장음표시 사용
71쪽
sponderi posse existimauerim, si dicamus ibi Philosophum non omnino
confirmare demonstrativam propositionem nullo modo interrogare, sed eo tantum modo, quo dialecticam. Dialectica enim ut mentem respondentis teneat, interrogat qua habita siue uera siue falsa sit,in utramq; pa tem ex opinione respondentis ratiocinatur,demonstrativa uero, docendi tantum causa interrogat, & ut a respondente partem ueram accipiat Oportet enim datum ex interrogatione elicere. i.Oportet enim data interrogatione eligere. sed oportet. Sed,pro, quando, legitur. αψα enim graecesed, & quando . uerti potest.& si Quando uertas, uerba aperta erunt. Quoniam ueta haec qisdem &c. Hanc uerborum seriem sic construendam puto:Quoniam eorum quae extra, idest ei unctim, praedicantur,haec quidem composita, idest, ita simul praedicantur,ut ex omnibus unum praedicatum fiat, alia uero non, quae est disserentia λQuod si quis simpliciter dicis. i. seiuncte dicat.
Complexionesfieri.i. coniunctim concludi. Sed quando in adiecto quidem aliquid oppositorum,quod constequitur eontradictio.Ani
maduertendum, quod quaquam per haec quodammodo sumi posse uideatur,non ex omnibus oppositis contradictiones subsequi illud tamen semper uerum existimaduni est Clim enim quatuor sint oppositorum genera, ut in Praedicamentis habetur: Relativa,Priuatiua,C5traria,& Cotradictoria; in omnibus si uni oppositoru nota negationis addas, contadictionem ipsam constitues:ut in contrariis,albo scilicet & nigro, quod non albugietiam dicitur, facit e cernere licet. & hoc idem de reliquis fidem facit.
1 s uero determinatis confiderandum est, quemadmodumsiste habent negationes s affirmatio impostili s necessario.habent.n.aliquas dubitationes. sitam,qua coplectuntur,insiuntsibi inuice oppositi cotradictiones, quacunquesecundum esse,non essed onuntur ut eius qua est, esse hominem ; negatio est, non esse hominem, non ea qua est,es non hominem: et eius quae est,est album hominem, ea qua est,non esse album hominem,sed non ea qua est,esse non asium hominem: si enim de omni aut affirmatis,aut negario est,signum erit uerum dicere es non a Gum hominem; quod
72쪽
si hoc modo et in quibusicunq; esse non additur deficiet quost
pro esse dicitur ut eius quae est,homo ambulati,non hac ran lat non homo negatio erit ed haec, non ambulat homo. nihil e nim disert dicere hominem ambulare, uel hominem ambulantem se. Quare si hoc modo ubiq; s eius qua est, non psibile esse,negatio, erit psibile non esse sed non ea qua est,non psibiti semidetur autem idem p e Nesses non esse. omne eni quod est psibile diuidi,vel ambulare t non ambulare et non diuidi ρ ibile est. Ratio autem est: quoniam omne quod psilio est,non semper in actu est quare inerit ipsi etiam negatio. potest enim s non ambulare, quod est ambulatiuum, non uideri quod est uisibile.at uero impo bile est de eodem oppositas ueras esse Myrmationes' negatisnes. non Igitur erraqua est psibile esse, negatio est hac, sibile non esse.Contingit enim ex his, aut idem a 'mare s negares mul de eodem, aut non sicundum esse uel non esse, qua apponuntur feri a prmationes s negationes. Si ergo illud impos Lle est, hoc erit magis eligendum : est igitur negatio eius qua est posi/bile esse, ea quae est, non po*bile esse sed non ea qua si ibile non esse. Eadem quos ratio est sin eo quod si contingens esse: et nim negatio eius esit, non contingens es, sin aliis quossim is modo, ut in necessario, et impossibili. Fiunt enim qti emadmodum in illis esse, non esse appositiones=biecta uero res, hoc quidem a Gum,illud uero homo eodem quoque modo hoc in loco
