsse has artes fecerunt, reas omnis liberalis educationis , o mitis ingenuae disciplinae, postremo omnis linmanitatis,
unde etiam nonae inuenerunt 'fontem esse uberrimum duXerint nos tenuillima gram
maticae tantum rationis quisquilias, vel boruinanem strepitum queda continere iactamus. Sed cur ego sic ago aut in re omnibus notissima contendo non ut vos id dcceam, Auditores,quod ipsi vel ingenii bonitate , vo recta educatione, vel iudici grauitate mihi de a. rum artiti dignitate profecto assient mami, sed ut iure me perturbatiore animo ad anniuersa tiam hanc studiorum consuetudinem repetendam hodierno die accedere ostendam qui, nullis prope ingenii, vel doctrina presidiis ful tus,vestra potius utilitati, quam meae laudi deditus, maXimae , ac prope infinitae artis vobis tradendae onus suscipiam. Nam prosccto , si cogitare diligenter, si vere existimate volueritis inuenietis, qui aliis in artibus elaborant, si