R.P.D. Mercurii Vipere Beneuentani ... De disciplinarum virtutumque laudibus opusculum

101쪽

adtribuedum & si per multi phila sophorum se

in sint tamen ut reor illis de humanis rebus me. rerentur qui docethomines piet sanctei ait in no ceter vivere ineminem lederet& qui sua sunt uniocuit tribuere. Quippe de vitς ratiOe primus o monium afferedo docuit Socrates qui reliquit natus ratenae speculationem cui philosophi omnes intedebant qui di stireret eam sine alio fructu esse i ut officia vitet nostri minus adiuuare illam aute no/biscum versari ti bona omnia nobis prςbere huc secuti sunt plures qui relicta naturali com templatione huic morali tantum incumbebant dicebat

Q inquitendum ee q'id boni maliue domibesset

sedex ambiguo socratis sermone qui nihil omnino affirmabat: quaru singule diuersis finibus ma/lorum:& bonorum constitutis diuersas sentetias statuerunt prima fuit Achademia vetus cui prς

filio Plato a quo discedens Archisilaus mediam constituit lacides vero nouam Aristicus C renai ca: qua a patria sua appellauiti sicut Phocion Eliacam a sua sc Euclides Magaricam Antisten es:Cynici nomen deditasicut Zeno stoici a porticu quo docebat Clito Mancus apr ripua eius do estina Dialecticam appethuait. Aristotiles Peripa tetieam ab usu deambulandi Menedemus Eratri eam a patria Pirrones autem quasi questores Hy/

eonomia in qua Epolithica quε priuata S publi.

102쪽

ea sepe eomplectentes gubernacula tota in eusto diendatgubernanda i atq; amplificandare pub.

versatur ab exordio urbes non erant sed sub aperto coelo vagabantur nondum erant domus excogitati frondibus ac pellibus a pluuia niuergrandine tegebantur si quando vehementior vis tempestatis ingluisset in spelunca ali in antra confugietes neq; frumenti neq; vini usum nouerant & qu et sua sponte terra tulisset vescebantur Τοκinus ve/to Coeli filius ex luto primus fertur domum edifiea Te nidos imitatus hirundinum licet haebrei a suis primum omnia reperta autument post hune Eurialus & Hiperbius fratre lateritias domos co Etilibus muris erexerunt Cadmus Agenoris filius

lapidicinas primus apud Thebas condidit Cho

rebus Atheniesis urceos t& figulinam instituit cuius rotam excogitauit Anacharis urbe minibus Trason primus instituit domos vero εἰ ciuitates clauibus obserrare. Theodorus Samius boues aratro iungere. Noe vero ut diuina pagina astipulae seminare. Bustris Neptunni de Lybit filius vites in vini usum excolere.Eomolophus Atheniensis frumentum molere de conficere. Ceres apud sica. nos edocuit linum ad vestes texendas aranea eolophoniai lana vero Pallade ad usum hominu co/fecime. Hεbrei vero a suis Oia i a pdicta peracta comemorant; autorul nota reseruit multa enim ut

103쪽

censeo essent recesendat veru ad iura ipsa: leges eoru autores deueniendu duxi atq; ad magistratuu regimet iustulit vim neq; me latet i Foro neu in Τtimegisttu Mercuriui plurimi legum inuentionem initiat reserant. Sed Isiderus Moses inmgetis Hibret primus olum diuinas leges de sacris licteris explicauita Phoroneus rex primus Grici iudiciallegesi constituit sic Mercurius AEgiptiis tradidit. Solon quidem primus Atheniensibus leges ediditaLicurgus Lacede moniis iura ex Apollineo oraculo cofinxit sic Numa Pompilius Ro/manis: proide cu populus seditiosos magistratus ferre non posset. X. viros legibus scribendis crea/uiti qui leges ex libris Solonis in latinum nomen

trastatas. xii. tabule exposuere fuere autem hii Appius Claudius t Τitus Genutius Publius Sextiust Lucius Veturiusi Caius Iulius Publius Sulpitiust Publius Curiatius iTitus Romulius: Spurius Postumius i& si Poetet illap originem fabulosis diis potius quisse cosecrata mi Cereret primam leges dedi me hominibus eal ab his legiferam appella tam digna autumantes qui diuinitati fabulosi tamen ascriberetur quippe eum fruges mortalibustalimental dedisset leges quoq; date voluisset quibus aut subsistere aut saltem honeste constare noposseti ut vitam corpus Q non solum substentare mus cibo: sed legum etiam defensione tueremurt

