Quaestionum Plautinarum liber primus, sive De hiatu in versibus Plautinis

161쪽

gna liabenda. Atque his ipsis eadem fere inest

dicendi elegantia, eadem enarrandi ratio, eademque iudicii subtilitas obtinet et acumen. Spectant autem notationes istae Donati,initibus nihil aptius quam dictum m in poetam aut ingeniosius. partim sermonii Terentiani proprietatem et a

uuam, partim fabularum oeconomiam a personarum μοριοι rum Saepius quoque Terenti uri in teret, quos Latino is extulit, Graecos poetas fit comparatio, qua quid ab imitatore it praestitvin, quidve omissum aut additum, diligenter semper indicariu Cons. ad Andr. II. 1. 1. V. 3. 20. V 5. 3. etc. Sed critica etiam nonnamtiam a Donato exercetur, et quibusdam quidem in locis imi ipsi scriptura debetur genuina Cons. monileius ad Heautontim init. Donati enim temporibus teres menti libri itiamnuia ' extabant, 'uideiectionis varietatem ab ipso enotatam habemus in Scholiis, Eodem ex fonte ea quoque hausisso videtur magister, quibus scenica actio callida brevitate notatur, velut hoc vultuose, hoc cum gestu, hoe -- capitis iactatione dicitur, et innumera.

hoc genus alia a veteribus doctis, et quidem ipsis ab histrionibus claris, dimi in scena partes 'gunt, accepta, suo quodque loco 4 libris adscripta iusse, vel hoc fidem facit; quod pium

eiusmodi qua omissa Sunt 'postea, observata continebantur antiquioribus Cismoediarin exemplis; ut ex Donato certo constitit, qui ita in

162쪽

Praedit. Ade horum o dulata est autem fibri dextris, id est, Lydiis, ob seriam gravitatem. qua fere in omnibus Comoediis utitur Ic poeta;

saepe tamen, mutatis per cenam modis, Cantica mutavit: quod signiscat tetidus scenae, haberessisiectas Personis litteras, M. M. C. Item Luerbia ab histrionibus crebro pronunciata sunt, quae signi icantur . et M litteris, secundurn Personinum nomina Praescriptis ira eo loco, hiiseipis cena. Fuere nimirum omnisus, quos novimus, Scholiastis antiquioares quidam, Palicet iustos Terentii commentarios non Composuerant, tamen notulis nonnullis eius fabulas instruxerant, quibus tum res scenica illustraretur, tum ceterarum rerum notabilium traderethiae LMoria. Veterum istarum notationum pars etiamnum extant fabulariun Didascaliae, quas item Donatus in Comoediam Praefationibus respicit, ubi perinde atque in Scholiis, cons. Eunuch. prol. v. 12 ibique Benileius alia plura lint, a veteribus doctis exte residi . At dubitari non potest, quin his Donata Commentariis ubiqu conglutinata Iegantiu ena rationes a librariis Grammaticisque profectae.

Nam in oscribendo librarii copias Donati comtraxerunt et attenuartuat saepissinae nonnum. muun etiam Scholia tantum ad sensum reddid Tunt quae sic animita ac mutata, posthao colle--, iuxta genuina agistri verba inepte posita

163쪽

ininis inde evieni odern in loco bis tervo ple-

.ruriaque sentetitia legitur, mi in breviata, munc

verbis reficia. Sed longe plurimae eaeque foedissimae interpolationes ortae sunt inde, quod in

gistelli, dum suopto arte illustrarent poetam, margini librorum insulse quidlibet adsperserant; velut ille, qui, memoria magis quam ingenio praeditus, Virgilium cum Terentio compOrfit ad nauseam COM Schol ad Andr prol. v. 4. I. 1.10. et 0. I. 2. vii 3 1. II. 3. 1. et sic ubivis. Plura laterpolationum id genus exempla stupra posuimus, quibus innumera addi licet, prae se tim ex primis Donati Commentariis, sui extremis multo magis interpolati torruptique sunt. Quodsi i , qui primus Scholia varia, variis ix codicibus collecta, Donato immiscuit, illa min. sit labore ex libro Halensi edita et ipsa novisset, non minus his quoque ineptiis boni Donati no-

mieri opustum nunc sine dubio haberemus. Cum Brunsiano autem Scholiaste, ut in transcivi su hoc

tediol. 18 15. Maxiluam partem ita con ulmi, ut, qui inedita ea putaverit, doctus Italus Iari ereaverit; tamen Laudandus hoc nomine, quod meliora inde excerpta piimo ab ipso obmendatius edita lint, qui uri ista glossulas viles He- scribendo etiam peiores fecerit Brunsius Ceteruari, ut adoropositum redeamus. iis ipsis, quae Donato supposita sunt, quaedam tamen

