De Themistoclis Plutarchei fontibus [microform]. Dissertatio inauguralis quam..

31쪽

eos intercedere videtur ratio, ut illi, cum inter se prorsus congruant, ita a Thucydide et Diodoro Plutarchoque diversi sint, ut neque ex illo neque ex phoro eos

Lacedaemonios duabus causis commotos Athenas legatos misisse auctor est cum quia pro consuetudine rationibusque, quas in vita et republica gerenda sequebantur, incommodum et inutile eis esse videbatur urbem ullam muris circumdari tum quia a sociis Atheniensium potestate et auctoritate perterritis ut intercederent impulsi erant. Nepos autem quamquam priorem illam causam et ipse ille quidem commemorat, tamen primariam et eram

fuisse dicit, qu0 Lacedaemonii odio et invidia commoti

veriti essent ne de principatu cum eis certamen sibi foret quam solam fuisse causam legationis etiam Iustinus 15, 2. scripsit. Porro Vide, quantum Nepos a Thucydide recedat, quod Lacedaemoniorum legatos muros aediscari etantes, et Themistoclem Atheniensibus dicentem facit ne ulli loco parcerent, sive acer Sive profanus esset , unde actum esse addit, ut Atheniensium muri ex sacellis epulcrisque constarent f talia a quieta hucydidis narratione longe recedunt. Alia quibus diversi sunt Nipperdeius verbis Nepotis adscripsit, quae hic asserre Supervacaneum est, quamquam vir ille doctissimus errasse mihi videtur, quod dicit, sequi Nepotem eundem quem Plutarchus et Diodorus sontem. Cum Diodori enim narratione Nepotis nullo modo conserri potest, quia de summa rerum prorsus inter se disserunt, quamquam singula quidem, quibus Nepos a Thucydide recedit, cum Diodoro ei conveniunt. Sed sunt etiam de quibus neque cum hucydide neque cum Diodoro Nepos consentiat. Diodorus enim et Thucydides e quidem diversi sunt, quod hic hemistoclem simul cum collegis, ille solum primum Spartam facit proficiscentem, uterque

1 Ni per de ius Nepoti ed. mai. p. 2 et phorum et hu-eydidem Nepotia auctores fuisse putat.

autem narrat, reliquo legat08, postquam Spartam Venissent, ibi mansisse et eum hemistocle demum thenas SSe remissos Nepos contra ita rem intellexit ut dicat, hemistoclem, antequam Lacedaemoniorum magistratus adiret, collega domum remisi88e, et per eos ut Lacedaemoniorum legat0 detinerent postulasse atque idem inclustini fonte exstitisse inde apparet, quod Lacedaemonios Themistoclem solum domum remittentes sa-cit; se verba eius: 8ic dimissus, veluti triumphatis Spartanis, a civibus excipitur. Maioris etiam momenti est, quod ratio quam Nepos hemistoelem apud Lacedaemonios Dei habentem a Diodoro non commemoratur, cum hucydide autem c. 1 aliquo modo et in universum illa quidem congruit, singulis vero ita ab ea recedit, ut hucydidis vestigia Nepos nullo modo secutus esse possit. Nam quod narrat, Themistoclem Lacedaemoniis crimini vertisse, quod ipsorum Solum salutem et potestatem spectantes quid universae Graeciae utile esset prorsus negligerent, et minatum e8se, nisi ipsum incolumem dimitterent, eos nunquam legatos in patriam SSe recepturos, neque apud Τhucydidem leguntur, neque omnino in eius narratione locum habere possunt. cf. Nipperde l. l. pag. 26 Contra si cum Nepote comparaVeris, quae Iustinus 15 9-12 hemistocli tribuit: permunitas Athenas esse, ... si quid ob eam rem de se crudelius statuerent, legatos eorum in hoc pignus Athenis retentos Graviter deinde castigat eos, quod non virtute sed imbecillitate sociorum potentiam quaererent , quin e communi lante illi hauserint dubium esse non potest. Apparet igitur Di0dorum, Plutarchum, Iustinum, Nepotem aliquam praebere cum hucydide similitudinem, sed non eam, ut illum pro sonte primario cuiusquam eorum habere possimus. Deinde quae Diodorus et Plutarchus narrant diversa sunt ab eis quae Nepos et Iustinus protulerunt, certa autem adsunt argumenta cur Diodori narrationis Ephorum sontem primarium suisse putemus; scimus denique in universum Iustinum vel ro-

