Iacobi Pholii De beneficentia libri tres. ..

211쪽

194 IACOBI PHOLi Istivum, caducum,tr breue, etiam 'si na*rs sua Uluc aliquanto leuius,quam illui alterum se viteatur. Ego inquit Terentianus Patristisuitam deorum propterea semupiternam ese artitror, Quoi uoluptates eorum propriae sunt. nam mihi immortalitasPari' olo nulla aegritudo huic gaudio intercesserit. Sensit ille ad eam, quam cupit, fortunam perpetuitatem uim hasbere maximam. Nec ab re a Christo iso ueraefelicitati aeternistas semper ad unἰta HI licet superuacaneum id es se apparerete quod, quos inflios dei se adoptare promulgaret, iis, ut nomen aeternitatis praetermiti ret, satis rem lsam aperte polliceri uis Jebatur. Sed uentatis ignaros allocutu co Jermone uti uoluit,quia quouisfacile percipi poterat: uiditq, multo alacriores ad sesquenium se forς i, quod omnes intelligebant, beatam uitam nun

quam desituram si se diceret: nunquam enim bono carere, bonum est maximum. Neq; is, qui potest plurimum aut ingenio, aut opis b*s, non lebet eniti, ut lenesciorum , qu* confert, memoria quammaxime diuturna extet. Haec rebquae, huius generis dilis genter iusticere oportet lais benescia inter se conferre: vitens

dum sprim quit,quale, quantum uest illud , quoi datur: se ranim,quid ad benescentiam maius si, facile cognosemus dein cui, 9 qirando tantum. Qux maxime scire opus es,non modo ut acribitibne bensas sa sineritas alse, quις nocet magnopere ,sedesiam,vllinc pruissus prodesse norit. Benescium cnim tum eius conditio,qui accipit, tam ratio temporis , , loci gratius es Jμo quidem Oir nibus accidunt maxima, , optatisma, alus capitis, et tisertio.

212쪽

DE hENEFiCEN. OB III. Pr96 Prioris uis ect maior nihil enim cute; charius uita ipsa, si natis ram lectemus, a qua nullum ijs omnibus , quae coelo continentur. munus tributum es hoc maius: si uirtutem,quae hominis unius es

propria, mors haec , quae a Japientissimis philosophis, hoc est , a

Chrisianis naturalis dicitur, probitati peshaberi debet. Po eurius non tam necessarium, quam iucunὸum : uitam enim ut quis gratam ducat i quicquam aliud .ficit libertas: contra seruitus ingratam,etiam si ea sit se clemens, b iu la Vpraeterea nulla ab impio domino uiolenta mors metui a seruo possit, quae, ut est apud nos, paenarum irrogatione prohibetur : idq; tam est alteri proximum, O smile,ut seruitutem nonnulli morte peiorem Judicant. In utroq; igitur maxime elaborandum eis: nec quicquam taetermittendum,quod non agatur sedulo,ut em periclitanti , O in summum capitis discrimen uenienti juccurratur,er aut retisneatur libertas, aut adempta recuperetur. Lauganio'; ex no:

siris censeo siqui rcperiantur, qui, quos e Maumethanis captiuos habeant, hos)ludeant primum ab illa impietate avocando , quae flecte quadam pietatis incautosfallit,ir ad cultum ueri dei suassionibus compellendo manumisi os facere: irin, ubi hoc ab obli natis animis ,, , quales sunt eorum pleriq;, salutaribus monitis

parere nolentibus haudquaquam exorauerint, remittant nullo pretio,aut leui admodum redempta libertate ad ios ,quos, pari ut cum caeteris conditione essent, omnes natura procreauit:uim enim

hoc pacto a ferre haud delinquentibus, magis latronum est, quarti hominum non humanitatem tantum prae feferentium, cuius illi uidentur atrocisssimi hostes, sed etiam deum ducem sequentium , ' cuius benignitas non abnuelitibus pateat uniuersiis P Tantumq;

