Fragmenta quaedam Papiniani, Pauli, Vlpiani, Gaii, Modestini, aliorumque veterum iuris auctorum, ex integris ipsorum libris ante Iustiniani Imp. tempora collecta, & cum Moysis legibus collata. Eiusdem Imp. Iustiniani Nouellae constitutiones 3. Iulian

51쪽

putat in factum actionem dandam. sed non proponit exustum parietem Sane enim quaeri potest Non dum mihi damnum dederis,&ita ignem habeat ut metuam ne milii det,aequum sit me inter actionem . idem in factum imperare. fortassis enim de hoc senserit Proculus: nisi quis dixerit damni non facti sufficere cautionem. Sed & si quis serui in quilini in sulam exusserit libro x. Vrseius refert Sabinum respodisse ege Aquilia seruorum nomine dominum

noxali iudicio conueniendum,ex locato autem dominum teneri negat. Proculus autem R. cum coloni serui villam exusserint, colonum vel ex locato. lege Aquilia,ita ut colonus seruos posset noxae de- dere:&uvno iudicio res esset iudicata, altero amplius non agendam. Item Celsus libro x x v ii. Digestorum scribit,si cum apes ae ad tuas aduolas sent totas exusserit,quosdam n re conpetere legis Aquiliae ac ionem, inter quos de Proculum, quasi apes dominI mei non fuerint. Sed id falsum esseCebsus ait, cum apes reuenire soleant, &fiuctui missi sunt. Sed Proculus eo mouetur quod nec mansuetae, nec ita clauis fuerint. hi. Ipse autem Celsiis ait

nihil inter has & columbas interesse, quae si manu refugiunt, domi tamen fugiunt.

ExpLICIT TITVLvs DE INCENDIARII s.

52쪽

INCIPIT DE TERMINIA MOTA.

MOxs Es vici T. NON transmovebis terminos proximi tui quos constitueruntpatres tui meiprincipes pesipionis tuae.

P A v L v s libro sententiarum sub titulo, Finium regundorum. I N eum qui per vim terminos deiecit vel amouit, extraordinem animaduertitur. VLpi ΑNus libro viiii. De ossicio proconstitis, sub titulo De termino moto. Eos qui terminos mouerunt non inpune id facere debere Diuus A Hrianus I crentio Gentiano x v ii. Κl. Septembriarum se i ii. Const. rescripsit: quo rescripto poenam variam sim t. Verba rescripti ita seli bent. Pessinum factari eorum qui terminos finium causa inpositos abstulerunt, dubitari non potest.

Poenae autem modus ex conditione personae & me-

te facientis magistratui poenam. Si splendi diores sunt personae quae conuincuntur, condubito quin soccupandorum aliorum finium causa id admiserint. & possunt ad tempus ut cuiusque cumpatitur aetas, relegari, &sic in biennium aut triennium ad opus publicum dari. quod si per ignorantiam aut fortuitu lapides ' visus causa furati sunt,susscit eos, verberibus co erc eri.

53쪽

INCIPIT DE PLAGIARIIS.

moriatur.

P A v L us libro sententiarum v. sub titulo ad legem Fabiam. Lica Fabia tenetur qui ciuem Romanum ingenuum, libertinum, seruumve alienum celaverit, vendiderit, vinxerit, comparauerit. Et olim quidem huius legis poena summaria fuit: sed transsata est cognitio in Praefectos urbis: itemque Praesidis prouinciae extraordinem meruit animaduersionem. Ideoque humiliores aut in metallum damnatur,aut in crucem tolluntur,honestiores asempta dimidia parte bonorum inapp. relegantur. Si seruus sciente domin 'o num senium sub traxerit, vendiderit, celaver ipsum dominum animaduertitur. QDd si id domino ignorante commiserit,in metallum datur. V L P i A N v s libro v liii. de ossicio proconsulis sub titulo Ad legem Fabiam. F R E Qv E N s est etiam 'legis Fabiae cognitio in tribunalibus Praesdum: quamquam quidam procuratores Caesaris usurpauerint quam Romae tam in prouinciis. Sed Fnimiam eo peruentum est constitutionibus, ut Romae quidem Praefectus urbis solus super ca re cognoscat si intra miliarium centesimu sit in via commissa. enimuero si ultra ccntesimum, Presectorum praetorio crit, cognitio. In prouinciam enim Praesidum

