장음표시 사용
381쪽
Liber Sextus. . 6 Iquae a vasis tantlim seminalibus absq; ullo musculorum usu celebratur, quamuis in naturali seminis eiaculatione musculaia quaedam subitantia circa penis meatum sita, quam semel, iis indicauit olim mihi in corporum dissectione Flaminius Rota virainprime doctus, apud Bononienses Anatomes percelebris pro-kstar, iuuet ad eiusdem penis dilatationem, ne sorte conniueat, pro saciliori tum seminis , tum etiam lotij exitura. Perquam facilis esset responsio, si vera seret opinio assirmantium plurimarria,
geniturae partem a capite per venas iuxta aures in Demora, & te stes descendere,auctoritate Hipp. lib. De genit. De OLTnat Sed quoniam hanc ipsam opinionem a vero alienam esse omnes Anatomes proceres testantur unanimiter, dicendum potius est, mea sententia, semen excerni in Epilepticis non musculorum conuulsione,ut in alui,& vesicae excretionibus accidit, sed quia una cum alijs partibus corporis conuulsis,atq; contractis,uas quoq; semis nis contrahuntur, comprimunturq; ex quorum compreissione genitura ipsa excernitur. Causam hanc olfeci iIe uidetur Aretatus,qui seripsit lib. s. cap. 3. nonnullis etiam adstrictis, compressi' vasculis semen excernitur. Quod si aliquis harum irrum excretionum causam in retentricis facultatis itabecillitatem rcferri debere comtendat, non ablurda sertasse loquetuta ob huius enim virtutis imfirmitalcis, neq; mustulus,qui venicae collum,nc' qui recti ituti lini extremam partem ambit, neq; demum obliquae valorum L minalium fibrae, quas ad retinendi officium natura deputauit, pr prio iungi munere valent. Quam sententiam illud confirmare vi detur, quod haec lymptomata nisi prope accessionis finem cernuntur, cum diu, multumque iam dicis partes magna con cessione fuerint defatigatae; nam veluti eneruatae, quae intra si continent, sponte egredi permittunt. Haec ad finem accessionis
pati solent Epitcptici,ea vero iam peracta veluti sopor quidam Llos Occupat. Rc manenterum tunc non modo sensibus,ut antea,sed etiam Omlii motu destituti, imo tanquam emortui aliquo temporis spatio videntur. De hoc sopore intestigendus Paulus lib. 3. cap. 9.qbi carum inter,atq; Lethargum discrimina ponens,Carus, ait,
aliquot alijs aikctibus superuenit, febrium exempli gratia accessionibus,corulatalibus imisi de caro sortasse loquatur Paulus quo multi
382쪽
3 De Dilet seu comitiali minia
multi e comitialibus infestari selent,priusquam ab accessione tententur. Vidi enim ego cum alibi milito, tum praesertim Venetijs quadrimum puellum Bononiensem alto semo adeo oppressum, ut immobilis, omniq; destitutus sensu per binos fere dies extiterit, pro cuius curatione vix remedia excogitare aggredior, dum illico me praesente in comitialem demigrat affectum, quo etiam vitali aura priuatus interijt. Quicquid autem Paulus latelligat, pro indubitato habendum,Epilepticis,inuasione peracta,soporem contingere, grauiorem quidem j is, quibus per essentiam affectio orta est, leuiorem vero quibuscunq; per consensum euenit. Vnde
iure merito Avicenna I. ter trac. . cap. 9 prauae Epilepsiae noras
reserens,haec profert verba Signa vero eius, quae prauior est,sunt difficultas anhelitus, prolixitas agitationis, deinde longitudo
quietis post ipsam . Vbi per Iongam quietem quid, obsecro,aliud intellexit Arabum Medicorum princeps, quam soporem, qui post
transactum Epilepticae exacerbationis concussivum motum pa- tientes invadit,non alia, puto, ratione,quam longus,cla prosundus somnus eos,qui nimium vigilauerunt,ac diutius pondera, dabores pertulerunt occupare solet. Ideo nanq;eos occupat somnus,ut
qui spiritus cum vigilijs, tum laboribus fuerint defessi, ac resoluti
