Caroli ScribanI e Societate Iesu Antuerpia

81쪽

68 CARO LI sCRIBANI num,Siluestrum, Antoninum, Senensem ,ItaloS: De Rubeone,Victoriam,SotoS,Medi naS,Nauar- ros, Toletum, fonsecam, Molinam , Hispanos: Albertum, Argentinam,COnradum, GermanOS: Durandum, Aureolum , Capreolum, a S. Victore, Alvernum, Gersbnem, Voritionem, Brule ferum,Sanctesium,Feuardetium, Gallos De Hales, May ronem,OCCamum, atonem, Goddam, D e Medi villa, Anglos: Scotu es Maiorem, SCOtOS. At CX Vnagete tam VariOS, quam eX Vna Belgica, nescio an educas. ita ad omnem sci etiam copositia natura Belgae . quos inter, nulla, uniuersim vestris moderatiora ingeniis, reperieS. Fateor, lua dam plus habere caloris, ac quasi ignis ; sed quae modestia aut superarent, aut certarent, nulla in

hanc diem vidi. Neque hic de ignaua quadam& phlegmaticis adnata , sed de matura & sanguineis ingenita, modica melancholia temperata , consiliis oc imperiis dandis aut accipiendis apta modes tia, mihi verba: quam apud vos video. quo vel Qto nomine beatam hanc Rempublicam merito dixero. nam ut alij adducant alia, ingens hinc laudum aequor est quod qui enaui gauerit, nae ille mihi magnus erit, dignusque

- carmine perpetuo celebrare, cuius

una mecum VolenteS lubentes adlaborent.

82쪽

ANT VER PIA. 69Eraditio, litterarum a monSCio paucis opus esse ad mentem bonam litte-iis. Vbi tamen hae fuerint,quis spernatΘvia sunt ad Virtutem. non quod semper ducem suum sequatur miles: quanti in medio puluere, imo in supremo, desertis victi icibus aquilis plus pedibus

crediderunt quam ferroΘdamnabis ducem Θ damnabis victrices aquilasΘ damna ignauum militem. Idem cogita de litteris. manu ducunt ad Optima, ad coronas. sequeris i nae tu beatus. ContemniS' contempti sideris poenas verere . Est tamen, fateor, Ut Ceterarum rerum, ita & litterarum qua dam intemperantia. nec tam Visae,quam se holae, quam vanitati, quam curiositati discimus. Intemperantiam quis probet Θ numquam illa bona est, etiam in re optima. atque hoc inter felici tates huius Vrbis pono: temperat hunc ardorem ,& lon

men omnino caret litteriS . quaS cum quidam, alienae semper famae Viperae, aut abesse ab hac langius, aut alte hiC sepultas inclament, Opera pretium fuit illas tangere satis enim, ac nimis diu etiam, per effusa aemulationum venena, eruditio amorque litterarum Vester maceratUS iacuit;

eruenda nunc illa, & e tenebri se delitescentiae recessu, euocanda in lucem: ita selares radii, per bibulos atomos,inlatentem terrς Visceribus aqua

I et erue

83쪽

OT CAROLI SCRIBANI CruenteS, produnt arcanum silentis elementi. facit idem admirator & laudator calamuS; quae latebant ingenia, obliuione tamquam saXei montis oppressu sepulta, dum publicat, redanimat invitam. Ergo detersi, malevolentiae puluere, Orietiam Calamisque rubigo submouenda; Vt Videa-mUS an tam litterarum inops, tam eruditionis egens fuerit Resipublica lim, ut aut nullos edid rit mater; aut laetaverit nutrix; aut insertoS tamquam arbori bonae, de opimo trunco protruserit, velut germina, flores, frondes, secundae iam matris felicem is lem; quae non tantum seriS,Vici,nisque daret nepotibus umbram, sed&opulentaret fructibuS. Possem enumerare non Phoenices, qui anno quingentesimo nascantur, sed uno saeculo pluri-mOS. neque tamen OmneS ab eruditione, tamquam botrum a grauida vite , laudem sibi ali quam posteritatique decerpunt. Et quem oblectet par omnium eruditio Θ non est admirationi paritas. varium sit quod delectet. siC ubi in cam-dem altitudinem tota silva siurrexit, nemo miratur arborem, Cuius stiperbum verticem tam bunt nubes.& fere mediocria, aut in turbam nasicentia, plurima sunt: eximia ipSa raritate commendantur. Idem reperies in ingeniis. pauca caput CXerunt. & inter haec pauca, multi in urbe hac, felici aut utero, aut ubere illiuS. neque enim tantum

84쪽

A N T V E R P I A. Titum matricem terram, sed N altricem, alteram parentem dicimus: quare Virorumque laus,Vrbis est huius. Enumerare hic possem,SOnniΟS, Tomrentios, Aegidios, SeruiliOS, LaevineiOS. BecanOS,

