장음표시 사용
31쪽
Species subalterna dicitur, quae genus est respectu inferioris in species respectu superioris. Species infima dicitur , quae sub se continet immediate individuari ut homo continet sub se ει- erum , c. Quamobrem species infima totum est potentiale respectu individuorum isam habet subfa individua tanquam partes subjectivas. Quodlibet autem individuum est totum actuale , id est , arotum quod habe partes in se, ut Petrus habet im
Differentia generatim est id quo unum disso M alio: triplex est, nempe vel essentiaiis , quavsp.rima dieitur vel propria .is appellatur Proprium vel aecidentalis Maccidens nominatur.
Disterentia essentialis, speeifica clafinitur attribustum essentiale primarium , quo una species ab alia seiunωtur, sive , quod respondetur ad quaestionem factam quale est quid essentialiter Verbi gratia, si quaeratur quid sit homo respondetur nun esse anima , quod est ipsius genus, sive pars eoanmunior 'u. cum bellius convenit : deinde si quaeratu quaIe sis animalo respondetur esse ra-ηionale qua est differebatia , per quam a belluis
flentialites secernitur. Genere autem, disserentia continetur species,
Ave, quod idem est differentia ad dua generus instituit speciem Verbi gratia, rationale additum. - αι facit homi nem. proprium quatuor modis sicitur apuδ Porphy
χ. Quod conum is soli species est non omni .inrkli homini convenit esse Medicum,sed non omnia v. Quod convenis omni speciei ses non soli Uec mi homini convenit duos habere pedes , non. sia divi quidem etiam avibus id concessum est 3 Quod omni, soli specie convenit, sed nom
32쪽
mari non tamen semper sermocinatur.
4. Quod convenit omni soli reteiis semper Ut omniis soli homini convenit Gempe sermocinari. Nam etiamu non sempex sermocinetur retinet tamen semier potestatem sermocinandi.
Aecidens definitur a Porthyri , id quia aristo M ' fina sui acti quος ait, in quo Marer
corruptione Vecti gratia, figura rotunda potest adme cerae, aut ab ea abesse , sine illius ore perione. Dividitur accidens in extrinsecum, intrinsecum. Extrinsecum rem extrinsecus denominae Vocatur denominatio extremariu paries denominaturvaesus ab hominis vinones, opa est parieti externa. Intrinsecum dicitur , quod in ipsa se , vel sub- et recipitur: cujusmodi sunt recordatio , veIamor respectu mentis quantitas , motus quier
Fruiis figura respectu corporis
Distincta dicitur , qua quia iam a. omni σώns ira iisnetum exhibet , ut m inimo eum lixpos confunia Verbi gratia , idea mentri seu Nahantiae cogitantis clara est distincta , nec comtundi orest cum idea corporis seu substantiae ini
ongum latum in profundum extensae. Ut vero Logica et tritatem Ἀ-ncstionem Ide ponat, ea omnia mae mente concipi Possum, a cenas categoriasae Ocat.
33쪽
Categoriae autem sunt suprema genera seu Hassest revita -- omnia substantia singularu auria buta continentur is quibus proinde quicquid anismo concipi potest, includitur. Diue quidem sunt seneratim Categoriae nempe Ens seu res aut substantia , modus entisci Seci cum modus entis ut mustiplex, idcirco decem uno categoriae apud Aristotelem septem vero apua
DEcEM Aristotelis categoriae sunt , substantia, quantita , qualita , Matis , actio, passio, tibi. ua situs, ct habituso
Substantia est resperis subsistens , quae vel θλ-
talis est, ut Deu Angelus is mens hominis , vel est corporea & dicitur corpus quod secundurn Aristotelem, Porphyrium vel inanimatum est, ut lapis , vel est animatum in dicitur vivens quoa adhuc vel sensu earet , ut planta , vel est sensitivum; estque animal quod vel ratione destitutum est is vocatur bellua vel ratione est praeditum, di dicitur homo , ut Petrus, Paulus. c. Sex substantiae proprietates referuntur ab Aristoteles, quarum duae tantum memoria dignae videntur. Prima , quod substantia nihil sit contrarium qu tenus substaneis est secunda flantia non recipiat magis θ -- , prout capite
equenti decIarabitur. Quantitas est mensexra sm modus magnitudinis ea tamen cum magnitudine ipsa promiscue usu patur. Unde Dividitur in continuami discretamo Discreta dicitur , cujus partes sunt sejunctie, ut inumerus. Continua, cujus partes sunt conjunctae :eaque rursus, vel est sucrassiva vel permanens.