reficiantur, denuoq; regenerentur Galenus enim vigiliae comparabat Epilepsiam, in qua etiam vehementissimo motu defatigantur aegrotantes. Verum dicet aliquis perperam Avicennam longam quietem si per eam soporem intelligit hinter pravas Epite. psiae notas collocesses; nam qui sopor ex longa vigilia,aut labore, ex spirituum defatigatione,resolutioneq; originem habet,qualem
etiam comitialibus superuenire existimandum est, suauis admo- dum, natura perquam gratus esse consueuit,quae autem naturae grata sunt, eadem itilia,tantum abest, ut maius ex illis naturae
periculum impendat. Dicerem ego idcirco velle quietem longam, aut soporem esse prauae comitialis accessionis notam, quia vehementem praecessisse insultum significat, ut patientes nisi post longum tempus ad se redire, troprijsiti functionibus valeant, amissis viribus, spiritibus retecti, ut videatur dicendum quietem illam, ut signum grauioris praegressae accessionis consideratare . fuisse ab Avicenna. Duo remanent discutienda,ut nostra intentio in
383쪽
in hodierno sermone absoluatur. Vnu, an in paraly1in imiatur Epi-lepsia. Alterum,quo extrudatur materia tam horrifici symptoma tis causa. Quod ad primum attinet, in dubium ea de causa vocatur, quia Galcnus in hoc non modo Avicennae , sed etiam sibi ipsi contrariari videtur. De I .eta. a. Siquidem apoplexiae docens,
Epit psiae,soporis, cathochi disserenitas, tradit Epilepsiam ab amplexia differre,quod haec in paralysin finitur, illa vero non ite. Oppositam vero sententiam tueri visus est,dum ita loquitur. . Derat. vic.in acut tex. 27. Na quod eas, quae ex amplexia, vel Epite
psia ad aliquam ex non praecipuis partem irruunt, paralyses, idest resolutiones, Hippocrates ita appellet, est demonitratum . Interdum quoque&facta absq; conuulsione Epilepsia nonnullis morbos in partis resolutionem finitur, qui paraplexia Vocatur . Quod enim hoc in loco legendum sit milepsia, non apoplexia , quemadmodum textus omnes praeseserunt,scriptum reliquit Mercurialis in Praelect. Patav. cap. de Epilepsia,ea forsitan de causta, quia sine conuulsione apoplexia fit, quia sere semper, non imterdum in paralysin dcgenerat. Aliquando autem Epillisian absque conuulsione apparete , demonstratum a nobis est in sup rioribus Patet ergo sibi non constare Galenum, per quem finiri, di non finiri in paralysin hale affecti , posse videtur. Insupc in ubcenna pr. 3. trac . . cap. 8.manifeste scribit Epite am in paralysin destinere, hisce verbis.Et quemadmodum poplexia vertitur ad paralysin, ita plurimu Epilepsia conuertitur ad paralysii. Et multoties,addit,resoluitur Epilepsia ad paralysin,& melancholiam . Pro controuersia hac dirimenda responderunt aliqui in Auicen nar verba mendum irrepsisse,&, ubi multoties,reponedum,aliquo ties . Sic enim Galenum Avicennae conciliari posse existimant . . Mercurialis,cuius nuper facta est mentio, inuem semper ego ob singulariis eius eruditionem magni feci, duplicem dariis lepsia
refert loco citato, nam quidem sine conuulsione, alteram vero
cum conuulsione, atque illam in paralysin posse finiri, hanc vero non itcm,Cuius tamen viri sententia ea de causa mihi non unde quaq; satisfacit, quia Epilepsia quae sine aegrotantis conuulsione invadit,non ab humore pituitolo frigido,& crasso cerebri ventres obstruente, scd a blando potius vapore a ventriculo in cerebrum
384쪽
ac De Dilepsia,fra Comitiali morbo
elato, aut etiam ab humore, qui tamen adeo paucus existat, tequemadmodum legitimam non pariti pilepsiam, ita nec ullo pa.cuo paralysin inducere valeat. Nam quantum spectat ad Galeni locum paulo supra allatum, ubi videtur affirmare Epilepsiam,quae conuulsione careat, in paralysin quandoque finiri, puto illam non