213쪽

196 . I: IACOBI PHOLi Iabest, ut quas a Cheslo accepimus egessabant damni,mali ue squam illis hominibus inferre, ut etiam bona omnia ipsis hos Dbus precari nos cogant. Quo is beneficium eit haud paruum,

Iiberos esse uelle, quos Satanae tenebricosus carcer metu ses tenet, quantum illud tandem erit,quo his libertas redimitur, quos uera, ut eius uerbis utamur, libertate donatos, liberi perpetuo ut essent ibi deisbus hucusq; reseruauit. Verum minime necese est

ea nunc repetere , quae paucis uerbis supra explicauimus, cum, praeser coetera , hoc quoq; redimendorum captiuorum munus inprimis rem. p.admini trantibus a Jignaremus: satis consat erpraeclarum e se largienti, tir accipienti gratum. Illud praeterea negotium, cura,quae susci8itur in alicuius ab altero propulsastione iniuriae olet esse tam grata multis,tam iucunda , ut nulla maior hac plane pulit ab his iniri gratia:nec eius, qui potest, debet bacce in re cuiquam deesse patrocinium, , quod sit omnilio nece ssarium ad retinenum in ciuitate concordiam . Vulate ihaud paucos licet, qui existimationem laesam prope pueriliter

non alia ratione, atq, ut armorum uindicare student: hine iurgia quotidie, ἐπ contumebae graues: hinc illae tanto apparatu uerbos

rum appensae in triuiis prouocationes: hinc gladiatoriae pugna: nihil enim homini, pist ad honestatem natus, Vue execransdum 6l, ait dedecus , turpisq; ignominiae quam qui alicuiua ope essugerit, is laetari poterit se benescium haud mediocre ab eo ac cepi se e. ui parumne de altero meretur, qui non modo fama oppugnatum tuetur, sed etiam aut ipse interdum cedens ei bono rem defert,aut ad consequendum socium sie adiungit hoc certe benescium tanto debet illusi ius videri, quanto uirtus, cujus insis

214쪽

DE BENEFICEN. LIB. III. I9γgne habetur bonos, ornamentis omnibus fortunae sapientum est opinione praeclarior. Quanquam illud prius necebitate ipsa opstalibus,posterius hoc uoluptaterim alterum a negetur,id omm sno interimit,quod alterum cumulatius refert: licet enim plerosq; turpes, O probrosos homines extollat gratia, aut pecunia prosvehat ad honores, nunquam tamen posunt e fcere, ut, prαter ignominiae labem, quam eluere in tota uita difficillimum ei, noner quasi fures esse'r alienis uestibus tegi,ornarie; uideantur. Itaq; nominis cuiust, ante defendenda sit exit limatio,quia bonorris immunem esse tolerabilius sit, quam, quoi penitus homine in dignum es, aut ignominia,aulsastio , aut selere contaminas tum turpiter iacere. Hoc ubi quis Vfecerit, famamq; probitatis,

quiuerebatur amittere,retinuerit,sequetur alterius muneris ex

peditior, tr cum laude coniuncta lusceptio:quem labprem hoc aulacrius oportebit excipere,quo en laudabilior opera,quae ἐπ uirstutem extollit,ir plerumq; prudenter drigatur, publicae utilistati confert. Iamuero resfamiliaris,si amplast, cuiq; facultas iis plurimum suppeditat ad cultum benescentiae. Porro benescia ι a cum maiora sent, tum etiam gratiora, quae nece saria ,ut, 1is cui desunt, quibus vitam, is suam, , liberorum sui lenta, huic alimenta susticere Raptos a pretionibus redimere . nsliarum colu locasione ad iuuare ron deserere, cuius in,aut casu aliquo pericus tentvrfortunae aes alienum suscipere, praesertinis sit aut nesce state aliqua, aut fortunae culpa contrastum opitulari in revelseruanda, uelo necessest hoc facere, etiam augenda; pMtes resso quem uiderit propter inopiam stulum ad alicujus artis perceptionem conferre non posse, unde pyl aut ipsesibi villum