buccessiva dicitur cujus palles sunt in pere
34쪽
ε io fluxu ut videri potest in motum tempore Permanens, cujus partes sunt simu : triplex adhuc agnosticiar nempe linea superficias Ῥοιώ-- Linea est extensio in longum tantiim. superficies est extensio in longum clarum tantiam non quod ulla sit lonsitudo sine latitudine 've longitudo, latiuudo me profunditatem sed Quod spectati possit longitudo unius corporis seor-
um ab Aus altitudine, vel longitudois latitudo
Solidum est extensio in longum , latum &ur
Tres sunt quantitatis proprietates Oud Arist telem. ruma Non habere contrarium. Secunda. Non recipere magis , o minus aertia. Res per quantitutem dici quales vel ina uales. Quantivas igitur non est contraria alteri quantitat , ut su stantia non est contratia alteri substantiae ratione fili, sed tantiita ratione suarum qualitatum Dei de una quantitas non est magis aut minus quantitas quam altera, licet esse possit major vel minocvanrixas. Denique per quantitatem rus fiunt aequale aut inaequales, ut omnibus notum est.
Qualitas definiri solet in Scholis, id quo res μνη-atur qualis dividitur ab riitotele irae fruatuor species bimembres scilicet in habitum α is sitionam in potentiam naturatim ae impotentiam cin patibilem qualitatem passionem , in finmamin figuram. Habitus dicitur inania facilisa re peritis actibus comparata. Si habitus parum sit confirmatus, vocatur dispositi ab Aristotele Potentia naturalis est . ias a natisse rebus insita Lagendum me patienia quae si sit infirma , iacitur impotentia ab Aristotele, a est, imbecursitas.
35쪽
sunt lumen Meolores respectu visus sini respectu auditus , odores respectu olfactus , sapores respectu gustatus, tactiles qualitates , scilicet calor. fiigus , humiditas 3 siccitas,ace respectu tactus. Passio vero est assectio aut dispositio itis transiens
quam patibilis qualitas in m. s suis : cujusmodi
est rubor ex reprehennone ortus. Figura est externus eorris termi-s ut rotunditas respectu globi. Saepe etiam vocatur forma ueforma pilei. Quatuor sunt, si eredimus Aristoteli, qualitatis
proprietates. rima Haber emerarium , ut vi vcontraria est vitio sed haec proprietas non omnibus qualitatibus convenie. Secunda , Si ex duobus eontrariis unis 3 in eategoria qualitatis , alteru- quoque in eadem esse categoria Tertia , Intendiremini, seu tortius imprimi in subjecto, Ad resaxari Quare . Res per qualitatem diris iles in Assimilis Relatio est redo , seu respectus unius acutiuLHaee potius est terminus transeandens omne cate Actio dicitur in Scholis, amas ventis quatenus vennPassio, actus ventis in pariente receptus. Ut ca-isfactio respectu ignis calefacientis dicitur actio, respecitu manus calefactae, passio. Proprietatem relationis actionis, passionis explicabuntur ira Exercit o Mogicis. Ubi est relatio rei locata ad Deum Quando est relatio rei daesentis ad tempunsitus est is fisi partium corporis ot aera
Habitus est rem a oddam alteri eoetori cirrum ostium ut toga, pileus, C. Atque hae Dant categoriae seu radicamenta Ar
36쪽
Antepraedicamenta sunt praenotiones quaedam quas ad categoriarum intelligentiam necessarias jussicavit Aristoteles scilicet explicationes nominum uni vocorum , aequivocorum , c. de quibus agemus capite sequenti. Postpraedicamenta vero sunt appendices qua dam categoriarum , quae ad quinque capita revocantur , nempe ad opposita , ad modos prioritatis posterioritatis, de quibus di mus prima parte compendii Metaphysici cap. α ad species motus , de qui-Dus semus in compendio Physico is ad varias signincationes hujus verbi Mare sive ut loqui solent ci ad varios modo habendi quorum o mus , nempe qui denotat emtam postessionem est habere eanquam in vos aut in Leulis pessimus vero est hahere conjugem , inquit Aristoteles. regis Recentiorum. REeENTIORE Philosophi septem duntaxat categorias instituunt , duobus his versiculis com
Mens, mensura, quio, motus, positur , figura.
Sunt eum materia cunctarum exordia rerum.
Quicquid enim animo concipimus , id vel est mens seu spiritus isticus, Angelus mensa minis vel est materia seu corpus quod aut vitae expers est , ut Coelum , erra , lapis , c. aut est vitae particeps rursusque vel progrediendi vim non habet, ut planta , vel progrediendi vim habet, ut animal e quod vel ratione destitutum est, ut bella , vel ratione praeditum, ut homo. In mente spectari debent hi modici pereeptio, desiderium, recordatio, &c.
primo, quantitas seu mensura extensumis. Secundo , quies seu permansio eorporis in e dem loco.
