De Themistoclis Plutarchei fontibus [microform]. Dissertatio inauguralis quam..

11쪽

etiam apud Plutarchum leguntur, ut certissime inde appareat, Plutarchi uetorem Thucydidem optime cognitum habuisse. 0nser m0do hucydidis verba I, 14):

cum Phitarcho e sn cap. III: Οἱ ριεν γαρ ἄλλοι κ τ λ. V. insta et cap. IV v. 24 p. 224 Ἐκατὸν ἐποι θησαν ... τρι ρεις, α καὶ προς ερξην ἐναυριάχησαν deinde Thucydidem dicentem I, 73. s. nem): τεκμ ριον δε ιι

Apud Iustinum contra et Nepotem satis multa inveniri mihi videntur vestigia, ut ad eundem cum Plutarcho auctorem e0s reserend0s esse putem. Nam quae sub finem capitis III Plutarchus dicit: Ο μεν γὰρ ἄλλοι πέρας λοντο ου πολέμου την ἐν Μαραθωνι τῶν βαρβαρων ἀντων εἶναι, Θεριιστοκλχὶς δε ἀρχὴν ριειγνων γουνων, ἐφ' ους αντον. ἐλεινε . λ. eisdem sere verbis apud Iustin.

II, 12, 12 leges: Namque Athenienses post pugnam Marath0niam, praemonente Themistocle, victoriam illam de Persis non finem sed causam majoris belli lare, CC naves, fabricaverant μ; neque minus Nepos eadem in lante suo invenisse putandus est qui dicit cap. ΙΙ 1: ad quod gerendum praetor a populo factus n0 80lum praesenti bello, sed etiam reliquo tempore ferociorem reddidit civitatem. Deinde conseras Nepotis verba II, 3): In quo cum divitiis ornavit tum etiam peritissimos belli navalis feeit Athenienses , cum Plutarchi cap. IV v. 26 seq.): ἐκ δετουτου κατὰ μικρον πάγων και καzαβιβάζων τὴν πολιν προς θν θάλασσαν. ... ναυβάτας καὶ θαλασσίους ἐποίησε,

et Nepotis II, ): Id quantae saluti fuerit universae Graeciae. bello cognitum est Persico seq. cum Plut.

c. IV V. 6 p. 223) ου δε η τοτε σωτηρία tor Ἐλλησιν ἐκτης θαλάττης πῆρξε και ἐν Ἀθηναίων πολιν αυδις ἀνεστησαν αἱ τριήρεις ἐκειναι, τὰ et ἄλλα ερξης αντος ἐμαρτυρησεν. Neque illud denique parvi 0menti est, quod lutarchus his quae de elasse aediscata attulit proxime addit, Xerxem pugna navali ad Salaminem facta 8Se Victum, quamquam in capite VI iterum ab adventu Persarum orsus res hemistoele duce a Graecis gestas enarrat. Idem enim de Iustini et Nep0tis narrationibus valet, quorum hic in ipso capite ΙΙ addit, Athenienses urbem reliquisse ut muris ligneis se defenderent, et cap. ΙΙΙ. demum pr0elia ad Thermopylas et Artemigium commi88a exponit alter vero II, 12, 16 eisdem paene ac Nep08 usus Verbis exp0siti0ni quam sedit de classe aedificata statim subiicit Athenienses armat0s in naves conscendi88e, pugnas autem illas antequam classem aediscatam esse dixit, describit J, 10 13 seq. Itaque mihi errare non videor si et Plutarcho et Nepoti et Iustino communem fuisse lantem statuo, qui rebus ad Thermopylas et Artemisium gestis silentio praetermissis, narrationi classis aedificatae deseriptionem pugnae Salaminiae pr0xime subiunxerit. Nepotis enim verba, ut hoc addam, quibus ineunte capite II transit ad certamen Thermopylen8e narrandum: Huius consilium plerisque civitatibus displicebat et in terra dimicari magis placebat. Itaque missi sunt delecti cum Leonida seq. tam salso et perverse dicta sunt, ut plane eluceat, in uno lante eum rem ita descriptam non invenisse, sed duorum narrationes negligenter et inepte capitibus I et III consuisse ). Si vero quaerimus, quinam uerit auctor ille c0mmunis, mihi quidem dubium esse non videtur, cum de Herod0to aut Thucydide c0gitari nequeat, neque cum mai0re veri specie de Ephoro, ut quem Plutarchus in

I Singula cum accuratissime a Nippperde y in ed. mai. p. 21 commemorata sint, hi repetere Supervacaneum est.

12쪽

altera eiusdem pugnae Salaminiae narratione cap. VII seq.), et Iustinus vel rogus Pompeius in exponendis certaminibus ad Therm0pylas pugnatis secuti sint, de qua re postea nonnulla sunt addenda qui Theopompi aliquam digressionem e Philippicorum eius libro X desumptam ante cul0s illi habuerint. Atque lavet quidem huic sententiae, et quod Diodorus, qui in libro XI meram Eph0ri narrati0nem nobis servavit, hoc loco, cap. 115 uti debebat, classis aedificatae mentionem n0 Ω- eit, sed postea demum XI, 3 sub anno l. 75, hy), Ephorum secutus aliter hanc rem descripsit, et quod Plutarchus cap. XI iterum de hemistoclis rei publicae gerendae via ac ratione fusius disputat, ita vero, ut utr0que loco eum ex phoro hausisse cogitari nequeat.

