장음표시 사용
401쪽
De Indicationibus in quacunquesperisDilepsiae; Deq; huius curatione in Infantibus eri adhuc vescentibus . ini
res, Epileptici morbi naturam per definitionem tam nominis i quam rei, differentias, caulas, signaque omnia dignostica, alque prognonica In quibusql idea explicandis mea semper intentio fuit ab Hippocraris, Galeni , Pauli, Aetii,& Ale xandri e Graecorum Schola, Rhasis, dei Avicennae,ex Arabibus; alios enim,quos etiam citaui, tanquam minoris famae prauermitto, placitis, doctrina ne lariana quide unguem discedere. Huius rei evidentissimum sit omnibus argumentum,quod cum e veteribus aliqui presertim Averroes, Me recentioribus multi etiam primae notae, de omni re literaria Ad medica in primis optime merit, hoc in morbo saeuissimo,& re vera admirando noua principia , Ouamq; doctrinam legentium animis insinuare contenderi ipsecontra niti, ac subtilissimis corum argumentis, rationibus aduersum antiquos illos Medicina parentes excogitatis, obuiam ire non dubi taui Idipsum autem non soluma me factum est in proxime habit is Lectionibus,quibus vos omnes intersuistis, sed etiam multo ante in tribus Libris Lectionum quas in primo gyrociniin apud I Ononiciales habui, Veiiet ijs capereunt , ac lucaem diuulgatis Nunc
402쪽
Nunc ergo ijsdem innixus principijs,4 iuxta eandem methodum ad magni m6rbi curationem descend4. In Epilepsia itaq; cu mycta oportet primum non ob iuisciuiplicis eius discriminis , dcinde
carasarum eam piogignentium, 'siquod insuper alia curatio de . hetur ei inparon ia, Aut chim urget axcessii, alia extra paro- xystrium , tempore intermedio, tanciem non eo prorsis rhod. curandam in pueris,& infantibus, quo in natu grandiotibus curaria Medicis lol et Quibus ita praemissis, videamus modo quinam scopi ante oculos habendi sint in quacunq; tractanda Epilapsiata,
priusquam ait praesidiorum materias nostra conuertatur or Uio.
Vel igitur,fimo haec in cerebro fit ex p. opria, 'muliari illius membri amne, ac intemperatura,& dicitur Epilepsia per essent iam in cerebro facta,vebfit luidem in cerebro, sed consensus gratia,& consortirlege cum alijs partibus inferioribus. Cuius Dileptici insultus duae assignatae fuerunt diiserentiae, una quaru in haud infrequenter est per consensum maxime a ventriculo,intestinis, utero, aliari vado malum a determinata aliqua particula primum incipit, aegro sentiente sursum sensibiliter ascendit. Exemplum
primae diffetentiae, dico per consensum genitae a ventriculo, aut eius ore expresse traditum legitur apud Galenum . De locis aff. 6.ubi reten historiam iuuenis Grammatici, qui quoties vehementer doceret,aut longius inediam sustineret, aut irasceretur, Epile ilico symptomate corruebat. Exemplum alterius dit serentiae ha-tur apud eundem Galenum .eiusdem operis cap. 7 de viro illo, qui veluti auram quandam frigidam e tibia sursum ad caput et uati euidenter persentiebat. Ego etiam in quotidiana praxi exercenda consimilia exempla aliquando obseruaui, , si plura cupitis degatis Fernelium . de Pari morb. Sympi Hollerium cap. de Epilepsia in Scholio , in Marcum Catinariam cap. proprio Loquamur autem de his postremis differentijs, in quarum prima Galenus cum in Grammatico illo deprehendisset os ventriculi exquisito admodum sensu praeditum esse , ab illoque cerebrur . facilE,ωstequenter in consensum trahi,ante omnia iussit,ut persectae,ac optimae coctioni operam navarer, qui propterea tertia vel quarta diei hora panem diligenter confectum assumebat, modo latum,quando siti non laborabat, modo ex vino albo aqua dilu