54쪽

Iprouinciam. nec aliter Procuratori Caesaris haec cognitio iniugitur qua Praesidis partibus in prouincia fungatur. Plane post sententia de Fabia latam Pro

curatoris partes succedunt. huius certar adtamen

Procuratori qui illa prouincia regit, licet de capitalibus causis cognoscere nec solea tamen ut de lege Fabia possit cognoscere Imp. Antoninus constituit. Idem)egis Iuliae de adulterIs coercendis constitutione Imperatoris Antonini quaestionem accepit. Lege aut ni Fabia tenetur qui ciuem Romanum eum lenaque qui in Italia liberatus sit, celavcrit, vinxerit, vinctumque habuerit, vendiderit, emerit, quiue in eam rem socius fuerit: cui capite trimo eiusdem legis poena iniungitur,si seruus qui sciente domino secerit, dominus eius sex tertiis quinquaginta milibus eoden apite punietur. Eiusdem legis capite secundis tur qui alieno seruo persu

serit ut dominum fugiat,quiue alienum seruum inuito domino cclaueri vendiderit, emerit dolo ma- lo,quiue in ea re socius fuerit,iubeturque' populus ex tertiam quinquaginta milia dare. & reliqua. Sciendia

tamen est ex Nouellis constiti itionibus capitali sententia plagiatores pro atrocitate facti pupiendos: quamuis & Paulus supra relatis speciebus, crucis & metalli poenam huiusnodi reis inrogauit.

55쪽

INCIPIT DE MATHEMATICI s

ON inueniatur in te qui lustret filium tuum aut filiam tuam, nec diuinus aput que inestostate nec constentiat venenariis, inpostoribus qui dicunt quid conceptum habeat mulieri quoniam fabul eductoriae sent.. Nec intendas prodigia, nec

interroges mortuos, Non inaeniatur in te augurator, nec instedior auium, nec maleficus, aut incantator, nec Titonem habens in ventrem,nec arsex,nec interrogator mor

tuorum, nec portenta insticiens. Omnia nam ue ista αTomino Deo tuo damnatasiunt, oe quiscerit haec. Propter has enim abominationes Deus eradicauit Chaldaeos a

frie sua. Tu autemperfectus eri ore Dominum Deum tuum. sentes enim istae quas imp dei,auguria se

diuinationes audiebant. V L p i A N v s libro v ii. de ossicio Proconsulis, sub titulo De mathematicis & vaticinatoribus. PRAETEREA interdictos est Mathematicorum callida inpostura & obstinacitate persuasio. Nec hodie primum interdici eis placuit, sed vetus haec prohibitio est. Denique extat Senatusconsultum Pomponio & Rufo Conss. Detum,quo cauetur ut Mathematicis, Chaldaeis, ariolis & ceteris qui similem' incertum fecerunt, aqua & igni interdicatur, πιmniaque bona corum publicentur: & sic 'eternus

56쪽

gentium qui si id fecerit ut in eum animaduertatur. Sed filii quaesitum virum scientia huiusmodi hominum puniatur, an exercitio, &professio. Et quidem apud veteres dicebatur professionem eorum non noticiam esse prohibitam : postea variatum Nam dissimulandum est nonnumquam inrepsis hin usum, ut etiam profiterentur & publice 'reprehenderent. od quidem magis per contumaciam 5 temeritatem eorum fata umes: qui visi erant vel consulere vel exercere, quam ' qui fuerant permis sum. Saepissime denique intercuctum est fere ab omnibus principibus, ne quis omnino huiusmodi ineptiis se inmisceret: & varie puniti sunt hi qui

id exercuerunt, pro mensura scilicet & consilit

tionis. Nam qui de principis silute, capite puniti sunt, vel qua alia gr iore poena adfecti. Enimuero

siquidem suasori lue leuius inter hos habentur qua vaticinatores, hii quoque plectendi sunt: quo niam nonnumquam contra publicam quietem in pcriumque populi Romani inproba las artes exe cent. Extat denique decretum Diui Pii ad Pacatum legatum prouinciae Lugdunensis, cuius rescriptive ba quia multa sunt,de fine eius ad locum haec pauca subiecit. Denique&Diuus Marcus eum qui motu Cassano vaticinatus erat & multa quasi extinctu Deorum dixerat,in insulam Syrum relegauit. Et si ne non debent inpune ferre huiusmodi homines, qui sub obtentu & monitu Deorum, quaedam vel renunciant,vel iactant,vel stientes eos fingunt. F. h.

57쪽

GRrco RI AN us libro v ii. de maleficis&M nicheis sub titulo com p. M A x t M vs Dioclitianus& Maximianus nobilissimi AA. Iuliano Proconsule Africae. Otia maxima interdum homines ' in con munionem conditionis naturae hominum modum excedere hortantur, & quaedam genera inanissima ac turpissima doctrinae superstitionis inducere su dent, ut sui erroris arbitrio pertrahere & alios nati tos videantur, Iuliane Κarissime. Sed Dii inmori tales prouidentia sua ornare de disponere dignati sunt quae bona & vera sunt, &multorum S bonorum & egregiorum virorum & sapientissimorum consilio & tractatu inlibata probarentur & stati erentur: quibus nec obviam ire nec resistere fas est: ncque reprehendi a noua Vetus religio deberet. Maximi enim criminis est ' sed tractare quaesemel ab antiquis tractata &definitoni statu& cursum

tenent ac possident. Vndepe tinaciam prauae mentis nequissimorum hominum pubire ingens nobis studium est. Hi enim qui nouellam & inauditas sectas de terroribus eligionibus obponunt, ut pro arbu' trio suo prauum excludant quae diuinitus coiicessa . sunt. quoniam nobis de quibus sollertia tua sereniatati nostrae retulit lanicheos audiuimus eos nupe rime velut noua inopinata prodigia in hunc mundude Persica aduersaria no bis gente progressa vel orta esse,& multa facinora ibi committere: populosia

que quietos perturbare, nec non&ciuitatibus in xima detrimenta inserere: verendum est ne forte, x t fieri adsolet, accendenti tempore conentur ex

