De capella regis utriusque Siciliæ et aliorum principum liber unus auctore Josepho Carafa c.r

241쪽

fiai. Et sub secunda illorum Regum stirpe Archirapellanum benedixisse Ruiam mensam indicat Theodulphus, relatus a Cangio in Glossario, describens Archicapellani ossicium, his

verbis : Siet benedicturus Regis potumque cibumque. Nunc temporis etiam Reges Galliae in quibusdam solemnitatibus Regio apparatu , magnaque pompa accumbunt mense , idque dicitur A grand cooret , quum vero privatim discumbunt dicitur A pGu-eou repraesertim vero in Qlemni Baptisino, aut Conjugio Regiae prolis , uti colligitur ex Rossuetio , &Dumontio in Coeremoniali Galliae. Itidem in Coronatione sua, quo die Rex indutus Regalibus ornamentis sub umbella disieumbit in Episcopio Remens una simul cum duodecim illis Proceribus , quos Pares Franciae vocant , Episcopis suffraganeis Ecelesiae Remensis, Oratoribus Principum , atque Ma- natibus Aulae. Et quidem sex Pares laici coronas, atque alia suae dignitatis indumenta gestant ό sex vero Pares Ecclesiastici Pontificalibus insignibus, nempe Pluviali, & Mitra ornati

accumbunt mensae, atque dextram partem occupant. Archi

piseopus Remensis, ad quem spectat praecipuum ministerium in Coronatione Regis , benedicit Regias dapes , vel qui i lius vices gessit; uti in Coronatione Ludovici XIV. ab Archi piscopo Rementi, & in Coronatione Ludovici XU. ab Episcopo Suessonenti saetum constat ex monumentis relatis a

Rossuetio: & prope Remensem Antisti tena adstabant Clerici duo Superpelliceo induti, Crucem , atque Pedum illius tenentes. Episcopi Suffraganei Rocchetto , & Mantelletia induti accumbunt in alia mensa, & Oratores Principum itidem proximi Paribus Ecclesiasticis. At Magnatibus Aulae mensa paratur prope Pares laicos. Fercula vero deseruntur tympanorum,& tibiarum sonitu, praeeuntibus Fecialibus , Praesecto Domus Regiae, Praesecto Caeremoniarum, aliisque Ossietalibus Aulicis. Coeterum speetat ad Magnum Eleemosynarium, vel, eo absente, ad Eleemosynarium quartier bene precari, &gratias agere sive ad prandium, sive ad coenam Regis, sive publice, sive privatim Rex discumbat. Ad illum quoque spectat reserare capsulam quamdam argenteam , Navem di- ab ejus forma, ubi mappula Regis continetur, quam Ee a dein-

242쪽

deinde Regi prχbet unus e Principibus Regiae stirpis, vel Magnatibus Aulae. Itaque Magnus Eleemosynarius, vel inserior Eleemosynarius benedictionem, & gratiarum actionem recitat in prandio, & coena Regis. Sed in praecipuis festis ad gratiarum actionem post prandium Regis, Rocchetto indutus , dieta oratione , quosdam Psialiavarum versus praecinit, succinentibus Cantoribus Palatinis . Germanos Imperatores solemni pompa accumbere mensae, statis quibusdam solemni-tuibus ; Capellanum Aulicum bene precari ad Imperatoriam mensam a Musiicis Palatinis carmen aliquod decantari; cibaria deserri tympanis, tibiisique sonantibus, reserunt Du- montius, R ROuiletius lib. a. cap. 6. q. a. Caeremonialis Imperii . In Aula Hispana, ut testis est Dumontius lib. I. cap. .