37쪽
Tertio , motus seu translatio corporis a loco in
arto , positura seu situs, dispositio partium. Quinto , denique figura seu terminus exteriox
clo Nir id vocamus quod in alterius rei cox nitionem nos ducit. Hoc vel naturale est quod nempe naturaliter aliquid significat, ut lamentatio dolorem vel est arbitrarium , quod ex arbitrio seu instituto hominum significat , ut voces seu vocabula. Vox generatim definitur, sonus ex animalis ore procedens, fer appulsionem aeris e pulmonibus an fauces theurrentis formatus. V0 autem sumpta pro vocabulo seu dictione definiri selet, onus articulatus ab homine prolatus Ad exprimendas animi cogitationes institutus. Dicitur sonus articulatus , id est , per syllabas tanquam per articulos distinctusci in quo discrepata confusis animalium vocibus , ut a mugitu boum latratu canum, c. Additur ad exprimendas animi cogitationes institutus ut a vocibus psittacorum vel picarum se
Praecipua ex dictionibus sunt nomena verbum. Nomen est dictio instituta ad exprimendas ideas, seu idearum objectari ut Deus , Angelus , o lum , M. Verbum est vox instituta ad exprimendum iudi cium , sive ad significandam affirmationem. Nunc
38쪽
PAR PRIMA CAP. IV. sautem decideis agimus non de judicio. Quare de solo nomine dicendum nobis est , non de verbo. Nomen vel sul nemum est seu absolutum , vel
Nomen substantivum proprie dicitur quod se, stantiam significat cujusmodi sunt Deus , Angeliis , homo. Sed ipsi etiam entis modi substantivo, nomine exprimuntur ut prudentia, justitia, c. Id nominibus substantivis proprium est , quod comparativum, superlativum gradum non usicipiant. Quod significatur ab Aristotele his verbis: sub nita non suscipit magis ct minus. Sic Petrus non est magis vel minus homo quam Paulus:quamvis possit esse major vel nubis homo. Nomen adjectivum se connotativum significat stantiam certo modo aut qualitate affectam .e album significat eo in habens albedinem. Sive,
significat corpus cui adjecta est albedo vel signi Deat albedinem quae emnotat , seu quae connotationem, id est , relationem habet ad corpus. Hinc rursus dividitur nomen in reueretum abstractum. Concretum dicitur quo significat subjectum in formaue e cum qualitate Muncta ut album fgnificat Meetum habens albedinem adjunctam. Abstractum est illud , quod solam formam staqualitatem signifieat di ut albedo , rotunditas. Dividitur tertio nomen sive concretam , sive abstractum in co--ne, particulare, singulare. Commune dici ur'nod multa signincat ut homo significat Petrum, Paulum, &c. Particulare, quod aliquid unum significat, selindeterminatum: ut aliquis, quidam, c.
Singulare, quod aliquid unum significat, taeterminatum et ut Socrates , Aristotelas, c. Dividitur quarto nomen in univoeum , aquis ram ct analogum.
Univocum seu synonymum est illud quod ean,
39쪽
dem habet signifieationem in multis ut homo eamdem significationem habet in Petro , Paulo AEquivocum seu homonymum est illud quod driversam significationem habet in multis ut vox ista canis respectu sideris in animalis domestici. Malogum graece idem est ac proportionale & dicitur esse id quod partim idem , partim diversum significat in multis. Duplici generis distinguuntur Malaga scilicet analoga attributionu, analoga proportisvis. Analoga attributionis sunt ea qua idem attributum diverse modo participant. Ut animal dicitur sanum urina sanau ambulatio sana Sed ea sanitatem diverso modo participant. Unde etiam dicuntur ea qua diversam habent relationem ad eumdem terminum. Nam animal refertur ad sanitatem tanquam subjectum in quo recipitur sanitas Urina refertur ad sanitatem , tanquam illius signum. Ambulatio resertur ad sanitatem tanquam illius
Analoga proportionis sunt ea, qua eamiam habent relationem ad diversos terminos ut pes hominis eamdem habet relationem ad hominem , ac pes scamni ad scamnum in pes montis ad mon
Dividitur quinto nomen in categori min transecendentale.
Categorieum est illud quod signifieat vel alia
quod ens , vel aliquem modum entis in una duntaxat eateγria contentum v. g. Angelus, homo, lapis, circulus. Transcendentale signifieat aliquid transcendens omnes categorias, sive aliquid quod tum ad ens tum ad modum entis generatim pertinet , nec in una magis quam in aua eategoria continetur: ut
40쪽
O II τ ro pariter futura sunt eapita hujus secundae partis. Primum exponet quid sit judicium. Meundum erit de natura enuntiationis seu propositionis. Tettium de enuntiationis proprietatibus. Quartum , de specὶbus enuntiationis.
IV vicorum definitur secunda euitationis' cies , qua una ideo cum alia conjungitur , aut abeas a m et sives, ut vulgo aiunt, qua unum de alio amrmatur aut negatur Verbi ratia , postquam pereepi id quod lignificatur hae voce, Deμε. at istas illa, mandast potam de Deo a-- mare bonitatem & negare mendacium , iudicando Deum esse bonum, Deum non age mendarem.