장음표시 사용
91쪽
tur ca,quq est in altera oppositione inteperies,vel hancque in illa: licebit aliquando & naturam, quae in calidi, cate & frigiditate temperata est, vel siccam ese, vel hu- midam . Ac rursus, quae in ilicitate & humiditato temperata est, vel calidam esse, vel frigidam. Quapropter mirum videri non debet, si aliquid ex dimidio sit temperatu,& ex dimidio intemperatum,adeoq; octo in uniuersum esse temperamentorum genera intemperata. Q. Calidum , frigidum , humidum , Grsiccum multiplex.
V Μ nouem esse temperamentorum din Quaerenti serentias iam de monitrauerimus, reliquucuius sit c est , ut ostendamus, quaerenti. cuius sit temper temperamenti homo, equus, bos, canis, menti ho aliud ve quodlibet, non esie absoluto sermo,ndest mone respontlandum. Non enim fieri potest, vἴqur absoluto ad ea,quae multis modis diculur,& inter se diuersia sunt, sermone Uno modo resipondet,non coarguatur. Oportet igiturre ponde- duorum alteru, aut omnes percensere disserentias , aut dum, percontatum prius de qua rogauerit, illam solam dicere. Nam si ut in animalibus cuius esset temperamenti rogauerit, ad id quod medio est inter omnia animantia temperamento,hominem nimirum respicientes,respondere oportet. Si vero absolute, atque ut ad totam sitam substantiam, sic contraria quae simi in eo comparare ita ter se atque inimare necesse est, haudquaquam ad la tis ctionem temperiem reserentes, sed ad elementorum,
calidi fit ex quibus substantia constat, portiones. Proinde ut hec gidi, hu- rectius cognoscantur,& in respondendo minus aberremidi σ tur,sciendu erit calidum,frisidum,hu nudum,&siccum feci acce multipliciter accipi. Primum absolui ut nimirum itaptiones. synceru,simplexq; sit, & mistura careat ac de nullo alio Absolute. dicatur. Hoc modo sola elementa calida, frioida,humida, siccave dicuntur,quod nimirum synce rasnt, & amistione aliena,id quod certe de nullo alio corpore dici potest. Neque enim ullum aliorum corporu prorsus& absolute calidu,frigidum,humidum,ficcumve est,sed Dia elementa. Quicquid enim pi ster haec ceperis,ex ho
92쪽
rum mistura costat. Secundo modo calidum, frigidum, Per exu- humidum, siccumve non absoluta ratione, veluti syn- perantia. cerum, & a mistione alienum, sed per excessum exuperantiam ve dicitur id, quod ex contrarijs inter se mistis constat: Ceterum ex pollentis superantisve in mistura nomine appellatur. Atque ea sane ratione calidum vocatur id, in quo maior est caliditatis portio: frigidum , t in quo frigiditatis. Ita etiam humidum nominatur, in i quo humidum sicco praeualet. Siccum vero,in quo sic- i icum humido praestat. Hoc modo pituita, adeps, vi- . . d. num, oleum , mel, pilus, os, cartilago, unguis, cornu , lignum,calida, frigida, humida, vel sicca nuncupantur. Quod autem ad eum modum calidum,frigidum,hu- Calidummidum, siccumve appellatur, iterum bifariam tale dici- per exu tur. Primo absolute, hoc est, nulli priuatim&seor- peratiam sum collatum, sed ut ad totam suam naturam, uniuer- bifariam samque substantiam . Ita sane canis simpliciter& ab - dicitur. luto sermone, prout videlicet alteri, verbi gratia, sor- Absolute. micae, non comparatur, siccus dicitur. Altero modo non absolute, id est , alicui collatum . Idque rursus tri- Nou also fariam . Vel enim symmetro ac medio eiusde in generis luti. consertur, ut si leo cum homine collatus fuerit: uterque enim animal est. Vel symmetro eiusdem speciei, vis homo aetate florens cum adolescente conseratur. Vel unicuiuis obuio,veluti si Dion Theoni, Coradus Petro comparatur. Vt in uniuersum sint
calidi, stigidi, hu midi, & sicci acceptiones septem , sequenti complexae sche
93쪽
Absolute, ut scilicet sit syncerum, sim . iplex , & immistum, veluti ignis, aer, '
. Ab lute, hoc est, nulli seo sum collatum, sed ut ad uni- uersam naturam substantiam- : ci
Gei Isolute, lid est ali cui col- f
94쪽
De temperamentis quatuor temporum anni . C A P. II o.