q. I7. Caerem. Hisp. expleto solemni prandio Regis, colliguntur a Majori Capellano reliquiae panis, & in argenteam concham iniiciuntur . Qui idem in quotidiana mensa Regis benedicit, & gratias agit , eo absente, id spectat ad Capellanum illum Honorarium, qui tunc operam suam in Aulata, praestat: attamen si adiit aliquis magnae dignitatis Antistes , huic committi solet honoris causa munus benedicendi Regiam mensam . Pariter in Aula Regum Sardiniae spectat ad Magnum Eleemosynarium , vel inferiorem Eleemosynaritim be-uo precari, Rege discumbente ; hujusmodi tamen osticium alicui praesenti Antistiti exequendum permittitur .X. Solemnia convivia olim a Neapolitanis Regibus exhibita memorat Pontanus lib. de Conviv. cap. I. ubi ait: Institutum fuit Regum Neapolitanorum , annis fletusis, satis

quibusdam diebus parare nobilitari epulum ad in dem D. M. Coronatae, adhibitis etiam matreris, quod ab Alphon fummo cum splendore feriatum meminimus. Nam Alphonsus, utrin omni magnificentiae genere , ita & in parandis conviviis suit magnificentissimus. Unde in nuptiis Helion orae neptis cum Friderico III. Imperatore, ut idem scribit Pontanus lib. de Magni f. cap. 16. menta apparatae , in quibus supra triginta hominum millia discubuere, plurimique mortales on rati esculentis plurimorum dierum domum rediere. Et Bartholomaeus Facius lib. 9. de Reb. gest. Alpiransi testatum reliquit ,

243쪽

liquit, quam splendido convivio eumdem Imperatorem exceperit , & qui, eo finito, ludi equestres editi, quibus Ferdinandus filius, multique insignes adolescentes certaverunt. Pretiosi sesima erat Alphonta suppellex ad mensam instruendam ; ut enim scribit Pontanus lib. de Splend. cap. a. Rex Alphon seudos,indolis, Ossulas ex argento habuit, e terra etiam ex auro, toralia, mamor e telo conquisis a . Itaque ejus mensis nihil splendidius . Sed quod majorem longe Alphonso conciliat laudem, illud est, quod idem narrat Pontanus lib. de Conv. cap. 3. litum nempe missio, uti colloquiodoistorum virorum ad mensam: Rex Alpbonfusatim spra Hum , vel Antonium Panormitam , vel e doctis aliquem audiebat , ut qui dignum judicaret animum quoque cibo βο post pastum eorporis reficiendum esse. Et rursum cap. 6. Attulit aliquando magnam laudem Alphomo huic , quod litteratos, μμ eumque Neapoli per id tempus e mi , in hortos ad coenam vocaverit , lautissimeque aeceperit. Et ab optimo Principe ad se cessores profluxit idem erga rem litterariam studium; ut proinde Aragonum Regum Aula doctissimos viros aluerit Panormitam, Pontanum, Facium, Albinum, Sannaraarium, aliosiqite . Neque ab Alphons magnificentia in parandis conviviis recesserunt siccessores. Memorat enim Pontanus lib. de Conviv. cap. 3. splendidum convivium ab Alphon Q II. exhibitum oratoribus Caroli Ducis Burgundionum: in quo , ait, nihil

non modo defuisse, sed ne desiderari quidem potuisse ab iis,

qui assuere, judicatum est. Post plurimos rerum variarum omissus, tantumque a aratum, introducti mimi, editumque ad hebras spectam , tamdem magnificentissima illa rem an- itaneula, quam collationem hodie Neari dixi, plurimis flereulis allata es, ae deinde inter ad mei dissifa , po sim jactata , ut omnibus ex ea esse lueret y ultimo donati oratores splendidissimis muneribus. Itaque Neapolitani Reges, statis quibusdana diebus, Regio apparatu cum Magnatibus Aulae,& Civitatis, mensae accumbebant: & verisimile est id in magnis solemniis eos praestitisse. Quandoque cum Episcopis diseubuere, uti colligitur e monumento quodam prolato a Chioecaret loto Episcopis Neapolitanis, ad annum Ia 38. his verbis: Diis