403쪽
to, ac modice adstringente, quando siti cruciabatur . Tale enim vinum roborat ventrieulum, neq; caput, aut cerebrum laedit, sicut solent caetera vina valentiora , praesertim in iuuenibus , quibus cerebrum, neruosum genus inest haud ita imbecille . Verun- tamen Galenus non modo contentus suit probam victus ratione
iuueni illi instituere, sed etiam bis, aliquando ter singulis annis eundem purgare voluit. Hac industria iuuenis annos plus quam viginti, quibus supeistes vixit, integra usus est valetudine. Ex his quae a Galeno hac in historia traduntur, non difficulter colligi potest, in hac Epilepsiae specie duas habendas esse prae oculis intentiones. Prima erit purgatio ventriculi a biliosis, lacribus humoribus, a quibus os illius lancinatur, necnon mordax evapora tio in cerebrum expirat . Secunda ventri uti roboratio,ne in posterum tam facile ab alijs partibus noxios lusciniat humores In alia vero Epilapsia, quae a determinato, mbro sensibiliter nascitur, quantum ex loco Galeni citato elicimus, tres curandi scopi haberi debentis Primus respicit uniuersalem euacuationem, aut per venam sectam, si tamen euidens valde plat hora appareat, alioqui omittatur, aut per medicamenta purgantia Secundus pertinet ad corroborationem, adstrictionem simul superiorum partium, ut ita impediatur,quo minus illius veneni vis latius pro gredi, ad partes sublimiores ascendere queat Tertius partem ipsam laborantem respicit a qua primario si emanat origo, ut nimirum in ea latitans malum extra Katur,ti aperta via soras educatur. In postrema dii serentia, quam tamen primo loco recensui, quaeque caeterarum non solum frequentissima, sed difficillima existit, quatuor nobis sese offerunt scopi, irincipes curandi indieationec Prima indicatio in opere, licet in investigatione , ac resolutione ultima,iuxta illud Galeni I I. Meth. cap. Io. Quod Vltimum in resolutiva methodo inuentum d primum omnium in a
Curatione est peragendum ad generalem totius corporis ab e Crementis omnibus expiationem pertinet: Secunda ad reuulsionem. Tertia ad dissolutionem materiae proximae in capite, in rebro contentae. Non enim tota in accesssione absumitur. QHarta ad cerebi i intemper uis corii gendam, .&emendandam Vnde tota curatio in praeseruatione consistere videtur, quia causam ra
404쪽
spicit, quidem remotiorem. In paroxysimo siquidem, nisi diuturnior, ac vi hementior ret, nullum magnum moliri solemus medicamentum , paucis quibusdam tantuin modo peractis quae patientem quamprimum ab intuitu liberent . Hac prorsus in thodo, ita aggredienda a vobis est curatio cuiuscunque Epi-lepsiae. Nam quae ab utero in mulieribus, aut alia etiam parte emergit, ut infra ex praesidis intelligetis,cum illa quae per consensum ventriculi, ac intestinorum generatur, similitudinem,&ccmmunionem habet. Puerorum, qui vi in lucem editi hoc mali genere persaepe tentantur, & moriuntur, ut ob id scripserint Aristoteses,& Plutarchus veteres tam Graecos, quam Romanos ante octauam diem pueris nomina imponere noluisse, artas tenellia,
habitus corporis mollissimus, facile distatu bilis, ac demun difficultas ipsis medicinam faciendi est enim puer, ut afirmat Plato I.de Republica,omni bestia intractabilior, eo quod ratio in ipso veluti obruta ac ebria humore multo operari non potest, unde di apud Aristotelema.de Hist. anim. cap. r. Anima pueri ab ani ma belluar non differt; aliqua pariunt in Epilepsiae curatione instituenda diuersitatem, quemadmodum ex sequentibus facillime constabit. In primis enim Mante omnia de curatione Epilepsiae in pueris tam lacte adhuc vescentibus, etiamnum infantibus quam ablactatis iam natu grandioribus sermonem facere decreui. Nec dicant mihi Paulum lib. 3 imo etiam Galenu 6. Epicl. sec. I. Com. . non probare in huiusmodi puerulis , di infantibus