continere mendum,&, si aliqua in parte correctionem expostulat, ubi interdum est, reponendum plerunque, aut multoties, iuxta ipsius Galeni mentem, qui alibi dixit q.deL .ELa.Sohatae poplexiae creberrime succedit paralysis. Vera nanque causa, ob quam non sic in paralysin ei minatur Epilepsia, velut apoplexia, cum tamen utraq; passio communem habeat unum, eundcmq; humo rem,nulla quidem esse potest, quam conuulsiura cerebri motio, dunoxium humorem a se protrudere nititur. Eo siquidem motu,&est alterum quaesitum, humor comitialis morbi causa ad nares, ad palatum,4 ad ventriculum expellitur. Vnde non semel obseruaui etiam intra domesticos muros ex Epilepticorum ore pituita multam vitream crassam,&frigidam excerni, quam si in longum trahatis, veluti filum ipsius multitudinem deducetis. Imo nec semel videbitis Epilepticum ab accessione liberari non posse, nisi illa prius excreta . Stertor praeterea, qui aliquando iiijsdemie sentitur, non ne clare ostendit illius humoris partem in thoracem delabi, ut per oesophagu in ventriculu, eiusdem cum nausea, di vomitu excretioὸVt hinc pateat quam leuis, inanis'; fit illa Fer iij ratio, qua conatur probare amplexiam in Epilepsiam haud eo
nomine diiserres, quia haec ex non integra obstructione ventriculorum, illa vero ex omnimoda creatur . Inquit enim. Si haec fbret causa, in discussione paroxysmi succederet ei paralysis, veluti succedit apoplexiae. Quandoquidem asseram ego idcirco paralysin attonito morbo superuenire, quoniam cerebri ventres in eo aikectu integra obstructione, occlusioneue laborant, ac tota eiusdem membri substantia vehementer opprimitur . Ex qua re fit,ut ob struentem materiam insita virtus non modo non undequaque trudere, ut in Epilepsia fieri cemitur, sed ne contra insurgere
queat; quod maxime accidit sorti apoplexi correptis. In his vero, qui non adeo sorti laborant, ad alterum latus , quod est spinalis medullae initium a cerebro ipso materia, quavis debilius,
385쪽
excutitur, unde paralysis, Quamobrem de apoplexiv loqv ns Rhasis 9. ad Alm. 3. Cum alicui, ait ob summa in spirandi ditricultatem spuma ab ore prorumpit, nullis remediis ipsi subueniri potest: verum si leniter stertit, liberius aeger respirat, morbus leuior,& mitior existit. Et praesens quidem at Tedius, aut modi oppressum sui secationis modo iugulat, perimitq; aut noxio humorea cerebro in neruos delapso, in illorum resolutionem desinit. His ita disputatis concludendum mea sententia, in paralysin nunquaterminari Epitc psiam, quae talis vere existat,hoc cst quae ex adeo magna ventriculorum obstructione non pendeat,ut ad apoplexiae naturam potius accedat, in qua propterea leuis fiat conuulsivus motus, humoris mulii tudine pene obruta expultrice facultate .
In huiusmodi enim Epilepsia apparere quandoq; posse resolutionem,neque ipse negauerim De Epilepsia hoc modo genita intelligendi quicunq; fatetur se vidisse in praxi Epilepsiam degenerasse in paralysim, de quibus ligatis inter alios Heurnium. Et hoc sensu, arbitror dixit Avicenna in paralysin morbum comitialem finiri Qu pariter si Mercurialis respexit laude potius, quam reprehe nsione est prosequendus. Ad prognosticum descendamus. De prognonico uilipticorum aect i X X. QT URN S hodie de comitialium prognostico, exordiendum mihi esse duxi a prognostico in genere, an videlicet Epileptica passio curatu
Cmnino contumax existimanda sit,deinceps ad prognosticum iam presentis accessionis,eiusque ditarentiarum sermonem conuertam Fuit Me
di orum quorundam opinio Epilepsiam medicinalibus auxilijs
prorstigari nunqua posse,cuius rei gratia. Herculeu morbum voca ri contedunt,quia nimirum ut Hercules inuictus fui se perhibetur, ha hic nulla Medicorum ope tolli, euinciue queat. Horum homi num sententia confirniari ex eo posse videtur, quod si ante vige simum quintum annum alicui haec assectio contingat, sola aetatis mutatione curatur,si postea, insanabilis euadit,vel tui scriptum re3liquit Hippocrates .Aph. 7.Celsus prataerea dicit lib.3. p.ra 3.
