장음표시 사용
241쪽
plus rei .p. mors huius,quam vita,allatura esse uideatur. Vt cum de illius periculo capitis agitur, qui tr in ciuitate princeps , erfortunis, opibusq; aflbinium,ati amicorum potens multos in idem discrimen aut honoris, aut bonorum,aut etiam,ut aliquando postedii accidere,salutis trabat, tum,siquis defensorem causae huic se, praebeat, aut sit paulo mitior,cui si acerbus sat, seditionem conscitet, , malum ingens urbi conglet, is uideatur nullam ex haeeontentione reprehensonem incurrere: qui impio scelus tum rei. p.causa condonet . Quanquam in re te instituta ciuitate perraro id contingit; ac, ne eueniat, O seuera animaduersione in reos, O extinctione gratiae prudentibus gubernatoribus multo ante prouidentum. Secus non modo non defendenius uidetur, sed ops pugnandus etiam, se a communione ciuitatis aut exilio, aut morte depellenius. Reliquis autem,quorum leuiora sunt peccata, potes citra impietatis famam succurri, aut aliquod o sticium praesinari, modo ne ex opera,ffcio 'ue sequatur alterius iactura gras
uis. Atqui dicet aliquis fortasse, etiamsi tu la sit
defensio n hominem, quicum inimicitias, aut firmitatem gerat quis iam, qui iniuria forte haud mediocri a fecerit, ut non inueshatur, it 'ue aliquanto lenior,certe nolet is tueri nec causam asget, si periculum capitis inimicus adeat , si pro fortunis , spro fama sit ei dimicanium. minus autem dolebit, sunt enim mulsi, qui cupiat alios potius uas ipsorum ulci ci iniurias; multo plures, qui hoc a se i is petunt cum inimicum uiderit se tacente , inquiescente concidere,ac ire pessum iam si existimabit, qui nihil coritet, nec quid praescribat uirtus, quit religio praecipiat, nec item quid toti ciuitati sit utile, nuda humanitatis lege teneri ad
242쪽
DE BENEFICEN. LIB.HI. xi collationem in eum benescii, a pia iniuriam, aut iami aliquiὸ acceperit. Non 'Ierunt, qui uel exemplis quotidianae vitae, quae utinam ne tum multa essent, uel philosophis quibusdam auctori bus hanc ipsorum opinionem foueant, em alant, veritatem non magis inani palam ostentatione ingenis obscurantibus, quam iistos, qui docentium auctoritatem sequuntur, inquinantibus turpis exemplo uit Si enim, inquiunt, ei debetur gratia, qui benescium Mdat,cur paenam non luat,quifert iniuriamo amorem meretur, nqui alicui bene ese cupit,cur non olum,qui malet deniq; cur non nὸeceat par pari referre At natura nihil exigit ab homine, nisi, is
quoi honestum eji, em lautinum otes ne laudari, qui alterum laedat, ad quem iuuantum si natus At prior laceJuit. Quas
non agat is turpiter ; qui ei obc se cogitet,qui nunquam damnum dederit ; turpius uero prope, qui turpem mali auctorem malit imistari,quam aut ipse uideri bonus, aut alterum, ut inquit iiuus Paulus,exemplo laudabili patientiae,constantiae ue, ac probitatis auocando a peccato ad amorem iusiuae, pietatisq, trahere, sitq; inflammare. Potesne laudabile otium uideri,quod si mali alis
cuius,iamnive interdum maximi lausa non uni tantum,aut pauscis ei, si hoc inter se principes fagrarint, quale nunc uidemus,
uniueryo terrarum orbis Natura,cuius unica est in conseruatione et erum cura, hoc abhorret humanitas re cit , ratio damnat . At
qui, dicet aliquis, legis animaduerso in iniuriam uJmonet nones e turpe hanc ipsam uindicare quae forta se ueram huiusce causam minus intuenti uideri po ibi unicuique in eo ferre auxistium,ad quod propriae non suppetant uires. Cur enim non lisceat homini priuato i post, ei malo, quod illatumst ab altero,