. N N V M uniuersum a veteribus in qua- Quatuor tuor esse digestum tempora, Ver scilicet, anni tema Aestatem, Autumnum,& HVemem, om-pora. nibus est notissimum. Qualia autem horum sint temperamenta,inter medicos noconuenit. Sunt enim qui quatuor temperamentorum coiugationes, quatuor anni temporibus adaptant,adeoque Uer calidum & humidum, Aestatem calidam &si cam, Autumnum frigidum & siccum, Hyemem frigidam &humidam esse, idque non sine magno errore, statuunt. Siquidem inter se conserunt anni tempora, Ver nimirum cum Autumno, Aestatem cum Hyeme, Autumnum cum Uere, & Hyemem cum Aestate horumque inter sese mutua collatione eorum temper menta colligunt:ctim tame horum quodlibet ex suapte natura aestimatum, non ex alterius collatione,calidum,
frigidum, humidum, siccumve nominari debeat. Ad Veru te- quam sane formulam si haec ipsa aestimes , apparebit tibi peramen Ver esse, omnis excessus planc in medio: cum neque s- tum, cui in Hyeme plus valeat in eo frigidum quam calidu, do neque sicut in aestate minus. Ad eundem modum siccitatis humiditatisque aequabilitas in eo spectatur, neque scilicet in eo veluti in aestate praeualente sicco, neque . sicut in hyeme exuperante humido .,Hinc rectissi molHippocrates Ver esse saluberrimum, minimeque 3 morbis, qui mortem asserant, obnoxium,dixit. Quod enim salu Cerrimum esse inquit, hoc ipso perspicue docet Ver esse temteratum, neo uaquam autem calidum Verno ca& humidu.Siquidem calidum humidia,&temperatum bium inter se maxime pugnant. Calidum enim humidumque humidis . excessum indican temperatu vero omnis excessus pia ne in medio est: quaproprer cum calido & humido sta- Aeris te' tu non coincidit. Accedit, quod omnium aeris tempera perameramentorum pessimum id est,quod calidum & humidum tum cari- existi tantum abest, ut saluberrimum dici queat. Nam dum et ubi totus annus calidus &humidus fuerit, magna suc- is cedat pestilentia,necesse est: quemadmodu copiose ad- smi m. modum ex Hippocrate libr. a.de tempe. cap.4.Galenus
95쪽
ostendit. Quod itaque temperamentum in quatuor a ni temporibus inueniri nequit, in vitiosis & pestileti aeris statu interdum incidit: teperatum igitur esse nequit. Verum opponet forte quispia ijs,quar ia diximus, Hippocratis in ii. i.de natura humana, &alioru quorundam tum plutosophorum,tum medicorum autoritatem,qui uno omnes ore, Ver calidum S humidum esse dicunt.
Cui quidem ita cum Galeno respondedum erit, Quod Hippocrates,& nonnulli alij cum medici tum Philoi-phi, Ver calidum & humidum esse statuerunt, id nulla
alia de causa factum est, quam quod quatuor anni temporibus, quatuor temperamentorum coniugationes aptare voluerunt, Quod ut como de facerent, inter se coferre anni tempora coacti sunt, atque ex mutua Inter se collatione hoi u temperamenta,ut paulo ante diximus, collegerunt. Quapropter sic in temporibus anni ver calidum & humidum dixerui, ut in genere corporeorum animalia, haec nimirum cum stirpibus conserentes.Hoc nanque cum autumno, quem frigidum & siccum esse affirmabant, contulerunt. Quod tamen minime faciendum erat. Sunt enim per se, ex sua naturai si recte de eorundem temperamentis statuere volumus, quemadmodum paulo ante dictum est, aestimanda anni tempora. Sed rursus alius in hunc modum instabit, Uerisque temperamentum non esse temperatum ostederenitetur: Si Veresset,inquie saluberrimum adeoq; temperatu, nulli profecto in eo morbi procrearetur o atqui in eo sunt morbi, igitur non est temperatum . Gene rari autem in Vere morbos, ipsemet Hippocrates per spicue testatur,ut qui sectione aphorismoru tertia, multos ac quidem peculiares,verni temporiS morbos,nem pe furores,morbos comitiales, anginas, lepras,impetim:
gines, alphos, pustulas ulcerosas, tubercula,& id genus alia mala percenset. Quid uero illi respondeamus,in promptu est,nempe quod Hippocrates ipse abude huic obiectioni satisfacit, ut qui in citata pauloante sentetiano dixerit, Uer morbis prorsus uacare:na ita sibi ipsi cotradixisset: sed esse μτα επιασωδες,id est,minime moris serum,aut rectius, morbis, qui morte asserunt,minim ὀobnoxiu. dia morbi,qui in eo fiun*non alia ratione ach cidunt,
96쪽
cidunt, quam quod profundum corporis hoc tempore expurgatur, & quod vitiosi humores a partibus princ
patum in corpore obtinentibus ad cutem detrusi perue mant. Proinde corpori, quod praecedentibus temporibus prauos humores coaceruauit, potius imputandum erit, si verno tepore quispiam aegrotet, quam tempori. Si enim aliquod corpus bonis humoribus resertum, vernum excipiat tempus, hoc saluberrimum coseruat, nihil ex propria eius natura nouans, aut immutans. Non sic vero Aestas, Autumnus, vel Hyems: haec enim tempora etsi purum corpus, & omni vacans reprehensione
excipi ut,tamen liqc quidem flaua bile,ille atram,Hyems vero pituita generat,ut fusius in libro de humana natura Hippocrates docuit. Verum alius quae diximus de Vere temperato, ita impugnare perget. Initium & finis Veris in frigus S siccitatem propensa sunt,igitur temperatum esse nequit. Cui ita respondendii erit: Fatendum quide Rehusio est Veri Unitium, quod hyemi proximu est, ad frigus propens esse: ac eiusdem fine, qui Aestati proximus est, ad siccitatem inclinare: tamen haud immodice, perinde atq; Hyemem & Aestate, & citra omnem excessum,qui mediocritatis &έὐκρασιαι, ut Gr ci loquuntur, latitudinem transiliat. Quod lauacri similitudine fiet clarius . Vt enim illud, non obstante quod in alterutra partem paululum sit propensius,temperatum dicimus: sic etiam nihil prohibet, quin Ver etiam si eius initium& finis in frigiὸitatem & siccitatem paululum declinat,
temperatum elle statuamus. Neque enim haec declinatio, quum exigua admodum sit, leuisque momenti, &uix animaduerti queat, excessus nomine censeri meretur . Et certh medium tempus inter has declinationes, quod proprie Ver dicitur, uere temperatum existit. Atque haec de Veris temperamento dixisse satis sit. Caeterum , Aestas ipsa, extra omnem controuersiam, calida & sicca existit, quod mea huimiditas a siccitate, frigi ditas a caliditate uincatur. De Autumni uero temperamento,medicorum uariat sententiae.Sunt enim qui absoluto isermone, & citra omne limitatione hunc frigi
du & liccs esse,at minus recte, assera nim frigidusipio per te spectetusiquod frigidi tarnon
97쪽
non sirperet caliditatem, sed modo in eo frigus nos as-ficiat,modo calor uigeat. Quippe meridie est multo calidior,quam mane,aut uesperi. In calore itaque & frigore plane inaequalis esse deprehenditur, & ex ambosus mistus, ut hac ratione absolute nec calidus,nec frigidus dici possit. Atque ea causa e l, quae maxime mortiferum, ut ait Hippocrates, Autumnum facit, inaequalis nimirum in calore & frigore intemperies. In altera itaque oppositione Autumnus inaequalis est. Porro quum in humido & sicco me diu omnino statum, quemadmoduVer,non obtineat,sed ad siccius uersat,adeoque uincat in eo siccitas humiditatem, merito noc nomine siccus appellatur. Hyems quidem,omnium consensu frigida& humida dicitur, non tamen ea de causa:quod reliquis