Aialas, Schetatos, Flemingos, Vivianos , Masios, Del-Riones, Grapheos, Ortelios, Bochios . qui, quamdiu fuerit ullus honos litteris , quamdiu

steterit,aut Latiae potentia linguae,aut Graecae gratia, cum primis orbe viris magnis comparabuntur. Non attingam viventes, dc in flore adhuc o luXuriantes: nolo enim hunc campum inuidia grauidum: & possem tamen; hic nobilem

Latialis dictionis purpuram, tamquam Sarranis ebriam succis, multa promittentem, multa dantem; ibi casti ratim succinctam, neC tam fluxu quam rebus dictionem amplam, plusque docem tem quam dicentem, Ut in qua, thesaurorum more, pluS opum in recessit, quam in stiperficie Ostentationis. Hanc talem, paucis multa cohibentem,& pectus Citius quam paginam implentem, videbis in plurimis: quos sola rerum copia diuites, Verborum parcos potius, quam opulCtOS, ubere Respublica haec profundit sinu. Possem deinde in omni recensere litteratura magnOS. possem Euclides mensura fortunatos,Chrysiippos numeris faciles, Archimedes radio felices, Vitruuios ad perpendiculum factos. possem e Rhetorum spatiis vernantes Hortensi , persuadentes Tul-

85쪽

27 CARO LI sc RIBANI Tullios, vincentes Demosthenes. possem e Poetarum hortis, tamquam ex Alcinoi pometo, Midae roscio, lilia & violas, & rosas, & omnem florem frondemque nobiliorem, Parnassico multin trum vertici atteXere, non minore iure, quam Saturnum memorat Pherecydes,louem Diodorus, Iunonem Callimachus, Liberum Harpocration, vario auctos coronamine; nec inferiore, quam ausi veteres, Ariadnen gemmiS, Herculem oleastro, Apollinem lauro, lsidem coronare spica. Et ut fuerit illo rci de mendacio erubescenda coronae origo ; vestrorum de veritate nullam habet rubotis caussam .quodque supra haec magis etiam merito, quisquis est, miretur, in ingenti negotiorum mole, & quam arbitremur mimicam studiis, dum solam quis credat vos Scaldam potare mercimoniis amicam, reperiet totis labris Tyberim ructantes, ac Quirinali plenos fonte, magna ubique medulla sensuum, rara verborum spuma. idque seu liberam, seu ligatam alternare placerat dictionem. Nolo pluribus. nec si velim, possem tam grandem gemmam tam paruo auro includere. Venient posteri qui valida oratione, magna haec nomina sacrabunt aeternitati, nullo liuore, rubore nullo comite. Nunc & hic vetat, infameS CX illo latratus; & verecundia multorum, orisque pudicissima teneritudo; quae constantiore Vultu

male i

86쪽

ANT VER PIA. T3 maledicentiae fella , quam laudum mella persem rei. ergo sileo, &silentio magnitudinem testor. addam . & finio . unam me hanc arbitrari urbem Europa tota,in qua opes & omniscia eruditio pari prope inambulant gradu. Felix Respublica , qua

fortunae munere, qua ingeniorum fecunda ubertate. Hac enim, raro mortalibus eXemplo inenodabili nexu iungit,quae nemo putasset posse, diu tias, & litterarum studium : docetque, in eodem pectore eruditionem & opes stabulare posse,contra quam plerique arbitrantur; nec solam paupertatem eruditam, sed & doctum aurum reperiri. Et Vero paupertas aut opes , nihil addunt adimuntque sci taliae: animUS est, in quo uno omne studiorum momentum. Neque opibus tenaCiUS semper diues, neque tenuitati suae mintis incubat pauper. Vt enim tam molestum comatiS, quam

caluis, pilos euelli: ita plerisque pauperibuS ac lo-CupletibuS euenit; par utrobique tormentum, si quid demas;Vtrisque enim pecunia sua, ingenSanten UiS,adhqret.neque argumentum erudita mentis sunt, Vt nec bonae, stramenta & nuditas: plerique haec necessitate patiuntur; non malunt, non

elegerunt; carere Vellent si possent: ac plus saepe opum animo possident, quam qui diuitiis ci

cum fluunt.

87쪽

CARO LI sCRIBANI

Te erantia, in cibo, in potu. Non negauero vicinam Germaniam aliquid liberalioris vini in Belgas depluisse. ita vicinitaS noXia est. Fuit, cum uniuersim Belgae nesci- irent Vinum; nec quisquam ad potum iret, nisi impellente si ti; quam, plurimum, aqua restinguebant. defluxit inde, tamquam ab Alpibus nix ubi

incaluerunt iuga, a Germania largior vini usus Cum ante, uti diXi,& Vinum Sc Vitem ignorarent. Verum hoc malum temporis malignitas, si non penitus sepeliuit, temperauit, & ad mediocrit tem deduxit. Nec erubesco fateri errorem , quo carere nunc delectat: nemo proficiens erubescit. Ac licet se remiserit, qui inualuerat usus, ac tam quam scabies quaedam magnam corporiS partem tenuerat; nusquam tamen se repressit magis, quam in urbe hac vestra: testes mihi, singulorum

conscientia,&qui in Urbe haC CXteri. BCnC, prudenter. nam si intueamur, quales omnes simus

ante pabulum,& potum, in virgine adhuc saliua;

si non multo pollentioris mentis,uiuaciori S CO diis, quam cum totum illud domicilium interioris hominis esicis stipatum, vinis inundatum, deCΟ- quendis excrementis inaestuans , praemedita rium efficitur latrinarum,in quo nihil tam in propinquo supersit, quam ad lasciuiam sapere, mentior. Exulare proinde a vestriS iam mesis,omnem hanC