215쪽

n98 IACOBI PROLi Icomparet,aut emergat,tollatur j ad gratum aliquem dignitatis, hunc uel auxili nihil implorantem, ultro etiam pollicentem besnigne a licere ad beneficium, uel petentem amanter, b conjlansti cura complecti. Necesitatis autem non una est ratio: nam aut ab eo, qui accipit, aut a tempore, aut a loco haec trabitur. Sisu quidem per multi, quorum misera, inopsq; fortuna multis rebus eget ad tuendam uitam:quidam, ut non desit uictus, amicos nullos

habent:alh hos tenues admodum, , nullius fere nominis; qui ne a se ipsis quidem aliorum iniurias arcere possunt. Qui tuetur imbecillum a uiolentia , nec sinit in re familiari a potente innascentem baedi,tantum plane uitetur huic prodesse, quantum , si is arca depromat, quod nihil habenti largiatur: utris enim eadem in re succurritur: alterum , quouis repellitur forta se impensa minore constat: siola enim opera plerumq; id ficitur: non tamen iocirco leuius e se dixeris: simul enim , egentis necessitas ope

subleuatur,ut sit pietativi locus,'iu litiae patrocinium fuso is

pitur duo prope uno ciuitatis salus ipsia continetur. Itaqbpro mustrior fuerit hominum conditio, aut quo maior auxilis necessitas,

hoc plus conferet is, qui bene cum bis se praebere uolet. In quo iis

lud maxime cauere oportet, ut in primis ei hominum generi conssulatur, quorum res ex ampla, aut liberali fortuna ad extremum inopiam recidit aut opes ex alto, em excelso loco,ut aliquati acccidit, ad imum praecipitatae corruerunt praesertim si aut aliqua nece litas, aut casus, aut aliorum improbitas, non ipsorum culpa ulla tantam ruinam tulerit. Quanquam ne culpa quidem omnis

apud Christum ueniam excludit: qui patris erga fium indulugentiam laudet adolescentem perbenigne recipientis, cui putor

216쪽

DE BENEFICEN. LIB. III. I99

ob labat,ne panem sibi hostiatim quaereret,cum libido bona prossul stet. Auget hoc benescium conjuncta nec blati accipientis

dignitas ,cuius nimirum habenda est ratio: nec,qui dat, expectare debet,ut postulet, qui egeat:non enim patitur dignitas petere, cusius ea e si uis,ut aliquando nece lytati praeponderet. Licet uites

re nonnullos illustres, tr animo parifortunae uiros, quos maiori

gratia deuincies, si honorem his defendas,quam s in Jalute iuues: ex quo si, ut interdum eius , qui accipit ,1l lenior familiae, aut

uirtutis nomen plus commendet beneficium, quam ratio nece blastis.Tempus quoq;,tr locus bene ci3 necestatem a fert, quas ασcasiones s e manibus elabisnas,haui posea bene cur e seposis.

Nam apud Indos amicum Romae locupletem reperias, cui aut longitudo itineris alimenta absumpserit,aut casus aliquis, tems pelias 'ue absulerit ne autem his rebus abundes, quibus egentem seruare queas, non 'ne inhumanus se, im impietatem prae te fesras , quem procul ὸ patria, m cons ectu suorum tanta locorum intercapedine distinent et ferae , , incultae gentes, homini non opitulere Frustra autem M.F. Camillus patriam e ui barbarica erepturus cum manusuis presto affugi et i in apparatu , aut in itinere longiorem traxi sset mora mecaptam enim ab ho Ibus arecem capitolinam q)endit et, in qua romani nominis rc liquiae fers tiabantur:in tempore ipso ducis aduentus agullis liberauit obses sos His,ac huiusmodi meritis, quae modo diximus ab ipsa necesstate exigi,cuiuis enitendum,ut, quos potest, , a quum eii in prismis ibi deuinciat. Atip huius quidem Iberalitatis, quor cum na: maxime consentanea e l, lama vero a Chri ib commenta tur,ir auribus inculcatur humanis , quis lasce temporibus quo