Neque denique iudicium ipsum, quod in h0 capite de

Themistoclis consilio sertur, a Theopompo alienum est quem constat Lacedaemoniorum institutis vel maxime sa-Visse, demagogorum autem actionibus insensissimum suisse et severe ca8tigasse perversitatem consiliorum eorum. Itaque ei quidem dubium videri potuit, num re vera Themistocles navibus aediscandis et mutanda, quae usque ad tempora eius fuerat, vitae publicae et privatae simplicitate reipublicae saluti fuerit an perniciei , non usque eo autem malevolentiae progredi 0tuit, ut 0nconcederet, illo quidem tempore classem sui88 causam Servatae Graeciae neque omnino putandum est, ita

eum fuisse malev0lum atque rerum omnium obtrectatorem, uti Veteres scriptores atque omnium maxime olybius' voluerunt. Quibus ne nimiam habeamus fidem, iustissimum de eo tulit iudicium B0eckhius ) quocum

3 Pol VlII, 13. - De quo Polybi loco quid iudicandum sit, retissime vidit Militer segm hist. O. I p. LXIX. 4 Boeckh, Siaalah. d. A. I, 316.

c0nsentire malo, quam cum Riesio, qui nuper ), omni ex parte aequissimum he0p0mpum fuisse rerum scriptorem, qui alienus ab omni malevolentia sine ira et studio seripsisset, probare studuit. - at lusarchus ipse Platonem auctorem n0minat v. 31 p. 222), et verba eius bene longruunt eum Plat0nis quae leguntur in legg. IV p. 706, C0ncedo; sed id ipsum ad heopompi auctoritatem n0s ducit Plutarchus enim, utut Platonem magni aestimasse putandus est, tamen in vitis scribendis auctore eo uti n0n poterat, neque ad unum dictum asserendum eum libr0 eius evolvisse verisimile est Theop0mpum c0ntra, Plat0nis opus bene cognitum habuisse, quo nullum lacile exstat Veteris alicuius opus, cuius fides et auet0ritas tam multi gravibusque antiquitatis testimoniis confrmata habeatur cum per se satis credibile est, tum certis argumentis probatur, quod

s0phum illum n0minat, et ab Athenaeo ) κατα Πλατω- νοι διατριβή eius i0mmem0ratur.' Hic igitur de causis, Theopompum et Plutarchi et Nepotis et Iustini

auctorem fuisse, statuere posse mihi visus sum. Plura Vero eorum quae ex primis capitibus continentur ex eo fluxisse, vix quisquam putabit quare nunc ad cap. VI transeamus, quod cum n0 min0re fortasse probabilitate suo auctori ascribi p0test.

Totum enim illud aput lini sonti deberi, Plutaretii

ipsius verbis satis pr0batur, quia arctissime ingulae narratiunculae se excipiunt; v. 23 enim dicit ἐκστῆναι τῆς στραεηγίας λέγουσι deinde V. 30 Ἐπαινεῖται δε υ-etot καὶ το περιδεῖν δίγλωτιον εργον , tum v. 2 p. 25)'Era δε καὶ το περὶ Ἀρθμον v. 5 denique μέγιστον

1 Riege, in Flecheison annal. 1870 p. 776 seq.2 Sta libaum, protegg. ad Platonis legg. p. XXXVII. 3 Militer, fragmenta . . I, p. 26.4 Athen. I. p. 508. 5 ch. Mulier s. h. G. I, p. LXXIII.

13쪽

ὁ πάντων τὸ καταλi- .ria. Videntur autem haec omnia certo consilio composita esse a Plutarchi auctore, qui eum benevole de Themistocle iudicaret, eum optime de tota Graecia meruisse demonstrare voluerit. Cuius nomen si quaerimus, ad duas res maxime animus advertendus est. Primum enim certo anno res illae a Themistocle gestae tribuuntur, ἐθη ὁ του Μέδου καταβαίνοντος ἐπὶ τὴν Ἐλλάδα . . i. quod eum in ceteris eiusmodi narratiunculis seri non soleat, hae quidem

fluxisse videntur ex scriptore qui annalium ritu servata annorum Serie res e0mposuerit. Deinde vero auctorem illum Plutarchi diutius in urbe Athenarum versatum fuissem0numentisque et inscriptionibus peram dedisse ad res suas mem0riae tradendas, pro certo habendum est. Nam quae de Arthmi Zeleita produntur ad verbum paene eXScripta esse e columna aenea, quam Athenienses in huius rei memoriam in arce statuerint, gravissimum habemus testem Dem0sthenem in Philippie. III, p. 121 ita dicentem: δηλώσω, ου λόγους μαντο λέγων, ἀλλὰ

νακτος ὁ Ζελείτ' ἄτιμος εσro καὶ πολέμιος του δῆμον. . . αυτος καὶ γενος υτι τον χρυσον ἐκ- δων εἰς Πελο-πύννησον γαγεν, in oratione de salsa legatione habita p. 28 dieit: εἰς τους Ἐλληνας ἐναγεν atque idem

testatur Aeschines c. Ctesiph. p. 674. - Rerum autem script0rem Plutarchi auctorem suisse c0gitari nequit; nam quae de legatis a rege Persarum missis exhibet Herodoteae et omni quae de hac re nobis tradita est narrationi prorsus repugnant. Is enim III, 32 Xerxem eum ardes venisset praecones qui peterent aquam et terram in omnes Graeciae civitates, praeter Athenas et Spartam, misisse tradit, et cap. 132 postquam rettulit quid pr0fecissent mandatis praecones illi, iterum pro et affirmat, regem Athenas et Spartam non misisse