32쪽

gum Pompeium et Nepotem Theopompi maxime vestigia pressisse cuius rei exempla attulerunt Frichius, tede-seldius Gutschmidius), quibus de cauSi non Vereor, ne nimis a veritate aberrem, si Diodorum et Plutarchum Ephoro, Nepotem et Iustinum Theopompo in narranda

murorum Atheniensium aedificatione usos esse Statuam.

Annectit his Plutarchus inde a v. 13 p. 235 quae

habet de Piraeo portu Themistocle auctore munito, atque ita quidem hanc rem describit, quasi tunc primum in mentem Themistocli venisset Piraeum portum simulque tutissimum praesidium conStituere, quamquam cum apud omnes constat tum hucydides gravissimus testis est Ι, 3 hoc pus inceptum esse archonte Themistocle. Quo quidem anno ille summo magistratu lanetus sit, controversia est inter homines doctos. Cum vero a solo Dionysio archae0l romana VI. 34 certus annus nobis traditus sit, suisse eum archontem anno a Chr. n. 493 2), neque ullo praeterea loco, quo archontes atticos notavit, Dionysius parum accuratum Se praebuerit ), neque ullo

veterum testimonio Dionysii illud resutetur, cum Boeekhio, Dunckero, Curtio' hic annus ab auctore fide digno traditus retinendus est, contra Clintonem ), qui anno 481Τhemistoclem archontem fui88 Scripsit, quia non recte, ut

videtur scholiastae ad huc. I. 93 verba intellexit ). Eundem scholiasten secutus Grote histor os Gr. V. 334)non quo anno hemi8tocles archon, sed quo στρατηγος fuit, opus inceptum esse Vult, sed hoc propter hucydi-1 Α. Sch fer, de rerum post bellum Persicum usque dtricennale foedus in Graecia gestarum temporibus p. 13.2 Boech h, commentat acad. Berol. 182 p. 131 seq. Dun-eher, hist antiqv. IV, 652. Curtius, . . II, p. I et p. 728, annot 10. et P. 730. annot 17.

3 Clinton, fasti Hellenici II p. 28.4 Dicit enim p. XVIII. l. l. Why the schould me rejectthe testimon of the Scholiast, ho affirma that Themistocles Wasarchon te ear efore in Median a - προ δἐ ῶν Μηδικῶνῆρξεν ωιαπιον ἔνα - hen it is in entiro consormit With hucydides pon the subjecty

dem fieri nequit, qui . . non de strategia, ut ita dicam, Sed de archontum magistratu loquitur'). Haec igitur salso a Plutarcho relata esse constat; sed mirum St, qu0 Di0dorus quoque eadem salsa temporum ratione

atque eisdem verbis paene usus, hanc rem proseri. Dicit enim 41, 2 τον γὰρ καλουμένου Πειραιως ου δν- λιμένος κατ κείνους τους χρόνοt' . . . ἐπενύησε τὼν Πειραιῶ κατασκευάζειν λιμένα. De communi

