Institutiones historiae ecclesiasticae novi foederis ad usum scholarum seraphici ordinis auctore R.P. Claro Vascotti

21쪽

quae non singuli tantum homines, sed integrae nationes, suas liuolibot aevo cogitationes moresque composuerunt. Neque hic praetereundum, operas quas historiae eccloΝiasticas cons eramus, uti omnia studia nostra, ad sinem sublimiorem resi-gionis ei moralitatis in primis comparandos, in omni eventu sive prospero, Sive adverso, totaque eventuum serie cIarissima divinae providentiae documenta observanda, seduloque attendendum esse saluberrimis dispositionibus divinitus lactis ad mentes hominum illuminandas, errores praecavendos, vel ex lireandos, morum corruptelam cohibendam et novos in dies Religioni triumphos parandos.

10. Ordo temporum et rerum observandus.

Ordo alius est temporis, alius rei gestae. Totum tempus, quod a Christo nato ad nos elapsum est, juxta usitatiorem methodum, in quinque periodos distribuimus. Prima harum a Christo nato ad Constantinum Magnum, seu ab anno aera' vulgaris primo usque ad annum tercentesimum sextum fl-306ὶ producitur. Secunda tempus a Costantino M. ad Carolum M. spu ab anno 306-800 complectitur. Tertia a Carolo M. ad Gregorium VII, seu ab anno 800-1073 procurrit. Quarta a Gregorio VII. usque ad Lutherum , seu ab anno 1073-1520 pertingit. Quinta deni clue a Luthero ad nostra usque tempora, seu ab anno 152,1844 se exporrigit. Quoad rem gestam attinet, ex ingenii multitudine, magnis et memorabilibus sol eciis,

lacta singula ad suum genus, certamVe classem curale reserimus, dicturi: l. De landatione et propagatione Ecclesiae et Beligionis Christianae; 2. De satis adversis, seu de perSecutionibus Ecclosiae et Religionis Christianae; 3. De gubernatione et hierarchia ecclesiastica; 4. De scriptoribus occi sta stitis; 5. De doctrina Catholicorum; 6. Dc haeresibus et schismatibus; T. De ritibus et moribus Christianorum, nec non do

disciplina Ecclesiae. Haec temporis et rerum partitio usibus saltem scholae accomodatior esse videtur. 11. Seriptores historiae eeelesiastieae primis tribus saeculis. Inter Scriptoros rerum christianarum, principem sibi lo-

eum vindieant Apostoli et discipuli Iesu Christi, auctoros librorum divinorum Novi Foederis, qui vitam divini Magistri,

ros ab Apostolis gestas maxime PPiro et Paulo , ot statum Ecclesiae Apostolicae ad vivum delinearunt. Post hos p r nn-no prope tercentos vestigia dumtaxat quaedam, et fragmen ahistoriae reclesiasticae oeeurrunt in epistolis Patrum Apostolicorum , et in apologiis virorum pietato et eruditione colu Disiligod by Corale

22쪽

borrimorum. Saeculo secundo Hegesippus quinque libros historiae a passione Domini ad Suam usque aetatem graeco sermone composuit; ast praeter fragmenta quaedam ab Eusebio nobis reservata, perierunt. Accedunt Iudaeorum scripta , uti

Philonis, Iosephi Flavii, et gentilium, v. g. , Plinii secundi,

Taciti, Suetonii, quae bistoriae sacrao multum adserunt lucis, atque Christianorum narrationes quandoque confirmant. S. 12. Seripsores graeci a saeculo IV. ad VII. usque. Dimidio foro saeculi quarti Eusebius Caesareae in Palestina Episcopus , ob singularem cum Pamphilo marure amicitiam cognomen Pamphili sortitus, historiam christianam ab Ecelesiae incunabulis ad Constantini Magni monarchiam, b. e. ad annum 324. libris decem complexus est, historiae ecclesiasticae Pater merito appellatus. Distoriae huic voluti supplementa addidit quatuor libros de vita Constantini M. Eidem porro debentur Chronicon, et liber do Mari Iribus Palaestinae. Medio saeculo V. Socrates Constantinopolitanus Scholastiaeus dictus , historiam Eusebii ab initio rogi minis Constantini M. usque ad Τheodosii junioris consulatum, seu ab auito

306-439 septem libris deduxit.