217쪽

Lilium uirum grauem, rogularisde,integritate ; animi con licuum. Is igitur patria Bononiensi praeter multarum rerum 1cientiam, qua prsditus Ul, hac eius erga multos insigni charitas te clarus, haudquaquam uanus opulentiae ossentator coeteris sire opes impertit suas, ut, cum nec lariorum , propinquorumq; aut

nece statem subleuarit, aut auxerit1lilendorem , quo ille studio

tamen tam moderate detinetur,ut nec auaritiam posis accusare, nee ambitionem damnare, se amicis egentibus certum non desit

hinc auxilium, tr uiri boni, praefertim bi quos, praeter probitastem , dootrinaesama praeclarorum nudi orum amore flagranti conciliavit,benignefoueantur. Interea tamen ipsit de censu nulla si diminutiorqui etiam honestistinis eum rationibus augeat: ne, quam sola bonotate impulsus libenter exercet, exhauriatur besnignitas detrimento multorum. Non desunt autem, ut amplisbisma illa excipiantur,quae aut danti interdum maioris sunt pondes vis, quam, quae ex arca depromuntur,aut plane accipienti gratios Va. Oualeii ludia exempli causa,quo alteri succurritur,cuius de re aliqua agatur aput praetorem causa,aut iudicem , quaest nastura implicatior, obscuriorve: aut quum aduersariorum conatus

reprimuntur, ictusq; franguntur ; qui,cum causa inferiores snt, rutfraude aut gratia,aut pecunia superiores e se uolunt. Qua in genere opera ea gratis a est,quae aduersatur gratiae, quaeq; fauorem excludit,ne init libidinem ullam dominari, ubi desola aequitate,aut iure disceptatio es. Deniq; in hoc toto tuticialiseuro multum loci relinquitur ad beneficentiam indu triae r quam uesnalem omnino habere ἐν turpi Irmum est, tr ciuitati pernicios

218쪽

DE BENEFICEN. LIB. III. 2 isum:nec sicia fere ulla reperias his e De gratiora ; quidus parta

de re interdum leuissima uictoria majorem affert u titia vi uictorvi, quam utilitatentequar nulla, aut perexigua hinc elicituranter dum etiam stem lucri damnum, quod1ulequi solet, longe exupes rat uoluptate de uioloria sola compensatunt. Quare his omnibus praeceptumst, qui se aibasformi es causas contulerunt, primo

quidem, ut nihil contra aequitatem contendant, ne'ue malitiosa itula iuris interpretatione utantur ad benescium alterius: nu caenim beneficentia illic est e potest,ubi ex alserius incommodo alles rius commodum comparatur , aut ubi aliquis ad iniustitium delu bitur uirtuti huic maxime contrariam, cuius uis sola est, ut pro αst, nunquam uero ob sit. Dein aut quaesum contemnant qui, ut

non tollat omnino benescium, illud quasi contaminare uideatur aut, si praemium quaeritur labori equantur id leuiore cum iactu dira clientum qui hac praesertim aetate maximum putant bene sisti umo aut patronos, aut aduocatos uel uarum rerum liens Ab sicles inuenerint. Hoc aequitatis patrocinio multi adeo obssiringuntur , ut fere cuiuis benescio ipsum aliquando antepornant. Sunt , alia permulta huius generis, quae, ut dixi, maiora, quam ex sesiit, aut tempus escit, aut locus, aut casus aliquis, aut, quod Laepe ex non multa opera sequitur, rei alicuius ingens etiam nonnunquam interatum lucrum, aut alia hissmilia quos rum sin illatim uniu cuiusp certa regula nulla tradi potess. Sa ne, quod alteri benescium eis si transferas at alterum, idem huic detrimento erit:aut eidem alias nihil id proderit: quin potius noscebit, quod in praesentia maxime est utile. Ad lnec omnia opus eis consilio moderato, graui. Quid' parum ne refert quid in dandi