igitur sonte dubitari nequit, atque ita rem se habere cogitare debemus, ut auctor ille communis, Ephorus, aut et ipse rem salso intellexerit, aut iraeum portum Sse constitutum hoc demum narrationis loco repetiverit et cum reliquis a Diodoro et Plutarcho hoc loco de Themistocle narratis tam arcte coniunxerit, ut acile inde error eorum nasci posset. ossit aliquis cogitare, quia certum aliquod de Themist0cle iudicium, neque benevolentissimum, huius rei narrationi a Plutarcho subiungatur ch. V. 15 seq. et V 24 seq. p. 238 de heopompo, non de Ephoro, ut qui sine ira et studio scripserit, esse cogitandum hoc vero seri nullo modo potest. Nam capite quarto prorsus simili digressione in universum de hemistoclis rei publicae gerendae ratione, ut quae veteriusque ad id tempus exercitatae opposita suerit, iudicari vidimus. Quare quae his duobus locis a lutarcho narrantur, ex eodem fonte nullo modo hausta esse possunt.

Qui enim cogitari potest rerum scriptorem, qualis erat Ephorus aut heopompus, qui in describendis rebus a Themistocle archonte gestis longiore digressione de via quam ille in gubernanda civitate ingressus esset disputasset, paulo post, cum de classe aedificata dissereret, eandem cantilenam cecinisse Itaque si recte cap. IV Τheopompo haustum esse posuimus, hoc loco Plutarchus nisi phorum ante oculos habuisse non potest; id

1 Totam hanc quaestionem difficillimam omni ex parte rectissime, ut mihi quidem videtur, solvit . Sohater in is

sertatione supra commemorata.

33쪽

quod ea ipsa de causa verisimillimum St, quia cum Diodoro prorsus consentit. Si vero hoc demum loco Ephonii de Themistoclis reipublicae capessendae disciplina

locutum Sse ponimus, sumamus etiam neceSSe St, priore

aliquo historiarum eius loco occasionem huius rei commemorandae ei praesto non fuisse, atque videri phorum, quae ante bellum a Xerxe illatum in Graecia gesta erant aedificationem classis, Aristidis et Themistoclis de re publiea dissensiones et qui inde evenerit, Aristidis suacismum, non scripta habuisse, sed bella Persica inde ab itinere Xerxis per Thraciam Graeciamque laeto demum accuratius tractasse, quae ante hoc tempus a Themistocle in Graecia gesta erant, posteriore aliquo loco uno tenore breviter comprehendisse. Atque itarem se habere ut putemus, alias causas e Diodori et Plutarchi scriptis afferre posse mihi videor. Primum enim in Diodori bibliotheca ante pugnam Salaminiam classem ab Atheniensibus esse aediscatam nullo verbo dictum est; c. 43, 3 contra auctor est, hemistoclem anno 47 populo persuasisse ut viginti quotannis triremes fabricarent, cum erodotus, Thucydides, Nepos,

Iustinus, Plutarchus anno 487 a Chr. n. centum ducentasve naves aedificatas esse, et pugnae Salaminiae ducentas naves Athenienses intersuisse testes sint. De hac quaestione autem ita iudicandum esse, ut non centum aut ducentae naves uno anno, sed septem deinceps annis 487 80 vicenae essent aedificatae, iam dudum ab hominibus doctis monitum est. Bene contra cogitari potest, Ephorum cum prioris illius anni res gestas

silentio praetermisisset, hoc loco istam rem, ut erat maximi momenti, repetivisse Diodorum autem, quae erat consuetudo eius scribendi, in salsum tempus eam transtulisse. Accedit quod Plutarchus cap. XII vit. hem. cum narrat, Aristidem ante pugnam navalem ad he-

mistoclem venisse, Aristidis nomini addit: ο Λυσιμάχον οὐκ οὐ φίλος. mo vero prorsus abundanter ab eo additum est, quia in ipso cap. ΙΙΙ, alium ibi quidem sontem secutus, idem dixerat: υνιστα- ὰς πρις τους δυναμένον . . ἀπεχθείας μάλιστα χε Ἀριωείδην τον Au-