Eodem sero temporo Ilermias Sozomenus, causidicus, novem libros historiao ecclesiasticas ab anno 32,439 conseripsit. Hos sequutus est Theodoretus. Crri in Syria Episcopus, qui libros quinque Η. Ε. ab exordio haeresis Arianae usque ad Theodori Mopsuestent mortem, seu ab anno 322-427. vulgavit, et omissa a Socrate et Sozomeno supplevit. Circa idem tempus soruit Gelasius Creticenus, qui scripsit historiam de actis Nicaenae Synodi, tribus libris comprehensam. Saeculo V. Philistorgires, natione Cappadox, secta Eunomianus, historiam ab origine haeresis artanae usque ad a num 425 duodecim libris contexuit. ac epitomen tantum ejus operis a Photio consecta ad nos pervenit. Saeculo VI. Theodorus Ecclesiae Costantinopolitanae Lector historiam Socratis continuavit, eamque ad principatum Iustini Senioris, seu annum 518. deduxit. Ex duobus libris, quos conscripsit, solummodo fragmenta a Nicephoro Calixto saec. XIV.

collecta supersunt.

Circa finem ejusdem saeculi Evagrius scholasticus Antio-ehenus sex libros H. E. composuit, singulari industria, fidelitate et suli elegantia, quibus sata Ecclosiae narravit ab au-

23쪽

13. Seriptores H. E. Latini ejusdem aetatis. Rufinus Toranus, seu Turianus, praesbIter Aquileiensis, sub finem saeculi IV. historiam Eusebii Caesareaensis, in novem libros contractam, latinitate donavit haud fideliter, eandemque a Concilio Nicaeno ad mortem usque Theodosii M. duobus libris continuavit. Saeculo V. ineunte Sulpitius Severus, natione Gallus, historiam ecclesiasticam ab orhe condito ad annum Christi 400. duobus libris ditione elegantissima, adornavit. Eodem saeculo Paulus Orosius, Presbyter Tarraconensis, hortatu S. Augustini septem libros historiarum adversus Paganos composuit, incipiens a diluvio universali usquo ad sua

tempora.

Saeculo VI. Magnus Aurelius Cassiodorus Senator , Socratis, Soromeni et Theodoreti historias , ab amico Epiphanioseholastico latine redditas , in compendium redegit , sub nomine historiae tripartitae. Perlingit usque ad annum 510.

Ad eandem sere aetatem refertur S. Gregorius Turonensis, qui decem libris res praecipue Francorum ecclesiasticas, Oxegit, commemoratis antea gestis ab orbe condito usque ad Francorum imperium, sive ad annum 592. Est oppido eorum, quae propius ipse eognoscere potuit, testis fidissimus, et rerum praeteritarum non satis rigidus et exactus criticus. S. 14. Seriptores H. E. medii aevi Graeci. A Saeculo VII. ad XV. usque scriptores Bigantini hist riae ecclesiasticae orientali multum lucis alladerunt. Singuli in vastissimo corpore Historiae Birantinae sunt collecti. Ex illis praeter Cedrenum, Ioannem Zonarem, aliosque, Nicephorus Calixtus huc spectat, monachus graecus et schismaticus, ineunte saec. XIV. vivens, qui historiam ccclesiasticam ex Ε sebii, Socratis, Soromeni, Τheodoreti, Evagrii aliorumque m numentis composuit libris 23. comprehensam, in quibus res a Christo nato ad obitum Leonis sapientis, sive ad annum 911. enarravit. Ad nos tantum libri 18 priores pervenere usque ad eaedem imperatoris Phocae, seu usque ad annum 610. perducti. Criterio non excellit. S. 15. Seriptores ejusdem aevi Latini. Saeculo VIII. Paulus Diaconus, alias Vernesridus, Ecclesiae Aquileiensis servitio addictus, Desiderii ultimi Longobardorum regis Cancellarius, et hoc capto, monachus Cassinen-Diuiliam by Cooste

24쪽

sis, scripsit sex libros de gestis Longobardorum, et libros 24.

historiae miscellanae.