curationem, eo quod mutatione aetatis ad calidiorem, sicciore
sua sponte plerunq; in illis a fictio cessat quoniam praeter quam
quod Aetius communiter pueris, & caeteris omnibus curationem instituit Lunde nam obsecro certissumus infantes illos mutatione annorum plane libe Jos euasuros, cuno raro constet experi-rimento. multis , in quibus allata ratione, spe inani a principio conlcmnitur, ab eo tempore inchoare,d in dies ita inualescere,ut stequentioribus, ac vehementioribus accessionibus eosdem occidat,aut si non adeo frequentes,& molestae sint accessiones, aetate
nihilominus haud quaquam in meliorem statum redigantur, imo in 'licem,& calamitosam vitam decidant. Addo quod si Gai
nus parui fecit curationem Epit siet in pueris , dubio procul de
405쪽
recenter natIs,& vix in lucem editis inteli gere voluit,quibus nulla modo adhiberi posse medicina videtur. alijs enim pueris praesidia
vult adhiberi, nulla expectata mutatione annorum. Verisimit enim esse ait, quod huiusmodi pueri cum no statim a principio suae aetatis e natiua intemperies pileptici sint, propic errata in morbum inciderint, quos propterea medicis auxilijs curare oportere memoriae mandat. Quinimo ex historia pueruli, qui radi. cem paeoniae gestabat, an non clare patet Galenum iri infinii luis etiam illa commendare praesidia, quae calefaciendo, & exiccando prodesse valent Audite Leuinum Lemnium lib. 2. De occvir. nata
mirac.c. 3.Paeonia Galeno non minus decantata, quam Brasti a
Catoni non selum a qualitate elementari, sed totius substantia vi, ac proprietate specifica hunc morbum expugnat. Sed clarius pro te nostra dum subiungit. Pueros autem,in quibus vis morbi minus valida,etia a collo gestata hoc morbo collapsos erigit Discutit. n. cosumit ob humore pituitosum,qui huius morbi est seminarium. Ut hinc constet non eo solum nomine Galenum usum fuisse paeonia in pueris comitialibus, quod peculiari iocculta facultate aduerissus hunc morbum valeat , sed manifestis etiam qualitatibus mi is ritice pugnet. Solet ergo in puerulis, atque infantibus recenter natis hoc symptoma fieri lactis vitio ex nutrice, necnon ex Iacte quamuis puro, in eorum tamen ventricula vitiato. Quando non lacte solum, sed alijs cibis utuntur lumbricorum inprimis Occasione, ac intesinorum consensu Epilepsiam pati consueuertini. Non raro etiam ex propria cerebri intemperatura humidiori, si praesertim caput exterius ab omni humiditate liberum
si,4 absque ulceribus . Ab his potissimum causis Epileptici evadunt pueri infantes adhuc', sed ubi grandiores facti sunt, ab alijs
causis omnibus hunc in assectum incurrere psissunt. Quantum itaque ex parte nutricis mc moria hoc in loco haberi Vcbet quod praecipit Avicenna cum alibi, tum 3. I. doct. I. Quando puer, aegrotat, rectifica lac matris eius. Vnde nutrici diligentc praealijs instituenda est victus ratio accommodata in sex rebus omni bus non naturalibus, qualis iam adultorum insta dicetur, poli si
simum vero vini abstinentia imperanda, etiam de Aristotelis sintentia prope finem lib. de Somno, Vigilia . Nam ut vinum
406쪽
adultis caput replet, ieruos tentat, ita & infanti Iac indei
nitum. Si Platonis praeceptum a. de Leg. ad extremum struar
tur, krsitan tot hodie filij Epileptici non gignerentur : Neque
