Caroli ScribanI e Societate Iesu Antuerpia

101쪽

88 CARO LI sCRIBANI fecistis. Octo crgo uniuerso apud VOS pauperum aerario praesunt . prioreS quatuor ab eleemosyn, rum erogatione nomen sertiti, posteriores a Spiri tus sancti benes ca largitione. annisque singulis duo e ciuium potenti stimi S , pianeque primi S, opibus, industria , fide , imoribu S deliguntur , qui

oneriS, quod in re tant tam Varia OCCurrit,partem ferant abeuntibus hoc quasi magistratu retrosio ribus duobus, qui quartum iam annum CXpleue runt . Delectorum munus est,toto quo hanc functionem obeunt quadriennio, seriam pati pertim tota urbe dispertitorum citram gerere neC patique inquam ab egestate VI nci,aUt im mori hU1C in

cluctabili plurimum malo. Sed N perpetua lege

tenentur, nulli petenti eleemosynam negare, nullum in donatum dimittere , CiuiS ille sit an alius. Quod quo facilius certiusque peragant, Urbe tota ostiatim templatimque subsidia pauperum aerario poscunt. Rarum hoc in primis ViriS,& opulcntia magniS, manum ad stipem porrigere. quam si liberalem cosequuti fuerint, pari liberalitate par

rum millia e domestico singuli aerario profundant, redhabituri, si eleemo me patiantur, si

egentium penuria: sin minUS, qui in proXimum. sum Ogantur annum, abeuntibuS de suo numerant

102쪽

ΑNT VER PIA. 89rant, quidquid in egentes, priuato aere contulCrunt: lique in annuum orbem haec erogatio &redhibitio; tangitque quotquot ad hOC munus deliguntur. Vt vero primum adlecti fiunt, solenni receptoque maiorum ritu iureiurando se obstringunt, bona se fide pauperum res curaturos, serio inuigilaturoS, remque omnem sinς fraude&dolo administraturos. Inde qui prior se obstrinxit, deligit

alterutram ciuitatis partem, quae in duas prope pares dispertita est; secunda alteri concessa. His deinde incumbit eleemosynarum in suis singulis partibuS Corrogatio, annique secundi administratoribus ope &consilio adesse, Collectamque sincuniam ad pauperum aerarium deferre. Annum priorem ubi expleuerint,transeunt ad

anni secundi munia: qualia fere sint, primi quidem,si quae testamento legata, si quae gratuita, a

qua si de manu, lonatione, si quae vicatim templatim lite relata, uniuersim potius quam stingui tim, in acceptorum rationes referre; singulatim vero in eas lem, si quae ex annuo Censita redacta:

frumenti deinde, lignorum,panni lanei, lineique, Omniumque adeo quae egestas poscit curam gerere . Secundi vero, Exposititiis serio inuigilare. quos salutari ante aqua tinctos,educandos in vicinam mittit Campiniam.Mille sere hi sunt, & plinrus; millia etiam interdum,non urbis tantumlit M ius,

103쪽

9o CAROLI SCRIBANI ius, sed vicinorum locorum: qui ubi octauum, summum decimum attigerint annum , educti ie rustica disciplina,vrbicis assuesiciant moribus. ac puellae quidem in designatam in hanc rem domum,pueri in suam; ita sua sexui domus seruit. in quibus Christiane educantur, & mechanicae alicui arti , pro cuiusque ingenio, addicuntur: ha rentque plurimum in his aedibus, in decimum

septimum, aut aetatis annum decimum octauum.

inde ad varia destinantur obsequia: illae quidem

omnem puellarem artem edoctae, ancillatum, inhonestam quampiam familiam : adolescentes ut aut de suo iam vivant, aut sane famulatum. m,nentque sub eorum Cura qui huic pauperum an nuatim praesunt aerario, donec certo Vitae generi, bona patrum quos Vocant Venia,sese addixerint. quorum si voluntate matrimonio se iunxerint, non patiuntur deesse dotem. Sub exitum vero anni secundi, quotquot Certis aedibus in commune, quotquot etiam per suaS

singuli dispersi familias de publico vivunt , vestibus donantur. dc ingens hic numerus est , Ut praeter priores qui plurimi sitiat, excrescat in octingentas aut plures familias. Expletis an nis duobus , nouus saccedit labor.& prior quidem in cathedrali Ecclesia, panibus

hebdomadatim erogandis praeest . cuius etiam Curae pars sunt, euocati eX agris quorum meminu