Eodem saeculo fluoruit Venerabilis Beda, Anglus Benedictinus, qui chronicon edidit ab orbe condito ad annum 724, et historiam gentis Anglorum 5. libris comprehensam, in qua

etiam res ad universam Ecclesiam pertinentes adumbrantur.

Saeculo IX. Haymo, Episcoeus Halberstadiensis, de rerum ebristianarum memoria libros 10. scripsit, in quibus epitome Η. B., ex Rufino contracta exhibetur a Christo nato usque ad tempora Theodosii M. Expectutionem et genium sui aevi longo supera Vit. Eodem saeculo Anastasius, presbyter et bibliothecarius Ecclesiae Romanae , chronographiam tripartitam ex Nicephori Costantinopolitani Patriarchao, Georgii Sincelli, et Theophanis ehronicis conssavit,vitam RR. Pontificum scripsit , et acta Concilii Generalis octavi o graeco in latinum transtulit. Silentio praeterimus Adonem Viennensem, Riculphum Lehoviensem Ε- piscopum, Reginonem Prumiensem, Marianum Scotum, Lambertum, Othonem Frisingensem, Conradum Urspergensem etc. Saeculo XV. Laurentius Valla, Patricius Romanus et Canonicus , de literaturae classicae in Italia resuscitatione eximie meritus, historiam ecclesiasticam liberrimo calamo con- Seripsit, ac propterea atro stigmate fuit notatus.

S. 16. Seriptores R. E. arei recentioris. Saeculo XVI. Protestantes catholicis necessitatem imposnere , historiam ecclesiasticam adcuratius excolendi. Sparta conscribendae historiae adversus centurias Magdeburgenses,

quae duce Mathia Flaccio Istriano compositae in lucem prodierant, a S. Pio V. delata suit Onuphrio Panuinio Augustiniano; ast hic, redactis vix in ordinem fastis consularibus, satis concessit. Post hunc, hortanto S. Philippo Nerio, Caesar Baronius, gente Neapolitanus, Congregationis Oratorii Presbyter , Vaticanae Bibliothecae praefectus et Cardinalis, vastum opus Annalium Eeelesiasticorum incredibili labore consecit, et usque ad annum 1198. perduxit 12 tomis in solio. Baronii annales continuarunt, Odoricus Barnaidus Congregationis Oratorii presbyter ad annum 1534; Abrahamus Berovius Dominicanus Polonus Cardinalis ab an. 1198-1572 ; et Henricus Spondanus Episcopus Apamiensis ab an. 119,1640. Antonius

vero Pagius Ord. Min. Conventualium criticam historic cr nologicam in annales Baronii adornavit. Post Caesarem Baronium in historia ecclesiastica exc

lenda excelluere ex Gallis: Antonius Godeau, Ludovicus Elias

25쪽

xander Dominicanus, Sobastianus Nanus Tillemontius scriptor Porius Regii, Claudius Fleury, Franciscus Timoleon de Choisi, Bonaventura naeine dansenista, Abbas Beraui Bercastet, Abbas Ducreaux, Henrion, Rohrbacher etc.; ex Italis: Carolus Sigonius, Iliacynthus Graveson, Augustinus Orsi Dominicanus, Ioannes Laurentius Berti Eremita Augustinianus , Gasparus Saecarelli Congregationis Oratorii Presbrier, Iosephus Zala , Del Signore, Tirgani etc.; ex Germanis: Iosephus Pohi Iesuita, Chrysostomus Pisogner, F. L. Comes de Stolberg historicus excellens, quem Fridericus de Kera continuat, Marcellinus Molhenbuhr Franciscanus, Theodorus Κatervamp , Iosephus Ignatius Bitter , Ioannos Nep. Hortig, Iacobus Rutiensiou, Antonius Κloin , I. I. I. Doeli inger , I. Alrog, Ν. I. Chester, etc. Diuili eo by Corale

26쪽

PERIODUS PRIMA

INSΤITUTIONUM HISTORIAE ECCLESIA SI ICTNOVI FOEDERIS

A NATIVI ΤΛ TE CHRISTI USQUE AD CONSTANTINUM M.