etiam nocte, inquit Plato , vinum concederem viro, vel mulieri quando liberis operam dare volunt . Huc spectat quod scribit Plutarchus in Problematis sapientesRomanos cauisse ne in sacrificijs nutricum adhiberetur vinum, sed lac, ne stilicet ex vino ipsarum accedcret pueris detrimentum'. Novi ego Romae puerum, ad cuius curationem fui accersitus, cuius mater vino, venere multum delectatur, non prius a diro symptomate liberari potuisse quam alteri nutrici suerit commendatus. Hae in re debent parentes multum inuigilare, quoniam nutrices tantum abest , ut a vino, alijs erratis in victu se velint abstinere, ut multo vino, copiosisque cibis corpus repleant. Sitibundat enim sunt, famelicae, ex continuo suctu inanitis humore venis, Sic etiam putantes copiam lactis coacervare . Quoniam autem video me longiori sermone taedio vobis sere, ideo rem inchoatam deserere, di in crastinam Lectionem reijcere sum coactus De eadem curatione in pueris lactantibus potissimum de Cauteris ad Inion aect , XXXIV. X his nos constare, ex quibus nutrimur, exprobo, aut malo nutrimento ita vel bonos, vel improbos in nobis succos generari, indequα modo inculpata sanitate nos frui , modo mala valetudine vexari, adeo notum omnibus ii,&manifestum, ut superuacaneum sit pluribus velle demonstrare . Quamobrem summa cum ratione Medici omnes,qui Epilepticum affectum in infantibus curare aggrediuntur, ante omnia iubent maximam haberi debere de nutricera tionem, ut scilicet lac undequaque probum, ac, ut Graecidicunt, euchvmum continue praebeat, di ego quoque in superiori dicebam in hoc potissimum vigilandum esse a parentibns quia non raro sum expertus hanc prauam labem in nobis saepissime iprimo lacte, culpa ,- vitio nutricum, implantari . Et scitis vos
407쪽
ex Platone a. de Repudian unaquaque re maximum quid princi
pium esse, praesertim iuueni, tenero cuique Maxime enim tunc formatur, induiturque figura, quam quis unicuique imprimere vest. Quae Platonis verba mire quadrant rei, de quat quimur. Quare Alexandri Tralliani praecepto curam habere oportet, ut nutricis lac benignum sit , is recrementis liberum. Nam quod vitiosum, crassum est, vesci solet naturam impcidire. Fiet autem probi bonique succi, si nutrici animum adhibeatis,in exerciti j , ut ipsa mediocriter exerceatur,4 cibis boni succi utatur. Si igitur lac tuerit tenue, paulo ipsum crassius efficere conuenit; sin crassum extenuare quibusdam, quale est
feniculum, aut anethum, aut anisum, aut eruca, aut ruta, aut
porrum. Omnia autem haec dum viridia sunt assumantur . nam sicca cum magis sint acria, plus uteri vasa aperiunt,' nimis languinis menstruorum vacuationes incitantur . Quo nihil est deterius . Nam hinc necesse est etiam lac imminui, dum sanguis purgatione decrescit . Quare etiam venus nutricis pueris Iactentibus est nocentissima Quippe lac hinc tenue, faetidi odoris fieri necesse est, sin autem contingat etiam concipere, ad huc multo fit perniciosius, ac cauendum est,ne illa omnino nuatrix puero mammillam porrigat sed alia potius quaerenda est, quae lac habeat benignum . Internoscitur autem Iac colore, sub stantia, Modore, colore quidem , ut Malbissimum sit, di nihil habeat liuidum, aut faetidum, substantia vero, ut nihil admo iadum tenue, ut crassum, aut castosum contineat. Nam tale