esse quidem e non esse,utμbiectumst,posse uero S conting re appositiones siunt, determinantes quemadmodum in istis e
se s non esse ueritatem Walsitatem, similiter hae in eo quod est, si psibile, es esse non posibile. Eius uero qua esse ibiale, sesse non possibile. Eius uero qua est,psibile non esst, negatio est , non ea qua est,non possibile esse sed ea qua est,non possibile non esse,s eius qua est sibile esse,non ea qua est,posi ibi
le non esse ed ea qua est, non possibili esse. Quare o equisi se
73쪽
inuicem uidebuntur, postibile efficiet possibile non esse. idem Gnim possibile esse, non esse.non .n. contradictiones funisibi insicem huiusimodi posisibile ese, spssibile non esse. Sed postibile esse,s non posibile esse nunquam ut in eodem uerae siunt. opponuntur enim neq; ea qua est, posisibile non esse, sue non possbile non esse nunquam simul in eodem uerasiunt . Similiter autem'eius quaeiu, necessarium est esse, negatio non est ea qua est,necessarium non sesed ea qua est, non necessarium efp.eius uero qua φ, necessarium non esse,ea qua est,non necessarium non es'e. eius qua est, imp ibile esse, non est ea qua lest imposibile non ese sed hac non impostibile esse. eius uero qua est,imposibile non esse, ea qua est non imposibile non esie. Vniuersaliter uero quemadmodum dictum est esse quidem
non esse oportet ponere quemadmodum siubiecta: negatio- inem uero , Uyrmationem haec facientem, ad esse s non este apponere. ει has oportet putare esie oppositas dictiones positiale,snon posisibile: contingens, non cootingens: impossibile, non imp ibile: necesssarium, non necessarium: uerum, non
F primo risu siemem . eum emm actum siu is yropositio-- de ines quomodo sumatur on tradicto m modaum indagandum existi . m uta emm Pamplura fiunt otie Boncs: modalo. uero seu quadripartita, nam sium uel
74쪽
l bulat ho G auro amititit nisi hoc Me sit i si disin h. abulas est, ho no ambulas est qua Hoc idem eum it,' re in nece saris . re impcibi .l si iuras hο Abtili est, ho no ambulas est qua rapterprior quaestio in mera reuocabor . δέ uisur autem idem Posse) σSocrines potes ambulare, , Quare concludi a Secundis o positum probat: Nam si in contradictori s Socrat potest non ambu l contradictorias esse simoda 'ibi addeta esset negatio uerbo. contradiato lare . t mutueras mi in m fen Amaltier . cum possibile enimn ι macis, info) γ dilibus negationem 'Gentia ad utr-bbet uera erunt rum . t risbile est hane 'tun m l ad 4 uerbo.l inciae. possibile est hane is l
Prono probat negationem in modiabus addenda esst -- l Non possibila estri: Quoniam inmotauus construenda est contradictio, i esse. aut per necationem uerri uel mossi: Non uerbi cis iam uehasitum em ergo modi. quare sic erint locanda contradi- 1 CBingens est esse, Litiinti modulium, stillata I Non comino
ibi Hurui enim quemadmodum Secundo Ioluit argumentum, quo Apra ostendit negarionem addendam e se uerbo: Sicus enim se habet esse ct non esse in propositionibus inextinentibus, ita se habet modus in modatabus: Sed in inminentibias, esse es non ese uni appositionciue um cstfalpum ter notes ; si iectum ueri repradeatum dicuntur ressuum. In modali Mer moab erum Vri neu, ct se ij non esse erum res siduecia. An in excientibus adita negatione i i esse 2 non esse, canstra batur contrad mar In Modalibus euo opponenda .rat modis. Quod γιῶm. exemptu evocat. Aa
inwmpossibile est non esse, contradictorea es,nonpossibile e non es: non aurem, posibile est se. Huic ueri Fbile est esse contra, dure hac, non possibile est esse: non autem haec, possibile est non esse si unirier er ue P ricitae Non possibile.