legat0s, quod Darii legatis illi vim et manus intulis-

sent. - Aliquo modo igitur Sintenisti sententiae assentior, qui totam istam narrationem fictam esse putatoriamque scriptoris p08terioris aevi incuria, qui quod laetum esset cum Darius rex illam moliretur in Graeciam descensionem rettulisse ad Xerxis expeditionem vel eandem rem bis commentus esset. Nam quod Aristides orator ), ad quem Finckius ' ut confirmet suam sententiam saepius spectat, cum Plutarcho consentit, nullius momenti est, quia quaecunque de hemistocle orator ille prosert ex Plutarchea ita descripta sunt. Quae cum ita sint, dubitandum esse non Videtur, quinsuerit in manibus lutarchi Atthid0graph0rum aliquis, qui vocantur; qu0rum eum nullus mai0re apud veteres scriptores 0ruerit auctoritate quam Philochorus Atheniensis, eumque lutarchus ipse et in aliis vitis et in hac ipsa iseribenda ex Atthide eius permulta hauserit, denique cum constet q), eum inseripti0nes Athenarum urbis diligentissime pertractasse et ad Atthidem seribendam usurpas8e, quin etiam titulorum publicorum e0llectionem edidisse '), atque Atthides illas ita fuisse comparatas, ut singulis annis res mem0ria dignae adscriberentur, haec omnia ad caput illud Plutarchi ita pertinere mihi videntur, ut non verear ne nimi audacter agam, si Philodhorum lutarchi auctorem fuisse statuo. Haec sunt quae de ex pri0rum capitum fontibus aliquo modo statui posse mihi visa sunt; unde enim reliquae in eis congestae narratiunculae uxerint, neque certo affirmari potest neque magni quidem momenti est, cum

3 Finck, de Themistoclis coelis filii Atheniensis aetate, vita, ingenio, rebusque gestis. Diss inaug. Gott. 1849. 4 Friche l. l. p. 22, Gilber in philol. XXXIII p. 46sqq. 5 ch. p. huius dissertationis. 6 Boech h, uber dei Plan de Atthic des Philochorus. Αbh. d. gl. h. . . et Berlin 1832.

7 Mullor i. h. O. I P. XXXV.

14쪽

quaecunque eis proseruntur ad Themistoclis vitam privatam et iuventutem spectent, ad historiam vero minime pertineant. Prorsus aliter autem comparata sunt capita quae sequuntur inde a VII, in quorum lantibus eruendis multo melioribus nitimur et certioribus argumentis, quia ubique fere ieet in comparationem vocare Herodotum, Thucydidem Diod0rum, IuStinum, Nepotem. Atque ut primum quidem videamus de cap. VII X, Plutarchus narrat, Themistoclem ab Atheniensibus cum magno exercitu ad Tempe pro The88alia propugnaturum missum, sed re inlaeta redire coactum esse, itaque civibus suis persuasisse, ut se cum classe ad Artemisium mitterent qui fauces custodiret ibi vero eundem patientia sua et prudentia dissensi0nem inter Graecos 80lvisse, eum sua sponte Eurybiadi, Lacedaemoniorum duci, totius classis imperium concessisset. De ipsis autem pugnis

Plutarchus nihil habet, nisi quod in capite VIII dicit,

ad rem decernendam non multum illas quidem valuisse, sed ob eam causam maximi momenti fuisse, quod Grae- eos docuissent, viris fortibus et patriae amantibus nihil

iniicere terroris barbarorum paeane aut clam0re minaces, audere enim solum victoriae esse fundamentum.

Atque Diodorus Siculus quidem, de cuius sontibus primum quaestio est instituenda, has res in libro XI cap. 2-14 exposuit, quem quidem non Herodotum sed Eph0rum secutum esse, in universum Volquardsenius p. 30 seq. monuit ut vero certis argumentis haec ententia confirmetur, optimum videtur, singulis Diod0ri capitibus cum Herod0teis e0mparatis, quid utrique prinprium sit et quibus dissentiant accuratius notare. Itaque quae Diodorus 2 5 dicit, Graecos uaeneto et Themistocle ducibus decem milia armatorum in Thessaliam misisse, qui paullo post re insecta revertissent, item

Her0d0t0s VII, 173 memoriae tradidit, n0nnulla tamen

prorsus aliter a Siculo narrantur atque ab Halicarnassensi. Quam enim Herod affert eausam suisse, ut domum regressi sint Graeci, Diod n0n tangit, neque Her0d.

Diodori illud scripsit, uaenetum per legatos ab omnibus Graecorum urbibus postulasse, ut delectam militum manum mitterent ad aditus Thessaliae communi praesidio defendendos. Maxime vero Siculum ex ipso Herodoto hausisse ne putemus e Vetamur, quod ille , 1. 2 singulas gentes quae in Persarum partes transgressae sint diligenter enumerat, quarum Herodotus praeter heSSalos nominatim nullam assert. Neque magis de numero exercitus Persarum inter illos convenit, quem Herodotus quidem VII, 60, 87, 184 1700000 suisse dicit, cum

Diodorus 3 6 plus quam 800000 seripserit navium

deinde totum numerum uterque eundem sere assert, Diodorus 2, 1. 3 7 plus quam 1200 inter quas 320 Graecas, Herodotus accuratius 1207 cap. 59-96); in enarrandis autem singularum gentium numeris et in ordine quem Sequuntur pr0rsus diversi sunt. Quamquam taliquidem diversitati 0 nimium tribuendum est, quia iaccuratius Diodorum perlegeris facile cognosces, negligentissime illa omnia ab eo esse perscripta cum enim primo loco cap. 2, 1 asserat: κατεσκευασε ναυς μακρὰς πλείους των χιλίων και διακοσίων, singulis numeris computatis non plus quam 1200, sed ipsum numerum