219쪽

toa IACOBI PHOLi Ido , laborando ue pro alterospectetur a quo detur beneficium itemq; quo pacto istucsat si dei bonitas tantum mouet, praecla

rcinnei icusq; omnino est, ut ex his etiam,quar supra attuli, liques re arbitror, qui uel in minimis rebus hac causa prodes. Si uero aut utilitas, aut glor ia,aut uoluptas, aut aliud quippiam qui erastur, nomen utiq, benesci amittit,qui dat licet, qui accipit, benesocio perfruatur:ad beneficentiam tamen propius accedit, qui glos riam sequitur. Verum, quid imperat, ne semper exigatur ad amu p ut enim praestanti Jimum, ita, vi omnino hocsequatur, dij illimum rit,ut inuemas. Plane optandum est, ut quivis ruebo diue illud mouea multis studeat prodesse : nullo enim tan: quam nodo aeque continetur incolumitas rerum, e salus, quum non uiolatur arquitas, atq; hac mutua osbiciorum collatione ; cuius

cum auctor primus fuerit necesitas, non est mirandum , si 1 es sola alicuius lueri, aut aliud quippiam , atq; i quod quaerimus, multos ad grati scandum trabaequia i ut alterum magis sit piestatis, is uirtutis, quam pauci a sequuntur, hoc naturae. Sed, quos

niam non de eo, quod semper sat, se quoiseri debeat, nos i quimur, dei pietatem solam habebit prae oculis, qui alteri utilis

esse uolet. Nam, quem non utilitas propria,aut metus post mors tem futuri mali, sed bonorum omnium largitor deus ad prom rendum impelli is non modo iuuat alterum , sed ipse quot; tans

tum lucri facit, ut beneficium non dare ei fenerari putes: quima ei nam Chrise libera blatem in se exiguo quasi fenore prosuocare uideatur. Praeterea ad diuturnitatem temporis nulla ius uandi alterum firmior ratio, uam,quae sola reotefacti conscien tia nititur:reliquae uero luxae, tir instabiles sequuntur earum

220쪽

DE BENEFICEN. LIB. III. 2Ο3

rerum ηaturam,a quibus ipse ducuntur uandiu enim sos αtatis, 'rmae integer in uirgine manet, tundiu amor haud leui lassura rerum iuuenem sagrantem trabit adfruendum: qui lasmen,ubi ille exaruerit ,satim una cum inani liberalitatis senssatione totus exhauritur. Ampliscat etiam cit quod dicere exorssus eram benescia conditio personae conferentis: permultum enim interes a regenesn priuato,domino, an seruos uite, sin ab inopi homine capiantur . Plane flet largientis dignitas musnus , iucundius sicere, ornatius iq; propterea , quod hus ius collatio sepe cum honore ,qui soli uirtuti debetur, coniunctae se videatur:is autem hoc maior es, qu o Jignior, ui dat. Constra, uia dignitas nuda ines in opulentia sellia, ac uera gratior utplurimum inopis liberalitas, quὸm diuitis, ἐν opulenti : nulla enim fles di ob inopia , aut potius nihil tanquam debitum ab ea

reposcitur:at nurnorum aceruos in arca congestos domi incluses tenere, ut ad usum aliorum nihil inde depromatur, odiosum est, quia benescium tollat auaritia , caeteris patefacere , potest non minus humanitatis debitum, quam bberalitatis ratione, uideri. Iam si amicus, aut,qui nobis est notior,iuuet, quid mirum i mouet hunc amicitia: lex mouet consuetulo - movet fortasbs utilitas aliqua,quam ab eo , qui si ab amicitia alienior, aut ab externo expediare non licet. At, quum ab inimico feruntur suppetiar quam ab ignoto benestium accipitur, tanto iucundius hoc contino et,quanto auxil3 minus petendum , unia aut plus mali metuens dum erat, aut nihil lerandum boni. Nec tantum promerentis

persena re cienta est sei,quo modo quisq; istuc agat, videre oportet, ii es, quam lubens, quam mature, quam non segniter: