Institutiones philosophiae ad faciliorem veterum ac recentiorum ..., Volume 5

51쪽

unu m udicium ex prioribus iudiciis illatum diapincti propositionibus exprimitur. In argumentatione tria spectanda sunt scilicet antecedens , consequens , Leonsequenti . Antecedens est id ex quo aliquid infertur Lacduo saltem judiet ineludi , sive ea expressa sine duabus propositionibus , sive alterum eorum sit ta

citum.

Consequens est id quod ex alio conse uisur sive est propositio aliqua collecta ex anteeedentibus aliis propositiqnibus , quarum altera nonnunquam suppressa est. λConsequentia lanioue est annexio conssequentis cum unteredente , quae sona esse potest etiamur eo sequens sit risum mala, quamvis conseque

ia verum.

Septem vulgo numerantur argumentationis species oscilicet Inductio, Exemplum , Sorius 7 Dilem, S llogismus Enthymema , Epicterema. Inductio est argumentini qua ex omnium stunerum, sive specierum, sive invividuorum enumeratione aliquid iis ommune ct universale concludit. Verbi gratia , si verum sit aurum, argentum posse liquari ; item euprum , stannum , plumbum , ferrum liquari posses recte concludeturis Igitur omne metallum potest liquari. Exemplum est argumentatio qua ex uno aliqum

Holari aliud Areuiare simile .gitur. Haec a

52쪽

gumentationis species est errori obnoxia. Socites seu gradatio est argumentatio , qua ex plu-rihus prostionibus si constat, ut attributum pri -- jactiam eum bima attributo consoriuur, ccum dicitur Avari multa desiderant: Qui multa desiderant, multis egent: Ergo avari sunt miseri. Dilemma est argumentatio composita incom-dum unde aqua inferens , in qua post imisionem

rarius insuas partes , id concluditu da tuo, quod quamis pari conclusu uerat, ut cum dicitur.

si Reipublicae administrationem suscipias vel juste te geres , vel injuste: Si primum , homines offendes is secundum, Deo displicebis. Ergo generatim dicendum non ess suscipiendam Reipublica administrationem. Syllogismus definitur ab Aristotele , si dii Priori. Analytic ca=. i. orario in qua quibusdam asitis iudqui44.m diverstim ab his qua postia sunt, cessarissa wtur,ex o quod hae sint id est, oratio in qua PD busdam propositionibus, maiora, sollicet, minor.ν pusiris,alia quaedam propositio, scilicet conriusio μ' se aballis,sequitur,ex eo quod verae sint iliae dum mpositiones, major nimirum, minor , quae pra-milla vocantur , quod in stilogismo conclunoni

amittuntur Exempli causa Omne quod cogitat, existit

Arqui ego cogito.

Qui multis

53쪽

omne quod cogitat existit. Atqui mo Nilo nam percipio, jussiem, e irgo existo.

iuncti a De simplici tantum luc agimus in quo jectari potant-ria farina. Materia syllogismi est M axq- em -- θ - - , eaque duplex est inera νει-a scili e

Medium est vinculum malint mi in vitam mi quod proinde an ingreditur cinclusionem. Propositiones syllogismi sunt quoque erex qua in Dae priores. maior scilicet, ἡον dicunt P tertia vitisa --atu . meo medio.

54쪽

Minor ex minore extremo ct medio componitur.

Conclusio denique ex majore θ minore extremσatiscit. Sit in exemplum sequens syllogisinus.

Omne animal est vivens. Homo est minus extremum vivens est majus ex tremum animal est medium.

Prinia propositio istius syllogismi est maior .seeunda minor , tertia conclusio.