243쪽
ea ration meieri, qua huic ipsi a communi gentium coiis
G se impotenti quaeri medicina solet liccirco non decet, quia iuturpes ac propterea E lege tu la panae irrogatione Thiolatum: quae 9 eum, qui psussit, minur, quid sit riuum , propter odium considerantem , ac uidentem dempta ulciscendi facultate malo exemplo intulum es se non fuit, qui tulerit, calligando uitis tur arguere improbandi, ac turpissam. Secus non uidebitur es iusta sex, quae, quoi honestumst, auctorem plectendo ollat. Sed,
si auctoritas alicuius eruditi, ac sapientis uiri quaeratur ad ueris . talem aut declaraniam,aut consimandam,nullus a ferri poterit Arisotele uel perlicacior uel multarum, uariarurnq, rerum
peritior. Is igitur in his libris,qui sunt de arte dicendi ,scriptum reliquit,satius 69eimuriam pati pam facere: digna uox homine, dotis, O graui, quι, quod turpe es,is uituperandum in insferenda iniuria, facientis tantum esse latueret, patientem ab omni nota infamiae liberaret: ut uidebcet a ui alterum deterres ret, in qua inesset turpitudo; riterum non tam ut molliret ea uas cantem, quae lolius ad iram posset impediere, quam ut a libidine ulciscendi metu maioris mali, quod unum ei l turpitudo, infam mulum reuocaret. At uinii sublatio nullam liberalitatem,aut benescentiam infert,hoc est at actum abs te putes, si quod ut faciendum est,iniuriam non persequaris; nedum ad beneficium in eum, a quo illum acceperis, teneri te arbitrere. Retondetur, ηunquam honeso illud auferri, quod est honestius,ac laudabilius, si utriusque tantam finitatem, coηiunctionem , uideri, ut alterram ab altero diuelli non possit quo seiungas,iam non bones Ilum erit,quod laudem maiorem Ouferti iuriet enim, quae benes
244쪽
scio stoliat, remissio potius culpanda es, quam lautinia: nec satis ignouisse is uidetur, cui ea lit ad promerendum impedimensio. Aut sit alicuius tamen permittatur vindicatio, ut hi uidentur facere, qui laesam exigi imationem ui armorum hone te quosam tueri posse censent,certe propterea uitetur esse concedenda, quod grauius malum leuiore propulsatur. Ita , iniuriae perpeso consiuncta cum honestate ut interdum aliqua detur, quam honeste pati priuatus quiuis non post beneficentiam Aristoteli non tollit:secus pugnabit cum honesto,quoiferi nullo pacto potest: necessarioque illud sequitur, eum, qui aliqua in re alterum ossentes rit, non modo non habendum esse pro inimico, sed amandum etiam, , beniuolentia adeo complet tendum, ut non secus , sic fldamni nihil attulisset, iuuet Uult hoc ipsa uirtus, quae tum praeclarior uideri solet, quum, quod fastu admotum isticile est, muriam benescio compensat. Sed quid hominem sequimur , qui
deum habemus audiorem Quid lucem quaerimus in tenebris, quos rum ex oculis nubes pridem omnes, noctemq; profundam fugas Ut maximi, claris iniq; aduentus solist. nefas eius audioritati nolle acquiescere , si quo plane quicquid ueri caeteri protulerunt, tanquam a sapientiae , ueritatisq; fonte abunde omnes haurire potuerunt. Utrumq; Christus est complexus,uoluitq; b inimicos diligi, is hos ipsos a nobis iuuari, ne dum aut ardere in hos odio,
autulasci,atq; de inferendo malo quicquam cogitare. Nec semel hoc praecepit sed,ut,quam praecellens res esset, ostenderet, hoe uno bonitate, perfectioneq; charitatis docuit nosseri posse deo quam millimos: qui bonis, malisq; pariter solem impertiat eum, quem ille, ut reliqua,procreauit. Nec Cai Iulii Casaris clemenu