58쪽

crandas cosuetudines & ' istebas leges Persarum in

nocentioris naturae hominesRomana gente modestam atque tranquillam , &Vniuersum orbem nostrum veluti venenis de suis maliuolis infigere. Et quia omnia quae pandit prudentia tua in relationem religionis illorum genera maleficiorum statutis euidentissimorum exquisita & adinventa commenta, ideo eorum maenas adque poenas debitas & condi gnas illi statuimus. Iubemus namque auct Ores qui- .dem ac principes una cum abominasidis scripturis eorum seueriori poenae subici, ita ut stamineis ignibus exurantur : consentaneos ro &vsque ad eos

contentiosos capite puniri praecipimus, & eorum, bona fisco nostro vindicari sancimus. Si qui sane etiam honorati aut cuiuslibet dignitatis vel maioris personae ad hanc inauditam & turpem atque per omnia infamem sectam,vel ad doctrinamPersarum se transtulerunt, eorum par imonia fisco nostro adsociari facies: ipsos quoque Forensibus vel proconensibus metallis dari. Vt igitur stirpitus amputari. malis haec nequitiae de saeculo beatissimo nostro possit, deuotio tua iussis ac statutis tranquillitatis nostrae maturius obsecundare Dat. prid. ΚΓ April. Alexandriae.

59쪽

INCI p IT TITVLVS XVI. DE LEGI

Eleatam acerdotem o princistem omnem filiorum Is rael infribus tu er

naculi testimoni ixeruntemater noster mor

tuus est, fili, non uerunt ei e ollae. ideo no deleatur nomen patris nostri de medio tribrasuae non est ei masculus date nobis possitionem in medio fratrum patris nostri. Et obtulit Mystesperit em earum Domino Deo oe locu tus est Dominus iam si, licens: Redis filiae Salpassae locu tae sunt : cr ideo dabitis ei possessionem hereditatis in medio is fratrum patris earum. Et dicimus haec filiis orael: Homo si decesserit Ofilios non habuerit abitis hereditatem proximo eorum de tribu eius , O p idebit omnia eius. Et erit haec filiis Urael iustificatio ii ciorum secundum quaeco stituitvominus Moysi.

G Aiv s Institutionum libro 111. legitimas sic ordinat successiones. IN TEsTA TORVM heredit tes lege duodecim tabularum primum ad suos he redes pertinent. Sui autem heredes existimantur ibberi qui in potestate morientis fuerint,veluti filius, filia, vel nepos neptisue, pronepos proneptisue cxnepote filio nato prognatus prognataue.nec inte esse naturales liberi an adoptiui. Ita demum tamen nepos neptisue, & pro' os proncptisue suorum heredit numero sunt,si praecedens persona deserit' .

60쪽

siue alia ratione,veluti emacipatione. Nam si p er idetempus quo quisque morietur, silius in potestate eius sit,nepos ex eo suus heres esse non potest. Idem& in ceteris deinceps liberorupersonis dictum intellegimus. Uxor quoque quae in manu eius est, Issua heres est: quia filiae loco est. item nurus quae in filii manu est. nam & haec neptis loco est, sed ita de inii erit sua heres si filius cuius in manu erit, tu pater moritur in potestate eius non sit. Idemq; dicimus& de ea quae in nepotis manu matrimonii carisa sit.

quia proneptis loco est. Postumi quoq; qui si vivo

parete nati essent,in potestate eius guturi forent, sui heredessunt.Idem iuris est de his quoru nomina ex lege AElia Sentia vel ex Senatus 5sulto post morte patris causa probata in potestate eius futuri essent:& de eo filio qui ex prima secudaque emacipatione

post mortem patris in anumittitur,intelligimus. Cusilius filiaue & ex altero filio nepotes neptesue cxti stent,pariter ad hereditatem vocantur,nec qui gradu propior est ulteriorem excludit. AEquum cnim videtur nepotes neptesue in patris sui locum poriboneque succedere. Pari ratione etsi nepos neptisue sit ex filio, & ex nepote pronepos proneptisue, si mul vocantur. Et quia placebat nepotes nepte sue, item pronepote proneptesue in patris sui locusti cedere, coueniens 'on in capita, sed in stirpem hereditates diuidi:vt filius dimidiam partem laereditatis fruat, ex altero filio duo pluresue nepotes ali cradimidiam. Item si ex duobus filiis nepotes extent, ex altero filio unus forte vel duo, ex altero tres aut