88쪽

A N T v E R P Ι A. TIhanc voluntariam, hilaremque insaniam, quam in ebrietate videmus, quis non Iaudauerit Z Intue, mur ebrium, eumque, Vel in vino suo tamquam capulo sepultum, quid desiderabis praeter pollinctorem Θ vel bacchantem, numquid de furore dubitabis8 Iam si siti proditorem, hoc est arcanorum suorum,videris, quid dices Θ ut enim oneratimem non continent Cibum vino redundante, ita

nec secretum: quod situm, quodque alienum est, pariter effundunt. Scio inter pocula quosdam tacuisse : noui Tillium Cimbrum, L. Pisbnem, Cossum: sed rara haec exempla, & non nisi faeculo integro,Vnum,aut aliud: de iis loquor, quae plurimum eueniunt. Latebat ante vitia,aut simulatio-NC,aut pudore, aut ratione Victaraccedit ebrietas;

nihil prope arcanum est, emergit quod latebat. Neque enim tam facit ebrietas Vitia, quam prodit. tunc enim libidinosus nec tenebras eXpeliat; tunc impudicus morbum publicat; tunC petulans nusquam manum continet, nusqua linguam maledicus crescit insitaenti stuperbia,tatio CrudelitaS, malignitas liuido : omne demum vitiu detegitur: resurgitque ante omnia libido, quae annis sepe integris iacuerat emortua; aut sane, quae langue-ra Vires resumit, maXime dum propinant vinum vasa adulteriis casata; tamquam per se parum doceat libidinem temulentia,ut necessum proinde

89쪽

76 CAROLI SCRIBANI Cogitemus deinde uniuersum hominis habitum

mero effervescentis; dubia , & palum explicata verba , & parte media comesa ; oculΟS incertos, flammeos; pedes errantes, & quibus terra in s recedunt; halitus foedos, nec cadum tantum , sed purulentiam deructantes,& latrinis spurciorem spiritum reru exinde obliuionem & memoriae quamdam mortem. Quid si ipsum hominem egrediamur,&quae adiacet circumspectius cogitemus; damnadc incommoda nata qualia a nullo vitioῖ quantas ebrietas gentes, quam validas, hostibus tradidit Θquanta patefeCit propugnacula Θ quantos ad ferrum sanguinemq; impavidos, fregit, dc edomuityad quae non pudenda,nec cogitata ante, compulit Viros magnos, quis ignorare potest,nisi qui Noe, Loth,Sampsonem ignorat Θ & quae res alia Antonium , Cetera magnum in Romana Republica, perdidit, Zc in externos mores & vitia traiecitὸ

quid magnum Macedonem Θ vixisset Clytus, ni

maduisset Rex mero.

De Deo vero, quid dicam quis illo tempore recordari Dei potest, quo ipsum sibi hominem

excidere solenne est y Fallor,si non Dominus plenitudinem reputat, cum obliuionem sui Israeli exprobrat: Infra setineae dilectus, cim resiacitrauit: P incrassatusim fmguatus, dilatatus, erilieit Deum

90쪽

Α N Τ v E R P I A. 77 crassatus oblitus est Dei, quid faciet consepultus mero, & Voluntaria hac morte exutus rationali Vita,qua Vna Deum VeneramurZ Sapienter itaq; vos omnem hanc animorum pestem excluditis. conatur irrumpere Θ obnitimini. & quo honestior quisque, quo apud Vos maior, eo ab hac labe

remotior.

Non quod adeo seuere vos velim rigidos, ut conuiuia uniuersim ignoretis; quibuS non taminem,quam CXporrecta Contubernalium sermocinatione,hilarescit animus, & se supra se effert: at Belgicum gelu degelascit, tamquam a Solis diui- more radio, deposita innata quadam seuerioris

maturitatis conditione . LHiOsaCcepimuS, SC, piones & Catones, solitos interdum remittere non parum de patricia seueritate, quam resum rent, quotieS aut necestitas aut usus postulasset quamque iterum remitterent,quoties luberet, in laxamentum internae contentionis. Facitis hoc vos, neque tam sordide Euclionum more, apud

quos panis siccus, & sine mensa prandium, post quod non lavantur manus; neque tam splendide ad Aesopi patinam, in quam videas coac toS in Vnum Omnium sapores ; neque tam tenuiter e Stoicorum disciplina; neque tam moderate e Fabriciorum foculo: sed media via infima summis miscentes, ac ad bene vivendi temperiem, CXtrema haec,rigorem & profusionem,deducentes: Vt