164쪽

continentur, haud dubie vindicanda Probo , Spro vel de ceteris antiquis interpretibus si Adeo nonnulla tum erudition- in Latinit tem notas suae antiquitatis habent; quaedam etiam ipse Donatus respexisse videtur in Scho- liis. Hactenus ratio et origo Scholiori Donata; quae quantam a barbari temporum et monachom Stupore contraxerint labem, nihil attinet

disputare. Sed quam ipsi etiam Viri docti in

iis hucusque operam posuerunt, ea levis sane et exilis admodum habenda. Mendima est enim hoc Praeter omnia, ut tandem summi viri, e singit, iustissimo desiderio prudentissimoque consilio satisfiat, qui germanum Donatum, tot vitiis et interpolationibus depravatum, in integrum d nique restitutum dari cuperet. Quam quidem provinciam mandam alius suscipiat licet exercitatior nos symbolas hasce contulisse, satis his mus. Ad quas instruendas nobis magnopere Profuit Vetus exemplum, quod cum ceteris libris Hartesianis feliciter possidet alma haec Ac odemia, impressinn arvisti ann. CCCCLXXVII. et inter principes Donati editiones annumerarium.

In Praefati'ne, qua de Andria didascalica

traduntur, exempla, quibus usus sum, Omnia

habent, fabulam editam esse M arcello et Cn. Sulpicio Coss. qua in re vitium est; nam Sub

165쪽

picio Gallo noninae praenomen fuit, sed Cato, sive, ut posteriores scribebant, Gaio. f. Fast. Consul ed Almelov. ad ann. 588 et, qui vitium huius loci ipse quoque animadvertit, Oudendo pius ad suuit. p. 944. --. Prol. v. 1 Poeta quum primum animum ad seribendinioniast. ,, Pulit. In secunda lectione vitulis fuit, sed a Rulis magis; nam postea sic, Animum ad

Minorem iam t. Exemplum arris magis: ut Terentius nam ostea sic rude coniicior magis ea Terentianum; nam ostea sic. Facile ut et se permutantiu et particula nam ultimam vocis Terentianum syllabam Intercepit, inde I rentius ortum est. Qua ex causa longe plurima

librorum vitia orta sunt. Cf. Scioppius Verisi I. I. I. T. H. 14. Ruli enius ad Rut L . P. 3. t

Arnon. Prol. v. 22. Dehinc ut quiescant porro, moneo, et desinane Maledicere, malefacta ne noscari Sua.

,,Dehinc e quiescant. Recte nam qui scere ille dicitur, qui est insolens et inquietus. Porro. In futurum dixit Moneo. Terribiliter dixit Cicero moneo, raedisco, ante denunci

166쪽

Liberatus culpa etiam terret, alibi etiam crimia naturus adversarios. ms Lindenbruchii: na1n quiesce ulli dicitur; quod cur editores pos limini non restituerint, non intelligo. Ad hoc exempliun arris optime: Bera tu sui a tiram teriret criminiaturus Meraarios. Verbivn alibi vel sic abiiciendiu erat, quum libi nunquam valeat alias, i. e. alio tempore, sed alio loco, quod hic absurdum. estertiovi qiudem unius Codicis lectio liberatus cu*a enim re Onde non displicet; at ego tale πρω μερον non me mini Iegere. Respondet poeta, ut culpa se Iuberet postquam respondendo quod usque ad v. 22. factum est, culpa e liberavit, terret etiam,

ut Donati verbis utar, criminatium adversarios. AI R. Pres. V. N. Favete, deue equo riimo et rem cognoscite. vete. J Iam ad auditores convertit , a

quibus favorem captat f Nete. Quasi dicat, hoc adversarii faciunt. Vos autem, quod in vobis est, DNete. Et deste non ut issentibus dicit, quippe qui corporibus praesto erant; sed intenti estote, favete, silete. Sic et Pontifices dicunt, favete linguis, favete verbis. Unde Virgilius: Ore favete omnes Adeste. Animis scilicet auxilis

auri praebete, ut advocatus eo dicitur adesse. Exemplum arvis non male: IDNOrem ca-

167쪽

Ptae, quasi dicat. In verbis sed intenti estote, favete, silete. Sic et Pontis. e. q. S. edd. ΟΠ nes Voc faNete sic scriptam habent, ac si in te pretamentum sit verbi ad te. Verit1 novi imitido cholium incipit, quo eiecto, Iocus i Om-- restituendus est: sit ad te non ut absentibus dicit, quippe qui corporibus praesto erant, Cilintenti estote is auxilium praebete, ut ad oc tus reo dicitur adesse. Ex. arvis non habet, Scilicet at ilium, sed s. at ilium verba autem

iraeue animis, quae proprie, utpote ipsius Terentii, scribebantur: Adeste animo, inepto isti Scholio, quod eiecimus, originem debent, idioque ima inducenda sunt. ANDR. Prol. v. 25. Πι ernoscatis, ecquid mei sit reIi tum rmuhac quas facie de integro coramedias ectandae, an exigendae Sint Obis Arius. ,,ReIliquum J Sunt qui pro relligitorum amcipiant, ut sit sensus de hac fabula iunite sp cimen, ut Sciatis an Ceterae vobis spectandae sint. Nam postmodam dictum alio rolog , Alias cognostis eius, quaeso hanc noscite. Rellia quum. Quasi diceret mure nisu ergo adve bima est, id est το λοιπον. Sed sive hoc rellia quin dicit, sive relliquum pro relliquorum, geminato I scribitur Glossa mendi. λει-