conuulsiones potissimum generare selet,in neruos obstruere 4 Ideo etiam vinum mediocriter tenue nutrici propinandum est, recrementi expers, bini succi esticari. Motum , laboremque semper ante cibum subire debet . Hunc itaque in modum nutriisci prospiciendum docet Trallianus magna certe cum ratiriane, trudentia, si soda victus ratione hoc peragendum sit. Nec miremini de vino, quod heri,de Aristotelis sententia nu. trici denegandum esse dicebam, quoniam contradictio facile sotiuitur, si consideretis affectionem hanc periodicam esse, ac per
interualla recurrentem, ideoque tempore paroXymorum per me vinum quantumuis tenue, oligophoron penitus interdicatur,
408쪽
ne Iae precalidum infantis caput tentet , morbum adaugeat. Nugae etenim sunt, quod vinum pauciterum, ac tenuioris substantia caput minime striat Nam quid tenuius,in aquosius illo vini genere, quod apud Romanos lora vocabatur 4 lora secunda ξ Attamen Galenus a. de Alim facult. manifeste scribit huiusmodi Ioram ferire caput . Omitto dicere quod refert Pi tarchus 6 Sympos. 8 de mente Aristotelis, quod maculae, quae proueniunt a vino tenui, lymphato dinacilius auferuntur, eo quod tale vinum magis penetrat . Tempore vero quietis , quo liber est puerulus, non omnino denegandum videtur esse vinum nutrici,ut melior fiat alimentoru cocinio,sicq;lac ipsum uberius, elaboratius progignatur. Laudare equidem,ut vino immisceretur aqua medicata ex viscoquercino, vel radice chinae cutem nibus paeoniae Aliquando autem sol u in victu regimen non sulficit pro tollenda occasione huius symptomatis in pueris,quando praesertim nutricis corpus prauis undiq;scatet recremetis,& pituitosis impiimis humoribus,nedica alijs quoq; presidiis opus este,du causa pueri humidiori intemperatura cu in toto, tum in capite,& ce rebro donati,seu praediti, affecti a Puenit. Supposito enim optimo victus genere,purganda nutrix est his,quae pituitam auferunt,col pori' habitum exiccant.Sic namq; consulit Hippocr. 6. Epid. ainae purgatio leuis quidem erit puero, licet fortis satis nutrici. Gai similiter in Com. infantis purgationem confirmat, ita ut nu- trix, aut capra aliquod medicamelum purgatorium assumat Purgabit itaq;partim ex accidenti pituitae tomentumi removcndo, partim per se quesitatem aliquam purgatoriam lacti inducedo. Quare docet ibidem Gai purgatione ex lacte caprino tacere,caprae lici bas propirando purgatoria vi praeditas. Eandem sententiam, dg lactis facultatem acquisitam ex alimentis Gai rursum explicat,4 multis historijs confirmat 3. de Aliment.facult.cap. a . Mante ip' sum Dioscorides lib. 2.cap. 26.tradidit pecora quae velcuntur La- monio,helleboro, similibus lac purgatori facere,cotra capras, quae lenti ico,& aliis adstringetibus herbis nutri utur, lac vi adllrictoria praeditum generare quis ignorat Necesse tamen est ad hoc
409쪽
post eorum concoctionem, sanguinem mutvlonem c Ier uatur,4 viget. Haec admirabuntur qui in transmutatione sub stantiali omnia priora accidentia deperdilogunt in materia, cum hic multae adsint , ct tamen reseruentur. Nisi quispiam dicat exsanguine tantummodo dealbato lac generari, quod propterea purgantis facultatis particeps remanet. Ideo H ppocrates loco Epidem citato sic ait: Mulier,in capra Elaterium , aut cucume rem siluestrem comedentes,pueris purgatio Nec obijciat aliquis illa fuisse medicamenta tempore Hippocratis usitati, quoniam . nec illi aeuo blandiora deerant. Quocunque igitur modo Epilepticus infans euadat. hoc est siue culpa matris, aut nutricis prauis