1200 invenies, neque qu0 dixit inter eas suisse 20

Graecas, cum singulis numeris convenit, sunt enim 890 barbaricae et 310 Graecae naVes. Iam postquam exp0situm est Graecos, nuntio aecepto Persas appropinquare, consilium cepi88e, navibus

ad Artemisium promont0rium dimissis Thermopylarum fauces exercitu pedestri defendere, sequitur Diod. c. 4, 3- c. 11. Her VII, 261-233 accurata descriptio pugnae ad Thermopylas factae, quam similiter comparatam etiam apud Iustinum cap. 11 et lutarchum mal Her. cap. 32 invenies. Atque ita illi quidem hoc certamen ab omnibus omnium temporum eriptoribus summis laudibus ce

lebratum narrant, ut in universum omne congruant, iu

gulis autem ab Her0doto reliqui ita dissentiant ut Diodorum, Iustinum, Plutarchum mal. Her. communem illos

15쪽

quidem lantem habuisse, nullum vero Her0dotum ipsum

ev0lVisse, enucleate appareat. Ac primum quidemqu0d Diodorus 4, 3 exhibet, Leonidam cum ad fauces custodiendas cum manu delecta proseiseeretur minus de arcendis Persis quam de morte pro patriae libertate obeunda cogitasse, apud Herodotum non legitur, cum Iustinus V, 11 9. scripserit rex Leonidas ita suos r-maverat, ut ire e parato ad moriendum animo scirent et p0stea nihil erat difficile persuadere persuasis mori , atque Plutarchus l. l. 8, 4: Ἀγωνα si γὰρ ἐπιτάφιον

Le0nida fuerant exstat Diodori et Herod0ti assinitas, quia ille dieit 4, 4 et 5 Lacedaemoniorum fuisse 1000 ceterorum Graecorum 3000, accessisse ad 08 Locrorum 1000, Meliorum 1000, hoeeorum non multo minorem numerum, Thebanorum 400 ita ut summa eorum fuisset 7400, Her0doti vero si colliguntur numeri summa eorum 6400 est prorsus aliter composita. ustinus eontra cum Diodoro acit, qu0d dicit 11, 2. nam cum Leonidas, rex Spartanorum cum quatuor milibus militum angustias herm0pylarum ecupa88et Diod. 4 5 ο ριενον Αεωνίδας μεet etετρακισχιλίων προῆγεν ἐπὶ τὰς Θερμιοπυλας et alia communis cum eo lantis vestigia prae se seri confera modo Diod. 5, 3, σι εχειν αυ- τὸν Ξερξην me σεμπαντας ου ἐλάτrον τῶν καχον ιινριάδων χωρὶς τῆς ναυτικῆς δυνάμεως, et Iusti 10 18hiam Xerxe8 septingenta milia de regno armaverat et trecenta milia de auxiliis , deinde Diod. 5, 3 φασι γαρ

λιπεῖν, et Iustinum 10 19 ut non immerito proditum sit, sumina ab exercitu eius siccata , et 10, 25. quarum tanta e0pia in regno eius fuit, ut eum flumina multitudine

eonSumerentur eq. quae omnia non magis Herodotea

sunt quam qΗ0 Diod0rus 5 5 exhibet, misisse Xerxem ad Graecos qui p0stularent, ut illi depositis armis socii

Persarum fierent, Leonidam autem respondisse, o καὶ συμμαχουντες τω βασιλεῖ χρyσιμωυροι μετὰ τῶν πλων

εσονται καὶ πολεμεῖν ἀναγκαζομενοι μετὰ τουτων γενναιο--

τερον περ τῆς ἐλευθερίας ἀγωνιουνὶαι, aut qu0 c. 8, 4. scripsit, Tyrastiadam Cumaeum Graec0s certiores fecisse, e0s a tergo circumventos iri. Talia autem qu0nam Mgis pertinent quam ad Ephorum Cumaeum, disertissimum Isocratis discipulum Iustinus contra hic quoque cum Diodoro c0nsentit, qu0 de causa cur Leonidas pler0Sque Socios, antequam res ad ultimum dimicati0nis veniret, dimisisset, 11, 5 seripsit: tunc h0rtatur socios, recedant et se ad meli0ra patriae tempora reservent, sibi cum Spartanis fortunam experiendam plura e patriae quam Vitae debere, eteros ad praesidia Graeciae er-Vandos , et Diod 9, 1. προςDαξε του με ἄλλους Ἐλληνας παντας ἀπιεναι καὶ ω ιν αυτους, να κατὰ τὰς ἄλλας μάχας συναγωνίζωνχαι οῖς Ἐλλησιν αυτοῖς δε Ους-κεδαιμονίους φησε δεῖν μένειν . . i. Sed plus etiam

ad 0stram quaesti0nem denique Valet, qu0 Diodorus c. 10, ustinus 11 15. eq. Plutarchus mal Her. 32 mirum in modum c0nsentiunt in arrandis ultima Graecorum dimicati0ne et 0rte atque ita pr0seet e0nSentiunt, ut haec una res sufficeret ad probandum quod p0suimus, Diodorum, Iustinum Plutarchum mal Her. eodem auet0re niti, Herodoti libr0 autem ab eis prorsus neglectos esse. Nam quae illi omnes cum magna Verborum turba et ornat rhetorie proserunt, quod tuta chus pulcherrimum Graecorum laetum Vocat, audacissimam illam irrupti0nem die a Graecis in astra Persarum usque ad regis tentorium factam, neque exstant apud Herodotum, neque ullam omnino cum Verbis eius admittunt rationem, et tantum abeSt, ut Veritatis peciem praesederant, ut a posteri0ribus demum scriptoribus ad rem temere exaggerandam ea exc0gitata esse dilucide appareat ).