H. L.

AB A. c. l. AD 306. CAP. I. DE FUNDATIONE ET PROPAGATIONE ECCLESIAE CHRISTIANAE.

S. I. Status civilis populorum genviilium. Primas Beligionis Christianae origines in ea profecto incidunt tempora , quae et illius alumento praeclarissimo maximopere indigebant, et ad eam cognoscendam, explorandam, ac recipiendam per quam idonea erant. Sub tempus Jesu Christi natale maxima orbis tune noti pars imperio romano parebat. Sceptro enim Romanorum suberant in Europa: Italia, Gallia, Hispania, Britannia, Germania usque ad Rhenum, Illyricum, Dacia, Pannonia et Graecia; in Africa: Aegyptus, L3bia, Africa propria, Numidia et Mauri lania; in Asia: Asia minor, Armenia, Syria, Iudea et Mesopotamia. Has diversas nationes Octavianus Augustus Caesar suprema instructus PO- testate moderabatur; et haec unius in tot regiones exporrecta dominatio , propagationi Beligionis Christianae ingens adserebat praesidium iij. S. 2. Sistus religiosus gentilium. Quamquam originaria hominum primitivorum Religio in, dubie Monotheismus luerit, attamen successive a corruptela mo Taeiu in Annal. l. 2. Diuit by Corale

27쪽

rali in dios ingravescente foedissimus pullulabat Polycleismus, qui purior perstitit in Oriente, v. g. in China, India ei Persia, in Aeopto vero, Graecia et Bomae in purum Realismum, animantium cultum, atque hominum apotheosim degeneravit, imo ad instar Prothei pro diversi late gentium in varias sese facies transformavit. Ita tot oriebantur religiones, quot erant populi; et in omni religione, seu potius superstitione το divinum ad res creatas protervo deprimebatur, illisque subo dinabatur. Id ea Numinis revelatione divina subnixa, ad vires naturae et phaenomena, in hominem imbecillum benefico vel atrociter influentia, et ad omnia, quae vel in historia , vel in mentibus, animisque hominum illustria apparebant, perquam sinistre ac impie transserebatur. Qui supra vulgus sapiebant, non quidem erant Numinis notione destituti; ast huic turbam

adjungebant inferiorum Deorum, quorum tutelae traditae essent orbis terrarum provinciae. Dii atque Deae potestate inter se omnino disserebant. Principes nationum Dii erant heroes, reges, urbium conditores, aliique homines et foeminae, rebus praeclare gestis, beneficiis et iuventis, saepe etiam vitiis celebres. His passim addebant praestantiores naturae partes, solem, lunam, sidera; alii etiam multo deteriores, montes,suvios, arbores, maria, ventos, ita plane, ut etiam vitia et morbos consecraverint. Pleraeque gentes, si Germanos, Gallos et Britannos excipiamus numinibus suis templa, sana, da-lubra consecrabant. Cultus variis caeremoniis, precibus, victimis , sacrificiis et festis diebus continebatur. Hostiae apud mansuetiores gentes ex animantibus, apud esseratas ex ipsis quoquo hominibus deligebantur. Festi dies immani libidine ac seelerum licentia contaminabantur , quae in ipsius quoque templorum septis impudenter exercebantur. Toti Deorum cuilui praesecti erant Pontifices, Sacerdotes, nam lues, eximiis

privilegiis, juribus ac fructibus praedili. sa

In cultu Deorum inanium prae caetoris insaniebant Aegyptii, utpote qui praeter Apim sub simulacro Bovis, et An sin sub simulacro canis, Isidem quoque , Osiridem, solem , lunam, stellas, Nilum, coepus et alia colebant, de quibus I venalis cecinit: selices gentes, quibus haec nascuntur in hortis

Veterum Persarum religio, in explicanda mali origine tota intenta, atque prae dominante jam ubivis Sabaeismo sastrolatria , reformata fuit per Zoroastrem, qui duos statuit rerum sontes, principem lucis Oroniusdem, et principem tenebrarum