104쪽

ANΤvERPIA. 9 Imus pueri, variaque egentium mulierum ac virorum receptacula,in quibuS Certis legibus,Cert que in septimanas singulas eleemosyna contubem natim vivunt. Secundus idem per omnia obit in S. V Valburgis, puellarumque quarum mentionem feci) sedulam curam gerit. Posteriore amno, prior eadem peragit in Ecclesia D.Iacobi, secundus in ea quae D. Georgio dicata est. In hac posteriorum annorum administratione, ea in designatos variarum Ecclesiarum pauperes consseruntur, quae Varij, prout cuiusque affectus traxit, variis Ecclesiis aut locis voluerunt esse perpetua.quibus a sancto Spiritu nomen indiderunt. Cum enim Omnis munificentia ab illius impulsu nascatur, factum est, Vt eos qui erogandis his praestant, nominis quadam similitudine honestaverint,quos Volebant tam pii donatiui ermatores. Hactenus labor eluxit, & prudentiae permixta liberalitas. accipite hanc nunc propiuS,sed paucis:

neque enim, de sito ornata, alienum Cultum p ritur. Corraserunt prior quatuor, qua Ostiatim,

qua templatim, superioribus his annis singulis, florenorum sexaginta, quin& septuaginta, adeoque octoginta , pluraque etiam florenorum

millia. Quid integra Republica sperari posset, cuhac prostrata, & quadraginta annorum Cluilium bellorum collisionibus attrita, populoque parte maxima viduata, negotiatoribus destituta, com- M a merciis

105쪽

92 CAROLI SCRIBANI merciis nudata, nobilitate exhausta, ingentia tamen videamus propensae in omnem munificentiam affectus documenta , in omnem merito posteritatem, Regnaque,qua Sol lucet,itura. Addam :& finio hanc narrationem: esse in hac urbe tria & triginta minimum egentium dona cilia,variorum liberalitate ciuium dotata. e quibus viginti quinque,eorum quos recensui, impinrio parent aliorum vero quorumdam, reliqua. Quae dicta hactenus, tantum tangunt liberalitatem in notos urbe tota pauperes , re qui

de communi pauperum aerario non erubescunt,

menstrua, aut hebdomadaria, aut diurna etiam subsidia poscere . quales parte longe maXima simi, qui e vicinis , aut remotiS etiam prouin-Ciis, a paupertate , tamquam ab irato mari , inportum hunc excussi . nam qui hic nati maior bus urbis huius ciuibus, perquam raro ad hanCpublicam inopiae testationem descendunt. Ita sinreBrabanti omnes.a quibus , vitam ante egestas, quam egestatis nomen & confessionem extors sit. CXtrema pati, pane & aqua Vitam tolerare,

noctes diebus in laboribus iungere, Viri iuXta ac mulieres, & tenera prope de sinu prole' edocti. Vidimus f ph inualetudine graui fra S,animam

quasi egestatis indignantem , ante elicere , quam mendicabulam vocem: tam rigida illis ad stipem dextera , tam sertis ad perferenda animus, tam

106쪽

ANΤvERPIA. 93 generosum pectus, & quod ante sanguine se si tiet suo , quam aliena misericordia. Plerique proinde qui hic pauperes, aut e vicinis Prouinciis ad benignius hoc littus adnavigarunt; aut si hic nati, talibus maioribus nati . e quibus, imbibita longo usu seli huius verecundia animoque , plurimi

vivunt teneriore supra maiores fronte : qui cum rem possideant , & duriore reliquis premantur pauperie , paupertatis nomen perhorrescant . Magna hac horum copia, quorum frequenter erubescentiam ultronea beneficentia anteuertis stiS . ita ncm tantum egestati, sed & infirmitati occurritis ue & interdum etiam fallere iuuat, Vt& habeat egens,nec a quo acceperit sciat:pulchro

Arcesilai exemplo, qui eg'ntis & dissimulantis& agri puluino sacculum subiecit,Vt homo VCrCCundus inueniret potius quam acCiperet. Hoc est dare . nam illa lenta , & Inter diuites manUS pendentia beneficia,cum subductis superciliis, & vixeXeuntibus verbis, ac malignis etiam interdum, munUS datur,quam gratiam mereanturZ Illa grata sunt,& nome merentur,quae parata, quae facile occuIientia, & ubi nulla mora nisi ab accipientis verecundia. nam ubi magna intercedit deliberae. tio negationi munificentia proxima est:adeoque, tarde velle, nolentis est I Cum omnis benignitaS, Eetalis est,properet. Vt enim acerbissima crudeliras est,quae. trahit poenam & misericordiae genti S

M 3 est,

107쪽

9 CARO LI sCRIBANI est,cito occidere: ita maior beneficij gratia est, lcito velle,Cito dare,& beneficentiae quoddam go, Inu Cito negare. Iam haec tarda quorumdam in ldando deliberatio quid quaerit Z delectum sors in

aCciplCnte, Ut dispiciat in quem cum fructu comferat,aut inmemorem, aut in relaturum. at m,

gni animi est, non fructum beneficij sequi, sed

ipsi am; virtutemque adamare, ob innatam, non

ob ascititiam pulcritudinem : & generosi , dati beneficii obliuisci: ille decipi dignus est, qui de

recipiendo cogitabat cum daret. Sed indignus forte erit cui praepropere donabis. quam multi indigni sunt luce,& tame dieS Oritur, pera quante Deo beneficia sua probis & improbis . non quod sine delectu ac fortuito dari velim ; sed morosam donatiui cunctationem non probo. adimit gratiae plurimum,& extorram potiuS VOlutatem, quam ultroneam sapit. Quid haeresῖ redibit ad te, ne dubita,quodcumque hilari promptoque exiit an mo. Docuerunt id VetereS non ineleganti symbolo: Cum treS Gratias, serores, manibus impleXis, ridentes, iuuenes , virgines, soluta dc pellucida pinxerunt veste. Sorores. ut enim hae sanguinis, ita qui dedi t& accepit, beneficii nexu ac quadam vinculatione sororium induant animum; oc qui dedit, sibi dedisse arbitretur. ManibuS implexis. quod beneficiorum ordo, per manum transi euntis, ad dantem tamen reuertatur. Ridentes.