I G. Grote, histor o Greeo vol. V pag. 124, annot 1,

16쪽

Quam his adnexuit Diodorus c. 11. pugnae Thermopylensis laudationem, apud Herodotum illam quidem non quaeres, sed fluxisse eam sicut reliqua eiusmodi elogia, quae satis multa in Diodori bibliotheca inveniuntur ), ex ph0ro Isocratis discipulo eum e genere scribendi illius tum inde e0lligendum est, qu0 distinet Is0cratei

sermonis vestigia in ea inveniuntur. Conseras V. g. Diodori verba 11,1 κa ριῶλλον εἴχοντο τελεν et αν καλως et ζῆν αἰσχρους, eum Is0eratis quae sunt in orati0ne IV, 95 ἀλλ' ἔσπερ των ἀνδρῶν or rectior κ' αθοῖς αἱρεχω - τερον ἐστι καλως ἀπομανεῖν xi ζῆν αἰσχρῶς et qu0d idem IV, 2 de Leonidae et Lacedaem0niorum morte dicit: ἀλλ' ο μῖν διενθαρησαν, καὶ ταῖς φυχαῖς

'ζων, alia multa quae hic afferre longum est. Qua pugnae terrestris deseriptione ad nem perdueta Diodorus inde a c. 12. ad navale proelium narrandum transit,

his verbis ἐπεὶ ε se των παροδων ἐκυριενσε των κατατῖν θάλασσαν ἀγωνιον κρινε λαμβάνειν ψαν , eundem

quem Iustinus secutus auctorem qui 21, 19. dicit Xerxes duobus vulneribus terrestri proelio aeeeptis experiri maris Drtunam statuit. Omitto quod Diod0rus salsissime itarem descripsit ac si tunc demum Xerxes Megabarem, classis praesectum, iussisse Pydna ancora Solvere, quia Volquardsenius pag. 32 haec iam monuit, qui et ipse addidit difficultatem illam ita esse solvendam ut putaremus, Ephorum Verbis quae sunt Ξερξης των κατὰ θαλασσαν κρινε λαριβάνειν πεῖραν transiisse ad narrandas res post pugnam hermopylensem a classe Persarum gestas sicuti a Iustino fit antea vero pugnas ad Artemisium pugnatas inseruiSSe.

Quodsi ad ea quae de pugna navali ipsa Diodorus exhibet idem valet quod supra diximus, eum in universum cum Herodoto congruere, complures re autem pror8us aliter ab eo enarrata esse quam ab Herodot0.

Nam uterque quidem scripsit classi Persarum ad Sepiadem prom0ntorium constitutae tempestatem subito ortam magnum damnum attulisse, Diodorus autem dicit, trecenta naves longa esse obrutas, Herod0tus III, 190)τετρακοσίων ε ἐλάσσονας De numero navium deinde,

quibus Graeci adortemisium pugnaverint n0 magna inter eos intercedit disserentia Herodotus enim VIII, 2. Graecorum omnium fuisse 272 inter quas 147 Athenienses scripsit, Diod0rus autem 12, 4. Graecorum omnium 280 inter qua 140 Athenienses sed in narrandis rebus in pugna ipsa ab illis gestis nullus sere eorum X8tat consensus. Nam quod Herod0tus VIII, 4. . scripsit, Themistoclem pecunia ab ub0eensibus aecepta Graecorum duces fugam parantes c0mmovisse ut manerent, eius que pecuniae urybiadi quinque, dimant tria talenta dedisse, apud Diodorum non legitur, neque omnino P taverim phorum haec scripta habuisse, quia Plutarebus in mal Her. cap. 34, 1. Halicarnassensi crimini dat, qu0d talia Graecis indigna mem0riae tradidisset, neque iuvita hem. cap. VII, quae similia affert e sonte pri mari hausit, sed haniam secutus refert. Nullo denique Verbo erodotus m0nuit, quod Diodorus 12, )scripsit, hemistoclem c0nvocato consilio de ratione pugnandi contra alios omnes, qui impetum h0stium e spectandum censuissent, id maxime voluisse ut omnibus viribus et tota classe ipsi h0stes adorirentur, quo con silio laetum esse ut vict0riam Graeci reportassent. Quocti de altero pugnae die Herodotus cum Diodoro non c0nsentit non mirum est, quia ita negligenter de hac re Siculus scripsit, ut aequiescat in repetendis eis quae de priore die iam dixerat conser modo quae dicit c. 12, 6.

καὶ γενομένης ναυμαχίας ἰσχυρας, ιιέρει με των νεῶν, ἐκάπροι προτέρησαν, οὐδέτεροι δε λοσχερε νίκη - λ-

17쪽

νεκτήσανzες νκχος ἐπιλαβούσης λελυθησαν, et 13, 2. γενοριενης δε νατμαχίας ἰσχυρας πολλαὶ νῆες παρ διαινο- τέριον διεφθάρησαν, καὶ νυκτος ἐπιγενομένης ἐναγκάσθ' 17- σαν ἀνακύμπτειν ἐπὶ τους οἰκείους μένας. Herodoto

ἀμφοτέραις ταῖς ναυμαχίαις φασι .... Παρα τοῖς πρ- βάροις Σιδο νέους.

