Bartholomaei Facii De rebus gestis ab Alphonso primo Neapolitanorum rege commentariorum libri decem

61쪽

bet. Interea Franciscus Ssertia MediolanensiumDux,Leg tum ad Senenses mittit qui denunciet,ne Scantianum, caeteraque oppida quae in ditione Boiij Ssortiae fratris, finitima Se nensibus sint, per belli occasionem iniuria ulla afficiant, atque ad pacem, si aequam modo impetrare possint, hortetur. Aequu in esse quando re iam experti sint, quot bella incommoda ac detrimenta sequantur, animos ad pacis consilia flectere,ac totius Italiae otio & quieti consulere,quae quidem nisi in principio occurratur, hoc paruo excitato incendio breui sit conflagratura. Se quidem, modo eorum animi non abhorreant a pacis consiliis,ut de ea illis cum hoste conueniat, curaturum. Sirtiae Legato ita Senenses responderunt se verb ab omni iniuria & maleficio in fratrem temperaturos, Scantianumque ac caetera oppida quae illi pareant,mta ab omni belli vi,si qua iis inferatur, etiam praestaturos , ac sinul quod pro vetere amicitia & nouo foedere de sociorum salute non secus ac de sua solicitus sit,gratias agere. De

pace, quod ipsi optime intelligat,nisi recepta Sorano quod

tamen propediem futurum sperent cum eius rei causa in gentes sumptus fecerint, magnosque labores atque incommoda belli pertulerint, nihil csse cur quisquam conuenire posse existimc t. Ita Legatus insecta re, quantum ad pacem attineret,d: scessir. Dum haec ita geruntur Vrsius Vrsinus qui& copiarum Senatus Dux dc Ildibrandino patruelis erat, Senatum adiit,mandataque se habere .lmonstrat, ab Tarentino & Salernitano Principibus ac Latino Cardinali & Ildi brandino,in his uti omnes Vrsinae familiae fortunas eius fidei aequitatique perinittat: cui quidem,si suam opem atque gratiam interponi ad pacificationem patiatur, sit gratissimum faciti rus Vrsino rciponsium est,hanc rem Curae senatili fore: simili Legato Ina petistorum, ii Senenses quibus posset rationibus inducere ad pacem conaretur. Id cum accuratius Le qatus ascrct,admoneretquet si quando alias hoc corum tempore postulassent,cilc dc Pace de concordia cogitandum, Italia militibus tepicta, qai, icudere icto inter Principes exauto rati nullo Duce quo Q tumultus modo aut belli occasio vocaret, exortum Vbi luc inccdium alerent, quo se suosque

arei familiaris anguibri vindicarenti Senescsci quὁd dignitatis

62쪽

recuperandae, de ulciscendae iniuriae nimia cupiditate exardescebant, legatum orant, Senatui suadeat, ne rei tam bene geredae occalloni sua lenitate atque indulgentia, dum nimium hosti fauet,impedimento esse velit. Santo enim Senenses latius proterant suae ditionis fines,tanto Veneti Senatus in Hetruria vires auctum confirmatumque iri. Interea Caesar ac Gibertus paulo post in Senensem agrum copias induxere: cum eodem tempore Constaret,Sigismundum, Carolum Gonzagam,Petrum Brunorum inouisse: quibus freti auxiliis Senenses erant bellum gesturi. Caesar & Giberius, copiis Senam adductis, in urbem proficistuntur,& imagistratus inuisendi causa,& ut simul de ratione belli gerendi gerent, atque ubi ad pacem animi inclinarent,a mollioribus consiliis auerses in suscepta sententia confirmarent.Nam Senatum,cuius magna opinio atque autoritas apud Senenses