104쪽

Atheniensibus ut pr libaui Solan q S ipse unus

septem ex sapietibus habebatur nouas deinde te ges instituit ut qui parentes suos no alerentipatri monitive dissiparent hii perpetuo obscurit igno bilest haberentur.alteram qui ocium sectareturi S inertig dediti e sient atq; desidiet t eos iure tangnocenti thmos accusari posset de primi is eorum in olympia rati in Isimia vicisset tertia promul gauit i& qui in prilio mortui pro patria cecidis sent: eorum filios publics nutriendosi erudiedos Q pricepit' ut Plutarcus S Laertius astipulatura briui principem itemulentu ψ non pecuniist durissima vero morte necandum S alias saluberri mas 1stituit leges. sic & Lycurgus Lacedemoniis leges condidit: quarum prima populum ad obsequium principum et atq; optimatum t principes atq; optimates ad iustitiam hortabatur alteri temperantiam in omnibus rebus suadebat & parsi monia auritati argeti penitus mouebati ut nihil

a quo qua emeretur interse comutarent omniat ut

Homerus Τroiani belli tempora fieri solitu scri/biit pueros inopes no in urbe fouedos sed i agros ad rei rusticet usum deducedos ut assuefacti laboribus pauptate: in Optaq; soleradap reliquu tempus efficerent r& alias pulcherrimas istituit leges quas fletio ptermittendas duxit Romanorum leguinitiu ut iam dixi pulsis Tarquiniis superiorum

105쪽

regum leges abrogatas nouas deinde promulga

tas latam manumissionis vinditium Bruti sei uuquod coniurationem patefecisset ciuitate donatu

proinde Appium Claudium ut diximus ad te.

ges ab Atheniensibus capiendast quibus Romae transsatis eis duabus super additis legem duode cim tabularum appellarunt pro roliris ante oculos omnium in foro ali curia posuere pontifices deinde maximos legum S custodes si opus esset interpretes statuerunt: hinc scientia ciuilis: hinc iura Romana: sanctissim si leges emanarnuti hinc Uulpianust Paulus labeo: sciuola: Modeltu si Celsus i Papinianus ille Beneuentanus acutissimi ingenii qui tesaurus virtatis: Asylusi disciplinarum

bonam omnium suo quo habitus extitit atq; alii viri prudentissimi iuristac legum instituta sancie runt: ius quidem pontificium a Numa Pompilio processita Mosse prius dei. op t. max. instituto. apud Etruscos Tagetem illum qui ex terra natu autumant & si multi qui humana diuinat con fundunt non in sapientum dicant inuentione nequa Q leges esse reponendas a principibus: pontificibusue non ratione sed solo imperio constitutas cofectast facile ad nutum regum: ac principum permutari posset certe cum lex nisi ratione hone/sta tei iustitia ipossibilitate suffulti leges haud nuncupandet essenticum ex Deo per ora principum

106쪽

promulgentim hine illi viri sapientissimi Pytha/goras a quo Methapotini leges accepere se Edoxus: Prothagoras et Aristoteles qui suis stragytis es: promulgauit. alius Cui des alius Thuriis codidit. sic authore Plutarco illi septem Grecorsi sapientes legum latores ri autoreri fuissetnam oes leges in squitater inmoderationet prudentia conostituis sunt.deniq; in philosophiatin profundissuma sapientia omnes ad genus humanum t re/gendum: gubernandum: defendendum excogitatq: omnes ad vitam bene beate agendam ad inouente. hinc Cicero nulla inquit est lex quae aliqua rem iniquam ficti velit omnia supplicia quia Iegibus proficiscuntur culpi aut malitig vendican/dae causa constitutae sunt ulla res ne legibust neq; scriptura ulla deniq; neq; sermone quotidia notati imperiis domesticis possunt administra/ri si unusquisqs velit verba expectaret& non v

luntatem eiust qui ea verba habuerit accedere et Malibi idem Cieero hanc igitur inquit video sapietissimorum fuisse sententiam legem neqi homi num ingeniis excogitata nec scitum aliquid esse populop sed sternu qd quod uniuersum munduregeret imperandit Phibendiq; sapietia ita prin ei pem lege ilIam:& vltima mente esse dicebant otrationet aut cogentis: aut vetatis deii exqua illa lex quam 2 dii humano generi dederut recte est lau

107쪽

dataeonstat profecto ad salutem ciuium t eluita/tum incolumitatem vitamq; hominum: re quietam t& beatam inuentas esse leges. si quidem possent principes leges peruertere sed suum una cum legibus imperium peruerteretur. Q obrem quq nullam imperium mulla res pub.sine legibus esse potest diuturna arma enim imperia parant leges parta conseruantisicut sine armis regna acquiri non

possunt ita nequeunt sine legibus custoatri. hine eruditissimus prisul Prutinus quς porro inquies vita iocunda: qui honesti iacinstituis rationes si ne legibus utilissimum est ad merces transportandas aequora et mariat nauigare id leges prεstantiquε pyratas undiq; suppliciis per sequuturiopti

mum est & nece Tarium pro laetiones: comeatust itinerat conficere. id leges eificiuntiquε latrones