humoribus redundantis,& consequenter impuro lacte,siue ex copiosis excrementis , in eo causa natiuae temperies, vel etiam vitia praui nutrimenti in utero coaceruatis, curatio semper per nutrice facienda erit, non omissis tamen paucis quibusdam circa ipsosmet infantes . Aetius enim mel despumatum ad lingendum olfert. Saune ad praecautione in puero comitialibus accessionibu obnoxio multil commendatur mel decoctum, sidespumatum cum paucopuluere si minis paeoniae & limatura,smaragdi. Vnde Ludovicus Mercatus experimet fidelissimo scribit ruet ita praeparatum cum
modico faeniculo, Moleo amigdalarum dulcium, ter, vel quater quoq; die exhibitum praeseruare ab Epillisia Ron deletius praecis pit dare puluerem in lacte manc, pondere unius drachmar,qui puluis ita conficitur: R. radicis paeoniae,&seminis eiusdem drac. I .seselem,misi,carui an .drac s. visci quercini,quod huic affectui maxime est proprium,drac. I .fiat puluis subtilissimus, addedo sacchaisii candi unc. I.Sunt etiam qui laudant usum pulueris diamusci in
eadem dosi cum lacte, vel aqua hytapi Alij praebent singulo mane ante lactationem cornu cerui ustum, puluerem ex cranio humano, & semirubus paroniae. Nonnulli alij portiunculam mellis rosati , strupi de stoechade,syrupi de scordeo,& oxymelitis etiam simplicis. Quae singula cum utilitate administrantur, quemadmodum,si de exterius admotis loquamur , probantur Odoramenta ex ruta ex eodem Aetio, qui similiter infantis caput oleo amat,
cino , irino, Manethino inungit, eidemq; capiti admouet pulue-rcm consectum e cypero, adiant , ii id Non dissimilis
410쪽
de idem Aetius caput lauat a acali is,& sordes melle detergit. Coso applicatis uicusaeoniae , ita ut stomaciau tangat. Ita namq; scribit fierius Tetrab. a. se . a. cm. LI. Recenter nati pueruli comitiali morb,cqrrepti ea methodo curandi sunt ex Porsidonissententia, ut plorummatres, siue nutrices calidis cibis ac Dotibus nutriantur quo lac semper castidius fiat ad tenuius infantium vero
capita pului cu is calidioribus veluti tit cyperus , adiantum citis dispergantuς Olci)stemanethiub, rhao,&amaracino assidue il- Iiniantur, deturq; plis mel despumatum ad delingendum, jecens paeoniae radix ita collo adligetur, ut stomachum contingat. nanet ultimum i medium omnium tamen erficacissimum , nempe cauterium te senticulus in occipitio ad interilitiin primae Seu Tunda vertebrae a quo tamemaliqui ad pauca respicien Iesimnino abllinent. ns in stilum in puerisadhuc tenelim, in infantibus,sed inradultis etiam, cauteria, istiones in occipite perpetuo damnantes, propter quaedam Galeri verba, quae habentur . Catat.in dolore capitis ex ardore curan . Sic enim scribit Ga lanus meque enim faciles uritur capitis ea pars,Qua occiput,&a Graecis in ioni appellatur. Existimant siquidim Galenum de exustione ab igne facta hoc in loco ermonem habere,cum Omnino de ussiohe a Sole, non a b igne loquatur. Dum enim tradit modum curandi dolor capitis ex ardore Solii, monet localia remedia anteriori capitis parti non polleriori adhibenda a nobis csse,duplici potissimum ratione primaritu postica pars capitis Nempe occiput,non adeo facile,ut anilaaacusinciput Solis calorem concipit , ab eoq; exuritur secunda quia in occipite principium adest spinalis medullat, neruorum, qui propterea a topicis refrigeratuibus laedi possent . Quam quidem Galeni sententiam non obscure postmodum dilucidaluit Oribasius ad Eunapium lib.4. cap. I. quide curationEcapitis dolentis ob aestum loquens, haec habet verba . Qua in re cauere debes,ne posteriorem partem capitis, quae ad occiput euhattingas cum caput ea parte non fa--cile exuratur, cumq; inde ortum ducat spinalis medulla,ne aliqua noka consequatur. Haec ille. Nec noulum est in Galeni doctrina
per capitis ustionem intelligi lupercalefactionem in eo a Sole ia-