장음표시 사용
381쪽
364 Spexerelatissimi auctores adfirmant in Tomo VI. SNρtimem. illorum Actorum p. 3sa. Atque hisce Tabulis accessit Praefatio de impediamentis studii theologici quae pariter est fidelissima instructio ad recte utiliterque tractandum sacra studia & Appendix aliquot epistolarum. Nota etiam, virum , cuius mentionem facit d.esse Christoph. Sehei, erum , sententiamque, quam resutat, inveniri in eius Metaphysica, Parte I. 2r. Phil. Iae. Θεηerus , Rappolis iIa-alsatus, a puero, quod sacra aliquando tractare deberet, probae vitae studiorus, & diligens scripturae sacrae, librorumque aa pietatem ducentium Iector, Argentorato , ubi doctores In primis habuerat Danηhauerum & Sebast. Sehisidium, sicut postea ibidem lauream accepit doctoralem, ivit Basileam, & hine per Genevam ad urbem Lugdunensium, reia
versus autem Argentoratum oblatum contionandi munus humi
Iiter suscepit. Sed mox ad sublimiora vocatus est, dum nobilinsimus Senatus liberae atque imperialis urbis francosuriensis eum constituit pastorem Sc seniorem Ministerii: quo in munere eam sibimet regulam Naestripsit, ut Magistratui debitam exhiberet submissionem, Collegas non aIiter tractaret, ac fratres S aequaIes. in sermonibus sacris, missa assectatione cruditionis, simplicitatem
sectaretur, controversias parce moveret, adversarios magis humanitate, quam rigore convincere studeret,& vanam noxiamque de 'externo christianismo opinionem profligaret & expelleret. Vitam egit inculpatam, atque ut alios prodos redderet, modis allaboravit omnibus; inque hunc finem instituit collegia pietatis dierestente auditorum studio numeroque, cum contensu amplissimi Senatus transtulit ea in aedem sacram. Sed hoc institutum non diu fuit sine hostibus & osoribus et novitatis enim nomine traduceis batur. Interea ille paruit tandem vocationi potentissimi Electo Hs Saxoniae, dc provinciam supremi concionatoris aulici in eeleia herrima urbe dresdensi imponi sibi passus est. Sed eum privatim examen eatecheticum cum iuUentute institueret, S praxin veriehristianismi identidem urgeret S commendaret, eiusque consilium magistri quidam & candidati Ministerii sub moderamine D. ALb riri sequentes Lipsiae colImia biblica aperirent, & magnus studi solum accessus ad eos fieret, ecce, nata est invidia. 6c haee novum atque inauditum nomen Putismi essinxit,' eiusque culpam in vi-'
382쪽
rum transtulit innocentem. Hoc autem telutri ei non nocuisset,
hisi alia suis et caussa mutandae ae deserendae praesentis stationis. Vbi opportune intervenit serenissimus Elector brandenburgicus, qui fama Speneri, tanquam insignis theologi, motus, eum eXpetivit in praepositum S inspectorem ad D. Nicolai in inclyta urbeberolinensi, itemque consiliarium consistorialem: nee dissiculter obtinuit. Novis hisce muneribus praefuit vir optimus more 2Iito. egregio videlicet exemplo, S magna cum utilitate: quam quam non sine adversis; donec exhaustis viribus, ac debilitata visione, piam animam Deo reddidit anno I os. aetatis To. Haec hactenus petivimus ex ipsius Curriculo vitae, quod additum est Bianchenbergii concioni funebri, in memoriam Speneri habitat Berotini. Cui addere, si libet, poteris Io, Henr. Historiam regenitorum P. V. p. 3 . Inter libros eius, quorum catalogus, cum e Iogiis celebrium Doctorum, Carptinvia , Alberi , die eri, Mareri, &'Schel viii, quibus Spenerum celebrarunt, subiunctus est eius Concionibus de tentationibus . eminent Euangelica doctrina fidei, Euangelica vitae ossicia, Solatium fidei Responsa theologica, tam latina, quam germanica, Conciones in Io. Arndia tres priores lubros veri christianismi, & Genealogica atque Heraldica. Quid dicam de eius oppugnatoribus i Notiores illi sunt quam ut opus