244쪽

aas Dominita I . Aprilis Nea P. Iua die fuit ransieraius DomInus Ioannes Brito Episcopus Pmeoia, comederunt eum D mino Rege Archiepiscopus Neapolitanus , Dominus Caneellarius , plures alii Praelati , O CIeriel. Porro quum Neapolitani Reges solemni pompa discumbebant, mensa sub coelo ,& in area Regii domicilii parabatur, Magnus Senescallus equo insidens associabat serculδ usque ad mensam, tum ea praegu stabat. Hoc illius munus describit Tristanus Caracciolus in vita Sergannis Caraccioli , quam edidit tom. Script. Ital. Q. Muratorius . Ita enim ait: Di Magni Senes tu toti Regia moderari , universaeque familix, ct una cum his negotia ira Nantibus jus dicere. In per cavere vigilanser , ne vasinis , aut cibi, quor Princeps sumpturus es veneno aliquo reinciantur ; solemnibus etiam Regalibus camis, atque epulis , equo insidere .lbo, sese ferica , aureis logueis eireum eo, dapes inseructas ante W ustare: ct cum ad mensam Regiam devenerit, equo descendere, lancemque a disco ore Au tam per se inferre, deinde degusionis explorare atque his per His iterum equum conscendere, ct eodem minifrorum rem istu , ad alia fercula importanda reverti. Hune morem Magnus Senescallus servaturuisem' es , etiamsi reniter nomicibi inferendi essent. Hujusinodi ritus exhibet Joannes Bro

eliarius in suis Diariis manuscriptis , enarrans convivium ab

Alphonso II. quarto post Coronationem die, instructum Cardinali Legato, liis verbis r Feria seunda, duodecima immensis Maii Rex feeit prandium 'Micum eum Legato in aula magna dicti Castri novi: mensa parma erat in medio cura

iuxtia inuram, ad dextram intrantis, habens Dradus cirriter

quinque , vel sex ὁ longa erat, ct in medio sedebat Legatus

ad dextram Regis, longiIudinis duarum cannarum , tes esse

ea , gradus duodecim habent, si recte memini , puluerrimis vasis pura et, in Um to sit in Deo alto in muro com Ura s ham , seu sedebant Tubui res , O Hsalutores Regis, qui ad

introitum Fraulorum cibario m , dapium sonabam. --gnis eur Andreas Mithaeus Marchio Martia , Regius M jor Halem ad intrantium ingulor- domum dilationem in ,

equo perequitisat ab sis urigo ad scalam , qua ad mensam

245쪽

as 3 adsendebatur autem rena tia ab osis ad credentiam, a credentia recta via ad mensem, Meulum album longum manu gestam , er vestir albas , equas albur etiam erat. Duo erant Dapi feri, unus ad dextram, gis erat Legati l alius , qui

erat ad Hydiam, Regis ; omnes aiat in paribus τί us

nabantur Legato , ct Regi paribus copertis: rapertas vero non numeravi , quia ποπ fui a principis mandii, sed circa sine tam veni; Legatus etiam habebat scaleum, haculum longum manu gestantem, qui Regio saleo , ad gradui mensae ex

equo destendente , descendebat ipse per gradus, ut eum illo ascendebat, sequentibus i or Dapiferis . Legatur his it scutiferum de Metu Isbi fervientem, ct Rex ad ide/n alium sibi. Vsiduo in mensa eram ; ira mandis , Legatur

eum Rege intravit cameram Regiam. Nihil mihi in hoc comsisto singulari Agulariter placuit praeter eredentiam , quae subherrimis , O magnis vasis aureis , argenteis ornara erat, quam aestimavi ad circiter duratos 6oooo. Eodem ritu Carolus VIII. Rex Galliae Neapolim adiens accubuit mens e , uti refert Octavianus de S. Gelasio loquens de illius expeditione Neapolitana: Et suppa en lagrant suis si dii Chassau, ouron monte a rura degrea de pierre , ct fui servi par legrant Seneshal de Na es uis a eripia , babiae Iout de Hancentou ramur, di forte trompetes, oecterent. Alibi quoque mos obtinuit , ut Majores Senescalli equites ad mensam ministrarent. Nam in Charta Alphon si Imper. an. I 238. pro Friderico Duce Lotharingite, apud Hieron. Uignerium in familia Alsatira : Es de in Ueripiis dignustibus , ct fudit

primum vexillum damur tibI 'o meatu in sudum : in quo , per quod , debes essesummus Senseritus in Aula nera citra Rhenum , ct debes nobis fervire in annalibus feminimo fereuis eques. Sed & ex Bulla Caroli IV. Imperat. de

elech. Reg. Rom. cap. 27. doeemur , in siilemnibus Imperat rum Curiis Electores seculares ad mensam equites ministraresblitos. In Gallia quoque spectabat ad Maiorem Senescallum ubi Reges lemni apparatu ad mensam sedebant , ministrare; uti constat ex plurimis monumentis apud Cangium in Glos sario mediat & infiniae Latinitatis allatis.