De his omnibus autem Plutarchus in vita Themi8toeli pauca scripsit, nulla alia de causa, ut Videtur, quam quia in neutro certamine deseribendo ulla se opserebat occasio Themistoclem laudibus efferendi tamen ex eis quae habet satis luculenter apparet eum n0 ex Herodoto hausisse, ut Wolfius putat, sed communi cum Diodoro et auctore libelli de malignitate Her0d0ti seripti niti lante. Primum enim cum virtutis hemistocleae exemplum asserat quod ille, cum intellexisset e dissensione ducum magnum patriae impendere periculum, Eurybiadi sua Sponte imperium concessisset, erodotus VIII, 2 et 3.)prorsus aliter laetum esse exponit, ut Eurybiadi imperium totius classis traderetur, neque Themistoclem ullo Verbo commemorat. Deinde c. VIII - v. 5 p. 227.)paucis c0mprehendit Plutarchus, quae Graecis evenerint comm0da e pugna ad Artemisium laeta quamquam incerto Marte dimicaverint, quae quam Sint cum maiore quodam orationis elatu dicta et ornamentis rhet0ricis ornata legentem neminem fugit. Ad quemnam vero magis illa pertinent quam ad phorum, praesertim cum haec qu0que similibus sententiis e Diodoro et Isocrate desumptis illustrari possint Conseras . . I80er. IV, 75,

9 et Diod0r. X, 32, 2 et 33, 1 et 2. Neque negligendum denique est, quod in mal Her. cap. 34. idem Pindari verus ὁθι παῖδες Ἀθαναιων ἐβὰλοντο Ἀχεννὰν - κρηπῖδ' ἐλευθερίας ad eandem rem probandam sevenisse Graecis magnam gloriam pugni ad Artemisium

pugnatis adscriptus est, qui quin utroque loco ex eodem lante fluxerit, nemini, opinor, dubium erit. Sed haec quidem hactenus Satis probasse mihi videor, Plutarchum Diod0rum, Iustinum, auct0rem libelli de mal. Her. Scripti, in deseribendis proeliis ad Thermopylas et

Artemisium c0mmissis eodem niti auct0re, 0 autem Herod0t0, sed e qui Halicarnassensis libros vel maxime in usum suum converterit, Ephor0. De The0p0mpinenimc0gitari nequit, si quidem ex eo quae de classe Atheniensium aedificata Plutarchus, Iustinus, Nepos pratulerunt hausta sunt, eum utramque narrati0nem ad unum auctorem referri non p088e, supra dem0nstratum Sit. Eadem autem sontium rati est in eis quae sequuntur apud Plutaretium cap. IX apud Iustinum 12, 12 eq. apud Diodorum c. 13, 2. et cap. 14. apud er0dotum VIII, c. 17 0. Nam eum et Plutarchus et Di0dorus et Her0d0tus asserant prim0 in pugna navali fuisse a Graecorum parte Athenienses, in ea re diversi sunt, quod Herod0tus a Persarum parte Aegyptos, i0d0rus autem Sidonios virtutis palmam rep0rtasse dicit. Deinde quae sit Plutarchi et Diod0ri et auet0ris libelli de mal. Her affinitas in asserenda causa cur Graeci ab Artemi

θέντων πυθοριενοι λωνίδαν τε κεῖσθαι καὶ κρατεῖν

Ξέρξην τεῶν κατὰ γῆν παροδων, εἴσω τῆς'Eλλάδος ἀνεκομίζοντο , Di0d. c. 12, 1 Ξέρξης γὰρ et si Παροδων

- εἰρημένον τροπον κρατησας; c. 13, 3 μετὰ δε ταυταοι Ἐλληνες ἀκουσαντες - περι Θερμ0Πύλας γενομενα, . . . . . διοπερ ἀποπλευσαντες εἰς Σαλαμῖνα . et λ. legentem neminem fugiet contra qu0d Plutarchus c. IX na rat, Themistoclem secundum oram Ionicam navigantemper inscriptiones lapidibus incisas ab Ι0nibus ut deficerent postulasse, item apud Herodotum VIII, 22 et Iust,

18쪽

nnm leguntur, a Diodoro autem omissa sunt. Videtur igitur aliquo iure inde concludi posse, Ephorum quem Diod0rus sequatur haec perscripta non habuisse, lutarchum igitur et Iustinum ex Herodoto hausisse. Minime tamen hoc inde colligendum est. Primum enim Siculus tam negligenter saepe auctorem suum exscripsit ut e silentio eius nihil de sontis genere concludi 08- sit, deinde sunt etiam apud Diodorum ipsum, quibus Eph0rum qu0que Themistoclis calliditatem illam scriptam habuisse ut putemus, inducamur. In cap. 17. enim . et 4. narrat, Ionum duces ante pugnam Salaminiam initam Samium quendam ad Graecos misisse, qui de tota regisaei atque ipsorum desectione certiores illos redderet, me τῆς λης ἐκιάξεως, καὶ ιora κατὰ τὴν ιιάχην ἀποστήσονται τῶν βαρβάρων id ipsum autem Themistocles inscriptionibus illis postulaverat, ut aut a barbaris descerent, aut, si id seri nequiret, inter pugnandum barbaris quantum fieri posset nocerent. Ne vero dubitemus quin h0 ad inscriptiones revera reserendum sit, Diodorus addit: δ μεν εριιστοκλῆς, κατὰ νουν αιτῶ

προκεχωρηκοτος του στρατηγήματος, περιχαρι se Herodotus contra tantum abest, ut Iones in pugna

Persis desecisse scripserit, ut propter sortitudinem

summa laude a rege eos celebratos esse auct0 Sit, cum

Iustinus de hac quoque re cum Diodoro consentiat quod et ipse dici 12, 25: Cum anceps proelium esset, Iones iuxta praecepta hemist0elis, pugnae se paulatim subtrahere coeperunt. φ De verbis quidem ipsis a Themistocle lapidibus incisis, quantus exstet et Plutarcho et Iustino cum Herodoto consensus, legentibus relinquo investigandum nihil enim inde probatur, nisi quod semper tenendum est, Ephorum in scribenda illius temporis memoria Herodoti libros pro undamento historiarum