Forma syllogismi est dispositi materia olivismi

quae itidem duplex est scilicet vel materiae remota,& dicitur figura vel materiae proxima, modus

nominatur.

eoncindendum dispositi r quae quadruplex esse potest. Vel enim medius terminus subjicitur in m jore, praedicam in minore mest prima figura. Vel praedicatur in majorein minore mest secun da figura Vel subjicitur in utraque, est tertia figura Vel denique praedicaavr in majore su jicitur in minore in est quarta figura , secundum hunc versiculum sub praeci tum rapta tum is sis deniquo pra M. Modus est apta prinissarum secundum quamis imis qualitatem ad ramludendum dispositio. Novemdecim sunt sillogismorum mplicium modi totidem artificion vocabulis expressi : α uatuor hisce versibus, comprehensi. Barbara , celarent, darii seris Bamati tam mentes , dimatis, fes no frestifimorum. fare, amestres festino , baroco. Dara tiGlapio , diffamis datisi , bocardo ferisen. Quatuor primae dictiones exprimunt quatuor Atqui omnis homo est animal. Ergo omnis homo est vivens.

55쪽

3 COMPENDIUM LOGICAE

1ex post emae ad tertiam figuram pertinent. Unaqua me vox artificiosa tribus constat syn Iabis quarum prima desi gnat majprem secundah minorem tertia. conclutionem. Si plures sint i iis quam tres syllabae, eae sunt supernua: in addiatae metri causi ut in bamalipto x festomorum. In his dictionibus potissimum considerati sole vocale singularum syllabarunt in , D, I, O quax ruidem vocales quantitatem aualitatem prop

tionum denotant iam A signincat viversalem assirmantem in universalem negantem I partic larem affirmantem M particularem negantem, ux

Observa propositionem tagularem revocari ad universalem , non a particularem proindeque propostlionem siugularem amrmantem signi cari perini negantem vero per . Horum α --nium exempla usitata iubjiciemus.

Exempla modorum prima stura.

Ba omne animal est mortale.

M omnis leo est animal va Ergo omnis leo est mortalis: A. Filius Dei est Redemptor omniunx is Christus est Filius Dei. A Ergo Christus est Redemptor omnium,,

C Nullum creatum est inlinitum. M Omnis Angelus est creatus.

rent Ergo nullus Angelus est infinitus Da Omnis indigens est miser. Quidam dives est indigens. Ergo quidam dives est miser. m. Nullum turpe est expetendum. mi AEquod .lucrum est turge. . . tis'. aliquota Iugarunn xumesteargerenduam

56쪽

Xam Omnis Angelus est spiritus. Omnis spiritus est substantia.' rgo aliqua substantia est Angelus.

- Omnis superbia est peccatum. en ullum peccatum est opus Dei. te Ergo nullum opus Dei est superbia. I in Quidam ignarus est verax. at Omnis verax est audiendus. ii Ergo aliquis audiendus est ignarus. R Nulla materia est cogitans. v Omne cogitans est beatitudinis capax. Ergo quoddam beatitudinis capae non est a

teria..

Res ullus ignavus est aptus bello. ii Aliquis aptus bello est nobilis. Ergo aliquis nobilis non est ignavus. .

CUNulla temerita est vi tus. Omnis fortirudo est virtus. Ergo nulla fortitudo est temeritas. Omne bonum est munus Dei. Nullum litigium est munus Dei. mi Ergo nullum litigium est bonum Ss Nullum peccatum est licitum. si Sed aliqua delectatio est licita . ηρ. Ergo aliqua delectatio non est peccatum ιν Omnis virtus est prudens. Aliquis Eelus non est prudenia in Ergo aliquis aeelus non eae viri ..

57쪽

Da omne mysterium est obscuruma omne mysterium est certum. ra Ergo aliquod eertum est obscurum. Dis liquis dives est impro S. am Omnis dives est honoratus. is Ergo aliquis honoratus est improbus. Bo Quaedam ira non est peccatum. Mimnis ita est affectus animi. d. Ergo aliquis assectus animi non est peceatum. Fe Nullum honestum est negligendum. ii Aliquod honestum est arduum. - Ergo aliquod arduum non est negligendum. Omnes sti modi sunt directi, sive dicellam, bent conclusionem quia quoἀ debet esse subjectum. in ipsa, revera subjectum ex quod debet esse attributum est attributum. Sed possune fieri mosi indirecti in qualibet figura per cooversionem conclusionis hoc est transferendo attributum in i cum subjecti iubjectum in locum attributi.

conjunctivum syllogismus conjunctivus itenim dividitur in conditionalem copulativum αdisjunctivum: de quibus agere non est Eujus

loci.