sit nominatim recensere: neque tantum contra VIVUm Omnem imoverunt lapidem, sed & mortuo Ieoni insultarunt, atque insul-
tare pergunt, ita tamen, ut non desint strenui eius defensores, l& sincerae pietatis, minime autem absurdi atque nefandi pietismi, lsortes & imperterriti vindices. Alia etiam praestantis viri en-' . comta desiderast A Sever. Walth. Slutrem in Dedicat. Catechismo praemissa p. '. Vocatur sincera pietate & magna eruditione passim icelebris; a Sebur eisichio Epp. arcan. T. I. 49o. Vir moderatus, re p. 498. is qui Wittebergae &in aula dresdensi summopere coli- itur, & cuius conciones quasi oracula aestimantur, passimque describuntur; a Cativis in Consilior. theolog. latinor. P. II. I i. ni, lhil a Scriptura vel libris symbolicis alienum in scriptis suis ha- . bens; a Astis Epp. itinerar. p. vir admiranda eruditione pa- 'riter ae pietate excellens; atque a Collectoribus Actorinis erudita . A. Ias. 328. Vir Dei; & A. IΘαψso. polyhistor aeque, ae theolo- 'gus consummatissimus. Quibus adiungi possunt auctor des aue- ι
383쪽
fortiten Bretthaut Praefat. Institui. theolog.-ώ--δau.. Τ.Ι. 3I4. C. Schun Insel. laq. diab. 22. Rerise, de statu cyrumv. circa notit. in irregen. Mo. Nec praetereundum, quod Sehur ιisebius , nec heterodoxus, nec impius, scribit in Epp. aris canis T. II. 6r. Spenori pieta nisa secta nomen fecit. In circulis cita ille pergit) Pietistas vocant hominαν , ut mihi a stirmant, non rixosos,
malos, doctrixa metior/-que litterarum Vorre. Videamus autem
hae occasione, ouo alii Pietistas modo definiant. Nimirum D. I. F. M ινο in Disp. de pietista per Status euangelicos accuseto & damnato, A.i oo.Ηamburgi habita, dicitur homo in externa eeel a Iuthe. rana communione degenuanaricω faveηι erroribus,putatem eastide simulaηs, .llam autem per pharisaicum aliorum contemtum, Gr odium internecinum eris ea δυιrsa sentieηter exεrcens, atque loestis famem pietatem suam vel defen. ιns, veli ut ita defendatur, eum impediro posset , permittens: in Praef. in
Praemonitionem Warnunc contra M.Franckii Observationes biblicas ): 4 est fanationi, qui sub specia piιtatis animas seducit, atit se ipsum patitur seducit & in Narratione Bericht) de pietistis etiam apud D ριlium p. Ios 7. est fanaticui , qui sub pietatis schemate puram
M veram religionem christiaNam persequitur, Ducti mum .im fundamentum, ct inde darivataι doctrina , nec non laudabim, verbo divino eon. formas , summequa necessarim constitutionον subvertit, in eccissita ennctishMetieis oras pandit, eorum partos suscipit ac defensionem agit, euivis li-Hrtatem quidvis sentiendi permittit, sua autem hypoerasi pauperti animas ἐκeantat, ut in conspectu apiriorum sol orarm ct fraudum, ad instar ido.
tirum ethnicorum, oculos hab/ant, nec tamen videant, aurcique habeant, nee tamen audiant, seductorum autem suorum vestigia accurate premant. eum iisque ad aternam damnationem celeri yede properent: D. Io. Fechtio
Praefati in Dorschei Comment. f. XII. est talis, qui pietatem per media, fanaticis hominibu propria , sproto theologorum antiquiorum ct orthodoxorum curis ct Iaboribus,promovere satagit: D. F. V. Calixto in Dectar. libro paterno de Toler. Resem, praemissa, 3. 62. illa, qui pacem iustante, ct pietatem in ora gerit, qΜi mira quidem hominibus apparet tuissius, autem plenui est θροσμῖ ct ιηiquitate: D. Io. Henr. DU-hise . Praefat. in Narrationem Ministerii tripolitani, cum qua dc D. Christoph. Montagiui facit de Fanaticismo p. 14. S Coroll. IV. Disputationis de illicita librorum symbolicorum abrogatione. est sectarius , qui pro se fri in η tio m prolapsi cbristianismi , is promo.