scripsit, διέβη Ἀριστείδ ς ὁ Avσιμάχου . . . ἐξεκαλδετο Θεμισιοκλέα ... ου φίλος. Sane, sed hic quidem rectissime, quia primum in pugna navali narranda Aristidem nominat, atque certa et Herodoti et hucydidis lex est, ut ubicunque homo qui alicuius momenti est primum commemoratur, nomen patris addatur aut aliquo modo gens

eius definiatur. Idem igitur quod supra dicendum est: Plutarchus ideo ὁ Ανσιμάχου adscripsit, quia ab Ephoro adscriptum erat, hic autem verba illa addidit quia primum hoc loco Aristidis mentionem secit. Itaque eum

patria esse expulsum et hemistocle auctore classem esse aedificatam antea non rettulit, neque quae cap. IV et

initio capitis ΙΙΙ Plutarchus protulit, ex Eph0ro desumpta, sed recte a nobis heopompo tributa sunt. Vertium est, quod Diodorus cap. 4,5-55 3 postquam rettulit, hemistoclem e patria esse expulsum, longiore digressione quid sit ostraeismus, quo tempore primum Athenis sit sancitus, qua lege a civibus exercitus sit, prosecutus est Dubium autem esse nequit, quin Diodorus hoc loco tractim descriptionem apud auctorem inVenerit, neque magis quin ideo hoc loco accuratius ab Ephoro descriptus sit, quia hemistoclis suacismus primus erat, cuius in historiis mentionem saceret Liquet inde quod fuimus, Ephorum de Aristidis ostracismo non scripsisse, sed Persarum bella a Xerxis demum itinere orsum exposuisse. Qtaque rectissime richius l. l. p. 30), aliam ille quidem quaerendi viam ingressus, p08uit Plutarchum in narrando Aristidis Ostracismo cap. VI V. Aristid. non Ephorum sed Theopompum Secutum esse.

Probasse igitur mihi videor, Diodori eapitibus 39 3

et Plutarchi c. 19-20 servatam nobis esse partem di-

34쪽

gressionis quae ab phoro de hemistoclis rei publicae gerendae ratione hoc loco erat inserta cui recte a nobis Plutarchi apita illa esse adseripta singulis etiam probari p0test. Nam quod dicit, c. 19. v. 17 seq. p. 238), fabulam de lite Palladis et Neptuni a veteribus theniensium regibus esse excogitatam, quo magi P0pulum a mari retinerent et ad agros colendo comm0Verent, 0ptime quadrat ad phori genus scribendi, quem Onstat in universum neglecta antiquissimae Graeciae memoria fabularum aligine ubivis operta ab ea demum aetate historiae suae initium ponendum esse eenSui8Se, quae clariore iam luce circumfusa certius admitteret et verius de rebus gestis iudicium, ubi vero facere non p088et quin ad mythica adscenderet, non in eo nequie-Vi88e, ut relata reserret, sed abstersis quae Vulgi credulitati vel poetarum ludibriis deberi viderentur mythos studuisse ad historiae veritatem revocare, vel, ut Plutarchus dicit: πρῖς τὴν ἀλήθειαν νασωζειν Τ). At, quod cap. 42. Siculus narrat, hemistoclem, cum non auderet in publico consilium suum de muniendis portibus profiteri, dixisse in contione, habere se quae reipublicae Atheniensium magnopere utilitati orent, sed divulgari non po88ent, duobus autem viris a populo designati se totum negotium commissurum et quae sequuntur, a Plutarcho prorsus aliter exponuntur. Inde vero e diversis sontibus eos hausisse colligi nequit. Nam uti Diodorus hanc rem descripsit Ephorus eam deseripsisse non potest. An tu vides cur Themistocles, qui nunc ipsum Sparta revemus summa auctoritate Athenis forebat, qui paullo ante Lacedaemonios sagacitate sua deceperat, urbeque muri circumdata eis dixerat: permunitas esse Athenas et posse iam illatum bellum non armis solum, sed etiam muris sustinere , cur ille subito eo Lacedaemoniorum timore perculsus sit, ut pus sedecim anui ante incep-

lὶ D. C. Mulier s. h. G. I, p. LXII ' Odolaed. Mulier, pr leg in mytholog. p. 76 Nipperd. l. I. pag. XXV.