386쪽
3 De Dilepsia,seu Comitiali morbo
id genus mali longum esse usque ad mortis diem, vitae non periculosum; Interdum tamen,cum recens est, hominem consumere,
ct sepe id si non remedia sustulerint,in pueris venereis, in puellis menstruorum initium auferre, iuxta illud ab Hippocrate prola- tum 3. Aph. 2 8. Morbi qui non finierint maribus in pubertate se 'ininis cum menstrua erumpunt, consenescere consueuerunt in
lepsiam tamen expugnari posse non minus, quam alij morbi existimo,quorum origo ab his causis pendet, a quibus tunc ipsum induci supra satis abunde probauimus. Quod si quispiam obijciat curam esse perdifficilem, cocedam hoc,ardua enim valde est eius curatio. Verum rei difficultas non arguit rei impossibilitatem, ut omnis Epilepsia prorsus insanabilis censenda sit Plures enim visi sunt Epileptici, qui diutius graui hoc symptomate delemi fuere,
in integram sanitatem restituti .Hippocrates lib. De mor fac tradit esse quidem Epilapsiam curatu contumacem, sed cum arria aetatem adepta fuerit, altiusq; egerit radices . Tunc enim haud amplius curari affirmat, quoniam cerebrum a pituitae roditur , colliquatur. Id vero quod colliquatur aqua fit,in soris cerebrum ambit, circumalluit, proptereaq; frequentius,ac facilius a mor-ho hoc prehenduntur:diuturnus vero idcirco morbus est, quia id quod influit venis,tenue est prae multitudine,& statim superatur a sanguine,&calescit.Sed nec ista uniuersam dubitandi occasionem adimunt, quando nemini non patet initium veneris in pueris, m struorum in puellis morbum posse auferre. Id enim temporis est, quod Hippocrates ante pubertatem vocabat. Vnde orta est conistrouersia an puerulorum Epilepsia curatione indigeat,vel ne hae enim in re minime conuenire videntur vetusti Medici Quadoquidem Hippocrates primum videtur spe in omnem liberationis pue rorum ab huiusmodi affectione in sola aetatis muratione colloeaare, nam aetatis procasu imminuuntur crassi humores,extenuanturdi exiccantur, ideo cessat morbus, accedente etiam aliqua in victu correctione,adolescenae enim,& iuuenes non sunt adeo v races,ut pueri. Paulus inseper lib. 3.cap. I intrantibus Epilepticis totam curationem aperte interdicit, qui intum solummodo conuenientem praescribit, pectans & ipse aetatis mutationem. Ita
enim scripsit Quod si laborans suerit etiamnu infans nihil oportet
387쪽
eet ei, ca illurn facere. Etenim aetate mutata ad biliosius, laridius, di victu ad temperatius , sua sponte plet unq; pausto cessat. Aetius tamen Serm. a.Tetradia .cap. I9. indistincte puer omnes curari praecipit, disines pariter ovitatis euacuationibus permedicamenta,sed usu clysterum, gargarisinatum, errhynorum fricti num,& sinapismorum. Cessus quoque concedit in pueris curationem. Sed cum eum,inquit,remedia non sustulerunt, in pueris veneris, in puellis menstruorum initium tollit. Controuersiam diremit Galenus 6.Epid.seel. r. Com. .per haec ipsa verba:Fit autem di ob errata hec eadem passio pueris, Medicorum curatione indigens. Cum vero ob humorem fit, infantes statim invadit, desinitq; aetatis conuersione, cum nihil nos secerimus. Quapropter quibuscunq; pueris non a prima statim aetate,ctim adhuc sunt infantuli, sed in progressu incepit,proculdubio ob peccata in victus ratione commissa, aut ob asam quampiam externam causam exortus est, in quibus artatis mutationem expectare non expedit, sed factum morbosum aiketum in ipsis curare. Ex his Galeni verbis manifeste constat, quae illius sit de hac re sententia. Vbi illud unum mihi non undequaque probatur, Epili psiam quae puerulis adueniat, opera Medici non egere, sed sua sponte cessare cum puerulos infinitos haec affectio perdat,& Medicorum auxilio ab ea quamplures liberentur;quod si perdurat affectiis,non