teporibus frigidior, humidiorq; sit: sed quod frigiditas
in eo superat caliditatem, & humiditas liccitatem . De alatum numero, Cr temperamentiss A P. U. XPEDIT Is quatuor anni temporum temperamentis, ordinis ratio exietit,ut de
e aetatum tum numero,tum temperamentis nunc agamus. Ut autem ex anni temporibus calor innatus immutatur,ita quoq; ex aetatibus. Eam vero mutationem, quam aetas affert, veteres annorum spatiis, Sinteruallis dimensi discreverut, atque aetates appellauerunt. Vt certe aetas non sit, nisi id vitae curriculum,quo perspicue constitutio corporis per se immutatur. Quum aute alij aliter aetates digesIerint, nos de Galeni sententia uniuersae vitq sex omnino aetates,suis temperamentis insignitas, statuemus,nempe pueritiam, pubertate,adolescentia,iuuentutem,constaritem mediam ve,&senectutem. Quae Graecis , ηλικιαπμ- id est, puerilis aetas, Latinis pueritia dicitur , primum Inter aetates ordinem obtinet, & consellim ab eo tempore, quo uterum homo egreditur maternum, incipit, & ad decimum quartum usque annii protrahitur. In ea constitui S cis sis. Latinis pueri appellantur, ac quadrinum L ercti'Hippocrate in tertia a pha
98쪽
rismorum sectione teste, conliant. Primo loco parui
sunt, & recens nati, Graecis παδL dicuntur. S cundo , qui ad dentitionis tempus accedunt, ac dentes
iam edunt. Tertio, medij intei dentientes & pubertati i 'proximos. Quarto, qui iam ad pubertatem accedunt. Haec certe qtas temperamento calida,& humida existit, quod hinc maxime colligitur. Prima nanque pueri in utero matris coistitutio ex semine & sanguine rebus calidis ac humidis est. Quum vero paritur adhuc humidissimus est, non modo in languinis uasis, visceribus , ct carne, quae plane muccosa est, sed etiam neruis, ligamentis,imo & ossibus, quae tamen omnium,quq in nobis sunt, siccisistina esse constat. Siquidem haec ipsa te-lnera, flexibiba, adeoque quasi cerea sunt, ut facile sequantur,quocunque ducas. Hincque adeo sit,ut puerorum nutrices ea ad arbitrium suum tangant irinentq;. 'Huc accedit, quod corpora in alio quam calido & humido temperamento increscere nequeant. Calidi io tur &humidi pueri sint, necesse est. Eam aetatem nonnulli in binas partiuntur, nempe infantiam,& puerim
tiam . Infantiam ad tertium quartum ve annum e. In tia. tendunt. In qua quidem aetate constitutus Graecis ' -- νάογενει dicitur. Ab eo tempore pueritiam incipientes,ad decimum protrahunt. Nos uno pueritiae nomine utranque complectimur. Altera aetas Graecis stat,i Secunda Latinis pubertas nominatur. Haec,ut sect. 3. apho. com Pubertis mento 2 7.& sest s.commento I .autor est Galentis,initium capit anno decimoquinto, & ad decimum octauultro uehitur. Tertia aetas Graecis , Latinis ad QTertia
escentia vocatur,eodenique Galeno se l. s. apho. com . Adolesces. attestate,incipit anno decimo octavo,&ad vigesimu- tia. uintum durat. In hac constituti aetate, Graecis etiam Ἀηλοι. , id est, puberes, vel adolescentesi, nominantur. Hippocrates 6. Epide. libro et νοοι quoque appellat, σννονά quod tum vocem mutent,&, ραγίζμν incipiant, ut fusius nostris in comentarijs diximus.C terum Hippocrates, Pacreo& Galenus etia interdum, ut loco paulo ante indicato, er adole
adolescetiam sub pubertate comprehedit, nequeid qui scentiate
dem temere. Utraq; enim earu tatu,pubertas scilicet et perata.
adolescentia, medij, adeoq; optimi,sunt temperamenti Galeno
99쪽
Galeno sect. I. apho. co m. I 8. & in commentario si per librum Hippocratis de victu priuatorum teste, ut hoc nomine facile pro una eademque aetate haberi possint. Quarta aetas est Hανισκων & ακμανντων, id est,iuuenum &vigentium, hinc Latinis iuuentus & iuuenta dicitur. In hac sunt Mimra, id est, iuuenes,si Varrone teste,a iuuanda repub. Latinis dictio, modo εξ-, hoc est, annos pubertatis & adolescentia egressit. Vnde illud Terentianum, Excesiit ex ephebis, Hippocrates vocat ri ,&νεωτερους. Graecis haec aetas ακι ἰ,id est,uigor, florens siue vigens aetas appellatur. Orditur, Galeno sectione apho-
moquinto, & ad trigesimumquintum extenditur. Haec utique aetas,ut sect. I.apho.co m. a 4. attestatur idem Galenus, calida & sicca existit. Hoc loco quaeri sole num pueri, an aetate florentes sint calidiores. Ad quam quidqquaestionem ita de Galeni etiam sententia respondendum erit: Caloris aequalitatem in pueris & florentibus aetate esse: id quod unusquisque, qui sensum in multa particularum experientia exercuerit, manifeste deprelie dei r dister re tamen, quod qualitate puerorum calor magis sit halituosus,&multus,suavisque: aetate autem florentium exiguus, siccus, nec similiter suauis,sed tristis , adeoque tangenti quasi molestus. Siquidem puerorum substantiae, utpote humidae, multum foras effluit: florentium vero aetate substantiae, utpote siccae, parum . Proinde neuter eorum simpliciter videtur calidior , sed alter multitudine eius,quod difflatur, alter acrimonia. Dissimilis igitur cum in utrisque substantia sit, in pueris quidem humida & aereatin aetate florentibus sicca & terrea, sit ut illorum calor tangenti blandior,horia vero minus suauis, ac veluti tristis occurrat,quemadmodum copiosius idipsum lib. 2. de tempera.ca. 3.& sect. T. apho com . 14. Galenus monstrauit. Quinta aetas Graecis καθέτηκνύι Latinis,Ciceroni prs sertim in dialogo de senectute,constans, S media, inter manifeste crescentes,& decrescentes,siue iuuentutem & senectam scilicet, dicitur . Hippocrati in Aphorismis qui in hac aetate sunt, καθά - nominantur, id est, constantes & maturi, ac
consistentes,quod nimirum iam vires consistant, sub si stant va
100쪽
stantve, nec amplius crescant, imo minui potius inciscipiant. Verum esse,quod dicimus, confirmat Galenus in Commentariis iam citati Apho. ita strabens: κiiθάF-
σαφη Hηρορι ωειν. Quibus sane verbis Galenus diserte innuit consistentes aut subsistentes esse, qui mediam inter . D. ii ivigorem sen iuuentutem S senectam obtinent. Hinc est, quod aetas haec μιν λιξ,&in ea constituti, λικες μψηλι- Graecis appellentur, ut iidem plane sint καθετηκοτες - κM. σηλικis: quod diligenter obseruadum erit. Habet autem haec aetas& alias apud Graecos appellationes. Siqui- 'ium dem illis ἀσπακμαTικη, & ψαρακμη, hoc e st, declinans,
Galeno sectione tertia Aphorismorum , Commento xxx. & libro quinto de tuenda sanitate, capite ultimo, Deciiva teste, vocatur. Hoc autem nominis illi datum est, μ' - . quod in ea vires hominis decrescere incipiant. Appel Viob latur etiam Graecis alio nomine πιδ fiat, deo σων ἡλικία, id est, virilis aetas. Incipit anno trigesimo quinto, Sc. Temper finitur quadragesimo nono , Galeno sectione tertia mentη Aphorismorum, Commento xxx. attestante. Prae- is o sensa tas, potisiimum si ad praecedentes aetates conser iti tur, frigida & sicca existit. Hinc est, quod G iqnus loco iam citato ita scriptum reliquerat. Omnium sere, in quit, aetatum, ea, quae iam declinat, paucis indiget ad corporis resumptionem. Si quidem quod in ea re luitur paucissimum est. Neque enim corpui similiter calidum, sicuti prius,neque in augmentum amplius quicquam in ea absumitur. Frigidos autem esse in hac ae xgie constitutos, Hippocrates quoque libro primo de Vactus ratione perspicue docet, iis quidem verbis: Vir ubi iam corpus eius constiterit, frigidus & siccus est, quod nimirum caloris excessus impetusve non amplius Praepolleat, corpusque qui e sicens augeri, desinat, ac stiri idius factum sit. Siccitas etiam prioris, aetatis inest. H cille .Sexta lassenectus nominatur. In ea constituti Grq Sexta a Cis γἰροντες,ατο που quod honore ni denotat, dedu- ι .cto nomine: γ fἰ-- enim aetas est honore dignissima: et Smectu πρεσβυτ neque enim inter haec duorvocabula ullum .est, Galeno autore, discrimen dicuntur, Latine autem. 'rβή '