erat,&Franciscum Sirtiam, de pace cum iis egille quod minimh expedire videbatur hominibus sibi opes, di potentiam armis quaerentibus acceperant. Ita Serienses confirmati,Caesari ac Giberto mandant,vi copias ad loca lidibrandiano finitima adducant, ibique stativa habeant: quoad Sigis mundus quem Campobas suffectum propediem expectabant, cum caeteris copiis adueniens secum eis coniungat ac communi animo gerat bellum. Interea quod ad caindium quid Alphonsus Rex de pace sentiret, quid ve sibi esse

agendum statueret, nulla catis certa ratio iniri poterat, Sen

tus Venetus,Populus Florcntiri N. Franciscus Stortia legatos communi consensu ad cum simul &ad Nicolaum Pontificem decernunt,qui Vbi Pontificem adierint, ab eo scisci. tentur,cum ad id foedus quod nuper Principes icerint,liberet accessiis relictus sit. virum cum iis amicitia & secietate iungi quod magnopere ex perant, an iuderis expers sivique iuris,integrum sibi qca de pace,qua de bello reseruare malit. Ita explorato Potificis animo, quem quidem in chirati tru ad pacis consilia sibi omnino spondebant,recta ire ad Alphon- sum iubentur: quem ubi arumaduertant in sententia perstare atque a pace abhorrere,inde omni ratione auersiam traducere in sententiam conentur. Cum his nundatis Legati pro Q Ponuncem adcut, atque cum minime frustrati sua spe,

63쪽

paratu animo cum Italiae Principibus laedus amicitiimque inite quibus semper eiuste rei autore se uasa horEmque praebuerit,inueniunt. Nam quod ad Alphonsum Regem attin ret,curae ctiam sibi fore pollicitus est,ut is communis filutis atque otii causa foedus pacemque ratam sanct inquo h beat, qua quidem in Italia ubique parta Principes ac ciuit

tes omnes,arina,quae diu exitio Reipu. Christianae fuerunt, in Turcam communem omniu hostem terra marique Comuertant: qui post Byzantii excidium, nondum anno exacto, omnem tere Mysiam suo Imperio adiunxerat, atque uniuersim superi maris oram sibi stipendiaram secerat, Italiae populis,nisi id unum sibi rebus omnibus praeuertendum atque omnibus vitibus illius conatibus obuiam eundum esse statuant,plane sermidabilis. Quod ut ficilius assequatur,Legatum sc ad Regem,Firmanum Cardinalem missurum, magni animi dc consili; hominem,qui illum ad pacem atque ad v-na omni u maxime necessaria expeditione capessenda salutaremq; adeo Christianis populis adhortetur.Hi omnes simul Regem Caietae adierunt a quo facta dicendi potestate, Zacmrias Triuisinus nostrae Reipub. Legatus,qui minor natu

caeteris crat pro stodere verba secit. Eius oratione cum Rodclinitus, suam tamen sententiam obstitiatius dissimularet: Legati re infecta,ut eis imperatum crat,constituerant proficisti. re Ioannes Maurus animaduersa qui cum Senarus apud Regem Legatus ageret,intima eius consilia omnia facile cognita habebat,eos seductos quae Re s sentetia esset quidve tota ea de re statueret,docuit,atque a suscepto conlio abeundi avertit. Ita facile per eum unum interpretem ad nouas pacis & sauciis conditiones, quibus Venetus cum Florentinis N Si ortia amicitiam inicrat, cst tandem Alphocisus poductus. laurus virtutis ergo illius maxime opcra ερ consilio transacta res

cIlci , equestri dignitate a Regeici atquc dccrctis honorificentiss. honestatus est.

64쪽

FRANCISCI COMTA RENI CD, ARIS SU

MI VIRI DE REBUS IN; . I etruria gestis commen tariorum ,

LIBER TERTIUS.

Nterea Sigisinundus Malaleta, Petrus

Brunorus, nec ita multo post Carolus Gonzaga, quemadmodum conuenerat, copias in Senens agrum traduxerunt.

Id quidem serius omnium spe famam: quod cum prope qstas esset exacta ut se-

. , semper autumni tempore) adeo la Um imbrem continentes procellae excusserant, ut pleris. in locis, minime id pro ratione belli, quod erat gerendum. immorati eos ac stativa habere necesic esset,amissis infinitabus, ac militum equoriamque Ornamentis,quae aquae vis ingens.cum euitari nulla ratione posset, corruperat. Aliquot inde diebus quieta militum datis, Soranum quod oppidum Duces exercitus oppugnare statuerat: eos iam viribus confirmatis , alacres, ac fiduciae picnos adduxerunt. Soranum plano atq; aperto loco situm, ad occidentem solem dei ctum latissimum habet, ac circiter mille passus decliuis in praeceps fertur. E re one loci mons iter in insurgit, paria iuitate arduus ac dissicilis ascense, semitis utrinque per arcta montium obliquas,caxo concisis,quaevix expedito militi patent. Sub ipsis montis radicibus torrens rapidissimus excurrit, quem Lentam incolae appellant. In hoc adeὁ procliui loco ab imo ad summum usque Soranum protenditur:

65쪽

ita tamen ut saxu ingens ε monte medio vehementer emisneat,oppidum. bifariam diuidat, quo loco sacellum quosdam extructum est. Arx eminentiore oppidi & plano locosita, stro ambitu totu oppidum claudit.Munimenta ad qui que cubitorum crassitudine, urbem ambiunt,atque ab arco ad torrentem eum, cuius paulὁ antea meminimus, ducumtur. Fossa utrinque pro munimentis, qua torrentem excurrere diximus,concise axo, depresis,ut natura montis est,actima paribus utrinq; lateribus tendit. Mons qui huic adue sis insurgit, ad torimenti iactum abest. Duces copiarum ashibito Legato,castra in hunc maximd modum ad oppidum oppugnadum circunuallandumque locant. Ex his Sigisinu dus princeps tormentis Castro Luterio couectis tabernacu la stationesq; plano loco regione arcis ponk,atque ad eam . quatiendam duo ex maioribus tormenta costituit: eo consilio , ut cum deiectae turres vi tormentorum, procidissent earum ruina sessa completa, facilis ascensiis militi pateret huic ad mill .pedites qui laborantibus su s subsidio essen a tributi. Gibertus Cometus alia oppidi parte intra Soranum. ac Pitilianum,cum reliquis Senensium militibus: Gonzaga,& Brunorus cum Senatus equitatu peditatui omni, ac tribus tormenrix, aduersus montem, castellis ibi e ruitatis,in

sedere. Quod vero ripnidum bifariam . vi docuimus diui sum erat, ita quoque castella tormenta b biseriam distribui placuit.C-r porrectum alium locum P regione oppidi na ctus, castellum opi ido obiicit, atque in eo ingentis magnitudinis balistam ad domos deinciliendas, immaniaque a

constituita Legatus curam muniendoru castrorum Bruno ro impigro homini&praestantis virtuti fiattribuit: qui cum cama imis munitioniblis tinxisset, coronadere circunuallarbque conabatur. Quoniam Ver m atque arido cuo,hum ut ad Vallum iaciendum, atque agedas vineas deerat: materia caesi atque eo comportaxa, inter palos utrinque actos iniecti lapides, tu ne possent, cratibu loneturn que quris palis attexuerat, Cont- nebantur. Hinc innea aetere M vallum iacerem fimi Mniris num ambitus ira procedebat, ut ab arce per abrupi Q, Rique e regione omiuentia castella ontinia comprenci '

66쪽

deret. Militum eratri delectorii ad Sorani oppugnationem,

praeter voluntariorum magnum numerum, ad X I I. mill . In oppidi praesidio quingen i circiter delecti aderant, to mentorum armorumque omnium magna vis .Quod autem hyems subcrat, atquc imbrium continuatione milites sub pellibus contineri cogebantur: multis quibus hybernacula taciendi copia non erat,intra montis cauernas quae permul eae passim inerant, delitesccbant: vel ceruis erectis,itiamentatis de genistis, quarum est ibi magna vis, casas storiis crati busquc circummunitas,construebant.His ita administratis, Gibertus altera oppidi parte, Brunorus altera cuniculum agere instituit: quod eo dissicilius fiebat,quo erat caedendus lapis qui etsi mollis satis est, caedi tamen aut perrumpi, quin exaudiretur, id quod valde erat cauendum, minime poterat. Ab altera caluorum parte turres arcis continenter to mentis quatiebantur, ac iam latera utrinque discussa erant. Hoc cum It librandinus animaduerteret: ne turris collapsa fossam compleret, lateres quibus constructa cra materiam tollendam,hisque parietes nudandos cura . Qua re

essectum est, ut intra munimenta, ubi primu verberati to mentis est coepta, prociderit. Ita fiustrata nostrorum spe,c niculis transdersis actis, nostros excepit, quos quidem ut in opere erant,stramentis, pice, ac puluere, quo ad tormenta Viebatur, iniecto ac siiccenso, vitios ad unum absumpsit. Cum nostri cespitibus, ac virgultis undique collectis, fossas complere niterentur,si ammamque in eo celeritatem alacri tatemqtie adhibcrent, Omnis tamen eorum conatus in tres tum eadebat : fossa ad quainuis minimam impressionem,

sias id natura declivi, omnia sid quod magno hostibiis adiumenro erat in praecepsferente iam cum transdersis tignis materia alia atque humo super imposita, qtrado caetcra minus procedebant,labentia in prociive sistere,ac morati tandem haud desperarent. tanta animi praesentia ac robore milites praesidiariu erant, & si iam plerique cx his desiderabantatur, permulti saucij minus idonei ad pugnandum aberant, ut nostris trabes de tigna in sessam deuoluentibus, in fossam exilirce muro atque inde amoliri agereq; in praeceps quicquid nostri milites conua adniterentur)auderet. Nam cum g q torm

67쪽

tormenta quae e regione oppidi aduerso colle opposita erat. plerasque domos, murique satis magnam partem proruisi

sent,ex corum strage de ruina, noua munimenta vicissim muros reficiebat. Ita militu m prorsus irrito labore,cum Soranenses ab omni alia vi tuti, neque artibus vllis nostiorum neque dolis paterent: Senenses,re audita,quatuor ex principibus ciuitatis magnae homines autoritatis, ad Sigismundum in castra, Legato stradente, mittunt, eumque summis precibus, ad rem conficiendam vi atque armis, quando nihil ad eum diem bellicis artibus esset prosectum, impensius adhortari iubent. Ac ne qua in re quicquam sibi reliqui ficere viderentur, muneribus cudem delinire aggrediuntur, donis militaribus missis quibus sim mi exercitus Imperatores , praeclare gesta re, honestari consecuerunt: phalerato equo, ac purpura intertexta auro instrato, tum Vexillo cum

Senensium in gnibus,& quod Imperatoriae potestatis munus prae se ferret, ligneo scipione. Ea res magnopere Sigis mundi animum mouit, ut vi sibi esse agendum omnino si tueret. Qque cum Legatis verbis amplissimis gratias egi Gset, eos bono animo est e iubet: ac non antea se in hyberna Concessurum, quam Soranum receptum aut vi aut deditione sit confirmat: modo sibi Senenses deesse nolint, neque eorum dignitati se neq: suae adeo unquam defuturum pollicitus. His ita dimissis, cum omnibus dissicillima expugnatio videretur,uno consensu arctius oppidanos esse obsidendos Commeatuque undique arcendos, itineribus insessis nequa aditus petenti oppidum pateat, quoad ficere deditionem cogantur, censent. Interea Legatus adhortatus prius milites , ut in Sorani obsidione Drti animo & constanti insisterent, neu quid ex pristina virtute, ac magnitudine animi remitteret, Senatus literis de Senensium accitus, ad res eius ciuitatis componendas Senam contendit. Sub huius profectionem, ratio inita a nostris Ducibus est, quo pacto oppidanos aquatione prohiberent: quae Vna res maxime consequendae victoriae conducere videbatur. Nostrorum enim

munimentis undique oppido circunsepto,haud facile com incatus obsessis importari poterant: qui ubi aquationc ex cluderentur , cum neque res stumentaria intus satis prouis