Quae breviter deinde a Plutarcho cap. I p. 283

exponuntur Xerxem signis a Thermopylarum saucibus motis iter per Doridem et Phocensium fines secisse, ut to-

tin belli impetum terra marique ad Atheniensium moenia transferret, sustus a Diodoro e 14 et Herodoto VIIIo. 31-39 describuntur. Atque narrat quidem uterque,

Xerxem per Doridem cum exercitu pr0ficiscentem campis et agris pepercisse, Ph0censium autem templa et u bes ferro ignique vastasse, sed ea re diversi sunt quod Herodotus id ideo lactum esse saepius addit c. 27, 29, 30.)quia Thessali Phocensibus insensissimi, duces fuissent Persarum, cum Diod0rus hessalos ne nominet ille quidem. Neque aliter Plutarchi maliner. c. 25 auctorem hanc rem intellexisse certissime apparet, quia Plutarchus id ipsum Herodoto crimini dat, quod Phocenses, qui soli in illis regionibus alienos a Persis animos habuissent, nullam aliam ob causam a Graecorum paribbus stetisse dicerentur, quam quia Thessal0rum odio commoti suissent. Accedit aliud quod maioris etiam momenti est. Herodotus enim et Diod0rus et Iustinus narrant, turbam armatorum a Xerxe ad diripiendum templum Apollinis Delph0 missam interiisse quia de immortales ipsi iubrum in modum aedem illam sacram defendissent neque quemquam vel obiter e0 legentem fugiet quae exstet inter e0s et rerum et verborum similitud0. Nihilo secius ex Herodoto illa fluxisse non putamdum est, quia Versus, qu0 Di0dorus 14,4. tradit tropaeo ad Pronaae Minervae templum in huius rei memoriam a Delphicis erecto inscriptos fuisse, Herodotus n0n adscripsit neque quidquam omnino de hac re cognitum habuisse videtur. Quodsi denique Diodorus memoriae tradidit, Xerxem vastatis hespiensium agris et Plataeis incensis in Atticam irrupti0nem fecisse urbemque Athenarum delevisse, cuminer0doto teste urbs ipsa decem mensibus post demum Mardonio ferro ignique vastata

sit Her. VIII, 53 IX, 13), ideo non soli levitati Diodori, sed lantium diversitati tribuerim, quia idem Iustunus et Nepos tradiderunt. est Iustin. II, 12, 11. et Nepotio. 4, 1. Nipperdei ed. mai. c. v. p. 82δ

19쪽

Haec igitur Diodori ad Ephorum pertinent. Iam pergit Plutarchus inde a v. 5 pag. 228): thenienSes, nccepto nuntio Xerxem vastatis Phocensium nibus in t-tieam agmen dueere, a Peloponnesiis petivisse, ut hostibus Secum obviam irent, neminem vero eos audiviSSe, sed omnibus Peloponnesum ita cordi fuisse ut copiis intra Isthmum conductis hunc ipsum muro munivissent, Athenas autem hostibus diripiendas et delendas reliquissent; in quibus rerum angustiis eum summa salus atque incolumitas civitatis in periculum adductae fuissent, neque quisquam quid agendum esset scivisset, Themistoclem lanissime rei publieae gubemacula suscepi88e, atque optimum gubernatorem per maximos turbines ac fluctus naVem in portu collocasse, quia civibus persuasisset ut urbe iis patriis relicta naves conscenderent et navibus omnem salutem peterent. De his quidem Atheniemsium temporibus et proditione eloponesiorum, qu08, an tequam urbs Athenarum a Persis capta esset, in Peloponne8um e subduxisse Isthmumque firmasse Plutarchus auctor est, Herodotus HI, 7 eadem rettulit, Diodorus vero nihil habet; qui videtur etiam a Plutarcho diversus esse, quod dicit Pelop0nnesios communi Graecorum classe ad Salaminem insulam congregata subito timore perterritos, cum astam isticam ante ocul0s habuissent, Isthmum muniendum censuisse et tum demum id pus aggressos esse. e. 16, 3. Tamen manet qu0dposuimus, Plutarchum Herodoti libros non evolvisse, neque e Diodori diversitate colligi posse eum diversum a Plutarcho sentem in manibus habuisse. Primum enim quaecunque capite Ι a Plutarcho narrantur, arctissime inter se cohaerent atque ita uno tenore scripta sunt, ut si recte initium capitis ex Ephoro haustum 88e 08uimus idem ad totum caput valere debeat. Deinde longior etiam Herodoto Plutarchus est, nam quae Athenienses ira proditionis et maestu solitudinis comm0to animo

volvisse dicit v. 13 p. 228 seq.), ut socratis discipulum valde redolent ita ab Herodoto aliena sunt Ne

que magis quae Diodorus de Isthmo munito habet c. 16, 3)ut ut cum Herodoti verbis similitudinem prae se ferunt,

ex eius libris desumpta esse possunt, quia accurata mu'ri deseriptio: διαεεῖνον ἐπὶ σιαδίοτ τεσσαράκονeto ἀπο-χαίου μεχρι Κεγχρεῶν, apud Herodotum non legitur.

Qu0dsi denique Diodorus et Plutarchus dissentire idemtur, soli Diodori negligentiae tribuendum est, ut qui

leviter modo auctorem communem inspexerit; nam cum P. 16, 3 eloponnesios communi Graecorum classe ad Salaminem insulam congregata demum Isthmum muniendum censuisse tradat, e0sdem c. 15, 3 cum, quo

loco pugnandum esset inter duces deliberaretur, distentes tacit: ad Isthmum belligerendi locum esse transferendum, ut qui, cum bene esset munitus, τετειχισμένον

γὰρ υτου καλῶς fugientibus, si quid infesti in pugna navali accidisset, tutelam et securitatem daturus esset unde Di0dori et Plutarchi uet0res diver808 0 esse,

apparet.