NON ab re quidem Aristoteles ipse hoc in loco ad modeses proposi
tiones aggreditur. ordine enim doctrinae simpliciora compostis ipsis ante ferenda sunt,& partes natura toto sunt priores. Quare cum modales propositiones, de quibus supra satis superq; uerba secit, modo carentibus magis sunt compositae, non mirum si de his in postremo loco disserere uoluit. Vt uero plane ea intelligere possimus,quae ad huiusmodi propostionum doctrinam attinet, nonnulla antea nouisse necesse est. Inter quae illud primum se cori,quod modus ut graeci notant interpretes est uox,quae quo nam pacto praedicatum subiecto insit denotat; quae quidem uox si propositionibus simplicibus secundi aut terti j adiacentis adiungatur, ipsas m dates reddit: ut possibile est hominem ambulare& huiusmodi.quot ait 'tem sint modi,Aristoteles in contextu aperit, cum ait: cui sunt deposvili esse, ετ non possibilico de contingenti O non eontingenti, de impossibili O necessario.EA quibus modos cile quatuor colligere licet, possibilem nimirum, contin gentem, l
75쪽
gentem, impossibilem, ac necessarium. Cum uese modi infiniti sere esse conspiciantur: ut pulchre,sapienter, bene, male, uerum, & lalsum & λmilia merito profecto in medium se se illa obiectio offert, cur quattuor tatum hoc loco Aristoteles posuerit. Quae quam facile ab Ammonio solutitur, qui hosce quatuor tantum dixisse Aristotelem arbitratus est quia longe uniuersales sunt,& ipsi naturae rerum familiarissimi ac saepe usui ueni sit:
cum satis pateat praeter dictos modos, alios etiam Aristotclem nouisse quos nunc breuitatis causa omisit ut dilucidissime uerba illa in contextu indicant,quae sunt: G has oportet purare esse oppositas dictiones:pQ ιle, O non possi
bile,contingens, non tantingens impossibile necessarium,non necessamur,uerum non ureum
Caeterum hoc loco ipse Ammonius accuratissime perscrutatur, numquid Solum, O inexistens sint modi nec ne e quod tandem negat: at quibus rationibus hoc contendat, satis prosccto'prolixe apud eum est cernere. Ponenda est hic etia breuiter dictrentia qua modus a materia secernitur:qua quideno facile est cognoscere,cum materia & possibilis & impossibilis & continges de necessaria dicatur.graeci tamen ea explanare enituntur,dicenteS propositionem sine materia fieri non possciabsque modo uero posse fieri. allerunt praeterea materiam tantuin intellectu cognosci ut cum dicis , homo est rationalis; modum autem in enunciatione explicari, ut homo neccisario respirat, & homo contingenter ambulat. Postremo materiam in rerum natura, quae in propositionibus inueniuntur spectari; modum uero in Ipsa prolatione, naturam tenere. His ergo sic habitis unusquisdi paruo
cum negocio haec seiungere u alebit. Ut autem modos ipsos magis ad uiuum relecemus, illud extremum perpendendum existimo; quid inter contingens & possibile intersit,cum haec sere idem esse uideantur ad quod quidem Ammonias si strictius possibile tanas,a contingenti non distare. respondit. sin uero latius,tum de contispenti tum de necessario dici quam prosecto solutionem ex Philosephi uerbis ipse Ammonius sumpsit, ut in fia patebit.Sed iam his breuiter de propositionu modis adnotatis postulare res ipsa uidetur, ut ad modales propositiones deueniamus. De quibus hoc unum considerandum duxi; an quod hic Philosophus concludit ueritatem habeat nec ne: Quod scilicet modales negationes fiant adiuncta negatione modo.contrarium enim ipse alibi statuisse uidetur, cum hanc propositionem negativam esse pro comperto ducat Necesse est nullum B esse r. Priis A,in qua quide propositione negatio uerbo,non autem modo opponitur. G p 3. Haec obiectio quanquam multis modis possit deleri, ex sententia Ioannis L ς'
grammatici tamen sic ipsam recte solui posse credimus,quod aliud est ne e
cessariam negationem,aliud uect necessariae negationem dicere . cum enim necesse est hominem esse animal prosem,negationem necessariae propositionis assero:cum uero necesse est hominem non esse equum necessariam negationem commemoro. Quare hoc stante dico, hie Aristotelem de necessariae neg*tione,in libro uero Priorsi de necessaria negati et uer baiaccre. dc ratio est,quia pruricroppositio modura tantum negata .necta
76쪽
sarium, non decernit tamen cuiusnam sit modi siue contingentis sue alterius, quod in hoc libro percipi latis est: Secunda uero, propositionis ni dum terminat . ut consideranti Dcile obuiam erit. Quare cum in libro Priorum de propositionum conuersione agatur, ut syllogismos respiciunt quibus determinate conclusionum delectus habetur, ibi de ea Aristoteles termonem habuit. Numerum etiam propositionum hic quidem locus desideraret nisi de hoc graeci interpretes accuratissime toga Orationis copia pertractarent. in quo cxadtissime disputantes tradiderunt simul omnes, quae in libro de interpretatione habentur contradictiones mille cile quingetas& duodecim propositioncs his duplo plures, ncmpe tria millia &uigintiquatuor. sed de his hactenuS. . . bHabent enim aliquas dubitationes. Quid iam cogit, ut de ipsis agat, ostendit. Quoniam omne quodsis p biles. addidit particulam, Sic, ut non de omnes
possibili loqui denotet, sed de eo quod est: ut diuidi& ambulare, quoiu,
non semper actu reperitur . sed de hoc infra. iii Fiunt enim quemadmodum in illis esse, o non esse appositiones , subiectae veris resistis quidem album,illud uero homo, &c. Notandum uerbum est in propositione adi
pellari appositionem res cui materialium partium, quae sunt subiectum& praedicatum,quas res subiectas esse asseruit. Nam iptiun uerbum propositionum inexistentium pars est formalis, & idcirco ad ea quae Philoso I. Pryr aliaside uerbo dixit quodammodo alludere uidetur, cum ait: Mat V ' apposito, aut diuiso esse uel una esse . in propositionibus uero modalibus longe aliter res sese habet.Nam in illis esse & non esse simul cum praedicat a res subiecta existunt modi uero lunt siue appositioncs siue pradicationes.siue pars ibi malis:ut qui propositionibus illis modum imponant, & in derent. idco iure Aristoteles illis cui graeci interpretes aiunt tanquam partibus prasiantioribus negation in addcndam edocuit. Calcia uero ita dilucide methodus ipsa aperit, ut his aliquid ad re uanuarille exitii
n N EQUENT I E uero sicundum rationem si unt, cum ita ponuntur. illam enim quae estpossibile esse, siquitur ea qt est, contingit esse: shaec conuertitur illi,et non impossibjle esiste et non nece
istam uero qua est possibile non est, s contingens tua est, non nec se non esie,'non impo Ale non item qua est,non 8 ibile esse, s non contingens ese No bile Mea vecesse non esiste.illa uero qua e , e non esse, non contingens non esse,ea qπα est,inmsarium cse.
non esse, ea esse. illam athe, o qua est non possibil
77쪽
possibile non esse necessarium esse. consideretur autem ex subscriptione,quemadmodum dicimus. Ha igitur imposisibiles non impossibile eam qua est contingens spostibile, M non contingens s non postibilestequuntur quidem contradictoris: sed conuersim eam enim qua est possibile esse, negatio imposi bilis sequitur,qua est ion imposibile esse. negationem uero affirmatio. nam illam,non possibile esse,ea qua est, posisibile fp. asyrmatis enim est impossibile esse: non imposisibile uero
negatio. cessarium uero quemadmodumst habet, considorandum est Manifestum est enim quod non eodem modo si h bet, sita contraria sequuntur,contradictoria autem siunt extra non enim est negatis .eius, qua est,necesse non esie,ea qua est,no necesse esse: contingit enim ueras esse utraβ; in eodem. quod enim est necessarium non esse,non est necessarium esse. Causa autem huius est, cur non sequitur necessarium iliter catoris quoniam contrarie,impossibile esse,necsario redditur iadem ualens. nam quod impossibile ese,necesse hoc non quidem G=dpotius non esse.quod uero impossibile non esse, hoc no
cessarium esse. quaresi illa ilitersequuntur psibile s non
popibile: Daec, de contraria r quoniam non significant idem
necessariumuimposisibile: ed quemadmodum dictum e
conuersim. An certe impossibile estsic poni contradictiones necessarij. nam quod necessarium esse,postibile esse nam si nomnegatio consiquetur' nece eenim est aut Myrmare aut negare.quare si nonposisibile esse, impossibile esse.igitur impossibile esse,quod necesse esse: quodest inconueniens.At uero Iam qua est, posibile Me,non impossibile esse, siquitur: hanc uero, ea
qua est, non necessarium esse. Vuare eontingit quod necessarium se,non necessarium se: quod est inconueniens. At vGro neq, necessarium se equitur eam qua est, postibile esse, neque ea qua est,necessarium non se.illi enim utraq; contingit accidere.harum autem ut libet uera fueris,non erunt il