28쪽

Arimanium, eosque Muhrae supremo Deo Subiecit, et religionis placita libro Zenonesta consignavit. a Graecorum religio ab Λeoptiis, et Phoeniciis erat desumpta, et a Poetis locupletata. Colebant duodecim Deos majores, et his tanquam famulos addiderunt minores, uti: heroes, legislatores, ac genios, quos daemones Focabant, et quibus mundi regimen commissum esse credebant. Populus iste cetera cultus eo interdiu progrediebatur, ut montes, arbores, sumina et divino cultu et divinis nominibus honoraret ibin . Graecorum sabulis Romani non solum propria commenta addiderunt, sed Aegyptiorum quoque Deos nonnullos iure civitatis donarunt. Habebant Deos indigenos, alienigenos, coe- lites , terrestres, insernos, marinos, fluviales, sontanos, certos atque incertos. Numerus duorum domesticorum, quos publica colebat religio et cultus, certa lego erat circumscriptus, neque licebat homini privato publicam religionem diis peregrinis amplificare sc).

Ex doctrina gentilium theoretica argumentum ducere licet ad practicam. Polrthoismus natura sua ad veram pietatem, ac virtutem hominem excitare et manuducere nequit. Cum enim numen divinum quodommodo in plures Deos dissecet, sponto sequitur, hos solummodo esse entia limitata, hominique similia. Cum hi Dii nil , nisi metum homini inspirent amoris filialis loco, totus illorum culius o solo propriae utilitatis studio proficiscitur. - Apud Graecos nullam sere stagitium fuit, quod exemplo unius alteriusve numinis excusari non potuisset, ipsique illorum philosophi mythologiam ceu s nestae morum corruptelae scaturiginem palam agnoverunt. Quid sibi non licero existimant homines, qui Diis suis scelera aiungunt 3 - Mirum eapropter osse nequit, vilam PolJtheorum tam publicam, quam privatam, multiplici labo insectam, nefandos puerorum amores, Iudos gladiatorios crudelitatis plenissimos, divortiorum licentiam, prolium expositionem, ebrietatem in bachanalibus, libidinem, jus vitae necisque in servos, atque lupanaria publica per quam vulgaria fuisse. - Paluit jam abunde ad tenebras adeo spissas dispellendas, nova prorsus ac longo clariori luce coelesti opus suisse, cujus videlicet ortus jam pridem Judaeis praefiguratus fuerat, nec a conatu hominum sinceram pendere Veritatem et sanctitatem , fel a Solo Deo, vere sapientiae ac felicitatis largitore sd .

29쪽

S. 3. Status eirilis Iudaeorum. Judaei transactis in captivitate babrionica 70 annis, pe miliente Crro monarchiae Persicae landatore a. 536. ante Christum , in patriam redierunt, novum ibi flatum civilem condiderunt, in civilibus a Persis haud independentes. Post excidium monarchiae Persicae, etsi Λlexandro M. fasces sui mitterent , bellorumque procellis involverentur , sorte tamen fruebantur utcunque tolerabili, in primis sub Ptolomaeo, Λe- Dpti rege, qui a. 320. ante Christum Palaestinam occupaverat. Anno 160 Anthiocus IV. Epiphanes non solum Judaeos sub iugum misit , verum etiam nullis peperat mediis , queis ad turpem religionis desertionem eosdem compelleret. Durantehac immani, ac cruenta persecutione, Iudaei adeo parum animos despenderunt, quin potius horoes quidam ex familia sacerdotali Hasmonaeorum, Machabaei alias dicti, duce Mathathia, res suorum collapsas armorum vi erigerent, nec politicam tantum, sed et religionem instaurarent, tandemque principatum cum summo sacerdotio conjungerunt. Sub Aristobu-