168쪽

dissimis scatet. Primum corruptesam sapit, hoe relliquum dicit Aliquid excidisse puto et ita scripsisse Scholiastem: ,Sed sive hic i. e. hoc loco reliquum pro adDerbio dicit ' Deinde prodigiose legitiire geminato I scribitur. X.

Tarvis Optime geminuto u scribitur. Respicit scriptor diaeresin, quae u duplex necessario Ostulat; nam vulgo olim scriptum est relicum, ut oriticum, et sic alia. Cf. Heinrichius V. l. ad Schol. in Cic. Orat pro Scauro p. 54. not. 13. Ipsum etiam exempl. arvis non relliquum a bet, sed reliquum Totus denique locus sic integrandus ,,Reliquum. Quasi diceret ostrentum, ergo adverbium est l. e. o λοιπον. Sunt qui pro reliquorum accipiant e. q. s. Sed sive hic reliquum pro adverbio dicit, sive reliquum Pro reliquorum, geminato, scribitur. MANDR. I. 1. 13.

SOS. In memoria habeo. Gm. Haud muto fin

ctum.

,,Haud mut facturn. Vetuster non me poenitet; nam si quid poeniteret, infectum elleiicebant. An secundum ius, quod adversus Lbertos ingratos est, ut in servitutem revocentiu 'Sed hoc non convenit senem dicere Legitur et Multo, hoc est, damno reprehendo γ' si est, sic intelligeretur, non nollem factium. mmo enim potest factum infectum reddere. Sed

169쪽

adverbialiter dixit, ut dicimus, nollern facturn, nollemn huc eaestu n. Ergo haud muto factum, non poenitet me facti. - Cohaerent bello hic omnia. Quodsi mulio vera lectio fuit, cur tandem addit rex quod si est' at lectionem multo Scholiastes iam explicavit damno, rehendos ad e, ineptes inculcatur alterum interpretamentum non nollem factin. Pro adverbialiter Piod Semum non habet ex. arvis aliud, sed nihilo id sanius, praebet, admirabiliter Vide an et

verbeturi et docum ex coniectura restituam: ,, Haud nut factum. Vetuste non me poenia

tet; nam si quid poeniteret, infectum vellerabcebant an secundum ius, quod adversus libemtos ingratos est, ut in servitutem revocentur' Sed hoc non convenit senem Hicere. memoenim potest factima insectum reddere Sed rinoerbialifer dixit, ut dicimus, mollem factum 'nollem huc aestum go haud muto factum, non poenitet me facti. Legitur et metiat h. e. damno, reprehendo. Cetera delenda. Soli liastes haud muto factum non proprie accipiem vim esse dicit, sed proverbii in modum; sicque

alibi loquitur Ad Hecyr. III. 1. 35. in verbis

ἔ--n roratim: Est Proverbiale, ut dicimus, sursum deorsum, intro foras, hac illac et imblia. Ad Eiinuch. II. 3. 12 id tu es tristis equi e lacris idem haec: Proverbiale est in hominem perturbatum et incerti vultus. M

170쪽

ANDR. I. 1. 29. ι anisum ad lichaod si iuri adH igant auf

nes 3 Quod multi docti improbant et diciunt e- Parata esse. Ad hilOSO LC3 J Visum est, quia dixit, od aliquod tudium Aut si ad philodo,

phos sephiranda locutio est, sic, ut Himum adiungant ad plutosoplios. Scholituri tiramque sorruptimas prioris certissimam emendationem mecum communicavit A. F. aelitus: Si et equos ad venandum altuat, quomodo ut cara ' e. q.

S. alterim ego sic emendo: Vitiam . . quia dixit, id liquod nudium aut ad Philoso hos separanda locutio est, Ac, ut uimuin adiunganto PhiloSOμιω ANDR. I. a. 44 Fas Andro commigravit huc iciniae, Inoyio et Oguatorum negligentia iacta, egregia Orana atque aetate inteVa. ,IGOP. et cognitiorum negligentio. Lai datis amplitii moribus, qui mox ducet Xorem, Cε ut futurae quoque mataonae i. e. Glyc