108쪽

ANT VER PIA. 9Fvidantis vultus longissime ab omni absit moro sitate. Iuvenes. Vt cum de at beneficii memoriam senescere , dantem tamen obliuisci deceat; nec pati ut longa apud se memoria Consenescat. Pollucida veste. ut licet qui dat beneficia taceat, natura tamen se sua prodant, erumpantque foras

eo clari lis,& in oculis plurium,quo qui dedit fortiori illa pressit custodia. Qui si secum reputet, beatissimum esse, ac plane regium , imo Deo simillimum numquam vinci beneficiis:& illud, in

beneficiis optimum esse,dedisse;beneficium arbitrabitur posIe dare. & tunc demum se beatum, Cum aliquid dederit; cum imitatus Deum fuerit, qui semperdat,numquam accipit . Sunt ex hoc genere in hac Repti blica non pauci, qui in benefi- CitS hoc unum metuunt, prodi. Beati suo hoc

silentio, non prementur aeterno . N Vt aliam non sperent mercedem, virtus ipsa magna si bi merces est, di recti facti conscientia. Et sane magnuS in hac urbe Campus est, magnae Myrtutis ; in qua, Vti fixi, ingens pauperum numerUS est, a Varia egC- statis tamquam flumium iactatione ad hunc portum properantium . nec faIlit eos concepta spes : Vetus enim apud vos, & a maiorum

memoria,

Omnibus exhaustos iam cassias, omnium egenos Vrbe domo sociarer nullum hospitio prohibere arenae, solique vestri: nullum

109쪽

96 CARO LI sCRIBANI nullum quamuis egentem arcere terra. Pergite. Manet caelo promissa mel CeS; offlcio nes mos certassetriores Iurni

Cum tam potentem remuneratorem,Vltroneum

que sponsorem habeatis Deum, ignarum metiri, dolique fraudisque nescium, centupli hic redhibitorem , nec multo post aeternae praemiationis certum largitorem. Sermo. Fides in merbis. SErino candidus. N ad exemplar orationis suae facere, & viuere, a prima aetate docentur Omnes. parci in verbiS: nec ideo minus cogitant, cdocti magnos viros rem illius loqui; dc quaecumque dicunt, plus habere fiduciae quam ostentationiS. Et est fane oratio,animi vultus;quq si multa est,& manufacta, ostendit illum non satis esse suum, non sincerum ;& habere aliquid fracti. Non est ornamentum virile, ut concinnitas, sic multiloquentia. Nihil proinde in vestris praeceps quod semel emissum, numquam reuoces . Ut enim in procliue labentes, non ubi voluerint gradum sistunt; sed quantum premit ponduS, tantum feruntur: sic praerupta dicendi celeritas, non est in potestate hominis; nec satis digna viro:qui ponere verba debet, non proiicere; ac instar undae suauia ter, non torrentiS more e praecipitio fluere. nihil etiam

110쪽

A N T v E R P I A. 97 etiam praeproperum, cuius postea poeniteat: sed praecogitata Verba sunt; & tamquam a maturo corde, Calamo dictata. ubi dixerint, stat immota fides. Periclitantur opesΘ si fidem dederunt, nemo violabit: ita vel cum iactura , tenacissimae fidei sunt; ut cum mori possint, fallere non possint. Nec quisquam, integra fama, latam fidem fallet. si fefellerit, nominis de fidei naufragium fecit. nec

iam inter dignos Republica viros adnumeratur: mortuum arbitreris, & tamquam cadauer ab ir tis fluctibus reiectum; aut tamquam fatali spomgiae vitiorum numero deletum. Vivitque exinde inglorius in omnem aetatem, & transit etiam in posteros lim nota. Animi robur.

Robur animi, quale vix in alia gente; discat

quisquis volet exemplo: neque enim aliter norit. nam fortia dicere multorUm, faCel palmCorum est. neque Vi quisque robustior sermone,

ita & opere est: cum fere modestissimus, & vemborum parcissimus, litissimus sit operis . Vt enim Gubernatoris artem non ostendit tranquillum mare; exasperatum sit oportet, & quod in montes se attollat, frendeatque, frematque spumis in-antuans, quod virum edoceat: ita aduersum aliquid sit necessum est, quod animum probet. Hunc animum inuictum, dc in quo nullum somN tuna