384쪽
rionem pistatis, ct tamen omnu generis earosadicas, ana aptisticas,sehvisne frialeas , ct vveletianas doctrAM .nvehit , libertinimo viam pernit, ct totam religionem Arsianam penitus esertis. Iam si hasceptetistae definitiones ad doctissimum religiosissimumque Spenerum velis transferre, eique adplicare. Quid aliud, quaeso, ageres, quam Humano cimiti eervicem pistor equinam Iungere si velit, & varias inducere plumas, Vndique collatis membris, ut turpiter atrum Delinat in piscem mulier formosa superne gAe bene habet, quod D. Io. Fecbtius i. e. aedit: Non omninPietis ae sunt, qui hoc nomina traducuntW , uec omnα Fanatici, bus ouatiea obiectantur opinioneν. mera nonnunquam pietas Uthoe no minis probro convestitast , ct iubetur ree ἐκ exilium. Si qui sunt
pietis ae improbi atque absurdi, Spenerus certe talis non fui Henricus Lysius autem, S. theol. D. & professor regiomontanus, in Prooemio Synopseos controversiarum p. 29. qui pag. I. Spenero Iaudem tribuerat magni ecclesiae Christi theologi, cuius & cin
res unusquisque γησιος Iutheranus veneretur, quasi telum reto quens, hanc format definitionem: Reti m est nomen, quo hominae, rabi his temporibus studium sacrarum literarum s vera pietatis, hominibus ineautis ct credulis suspectum νεddunt, eosque sub sua auctorita-
νε, ιanquam novo papatu, captivos retinent. Vel etiam hae ratione et Pieri in est monstrum borrendum informe, i ιηι, quod in phantasia hominum , vanam orthodoxia gloriam captantium , veram aulam pietatem contemtui ct odio habentium, oberrat, eosqMe ita infatuat, ut, quampriamum quidquam solidi de iguminatione , regeneratione, θηctificatione, comis servatione in gratia divina, abnegatione sui, nova obedientia cte. vel am. diunt, vel legunt, mox furibundorum instar exelamitent de haresi, quam
somniantre pravidere se eradunt. Sed nos quidem hane disputati nem non facimus nostram , atque instituti nostri ratione habita in recensendo pergimus.
genuus consensus cum Augustina consessione. Francosurti ad
Moenum i6ys. ino sinceramque doctrinam suam defendit ,
385쪽
368 θεη contra vitembergensium Doctorum, Io. Deuthhmanui, Casp. Lωβheri, Phil. Lua. H ηι est , & Io. Neumanui Christiano - lutheis ranam ostensionem, quam vocant Christ-lutherische vorstel- Iung, consensum cum omnibus articulis Augustanae confessionis suum ostendit, atque in Praeliminaribus de theologia in genere auctore aliisque caussis verae theologiae, de ecclesia eiusque doctoribus & methodis docendi, de scriptura sacra, de libris symbolicis, atque in primis Aug. consessione, deque suis ipsius scriptis tractat. In Praefatione percurrit auctor Praelationem adver-1ariorum suorum, ad capita accusationis respondet, propositum suum indicat S de hostium iniquitate conqueri vir. . Consensui subiungitur Appendix contra D. Io. Bened. Carpetqvium, lipsiensem, & D. Io. Frid. MiVerum, hamburgensem theologum, qua respondet ad illius ultima Programmata sinalia, atque ad huius Antispenerum AMICI Spenerianae innocentiae crines Deundes der Spenetisthen unschuld resutatus Antispenerus. Francofurti Is's. In quo eadem argumenta, quae Spe nerus in Appendice praedilia solverat, excutiuntur, ae praeterea adduntur praestantium theologorum pro Spenero testimonia, videlicet ipsius Io. Bened. Caris Valenti Aug. Uesseri, Io. Frid. & Samuel. Se Iulia.