245쪽
tia, qua multi non modosunt ab eo conseruati sed etiam benefici'
aucti, tot, tantisq; laudibus esset a M. Tullio Cicerone celebraeia,nisi hoi libus ita parcere, ut prateritarum iniuriarum recorς
datio nulla ijs occludat benescentiam,gloriosum, et uir orti iis μ gnum duceretur . Nisio unquam, inquit ille, Caesar te placauit . inimicus, qui ullas resti e in te Multatis reliquiassenserit. Quamobrem uir benescia nulli infensus erit, nisi idemst Omonium hylis:nec odium,aut alicuius iniuria ab ini lituto amouebit, modo ne in bis, quae diximus sequi hunc debet is fedatur ab honesto. Eandem quos promerenti rationem, ut hoc non omittatur, te quo aliquisforta se ambigat, erga bomisnes ingratosseruare oportebit,fruenturq; hi secundo benescio, bcet gratia nulla relata si priori. Quorum omnino duo sunt genera:alterum es eorum, quos non moto compensandi faculstas oblatu nihil ad id mouet, ad quod honestas ipse trabit, aut beneficiorum oblitos , aut commoda tantum sua persequentes; sed ne cupere quidem occasonem ullam referendi uideas: quo quidem uno gratus esse poteys,cui dejifacultas: ex altero Junt, qui tantum abeis, ut de referenda gratia quicquam cogitent, ut benemerentem de i s etiam oderint, interdum uel beneficium sequatur iniuria .Vters ot inlusus,quia minussoluendo , quia
debet, uiteatur,poquum es, alteri auferre: lege enim natus rae,iure , humanitatis eadem his debemus omnes, quibus aliqua amoris offcia nobis praestita nos ante devinxerunt. Multo austem alter est inis bor,ac deterior , a quo non unum fetus coimmittituraetenim non modo alienofruitur, quod utiq; persoluens
dum est,praesertims er repsal,qui dedit, tr po bt rediere,
246쪽
u accepit sed etiam quod peccatum est maximum ci , qui iure potest beneficium repetere , damnum infert. Ais, , cum multis motis lusetia uioletur, c quidam enim uim apertam denum uiant, alη dolo circuinueniunt incautos , sdem ali3βllunt pessime forta sis omnium agit, qui hac ratione ad imu litiam derlabitur.Nam,praeterquam quoisdem uidetur is fallere,dum des: ceptum se utiet,qui benescium is recte se colloca se putauerat, O Fforta spe exigendi, quum,ut est uicisitudo omnium rerum,
necestas p. 2-et,iaderat, arguit se e spe pessimum,atq; inisquisimum, quem exemplum, ex quo propria ducitur utilitas,non ualet nec ad bonitatem allicere, nec trahere ad amorem aequitastis:cui quidem exemplo I se inimicum praebeat, ne hominem quis dem hunc e spe dices. Deinde tollit amicitiam , commertia multa aufert coniunctionem, tr uoluntatum,er studiorum AJipat, qui gratiam hoc pacto extinguit : est enim mutua siclorum collatio firmi fimus humanae societatis nodus ; quem in tanta hominum
se plus aequo resticientium coluuione diffsolui necesbe es, ns conscibationem gratiae beneficio quaerenti pari er uoluntate, em, si facultas concedit, Uicio etiam restondeatur . Has ob causas, ingrati qui sunt, praesertim quum aliquis damnum accipit, a quo boni potius aliquid teranium erat b iure odia incurrunt multorum, non eorum tantum , quorum stem improba fallendi: ratione elu serunt sed hominum etiam, ad quorum aures turpis facti solasma peruenitan quo, praeter scelus , inest interdum auisordes auaritiae, quae referendi flatum aut retardet, aut plane auferat aut quidam fassus animi gratiam nonnunquam contumebore negligentis. Scilicet paucos inuenias,quorum dehctis