semperariatis mutatione pueri sanantur, sed aliqui comitiales perstant,&cO- moriuntur, ut Hippocrates affirmat. Dicamus igitur minomnibus ab aetate pubere expectandam sanationem istius affectus, neque enim id vuli Hippocrates,sed quandoq; ad medica auxilia confugiendum, habita tamen ratione infantilis aetatis, quae grauiora medicamenta non sustinet. Id quod intelligi velim non solum de ijs, qui ex errore in victus ratione, aut alia externa causa in id genus mali inciderunt, verum quoque de puerulis recenter in lucem editis, etiam si ex parentum semine illud contraxerint. Est
enim inic morbus h reditarius, ut paulo inserius sum ostensurus. Quod vero addit ibidem Hippocrates de ijs , qui vigintiquinque annorum sunt,non eum habet sensum, quem vulgares Medici existimant. Amplictenda namq; potius est lactio altera, quam Galenus ipse allari, quae eiu modi est. Quibus vero fit vigesimoquinto
388쪽
a 63 De Oile laseu comitiali morbo
annoEpiIepsa fere commoritur,adverbio sere idem quod magna
ex parte signiti cante. Ex quibus omnibus concludi posse videtur , nullum Epilepticum morbum esse prorsu uratu impossibilem , nam 'ui ultra vigesimumquintum annum protrahitur, licet ma tori ex parte praesidiis medicis renitatur, utpote qui altius fundamenta iecerit quandoque tamen debellatur. Vidit rem hanc Paulus c.de Epit. his verbis. Nam si non pubertate, vel menstruorum initio,ve puerperio solutus fuerit,uel ur post hoc tempus remanserit,saepe,inquit, usque ad mortis diem prorogatur, nisi congruam Medici curatiorum fuerit assecutus. Ad prognosticum accelsionis, disserentiarumq; accedamus . Quicunque igitur accessionis initio multum commouentur, diuq perseuerant, postea vero ab agitatione ccssant,neque tamen releuantur, sed potius sterior, alia apoplexiae accidentia superueniunt, iam in paroxysmo mori est periculosum;deiectae namque sunt vires pugnando. Insuperii
crebrius repetat accestio, causam permanentem ei se demonstrat,
sicq posse Epilepticum interimere: idq; eo magis,si ea adsint grauiora symptomata,quae a nobis supra fuere narrata,nam quς magnitudinem morbi significant, eadem Mortem coindicant. Eiusmodi Epilepsia velocis admodum motus est, proinde vitia acutum.Vnde persepe exitum non modo cito habet, ted etiam patientem iugulat, paroxysmorum frequentia, symptomatum vehementia. De quo genere Epilepsia intelligendi sunt Galenus, Avicenna,quoties acutum morbum esse testantur. Contra quibus raro contingit accessio, & ab ea quamprimum resipitcunt , cum symptomatum imbecillitate , ita ut etiam ab inuasione liberi verecundcntur hi minime omnium periclitantur. Horum hominum Epilepsia tardi motus est, etiam chronica, de qua Celsus loquitur cum dicit morbum hunc longum esse usque ad mortis diem,& viista non periculosum missicillime Epilapsi vincitur, quae in capite per es lentiam generatur,quippe quae Avicenna auctore cap. de Epilapsia fundatur super debilitate digestionis in cerebro. Perio. - sensum vero ab alijs partibus infernis orta, praesertim vero a manibus pedibus' maxime lanari potest. A melancholia tactum comitiale symptoma caeteris paribus semper est peliculosius eo, cuius causa sit pituita. Nam humor ille in capite peccans maiorer . arguit
389쪽
argu7t recessum a naturali statu Cerebrum enim cum propria natura frigidum sit,& humidum,leui de causa similem qualitate humorem, qualis pituitosus est, coaceruabit. Imo ab Hippocrate sedes, metropolis frigidi, glutinosi cerebrum vocatur. Melancholicum aute humorem nisi ex vehementi causa cerebru congerit . Quare qui melancholiae vitio Epileptici evadunt periculosius aegrotant ijs, qui ex pituita hoc pariter morbo laborant. Quartana febre detenti Epilepsia non corripiuntur. ,si