78쪽
ta uerasimul enim possibile esse,'non esse.siuero necesse esse
uel non esse, non erit utrunq; p ibile.relinquitur ergo nonne
cessarium non esse equi eam qua est, possibile esse hac enim uera est sis necisse esse haec enimst contradictio eius, quasequitur istam,qua est, nonpo bile e .iliam enim sequitur ea qua est, impo bile esse,s necesse non esse, huius negatio est zonnecesse non esse. Sequuntur igitur sta contradiyiones siecundum praedictum modum: ta nihili sibile contingitsic positis. Dubitabit autem aliquis; illam qua est,necessarium fisi, ea qua est,psibile essesequitur. Nam si non sequitur, comtradictio sequitur qua est, non possibile esse. i quis,hanc nones dicat contradictionem, necese est dicere possibile non esse: qua utraq al astunt de necesse esse. At uero rursus idem ui detur esse post bile incidi s non incidi, sese s non esse quare erit nece se esse, contingens non esse. hoc autemsapum est. Manifestum o autem, quod non omnepostibile uel se, uel ambulare,etiam opposita potest: sed est in quibus nonsit usrumprimum quidem in ys qua non secundum rationem posseunt. ut ignis calefactivus est, s habet uim irrationalem. Vua igitur secundum rationem potestatessiunt, eadempturia
um etiam contrariorum sunt. irrationales uero non omnes:
sita quemadmodum dictum est ignem non est posibile calefa
cere,o non.neq; quacunq; aliastempersemper agunt alia ue
ro possunt specundum irrationabs potestates simul oppositas
suscipere Sed hoc huiusgratia dictum est: quoniam non om nis potestas oppositorumsi cepi tua est, neq; quacunq; secundum eande lectem dicuntur. uadam uero potestates qui uocasunt. posse bile enim non Ampliciter dicitur . ed hoc quia dem,quoniam uerum est quod in actu est ut psibile ambulare,quoniam ambulat iam, s omnino psibile se, quoniam iam est in actu quod dicitur estpossibile illuduero, quoniam actu se posset ut posibile ambulare, quonia ambulare posiet.
79쪽
siae quidem in solis mobilibus est potestas, ilia uero s in
immobilibus.utrunar, uero uerum est dicere, poste ambulareuelesie,squod ambulat sacta est,sambulatiuumsecu tur pos bile non est uerum de necessariosimpliciter dicere ALterum autem uerum est. Uuare,quoniampartem uniuersale
siquitur,illud quod ex necessitate, consequetur poste este: sed non omne. Et est quid fortasse principium quod necessam rium est et quod non nece rium est,omnium ueloscurino eqse.salia,ueluti horum consequentiae, considerare oporet. Ma
nifestum est autem ex qs qua dicta fiunt, quod id quod ex n cssitate est, sicundum actum est.quare si priora μνῬempiterna,squa actu siunt potestate priora siunt.Et hac quide nepotestate actus Aunt,ut prima'ubstantia.alia uero cum po
te*ήιte,qua natura quidem prior asiunt,tempore uero Posteriora.alia autem nunquam actassunt edpote lates bolum.
80쪽
possibile esse, contingens usi, ct 'sibile esse.
At in illis contradetionem minum inuerara posse. nisi oraenes con;ur aritur. Um Eg-ra durucide apparet cundo adicta one
Non contingens esse. Consequentes
Non onpoisibile esse. Non nec Jarium esse.
Consequentes. Impossibile esse. Necessarium non esse.
Contingens non esse. Ordo. IIII. Antecedentes.
Non possibile non esse. Non contingens non esse . Consiquenteου. Non impossibile non esse. - Non necessarium non esse. Consequente . Impos bile non esse. Accesserium non esse . .
Non contrucra non esse. ordo. III. em. II. Antecedem: .
ordo. ι ι.ε t. aii. Antecedentes.
Non possibile esse Non contingens esse.
ordo. mi. erat. a. Antecedenta.
Possibile coe . Contiums esse. ibi necesse uer. Deadmias
Secun , quo ad necessariu , or ait, illa manente ordine Permutato, alia prorisiuitne, recte se habere,quo ad cotraris, Er contraictorias em diu uerὐ de nece sario, c trariata perbelli collacari, eo tradictorin uero no, sed esse simul ueras,ra ui hac figura patra Consequent G.
non esp. rium esse. Consequente Non impossibile esse. ibi Nause autem autem huiusὰς ritur, cur separatim ordon cesa' muratur. R sponda An oleis, Eoqum eas non amapollere ilia ae x ossibili.& debent enim aliaualere, HAE V contrarae prostratur nece e est rNam non apis ostent, necesserium
esse, ct impossibile esse, sed potius -possibile non est: quapropter opor