tum perficiendum esse in publico profiteri n0n auderet 8 Prosecto non mirum est quod Plutarchus de hac re a Diodoro dissentit. Dubium enim esse nequit, quin Siculus Piraei portus muniendi consilium perverse confuderit cum eo, quod Plutarchus de Lacedaemoniorum classe igne delenda a Themistocle captum, sed cum Aristide Solo communicatum 88 auctor St. v. Them. c. XX, v. Arist. c. XXII Non magis sententiae quam p08uimus, repugnat qu0 Plutarchus 80lus scripsit, c. XX, v. 12 Themistoclem cum Lacedaemonii in Amphictyonum quae vocatur contione cen8erent ut quaecunque civitates pugnis se subtraxissent a societate rem0Verentur, veritum ne hessalis, Argivis, hebanis eiectis Lacedaemonii praevalerent, prava ista eorum consilia compressisse e silentio enim Diodori nihil concludi posse satis apud omnes acceptum St.

Itaque recte Plutarchi capita XI et XX phoro tribuisse mihi videor quae vero capite XX de Themistocle narrantur ad eundem sontem reserri nequeunt. Prorsus opposita enim capitibus quae praecedunt ratione infeste et odiose de Themistocle iudieatur et summa vitia probro ei dantur. Qui quaeso cogitari p0test, Ephorum, qui modo summis laudibus eum celebravit, paullo post Dedissima de eo rettulisse Quamquam qui fonsiste Plutarchi fuerit, pro certo affirmare non ausim; Herodotum quidem, quem pSe nominat, non inspexit.

la enim VIII e. 111 et 112 similiter quidem a Plutarchus narrat Themistoclem ab Andrii pecuniam postulasse, sed h0 tactum esse dicit post ipsam pugnam Salaminiam cum Persas sugientes ille persequeretur, n0n ut Plutarchus vult, paullo antequam patria expulSu est. Talia sine dubio a scriptore aliquo posterioris aevi collecta Plutarchus invenit et sicuti in primis capitibus secit sine iudicio historiae inseruit. Nam ne hic quidem sibi constat, et iniquissimo huic iudicio in capite XXII aliud prorsus oppositum adsuit ita vero ut non ad prius illud refellendum additum sit, sed per se stet, neque cum

35쪽

ei quae cap. XXI dieta sunt, ullo modo cohaereat. Benevole enim de Themistocle iudicari, nemo non videt

qui legerit Plutarchi illa v. 4 p. 241 των πολWων διὰ

το φθονευ δέω τὼς διαβολὰς προςιεμένων ναγκάζετο λυπηρος εἶναι et v. 16: καὶ φαίνεται Themistocles τις οὐ τὴν V νχὴν μνον ἀλλ καὶ τὴν φιν ρωικῖς γενομενος. Reliqua autem quae hoc capite usque ad V. 17 si 1ιῖν ουν στρακισμον . et L dicuntur, ab eo prosecta sunt, qui accuratissimam et persectissimam urbis et morum Atheniensium cognitionem habebat, nam vide modo quod scripsit: ἐν Μελίτη - ἱερδν ου νυν τὰ