247쪽
Σ3o IACOBI PROLiI minus, quam horum , uenia impetranda esste uideatur quum lasmen huiusmodi esse con lat, ut non falso ipsis nota haec inuri
posit. Etenim multos uidere es hoc crimine condemnatos, qui lasmen nec ingrati sunt dicendi,nec huius ignominiae macula deturupauit. Hoc ideost, quoniam non satis potest ueram rerum rastionem iudicium animi in pleris , deprauatum intueri, ac nosse. Permulti existimant gratiam quamlibet ad conferentis artis trium compensationem sequi oportere. Quid ergo , quis olim in capitis iudicio nocentem defenderit, forte autem accidat, ut huius opera , qui beneficium accepit maximum, hostem is ulcisci velit, num hominem occidat, metu ne habeatur ingratus at, qui
benescium repetit, si hoc neget alter, quereturjorta spe hominem ingratum ase e sse conseruatum: qui uero melius, quid hone laevigat compensanti benescii ratio,cognorit, laudabit, qui in re
turpi nequaquam uereatur famam ingrati hominis, O homen. Honorci alteri a quibusdam Jeferunturi tantur imperia:ex aeras τιο multa tribuuntur Curi ut habeant qui suae ipsorum faueat libidini, qui iniuisum forte imperium tueatur, aut etiam augeat
qui in re minus honesta iuuet: hocs non faciat, uulgo habeatur ingratus: immo veroo faciat, tr turpis, tr eius, quod probum hominem Perat, ignarus . Addixit quis operam suam diuiti, ac
potenti,in hoc indu triam suam multos annos exercuit erus coans
modissedulo,aesdebter inseruiuit: tandem μἐ3 uoluistisνοησν labori aliquii affertur praemii: solutionem mercedis statim sequitur laborum nis. Vtrum iure cita enim audio feri a mulatis hodie hic uocetur ingratus,cui nihil gratis fit datum , an ille auarus, er durus, qui ex praeteritae operae praemio persoluto
248쪽
DE AENE FIcEN. LIB. III. 23 Ire e n exigat, aut seturam Qui igitur erunt ingrati illisci L .,qui reposcenti, prorsertim s is egeat, quum poterunt, nos lent lautabiliter referre, quae aut nulla mercede redempta, ah tab homine nullum turpiter benescium fenerante ipsi ante accesperurit. Quae cum ita se habeant, nunquam ab honeylo diuellet, eum,qui se benescorum numero ascribi uolet, ni siquod turpe es. iPorro semper laudabile est benemereri de altero, modo ne benes scium cuiquam obsit:quare , ingratis non est beneficium den igandum,utcumque tries posulabunt, im seruata honestate faces 're id liceἷit . Nec quemquam fingentem hoc prorsanti munere debebit aut retardare , aut ab insituto cursu dimouere alterius improbitas, quae nulli noceat, ns exemplo forta te: est enim ea viij huius natura ,ut,nis secum damnum a ferat , solum non sit alia ratione causa detrimenti, atq, ea , quam attulimus. Nam tames uidetur esse iniussus, qui, quam debet, tantum gratiam referre negligit, minus tamen peccat, quia alieno tanquam prosprio eius,qui lubens dedit, bona gratia frui uideatur . At peccastum alit,qui gratificatur ingratornon alit ille quidem, ut intemsperantiam, qui intemperanti plura , quam si neces , largitur: est enim huius, em aliorum dilar ratio: nam, n gi secum altes rum uitium conivnllum habeat, quatenus es ingratus, de sua ipsiusfama multum tetrahit: gratificantis auget: at intempesrans,ut in eodem per lamus exemplo, , suum, , alterius in terdum sedit nomen:cuius promerendo delictum foueatur. Secus
autem hic acciditUeri enim aliquando potest , ut, qui prius mσgratum se praebuit, postremo quas uictus as luis alterius olfcussreuocet sese ab errore, atqbludeat, suae ante neglexerit , ea