68쪽

esset, neq; foris per arcta omnia hostium custodiis ulla spes

esset reliqua, quicquam eis auxilij atque opis essem: fame ac malo coacti videbantur, sedentibus nostris, etiam, deditionem facturi. Ita cum oppidani nullum aquae usim, praetet

unum torrentis haberent , ac cuniculis actis, quo tuti a iactu tormentorum essent, aquam inde petere cogerenturinostricis aquam nonnullas iis testudines obieceriant, ita tormen- 'tis collocatis,ut exeuntes aquatione prohiberentiquo consilio cognito aded obstin ti oppidanorum animi ad omnia

perpetienda erano e vestigio, topho cum usi summa ceseritate essent, per orato, viam aliam instituunt, quὁ cum testudines a nostris admouerentur aliunde sibi aditum tophi natura facile eiusce rei facultatem praebente pateticiebant. Ne quando autem propugnatores ictibus tormentorum, Mialis arum paterent, ingentis magnitudinis saxa ad domos diruendas continenter, nostris emittentibus: custos eiuste res in specula appositus,ubi ignem propius ad tormenta a plicari, & crates quae pro tormentis erant,ad milites tegendos, declinari videret, tympani ictu eos excitabat. Quo illi

exaudito,in cauas rupes abditi,quar non longe aberat, quo

ad telum emisitam tormento esset, desitescebant. Hinc ad suam quisque stationem exilientes, latum sibi munus impigre obibant. Cum vero hostes tanta alacritate utebantur: tum permulta iidem tormenta vulgo milites serpentes se mar argumento appellant plumbeas pilas ad mali magnitudinem iacerent, disposita in muris habebant. Horum erat motus adeo celer atque ad Omnem usem expeditus,ut

prius quae icta his essent, disiecta conciderent, quam pila emissa conspici ab ulta animaduertive posset, quaterni tapharmati uno impulsu, lacerati conficerentur. His tormentis, ut postea compertum est,quingenti Unostris sunt desiderati. Semo cum munimenta a vigilibus neglecta nostriccupassent, uniusque ex his tormenti potiti essent dire ab hostiabus animaduersa, qui seperiores stationes obtinebant, eos iniquo atque alieno loco pugnantes depulerunt. Recipientes tamen sic in castra praeter tormentu, armorum magnam

vim quae in muris disposita erant, in his lidebrandini cassidem qua uti in proeliis cosueuerat in primis laetantes se Dii h eis.

69쪽

FRANC. CONTAR. COMM.

cis spolio potitos, retulere. Nec multo cum testudine facta, nolui milites propius ad muros subeuntes portas refringere conarentur, inque unam rem omnes intenti, minus caetera curarent: militer hostibus resistentibus, ab alia

oppidi parte milites delem ad C. numero, eruptione impigre facta ad Giberti castra prouolauere: trucidatisque iis qui' pro castris in itationibus erant,diripere omnia instituetunt. Inges clamor ab his qui reliqui in claris erant, subito exo