246쪽

CAPUT UL

Ordo estonandi Imperatores in Oriente. II. B in inridente. ui. Es Imperatricem. IV. Regem Galuae. v. ac Reginam.

vi. ordo proclamandi Regem Hispaniae. vii. O Lusi aniar.

fchorum. xiv. De Coronatione Regum Suiuae. κυ. B Regum Neapolitanorum. xvi. De Regili insignibus Regu1 Neapolitanorum. xvii. ordo Coronationis Almonsi II. Neapolitani Regis. xviII. Ordo Coronationiι CARoi.I BORBONIι

Regii Sirius .Xplicato ordine agendae Liturgiae in Capellis

Palatinis Summorum Principum, ad insigniores Aulieas caeremonias progredimur, quae sacrum ministerium involvunt; initio duito a Coronatione Regum , utpote quae est omnium praestantissma. Prima Iaujus caeremoniae vestigia occurrunt in Theodosio juniore, quem a Proclo Patriarcha coronatum fuisse testatur lib. a. Theodorus Ledtor. Ma tianum quoque illius successorem ab Anatolio Patriarcha coronatum innuit Nicephorus lib. I . Hist. cap. 38. eodemque teste lib. I S. cap. 13. Leo Martiani succestar sicro Coronationis

ritu imperium capessivit. Zenonem, Anastasium , Iustinum benedictos esse , cum ad Imperium pervenere , Scriptores testantur: &Justinum quidem stinet a Joanne Patriarcha, iterumque a Joanne I. Romano Pontifice. Nicephorus Historiam suam Andronico Palaeologo Imperatori nuncupans, illum laudat , quod ubi solus imperio potitus est, confestim copias suas pro ipso Deo , a quo unctus esset Imperator , in aciem produxerit. Et Zonaras ubi de Theophili imperio loquitur, eum ita Leonis praedecessiris sui intersectores alloquentem inducit: Cur, inquit, Uncto Domini seseraras manus attulisis, ne

que homicidae dumtaxat , sed diparricidae exstitisti. Denique

247쪽

que Nicetas Choniates lib. I. de Alexio Comneno Isaaci Angeli fratre loquens dicit, illum de more inunctum fuisse in Regem . Porro Imperatorum Coronatio non raro in Ecclesia P

latina peragebatur, praesertim vero in oratorio S. Stephani, quod extruxerat Puleberia Augusti , & Sancti Protomartyris Reliquiis ditaverat: ibi enim coronatos Imperatores , eoruinque liberos, & Augustas, passim legimus apud Theophanem, Cedrenum , aliosque . ordinem hujus agendae anid Graecos caeremoniae fuse describunt CantacuZenus lib. I. cap. I. Hi floriae, Codinus cap. I . de Officiis Constantinopolitanae E clesiae, Goarius in Euchologium, Habertus in Pontificale Grae- rum, Martene lib. a. cap. 9. de antiquis Ecclesiae Ritibus. Atque haec summa totius rei fuit. Antequam benedictione donarentur , selebant Fidei professionem voce, & scripto coram omnibus emittere ; tum juxta vetustissimum morem in clypeos elevabantur Litur ia celebrabatur, sedente Imperatore in Solio ; ante Trisagium accedebat ad Patriaretiam stantem in ambone; is recitata benedictionis prece , sacro oleo caput eius perfundebat, cunctis ter Melamantibus, Sanctus ; deinde ejus capiti Coronam imponebat, cunctis acclamantibus , Dignus; tum Imperator ipse Coronam imponebat

conjugi, Patriarcha quasdam orationes pronunciante. Prae terea Imperator thure sacram Mensam, & Patriarcham adolebat, & vicissim thure a Patriarcha colebatur; ad Symbolum , Orationem Dominicam ,& Eucharistiae Consecrationem stabat; actamdem, deposita Corona , sumebat Christi Corpus, &Sanguinem, & hune quidem non ex cochleari, sed ex Calice more Sacerdotum. Sequebantur publicae populi circumstantis. acclamationes, ad quem non semel novus Imperator e Solio sermonem habuit; effundebantur quoque in populum numismata ; denique solemni pompa equitans, ad Palatium reduce batur . Atque hoc fere ritu res se habuit in Oriente. II. In occidente a Caroli Magni aevo, quem Leo III. Romae coronavit, Imperatores inungi consueverunt. Ludovi

cum Pium Stephanus Papa IV. Lotharium Paschalis I. resum Calvum Joannes IX. uti etiam Ludovicum Balbum, & Carolum Crassum copsecrarunt . Translato deinde a Francis ad

248쪽

226 Germanos Imperio idem mos adeo invaluit, ut non ulli dicerentur , atque haberentur veri Imperatores, qui a Romano Pontifice uncti minime essent. Sed olim triplici benedietione, triplicique corona donabantur Imperatores in Occidente. Primo enim Coronam argenteam, tamquam Reges

Alemanniae accipiebant Aquisgrani, quod & Carolus IH finino a Constitutione Aurea decrevit. Haec tamen benedictio , aliquando alibi peracta est: siquidem S. Henricus , Moguntiae ; Ferdinandus I. Ferdinandus II. Maximilianus II. Matthias, Frincoserti; Rodulphus II. Ferdinandus III. Ferdinandus IV. Ratisbonae uncti fuere. Et quod spectat ministruna hujus benedictionis, Archiepiscopus Moguntinus hoc jus sibi vindicat, quod inter Electores principem habeat locum: C Ioniensis vero Antistes sibi hoc munus adscribit, quod Aqui Ggranum spectet ad illius Dioecesim. Nuper vero, uti reserunt Dumontius, & Russuetius in Coeremoniali Imperii, convenere, ut quisque sua in Dioecesi Imperatorem inungeret; si vero is in aliena Dioecesi esset inungendus , id munus alternis vicibus praestarent . Secunda Imperatorum benedictio olim fieri consuevit Modoetiae, ubi Imperatores donabantur serrea Corona tamquam Reges Longobardorum. Sed decursii temporis Mediolanenses hoc sibi vindicarunt privilegium; unde Henricus VI. R Henricus VII. aliique in Ecclesia Mediolanensi unctionem accepere: nonnulli tamen in utraque Civitate coronati leguntur. Tertia tamdem benedictio, quae constituebat Imperatorem, peragenda erat a Romano Pontifice; quelmdmodum Carolus M. a Leone III. Henricus Q a Paschali II. Henricus VI. a Caelestino III. & Carolus U. Bononiae anno II 3 o. a Clemente VII. donati sunt aurea Corona. At aliquot abhinc Deculis non jam Imperatores Italiam adeunt, ut Mediolani primum, deinde Romae inungantur. Veteres rimius in hac coeremonia observatos exhibet Marte ne lib. 2. cap.9.

de antiquis Ecclesiae Ritibus. De secunda Imperatorum bene dictione legenda est Dissertatio clarissimi Fontanini de Cor na ferrea Longobardorum: deque tertia legendus est docti se simus Catalanus in Commentariis ad Pontificale Romanum. Hic dumtaxat ordinem hodiernum peragendae primae Corona tionis

249쪽

aa tionis in Germania , exhibebimus ex Goldasto, Rossuetio , Dum ontio , aliisque desumptum. Itaque electo Imperatore , slatisque loco ac die ad ipsum coronandum, Moguntinus Archiepistopus hujus rei conscios facit Magistratus Norimbergae , &Aqui rani , ut ad designatum Coronationis locum Imporialia ornamenta transinittant. Nam Norimbergae asservantur Corona aurea Caroli Magni, Anulus, Sceptrum, Pomui , ,

Sandalia, Ensis, Cingulum , Alba, Stola , & Paludamentum: Aqui rani vero asservantur Ensis Caroli Magni cum B.dtheo , Liber Evangeliorum , & Protomartyris Stephani Sanguis. Stata die, Hectores taclesiastici, una cum aliis Episcopis,&Praesulibus se se ad Ecclesiam conserunt; ubi Magistratus Aquis

granensis, &Norimbergensis eis tradunt Imperialia insignia. Eleetores vero laici comitantur Imperatorem a Palatio ad Ecclesiam : & Elector quidem Bavariae Pomum serens medius incedit inter Brandeburgicum Electorem a dextris serentem Sceptrum, & Electorem Palatinum a sinistris serentem Coronam . Saxoniae Elector denudatum Ensem gestans, immediate praeit Imperatorem; illique proximus est Marescallus vaginam Ensis deserens. Quod si Electores atant, eorum Legati has partes implent. Ubi ad Ecclesiam ventum est, Occurrunt Immperatori Eleetores Ecclesiastici induti Vestimento ordinis Electoralis ; Consecrator tamen , caeterique Antistites amicti Pontificalibus ornamentis. Tum dicta ad Ecclesiae fores a Co secratore oratione quadam , alii duo Electores Ecclesiastici Imperatorem medium inter se ducunt ad Altare, ubi genua submittit; coeteri Eleetores, relictis Imperialibus orname iis , in locum suum se recipiunt. Tunc Consecrator Rem Dis vinam inchoat usque ad Evangelium , quo temporis Impera

tor, deposito pallio, ascendit Altare medius inter duos Ecclesiasti eos Eleihores, & ibi genibus flexis manet, donec Li tantae, & orationes decantentur. inibus expletis , flantem Imperatorem Antistes Sacra faciens ciscitatur an Catholicam fidem, Ecclesiam, Imperium, Imperii bona , subjectorum

res, Praesertim vero pauperum servare velit, tueri , ac vi

dicare t His omnibus se se ita Dicturum respondit Imperator ἐ'uod & praestito juramento ad Evangeliorum librum confir-Ff a malo

250쪽

aa Amat. Post hare Antistes multitudinem alloquitur , an in Regem suum illum velint habere, eidemque fidem servare t Ae-

clamantibus universis, rursum Imperator procumbit in genua,&Consecrator quasdam orationes recitat. Deinde ab Episcopis Suffraganeis deteguntur partes inungendae; & Consecrator lita verborum tormula ungit Imperatoris caput, scapulas, odium , pedius , brachium dextrum, & dextram insenum . Eleetores vero Ecclesiastici abstergunt lana mundissima

partes inunctas: quod olim fuisse munus Capellanorum Regis colligitur ex antiquis Ritualibus editis a Martene. Peracta unctione, iidem Electores ducunt Imperatorem ad Sacellum quoddam, ubi Sandalia, Albam, & Stolam induit decussatam in modum Crucis, more Sacerdotum ; atque ad Altare redit. Celebrans benedicit Ensem Caroli Magni super Altari positum , quo ab Ecclesiasticis Electoribus cingitur Imperator. Qui deinde ab Antistite Sacris operante donatur Anulo, Sc piro , & Pomo: haecque duo postrema insignia lateis Electoribus deserenda traduntur. Tamdem Magistratus Norimbergenses Imperatorem induunt Paludamento Imperiali . His peractis, tres Electores Ecclesiastici una simul Coronam de Altari acceptam, ejus capiti im unt atque Imperator Germanteo idiomate legit consueti iuramenti formulam . Tum decantatur Evangelium, & Symbolum: ad offertorium vero Imperator serens Sceptrum, & Pomum, offert ad Altare numisma aureum. Quoties ad Altare accedit, Corona ab illius capite auferenda est ab Electore Palatino : quemadmodum ab aliis Electoribus laicis alia Imperialia ornamenta tolluntur. At spectat ad unum ex Ecclesiasticis Electoribus exhibere Imperatori Evangelium deosculandum , pacisque osculum , δέ thure illum colere. Absoluta Liturgia , sumptaque ab Imperatore Sacra Eucharistia, ducitur ab Ecclesiasticis Electoribus ad Solium, ibique collocatur , praecinente Antistite, qui Sa cris eit operatus, Hymnum , Te Deum I Eamus. Quo decan talo, Archiepiscopus Moguntinus nomine omnium Imper tori gratulatur; ac Celebrans exuit in Diaconico Pontificalia ornamenta , induitque Vestimentum Electorale . Interea creantur ab Imperatore Equites nonnulli , percutiendo ill ruta