249쪽
232 IAcolli PROLiI ipse compensare.Non ita est in taeteris , quibus pro plura tene1eras, hoc maiora sustolas ad augendum alimenta: tsi ingratusis e sse pers ut modo ne sit homo de se benemerentem Ledendo
negarius ) nocet, ut paulo ante dixi, exemplo tantum augere enim sepefutura in alios beneficia eorum improbitas , su praestenturum in se i m memore uerunt. Quanquam ab eo, qui Ut a nobis hoc sermone institutus, minime uerendum est,ne si oblitus urbs dedecorare perstram,quam geri qui ei citius proderit senisper, uem offfcia nulla ante collata hominem gratum sicere postuerunt. Nee ueterem sequetur sententiam, Perdenda sunt multa,ut semel ponas bene: perdere quidem multa uolet, non tamen ut semel bene ponat: quem immortalis Dei sola bonitas ad promerendum compellet. Ital; alterius culpa delinquentis nunquam is e De
nolet, qui esse lebet:necse ea laude loliari yme qua plane nitula esse uberior. Quid enim homine benesco fructu optabilius, farma illi trius, pretate deo immortali similius obe se vult nemini, omnibus prode se,bonus quidem ipst,sed ita, ut abys, quam sibi;
bonus 6be malit: tui profusus:alieni nihil appetens: contemptor in dando gloriae:uirtutis unius, ac pietatis amator:obliuisens a se collati beneficii: accepti memor . In quo maior fortasse eis huius
laus ea, qua ex animi magnitudine ducitur, quam eius,quem prosprio magis nomine magnanimum uocitans Aristoteles uoluit consuersa ratione collati esse memorem, accesti obrusti: is enim glos riam omnino contemnit, aut non tam ab ea rapitur, cuius ille
forta spe nimis est appetens,ium si amplisbma quaeq; arrogans
hanc ipsam no minus, quam, quod pulchrum es,rei 1qui uidetur. Ac
250쪽
At benefici quitem hominis, ut O res,tr vox ipsa indicat, prosprium est maximo largiri alteri, ac dare, de se minus sollicis
tum este, r anxium, aliorum uero commoda restectantem minus
ab his accipere: ab hoc tamen ipso non penitus debet abhorrrere nec ita habere religioni,ut, licet ii prosteatur, quod dis uersum es, ais excellens,pudeat, s eguerit, aut ultro oblata recusare,aut ab eo, qui poJt dare, tr uelit, cui cumq, generis benescia postulare. Cavendumq; potius, ne in eo ipse peccet,quod reprehendat in altero : amat enim , aut etiam 1 bi dari optat,
adeo grati canii es amore sagrans qui petant, qui uel ins
igeant adminiculo , qui currenti calcaria adhibeant . In quo storpentes uiderit, dolet, accusatq; negligentiar: Dpe etiam ilαlud in hos ἐιolitat, non ueretur accipere., qui libenter dat: neq; enim ita inuidet ab erue laudi, ut hac alios omnino carere uelit ; omnes cupit esse bene cos, ita tamen , ut quicum hac gloria conferri possit, habeat usiquam neminem. Igitur accidipiet quidem , sed ita , ut i e dabit, hoc est , nihil exiget ab altero . nisi quod aequum est, se bono dignum uiro ; nolitet, ut nomen suum retineat, aut in petendo cupidus uideri, aut in accipiendo multus : nimirum utrumq; cavebit,s nec stas soria impellet inuitum, ac nolentem qui tamen omnia ante experstus Derit, s posset non egere : estq; aliqua accipientis laus, ssi accipere cum honestate coniunctum . Verum in hoc dissertis ab eo, qui huiusmodi non si, quod hunc oportet semper de referenda maiore mensura gratia cogitare et secus non erit besnescus: illum autem nihil nece e qui , s referat, gratus tantum uideri robi. Atei is quidem,qui non est benescus, eos