Restat ut pauca addam de du0bus capitum VII X locis, qu0s ex Ephoro lutarchum hausisse cogitari non potest; quorum priore c. VI V. 30 p. 225 ranem cap.

exponit, uboeenses veritos ne classis Graecorum discederet, per Pelag0ntem clam cum hemistocle egisse magnamque pecuniam ei misisse, qua accepta urybiadem ceterosque Graecorum duces corrupisset, Architelem autem cibo misso ut maneret commovisset Pluta chus autem ipse duos n0minat auctores erod0tum et

Phaniam Lesbium, quorum ne Herodotum pro lutarchisonte habeamus, ut W0lsus vult, primum Martius ex Pelagontis hominis Horodoto ign0ti commemoratione Pl inrelium aliunde illam rem repetivisse iudicavit. Sed ne Architelis quidem nomen Herodotus scripsit, qui triginta talentorum ab uboeensibus missorum hemistoclem Eurybiadi quinque, Adimant tria dantem, reliqua autem

1 Mario, de fido Herodoti a Plutarcho reiecta dias inaug. Lugdun. 1826. - se etiam Lahmeyer l. l. p. 9.

20쪽

sibi ipsi retinentem facit Plutarchus igitur Herodotum

ipsum non evolvit, sed nomen eius in lante primari invenit. Quare cum ipse praeterea Phaniam testem nominet, non est cur ex eo narratiunculam istam desumptam esse Plutarcho non credamus, nisi quod equidem puto, me hunc quidem ipsum a Plutarcho esse inspectum sed

nomen eius e Neanthis Cygieen libris, qui Phaniam pro Ante primario habuerit uxisse. Sed de hac quaestione sub finem dissertationis nonnulla mihi sunt addenda. Altero autem loco a Plutarcho inter narrationem phoream interiectam esse puto quae in eap. VIII v. 5 p. 227)exstat accurata Artemisi promontorii descriptio, quam leviter modo eis quae proxime praecedunt esse annexam neminem sugit. Vide modo quam parum apte Plutarchi

verba se excipiant: hοθι παῖδες Ἀθαναίων ἐβαλοντο φαενναναρχὴ γὰρ υντιος του νικῶν το θαρρεῖν. tam δε τῆς Evβοίας τυ Ἀρυμίσιον . . . An tu putas ita ab

Eph0ro pugnae descriptionem et panegyricum illum in

Graecorum laudem habitum fuisse conclusum Neque Vero, ut ut apud omnes conStat Ephorum rebus geographicis vel maxime operam dedisse et ob eam causam a veterum scriptoribus summa laude esse celebratum δ), ei qui omnium gentium historiam scripturus erat, insingulis templis et lapidibus describendis ita longus esse lideba Atthidographorum contra erat, illum locum quo

primum a Graecorum classe cum barbaris arma conserta erant, quo prae aliis omnibus summam gloriam Athenienses sibi comparaverant accuratissime singultim describere. Quorum quidem scriptorum quemnam potissimum ante ocul0s habuerit Plutarchus, quamquam

certo demonstrari nequit, de nullo cum pari similitudine veri cogitari potest quam de Philochoro, cuius et supra '

I cla. Strabonem IX p. 40, Polybium apud eundem

p. 25.

invenimus vestigia et certiora etiam in cap. X ceu runt, ad quod nunc tran8eundum est. Atque c0mplexus est hoc capite Plutarchus, quae suerint urbis Athenarum temp0ra et c0ndicio antequam ci- es naves conscendissent, quae miracula in terroreme08 Vocaverint, quae plebiscita illo tempore Athenis scripta sint. Quae ex Ephori libris a lutarcho petita 88e, non vere0 ne qui putet, nam quod V 2 seq. p. 229 φρφίσματα a Themistocle et Nicagora scripta ad Verbum enarrantur, aut quae Plutarchus v. 23 sq. exhibet de navigantium spectaculo misericordiam movente et de cane Xanthippi qui in mare insiluerit et iuxta navem navigantem usque ad Salaminem insulam pervenerit, ad illius historias reserri profecto nequeunt. Non

magis autem de Herodoto e0gitari p0test, quippe qui, quamquam et ipse VII, 143 Themist0elem oraculum

item ut Plutarchus saei explicantem, et ΙΙΙ, i. ena rat, Athenienses cum serpens sacra cibum illis diebus intactum reliquisset e libentius naves conscendisse quia Deus ipse ex arce demigrasset est Plui. v. 24 - 30 p. 28), tamen quae inde a V. p. 22 leguntur, scripta non habeat. Rerum scriptorem igitur lutarchus non inspexit. Quod ipse deinde ristotelem testem nominat, hoc ideo solum fit ut eius testimonio Clidem sententia refutetur vel in dubium vocetur; atque tantum abest, ut Aristoteli totum caput tribuam, ut ne ea quidem quae ab illo se accepisse ipse latetur lutarchus ex Aristotele manasse putem, quia parum Verisimile est Plutarchum, etsi merit illi summam rationem habuerit, in tanta libr0rum eius varietate atque c0pia ad unam sententiam confirmandam evolvendi operam uscepturum sui8se. Recte igitur suspicatus esse videtur Wolfius, Atthidograph0rum aliquem Plutarchi auctorem suisse, quamquam argumentis ille quidem ententiam non confirmavit. Sunt autem argumenta, atque ut mihi quidem videtur satis gravia, ut illa omnia e Philochoro

hausta esse iudicandum sit. Primum enim inMuelleri