Io I. Hircani I. filio Principatus porro in regiam dignitatem Oxcrevit. Hanc felicitatem turbarunt mutua Hircani II. et Ari-'stobuli II. de Principatu certamina, ad quae dirimenda evocatus Pompeius, summus exercituum romanorum dux, a. 63'anio Christum Hierosolo mas expugnavit in Hircani favorem , captisque urbibus in Coelestria sitis, Iudaeos in Romanorum ditionem redactos reddidit tribularios, atque ita impletum est

vaticinium Iacobi sa).κ Non auseretur sceptrum etc. x FruStra filii Aristobuli priorem rerum statum restituere conantur, praepotentia Romanorum vincula servitutis adstringente, cum subdolus amicus, nomine Antipater, Idumaeae dux , qua Procurator romanus in Hircani familiam se in truderet ad eam praecipitandam. Haec inter molimina Herodes Magnus, Antipatris filius, Λntonii et Octavii favore, Iudaeorum rex a Senatu Romano est proclamatus, ita tamen, ut esset sub tutelast alto Romanorum dominio. Is in superstitem Hasmonaeorum familiam, in proprias insuper uxores et proles atrociter desaeviit, Ecclesiam judaicam in servitutem redegit, majus Iudaeorum Synedrium oppressit, patrios ritus cum profanis miscuit, institutis ludis et certaminibus athleticis. Post mortem Herodis, regnum inter ires illius filios divisum est. A chelao natu maximo, qua Ethnarchae dimidia, et quod excedit, regni pars cessit, puta: Iudaea, Idumaea, Samaria; Phi

lippo qua Tetrarchae, pars Galilaeae et Τrachonitis; Herodi

30쪽

denique Antipae altera pars Galilaeae , Peraea et Ituraea , idemque Tetrarchae titulus obvenit. - Archelaus ob crudelitatem depositus nono Principatus sui anno, Viennam Gallorum in exilium pulsus est; et ditio illius in provinciam romanam redacta, ita quidem , ut Idumaea et Samaria Μriao adjungeretur, Iudaea vero proprium sortiretur Procuratorem, qui a Srriae Praeside penderet. Procuratores romani non minus, quam Publicani nullis parcebant mediis , ut Iudaeorum impensis ipsimet ditescerent. - Anno 41 post Nat. Chr. Claudius imperator Herodem Agrippam, Herodis M. Nepotem , universo donavit regno 'paterno; ast post eius mortem Iudaei iterum Romanorum principatui fasces submittere coacti

S. 4. Status religiosus Iudaeorum. Originaria Israelitarum Beligio e revelatione divina hausia, et ope traditionis ad posteros propagata, tota Monotheismo superstructa, et puritate, simplicitate, ac perspicuitate praestantissima fuit. Moses ab ipso Deo amatus, Israolitas ex parte superstitionis AegJptiacae luto immersos, doctrina et miraculis ad agnitionem veri Dei reduxit, legem divinam in monte Sinai inter sulgura et tonitrua coelitus traditam illis patefecit, stabilem Beligionis sormam adumbravit, caerimo.niarum adparatum, dierum sestorum solemnia, Sacerdotum munia, sacrificiorum ritus et tempora certa lege circumscripsit. - Verum dolendum eat, expirante Prophetarum aevo, in scholis eruditorum spirituales Religionis ideas sensim in desuetudinem abiisse , plurimos doctores externae tantum legis custodiam, cultusque Levitici observantiam ursisse. - Omnes praestolabantur Messiam ceu potontem Herosim, qui eos se vili Romanorum jugo erepturus, regnumque terrostro condi turus esset, omni bonorum cumulo resertum. Caeci plerumque caecorum ductores erant. Ipsi Iudaeorum doctiores, qui exquisitam rerum divinarum scientiam sibi arrogabant, in plures sectas erant divisi: Pharisaeorum, Sadducaeorum, Essenorum, Samaritanorum, Herodianorum, Remerobaptistarum, Galilaεο-rum. Cum tanta fuisset inter Iudaeos idearum religiosarum varietas, et depravatio, tamque inimica sectarum pugna lacile

perspici potuit, proximae jam imminere plenas illarum dissolutionis tempus ibin

αὶ Ioseph. Flav. antiq. lib. 12. e. 8. Taeit. hist. l. 5. e. 8. Ioseph. Flav. de hello Jud. l. s. e. 8.