arcentr& grassatores N in si diarum pericula lon/ge: late 3 repellunt iucundissimum est libera in ciuitate versari leges summam obtinent libertatemnen enim sublata libertate leges neq; rursus sub Iatis legibus potest esse libertas nullis vim inullis iniuriam a nullis impetum fieri patiuntur unum quem si in suo gradu: sual dignitate tuetur. sunt enim leges muri & fundamenta ciuitatum in quihus bonos si tutissime detinenti malos arcent icthis appropinquare non sinunt: in his salus bono

sum:in his consilia ciuitatis: in his pacis presidiu

108쪽

eontinetur inihil boni at* honesti esse posset si iura contempnerenturi S ligesi hinc Cicero quod

dico inquit legem a me dici nihil aliud dici vo/Io imperium: sine quo nec domus vllainec ciuitas nec gensi nec hominum uniuersum genus stare: nec rerum natura omnisi nec ipse mundus po/idem alibiail obrem inquiens leges seruari oportet s S ad eam causam scripta omnia intero pretari conuenit hoc est quoniam res pub. serui mus: dc rei pub. comodo al*:vPlitate interpreteo murnam ut ex medicina nihil oportet putare pficisci nisi quod ad corporis vlibratem spectati quoniam eius causa est institutat siςsi legibus ni/hil conuenit arbitrari nisi quod rei pub. conduocat proficisci quoniam eius cauis sunt compera tς leges inquiens curi esse nobis debent non proapteri licteras et quq tenues sunt:& obscuret notε vo/luntatis: sed propter earum rerum i quibus descri/ptum est utilitatςm: Seorum qscripserunt sapietia in idc intelligentia profecto inci sic res se habet ut quonia vitios emedatrice lege esse oportet rco mendatricem qi virtutum ab ea doctrina vivendiducatur quia ipsi sint quib' costamus incedimus dormimus quod deniq; secure vitam agimus: id totum est iuristac legum defensioni tribuendum qui nisi flagramissimas hominum libidinestat auaritiam cohiberent: non mulieres pudicas non

109쪽

agros: non domos ino vitani tutam haberemust virgines e parentum ampleXibus eriperentur: perviasi per vicosiper plateas homines vapularenti diriperentur sevissime trucidarentura Sicariorum rfurum: latra nur patricidaru pene essent omnia: bonis viris haud ullus esset locus i ciuitatei haud turpissimis sim per efficerentur iniuriis i leges in qua

sunta quae mortales a tantis periculist tantat atrocitater ignominiat tuentur εἰ quae eos in summa tranquillitate iociol custodi ut fortunas unicui suas: honorem: dignitatem: vitam tanimum cis coseruant i leges inquam ut Cicero astipulatur sed intelligi sie oportet inquit:& hse. alia iussa ac vetitam populorum vim habere ad recte facta vocanditia a peccatis auocandi quae vis no modo sevior est si metus populorum & ciuitatum seiuaequalis illius coelum tali terram tuentis:& regentis Dei. idem rursus nec quia inquiens nusquam erat scriptum ut contra omnium hostium copias

in ponte unus assisteretia tergoqi pontem inter scindi iuberetiad circo minus Coelitem rem gessisse tanti fortitudinis legetati imperio putabi/mus nee fi regnante Tarquinio nulla erat Ronas scripta lex de stupris idcirco contra illam te legem sempiternam Sextus Tarquinius vim Lu eretis Triplicintini filis attulit erat in quam ratio perfecta: ac rerum natura ad rscte faciendum im

110쪽

pellensi& a delicto auoeans qui non tum demia

incepit lex esse cum scripta est sed tunc cum orta est otia est aut simul cum mente diuina qua obrelex vera rati princeps ad acta ad iubedum:& ad vetandu ratio est summi Dei quid inqua preterea censemus es e philosophiam nisi virtutem ad vi. tia diligenti ratione discutere id precipue Iegu est opus que virtutem non querunt solum sed exor.

nant muneribus inon solum obiurgant vitia sed

ulciscune suppliciis iat si qua est alia philosophia

illa hortatur ad virtutem iura impellunt illa vitia monet esse fugienda ista detestantur & fugiunt.o igitur viis custodes leges ti verissimam philoso phia mi illa honores et diuitiast autoritatem l glo riam accumulant sola in qua sunt quibus rei pub. comittuntur gubernacula. solqapud reges princi/pest ae pontifices in altissimo rerum dignitatu fastigio collocantur: his ossicia parantur de magi itratus soli lanil dii flagitiai erroresin corripientes rebus consulunt humanis ad vitam dirigunti hortant ad virtutes ad iustitiam impellunt εἰ cogui. est enim ut apud Ciceronem ait Crassus domus

iure cosulti totius oraculum ciuitatis ab illo tanqab oraculo responsa: vitet consilio postulantur illi aurea munera ta nil diuino vati offeruns quas

ob res iure consulti de sacerdotes de pontifices appellati oc humanarum diuinarui rerum intςrpreo r O