Sed inter vatias illius divisiones celebris est eaό. Qua in emonstrativum ivicum subsici rula,

58쪽

πAR TERTIA C P. rL. . syllogisinus demonstrativus est ille qui em a a propositiam ina gario veris βος est vo per se

.cidentibus, ve per asibu propositiona ram pro iis a quiri ne gario vora infertur sonclusio. Demostrativus syllogisinus aliouando continet demonstrationem perfecJamri aliquando pluribus syllogismis ruit aliis arsumentatisobus opus est ut absolvatur demonstratio. Nam demonstratio est ratiocinatio υσι rariarinariorem seris constans ex pra--s mcessario τη- hoc est , vel a se oviaentibus . id in alias propositiones jam probatis , a quibus necessarior vera inferis conel α. Duplex autem est praesertim demonstrationis Delec altera a priori , qua essectus demonstratur per causam , altera a posteriori, qua causa demo stratur per effectum. His adjungitur demonstratio. per abrurdum seu per immobili, per ouam nimirum res probatur esse et aliquod absurdum quod se. queretur si vel non esset, vel aliters haberet.

Syllogismus topicus sive dialecticus est θει Fmuscia fani pransularibus probatilitas ct vini

nem tantum pariens.

Syllogismus sophisticus est y IIorsemus Osanxa falsis rapositionibus, sed apparenter verisi em rem pariens r qui si demonstxatisae mentiatur ,, an utimus nominati consuevit.

59쪽

PARS A RT ALOGICAE

D Methodo. MEooo Is est quarta cogitationis species

quae non male definitur, ' inquia Mendi mori, quod adhuc latet, jus explicandierum jam in intum est. Hinc duplex methodus, scilicet Anabrica seu inventionis , 4 nthetica seu. compositionis essit igitut

De Methos anas tisa. MEτnonus analytica est ea qua propositu

flio minutatim ac veluti per partes excussa ssolvitur ut si proponatur solvenda haec quaestio, an mens hominis sit immortalis. Primo quaeram quid sibi velint termini, inuis fit quaestionis status. Secundo , expendam quid sit mens in vide in eam esse substantiam cogitationis participem. Tertio quaeram utrum in idea corporis conti neatur cogitatio videbo non contineri unde B erana mentem non esse colorearati aut ex Mati

60쪽

bus compositam nec proinde pendere a corpore ut sit , nec instar corporum corrumpi sed esse natura sua incorruptilbilem , semperque viventem seu cogitantem, .consequenter immortalem. Duae sunt potissimum hujus methodi leges. Prima , ut status quaestionis clare, distincte percipiat is secunda , ut ab eo quod in quaestione notum es ad id duod est ignotum pedetenti fiat progressus, donec ad finem quaestionis perveniatur.

SYNTHETrc methodus est ea re quam veritas inventa congruo modo, ordine auis exponitur. sic qui perspecta habet ea omnia , quae ad naturam, proprietates &Gecies corporis naturalis pertiuent , hac methodo uti debet , ut singula comvenienti modo, ordine exponat. Duae sunt m xime illius leges. Prima , ut res naturali ordine , quantum fieri potest pertractentur , sumpto semper a gener

lioribus, simplicioribus exordio se expositAprilis generis natura,quam ad singulas species des

cendatur.

Secunda , ut unumquodque genus in suas species, quodlibet totum in suas partes , quaevis difficultas in omnes suos casus distribuatur. ix autem legibus consequitur Logica ut quae aliunde fastidium, molestiam assatura essent, ea facii. jucunde addiscantur.