Phil. Iae. S P EN ERI Freudiges gemissen, Laeta conscientia
contra D.Sam. schete viii iniquas aggressiones. Beroliniis9s. Exponit verba prophetae Ieremiae e. is lo. eaque, sicut & illa e. 2O, In ad se adplicat . ac dolet. perversum morem coepisse cum saeculo
XVII. quo illi, qui pietatem sectati sunt & commendarunt, in suspicionem papismi & eigelianismi pertracti sint.
EIUSDEM Fructus laetae conscientiae. Berotini i6 s. Conistra eundem Schivi v gium, eiusque Brmem repetitionem veritatis euangelicae, & Imperterritam conscientiam. In quo inter alia agitur de pietismo S pietistis, Commissione lipsienti de viva dimortua fide, de necessitate bonorum operum ad salutem, de persectione , de euangelica de observatione praeceptorum
386쪽
S p EN E RI 'Gevitisens - ruge. Suscitabulum conscientiae
ad D. Sam. Sesu vigium super eius Itinerario antipieti stic Crim appendice contra D. Io. Bened. caramo. ἐώ-, in D. Phil. Lud. ne snium. Berotini. orario cciui quidem Umissus est Ig's. Ostendit. Sehergvigium in illo suo lium multa contra caritatem & tua
citiam protulisse, viros christianos nomine Pietistarum onerasse sibique, S Schamo, mira, Schadis, Zellaro, nso, Brωhaavιε, - ..ui. & Fraare is iniuriam intulisse. In Appendice autem defendit se adversus Cay via Disputationem de iure decidendi eon troversias theologicas, S miminuit Epistolam, disputationi de baptismo primarum chiliadum ad Christum conversarum addutam: & hac oceasione de duplici paenitentia di contritione, ae de qualitate vece contritionis disputat. EIUSDEM Dupliea ad D. Val. Asorti Replicam. Franis eoiani In qua sermo est de erroribus S αταξιας, quae siedictis Pietistis tribuuntur, maximeque de altioribus gradibus san
. EIUSDEM Eliseri e vorstellung Festinata ostensio contra D. Sam. Sebeqvigium. Halae 1696. Hoc agens: illum in Pie- timo suo sectario contra eos, quos eius postulaveriti nihil secta. iii protulisse, atque in aliis etiam accusationibus turpiter suo
A N O N Y MI Lutherus redivivus. Hesae i698. Dppositis Ῥιtebergensia, thaolvarum Christiano-lutheranae ostensioni, ita ut omnes huius accusationes XXX. dialogis resutentur, atque osten- tur, Lussierum idem, quod Spenerus. dbcuisse. Praefationem concinnavit Denerus, in eaque Lutherum laudat a VII. donis Spiritus sancti, quae in eo resulserint, videlicet excellenti eruditi ne, praeclara eloquentia, laborum tolerantia, eximio artiore erga Deum & homines, vita inculpata, fide summa & extraordinaria. ac laeta patientia. Praestantiam vero reformationis, per ipsum tentatae ac pera , vel exinde cognosci, quod septemgeminis papatus corrnptelis quae sint nimia Papae, sub eoque sacri ordinis potestas, prohibitio lectionis S. scripturae aliorumque librorum ad laicos, christianae doctrinae offuscatio, cumque erroribus comis mixtio, usus latinae, atque adeo ignotae linguae in cultu divino. Pari In D . Bbb' per
387쪽
pi eaeis, veri nominis bonorum operum per ordinem ecclesias ieum obviam iVerii. . Mirae eorrexerit, tandemque profitetur,
se nemini, qui de novo ipsum regredit ν, -sponsurum, sed viisee, suas aliis eommissurum esse. Simile huic scriptum, aliquo saltem modo, est Io. Vir. Ak- η tu Lumerus veneri praemiabulo. Berolini m. . de quo Collectores Narrat. - A. I i'. CXLII. Io RE IN BOTHII AusHhrlicher Bemeisi solida demona stratio. Theodori Bregu sive Iodoci Civitatem solis, quam
Melesiae augustanae consessionis opposuit, utopicam, e contrario hane in verti Dei dc unanimi consensu Patrum fundatam esse. III. volumina. Stesvici issa. Neque vero tantum Civitas solis hie refutatur, sed duplex etiam Tractatus latinus Sc germanicus, quem Milvias iesulta Theodorum mutum simulans, serenissimo obtulit HidreIra, Duci Holatiae. Atque hoc opus scripsit Reiubειhiis non suo eonsilio, sed iussu di auctoritate cellissimi Domini sui, negans, sibi alias placere concertationes & disputationes. Danubauerinautem, aegre serens, in Parte II. p. cf. ab auctore statui, omnes anteaeos fidei necessarios contineri Symbolo apostoli eo, huius dogmatis causa refutare eum conatus est tm Wohlverdientensehulrechte. Primum volumen huius operis constat duabus Pariatibus, quarum priore agitur de nomine Civitatis a raddis exstru ctae, an nostra ecclesia sit accusatrix, dc an non eum, qui in rebus
fidei aliquid adfirmat, probare oporteati de methodo disputandi in rebus fidei: de quieta possessione doctrinarum pontificiarum: Et respondetur ad MI. propositiones, seu potius quaestiones; posteriore de sanctitate romanae ecclesiae, it Pontificis summi monariactiea in universum Christianorum coetum Pinestate. In secuniado auctor argumentum hoc ulterius Persequitur, & in tertio o-
seMendum sibi sumit, Pontificiorum do ala specialia quibus ab aliis Christianis distinguuntur, neque in M. litteris, neque in antiquitate ecclesiastica fundata esse. Et sicut secundo volumini addita est Solida demonstratio, quod auctor Κeddit Civitatem soti, & XII. Propositiones Speculi fidei vere & ordine eonfutaverit. ἡκ d ι autem salsis, iraudibus di loquacitate in sua oppugnatio.