prius capiantur, quartana superueniente liberantur,auctore Hippocrate . Epid. circa finem, caleno in Com. illius sententiae, quae subsequitur. Iuxta quam intentionem dictum quoque fuit ab eodem Hippocrate et Aph. 26. Febrem conuulsioni superuenire melius est,quam febri conuulsionem.Nec non cum scripsit s. Aph. s. Si Ebrius quispiam repente obmutuerit, conuulsus mori intur, nisi febre corripiatur inorum locorum vi, ac auctoritate, in apopleritae, Epilepsiae, conuulsionis, aliorumq; consimilium mo borum frigidorum curatione,contendunt aliqui excitandam esse,febrem. Sed haec opinio quam vana sit, ac temeratia,ostendetur fortasse in Therapia,aut certe alio loco opportuno Infaelix enim Medicus, qui nescit morbum nisi motho depellere. Mulier comitialis,vel utero gerens, aut mensium suppressione laborans, partu edito,& mensium eductione liberatur. In crastina Lectione disputabitur, an stat homines inter animantes Epilepsia laborent, cur ingenio praepollentes viri maximie omnisina huic vitio obnoxij sint. Nam di haec ad prognosticum spectare videntur. Anfoli homines inter animantes Epileisa laborent, Gentire videtur AriRoteles, e cur ingenio praepollentes virι maxime omnium Dileptici evadant. u Lect. XXXI. O NITI R in controuersia an soli homines excommuni animantium genere comitiali morbo corripiantur, quoniam Aristoteles huiusce sententiae fuisse videtur. Causam enim quaeres Sect.
Prob. I..prob.q9.ob quam homini potissimum oculi deprauantur, in hunc modum loquitur.
390쪽
An quod homo vel solus,vel maxime morbo capitur comitiaIi in puerili aetates Contra quam sententiam pugnat quotidiana experientia multas namque praeter hominem animantes id genus mali perpeti in dies obseruamus. Vnde Hippocrates oues,in capras Epilepticum malum sentire,inprimi'; capras ipsas,memoriae proditum reliquit lib. De morbo sac.Siquidem cum vitium hoc ex calida praecipue ,humidaq; aeris intemperie progigni doceret, id ipsum ovium, caprarumque exemplo per haec verba demonstrat. Cognouerit autem hoc quis maxime ex ovibus hoc malo captis, S praesertim capris hae nanq, frequentissime hoc morbo corripiuntur: si enim caput ipsorum dissecueris cerebrum reperies humidum esse, ac sudore resertum,in male olens. Sic vero res se se habet in homine Ex quo Hippocratis loco aliqui colligunt humoribus Epilepsiam producentibus malam,seu venenatam perpetuo adhaerescere qualitatem , quorum sententiae videtur quoque fauere Celsus, qui perniciosum vocat humorem, quo id mali genus excitatur . Plutarchus etiam rerum naturalium haud minus profecto, quam historicarum peritus, capram hac atffectione tentari refert in Quaestion.Rom. Cuius summi Viri verba apponere libuit. Quid est quod capella sacerdotem adeo abstinere voluerunt,ut non modo attingere,sed ne appellare quidem liceret Anquod capram tanquam morbidam timerent. Videtur enim praeter caetera animalia comitiali morbo tentari, qui gustarint, aut attigerint huius morbi aliquid inurere. Huius rta causam assignat poros angustos, quibus es ausis etiam piritus si piissime includitur. Quod arguit vocis tenuitas . Quicunque enim hoc morbi genere
tentantur, similem capellae vocem edunt . Plinius autem lib. Io. cap. 23. tradit coturnices solas inter animalia, homine excepto, comitiale malum sentire quam ob causam eas damnauere mens non tantum ob veratri semen, quod illis gratiisimus est cibus
Sed an coturnices a mensibus remouendae sint, ne vitium , quo laborant , sitantibus communicent , insertus in curatione discutietur. Vbi etiam an quia venenato semine vescitur, an vero propriae, insitaeq; substantiae latione hoc volucrum genus conuulsiones pariat, coriose docebimus. Inici im ne a re suscepta longius abstedam, Albertus cognomento Magnus passeres quoque