tus,caeteros qui longius aberant,cxcitauitata cum laborantibus suis opem tutulent, hostes, nonnullis trucidatis, capti ad unum omnes, atque armis exuti cum singulis vestimentis abire iussi sunt: accepta fide, in Sorani praesidio posthaecos non futuros. Cum ita nostrorum morti paucorum caede parentatum esset,praesidio diminuto atque oppido undique circunuallato, omnes pariter in spem magnam Sorani potiundi criguntur. Ea quae insecuta est nocte, cum falsis custodiis, pcr medias munitiones nostrorum,si c. pedites profecti:, vado opportune pro temporis angustiis, qua torrens inuehebatur inuento, ut brachia modo atque humeti extarem, in oppidum, commeatus atque armorum satis intuli Dsent: quoniam ad cana caltrorum partem Gregorius Angia-rus Sigilinundi Centutio excubaiat, id quod veri imite videri poterat, Sigismundus palam tanquam cum iidibrandi

no consilia communicaret, proditionis insimulabatur. Ea res per Caesarem Sigismundi generum cst Senensibus dela ta: magistratibus antea iureiurando adactis , ne quando sibi id fraudi apud socerum esset, si indicium manaret, stilentio id tecturos. Id virum,co inscio,aucupandae populi grati .e,ac sui studij in ciuitatem probandi, egerit, an eo permittente,

ut dum soliciti ea de re Senenses luis rebus Consulerent,Si uisio do aliauita praeberetur,ab corum amicitia 1 cedendi: qua ex re videbatur necessario in 'rum,ut ad hostes transire, ac iustuna cum iis bellum civitati interre posset dubia coniectura est. Esterebatur in vulgus, nonnullos qui Francisci si drtiae, ac Iacobi Picinini nominem castra concessissent, per speciem rei fiumentariae comparadae huius conspirationis cum Ildibrandino autores Sigi insido extitisse. Accedubat ad hanc hominum suspicione quae

70쪽

suis probabili coniectura nitebatur: quod magis iii dies o sidionem frigescere, torpereque Duces simul militeri; animaduertebat.Nam,quod grauius etiam videbatur,ob commeatuum distributione, inter copiarum Duces orta dissensis, cum milites qui horum autoritatem sequerentur, codem morbo laborarent, iam erat in aperta seditionem eruptum , nisi eorum furori primo quoq; tempore obuiam iretur His rebus commoti, ut par crat, senenses Legatos ad exercitum mittunt,magnae prudentiae atque autoritatis homines qui summa cum fide, diligentia perquirant,an quae

per Camertem indicem. accepissent, .vera essent.. Vbi his

comperta. nihil dubitationis habere viderentur, per Carolum Gonzagam, Gibertum Corrigium, aliumve quem esse magis idoneum censerent, ingentibus pollicitationibus ille tum , tollendum Sigismundum de medio curarent. Haec

clam iis edita mandata: vulgo quidem , id quod videri Senenses volebant, quo essent eorum tediora consilia, missi ad Sigisiundum credebantur,ut commeatuum inopia qua plurimum laborabat,exercitum subleuarent: id quod facilentiam Legati Sigis undo persuaserant. At illi siue magnii 'nup licuit .existimarint, deq; eorum fide & constantia dubitauerint, quibus eius interficiendi negotium daret

constituissent , siue ab eo omnia administrata e sua, ac Sc nensium dignitate, animaduerterint, Senam re infecta, Sinsinundum antea, ac caeteros duces hortati, ut in Sorani obsidione impigre insisterent,reuertuntur. Cum in dies ue hementius muri quaterentur, cognitum est per exploratores , peditum permultor quinandi periti essent, aquam tranando Soranum transisse: ab hostibus ficile intra moenia receptos. Quae dum repente commutata sertuna, magna Senensium pernicie aguntur,intempesta nocte unus cx Legatis,qui in castris rebus gerendis praeerant, enam mutatis adceleritatem equis proficiscitur, ac magistratu adito, quanto in disicrimine sint. res Senensium docet: Inducias cum Ildi-brandino, se pariter de collega inscio, in mensem per S gis

mundum fictas, It librandini filium obsidem ad illum inis

rum eius rei causa: Carolum. Gonaagam cum his sentire. .

Credere. se cum soluta iam Sorani obsidio esset, uno con- . ha sensu.