388쪽
. ne cin seinem Sturm usus fuerit; ita tertio adiungitur Responso ad XU. insignes quaestiones religionis, ab illustri quadam persona cinstructa, ut videtur ab ipis P. Keddio: nam stilus, modus tractandi, de argumenta cum eius scriptis plane conveniunt Propositas. Stesvici Iss Ne autem ignoretur, quaenam sint, non pigrabor eas hue adscribere: I. An talia dogmata, & talis ει- clesia, qualis est Lutheranorum, tempore nativitatis Lutheri, suerit in orbe. a. Quonam speciali assiumento probari possiti quod penes solos Lutheranos sit vera Christi ecclesia, vera ad ministerium ecclesiastieum vocatio, efficax administratio sacramentorum.& vera interpretatio Scripturae. s. Quomodo probent ubiquitatem corporis Christi. 4. An de controversiis theologorum helmis Badiensium & saxonteorum possit seni sententia, quae omnem Oppositi formidinem excludat. s. de Lutheri vocatione. c. Cui
nostri sacerdotes non adeant terras infidelium, eosdem converten di caussa. 7. Cur non revertamur ad ecclesiam r- anam, quum tamen et Luttarvi veram Scripturam, verum baptisinum, ministerium clavium, & cetera attribuerit. 8. De auctoritate Patrum e clesiae. y. An communio sub utraque a Christo sit praecepta. H. De cultu angeloimn S imaginum. II. De missa. u. De praese tia eo oris Christi in S. coena. I4. De Luiεσι inconstantia, violaiatione voti monastici. ae tentationibus satanicis. is. Cur nostri Doctores Pontificiis tot actingant dogmata, quae tamen ipsi non tradant Io. Reiunia, Alimburgo-milaicus, in silana Stabia, Sumt , S Dilhιννι, in rost hiensi Io. Qui torpii, in hasniensi Casp. ΕαBrael modi discipulus, quamvis ab hoc ultimo laudatus esset, ut in controversiis theologicis versatissimus philosophus exercitatissimus.& a litteratura meliori instrustissimus. plura tamen discendi desiderio adeo flagravit . ut in Bataviam et Angliam proficisteretur.& quae sibi postent usui esse. probe observaret. Magna igitur eis ruditionis suppellectile instructus, & vera pietate, sine qua illa sordet ae istet, ornatus, quum rediisset. haud diu talentum ei sine luero quievit: primum enim flensburgensis pastor. & vicinarum ecclesiarum praepositus, regiique Consistorii director, deinde ecclesiarum dioeceseos haltersiehiensis superintendens atque ecclesiastes aulicus regius, tandem conscenso prius gradu doci
389쪽
tali, ecclesiarum Duratus 1lesvicensis superintendens generalis, concionator aulicus, scdioecestos gotio tensis ac husumensis constitutus est, omnibusque in muneribus fidem atque industriam. ut decebat, adhibens, ad caelestia abivit anno 16 3. aetatis 64. Κscriptis autem eius commemoranda nobis sunt sequentia: Disputatio ina ratis de Catechesi veterum. Commentarius in IV. priora capita Apologia contra calumniam, ipsum facere . cum Socinianis, di viam stemere ad atheismum, alia Apologia cum Refutatione Vermis distulatorii D. LC. D. & Praefationes in Ad. Oliarii Itinerarium perticum, atque in Andri mrs Catechismum. - mitte Memor. theol. ΠM.
D. FABRICII Praelectiones, seu, ut alter tituIus habet,
Systema theologicum, editum cura dc studio filii cognominis. Astorii i68r. Εnita vero tractantur hoc in opere Ioci de Scriptura S. Deo, creatione & Providentia, Iibero arbitrio & conis' versione hominis ad Deum, peccato, lege & euangelio. iustifica- . tione & bonis operibus, discrimineV. 8c N. T. ecclesia, sacramen--tis in genere, baptisino, S. coma, paenitentia, praedestinatione. Itu invocationis, magistratu civili. coniugio, & Iibertate chri- siana. Hie Iiber sepius descriptus suit, etiam ab eruditis viris.s immo & ab ipse in Georgio Κοα tis, iam sene, & auctoris collega . antequam ederetur. Et laudat eum Omeis in GIoria arad. altorfinae p. 33. ipse autem auctor, ut postertares cogitationes sunt meliores, advenariis suis hare inseruit verba: Lections mea aha ciararum virorum .haud destituta, meo iudicio pretiiseae ad egena ct infirma eumenta m-di. Et ego quidem muItos in eo' errores observavi; attamen illum, respectu aliorum, bonum &laudabiIem esse librum, negari nequit: proponit enim non tantum dogmata, sed etiam historica S controversiaso Ut adeo inde theoIogus bene sermari possit: &Io. Conr. Dum vi, auctoris quo dam discipulus, eo usus est ad instar Iocorum comunium in eum que retulit, quidquid in theologicis legisset; ad eum quoque se- Iebat. ut ipse mihi dixit. aecurrere, quoties vel docendum, vel mnsilium aut iudicium dandum, vel aisputatio conscribenda ipsi erat. Praemittitur etiam Memoria auctoris, a praedicto scriptavi rio. EIVM
390쪽
EIUSDEM Commentatio de bonorum operum ad saIutem necessitate. Heimstadii r o s. Quae pars en Systematis, ac pertinet ad Locum de Iustificatione romissa autem certis de caunm in editione aItorfina. Auctor, constituto statu controversiae, atque expositis subiecto&praedicato, ostendit sententiam de B. in necessitate ad saIutem non esse improbabilem, quin immo veram dc Scripturae eonformem, Sauctoritate Nostratium confirmatam. Atque ego in Praefatione omnem sinistram interpretationem. aut pravam iuspicionem remove . dicens, me propositionem illam non ut pomum eridis pro nere. dc aliis obtrudere, aut ipsum ea uti, temerme utenm suadere. sed dextrum duntaxat eius sen- . sum eum auctore monstrare velle, atque sie praeeuntes sequi
Io. Fabriems, natus Noribergae, Ioarmis passoris sebaldininius. Io. Baptistae pastoris iiirthenus nepos, Ioannis pastoris apud Noribergentes laurentiani pronepos, adolescentibus praecoci Dus, atque in prima statim iuventute magnos Iitterarum prosectus conis, secutis adnumerandus, fuit primum Allossii ecclesiae minister. Ecla mademia prose r theoIosiae . deinde in urbe noribergensi passor ad D. Mariae, vir pius. mteger, amator veri, moderatis adis dictus sententiis. selideque doctus, dc passim a cIarissimis theolaisgis 8c phi Iologis amatus, masnrque, ut ex ilIorum Iitteris S seriptis patet, aestimatus. subitam tandem, sed honorificam sensit mortem, dum in concionis, quae ipsi Ao I676. die 26. Aprilis hahenda erat, tractatione amplexis correptus, eopse die & dicere &inter mortales vivere deuit, anno aetatis fg. atque ita opere adimplevit. quod episcopo miendum pronuntiavit, reIebris
quondam Anglarum praesus, episcopum oportere concionando mori. Laudatura Durmis in Memoria, & in Compend. theoI. morat. 263. atque in Annod ad libb. normaI. Nolibera. 3o. Conta