σώματα τῶν θανατουμενων ο δήρειοι προβάλλουσιν .Rλ. et v. 14 ἔκειτο δε του Θεμμαοκλεον εἰκονιον ἐν Miναι τῆς Ἀριστοβοελης δει καμημας Quare haec luxisse puto e collectaneis peripateticorum alicuius, quales erant Phanias vel eanthes, quos doctissime e cuiusvis generis scriptoribus collecta conscripsisse notum est. Nam collectanea illa a Plutarcho ipso acta esse putare ea re ortasse vetamur, quod in eis haud raro hiatum admissum invenies, quem alias, quantumcunque seri potest, Plutarchus evitare studet ). D. V. g. in capite VIII hoc enim eiusdem sontis esse puto v. 12 p. 237 οιτε τὰ Ἀθηνατος V. 20 ἐμον μὴ γενομιένης συ οὐκ ν ησθα V. 21 που ἄν et νυν με . Sed quae inde a v. 17. c. XXII de ostraeismo lutarchus exponit, aretissime cum tota Themistoclis sugae narratione cohaerent, de qua Plutarchus capitibus XXIII et XXIV, Diodorus e. 54 3-55, hucydideses e. 135 et 136, Nepos cap. 8 rettulerunt. Atque hi omnes consentiunt quod dicunt, Themistoclem per Stracismum Athenis expulsum Argos se contulisse, inde bro, cum proditionis a Lacedaemoniis accusaretur, Corcyram et Corcyra ad Admetum Molossorum regem fugam capessi-

I C. Statenis, do hiatu in Plutarchi vitis parallelis epistola ad Heman m Sauppium, vol. IV editionis intenisianae maiores p. 323 seq.

visse. Ε Thucydide autem neque Diodorus nec lutarchus haurire potuerunt, quia, cum uterque fuse X- ponat quibus causis comm0ti Athenienses, quem antea tanti aestimassent e patria removerint, Thucydides acquiescit in dicendo c. 135 ετυχε γαρ ωστρακισριένος καιεχων δίαιταν με ἐν Ἀργει. Sed ne in ea quidem sententia, quam supra posuimus, Plutarchum et Diodorum communi sonte res quae ad historiam ipsam pertinerent hausisse, collatione eorum instituta diutius consisti posse videtur. lutarchus enim narrat, cum hemistocle Argis vitam degente ausaniam quid de patria prodenda cum Xerxe egisset communicasse et ab eo ut se adiuvaret petivisse, hemistoclem vero nefaria ista consilia illum quidem reiecisse, sed cum sperasset Pausaniam et ipsum ea abiecturum esse, silentium egisse post Pausaniae mortem deinde epistolas esse in-Ventas, quibus nisi Spartani Themistoclem proditionis accus Sent. Diodorus contra postquam c. 45 ausaniam scelere dignissimas poenas subiisse exposuit c. b. dicit, Lacedaemonios ut Athenienses paris ignominiae nota asscerent, Themistoclem summa auctoritate apud eos florentem incusasse, quod consilia de prodenda Xerxi Graecia cum ausania molitus esset ac tunc quidem Themistoclem omni culpa liberatum e iudicio prodiisse et maiore etiam virtutum splendore Athenis fulsisse, postea vero cum nonnulli gloriam eius invidia persequerentur, per Straclamum eum remotum, et cum Argis versaretur a Lacedaemoniis iterum eiusdem criminis accusatum absentemque damnatum esse in vero Diodorus valde erravit, tamque perverse hanc rem exposuit, ut ita Ephorum scripsisse prorsus incredibile sit. Omnes enim scriptores, hucydides, Plutarchus, Diodorus, Nepos in ea re consentiunt ut dicant, hemistoclem proditionis esse accusatum et damnatum cum patria expulsus Argis habitaret; porro hucydides c. 133), Nepos

Pausan. c. 4 Diodorus ipse c. 45, 3 testes sunt ephoros ipso demum mortis Pausaniae die a se impetrasse,

36쪽

ut hunc de prodenda patria cogitasse morteque dignum Se crederent. Quare fieri non potuit, ut ante mortem eius hemist0elem Athenis per legatos accusarent, qu0d proditionis consilia cum Pausania animo volvisset. Atqui constat Pausaniam non ante annum 471, quo hemistocles per ostraeismum relegatus est, mortem obiisse,

quia hic brevi postquam proditionis damnatus est in Asiam fugam capessivit, neque id multo prius quam anno 466 actum esse potest Τ). Magnam contra Veritatis

speciem prae se seri, quod Plutarchus dieit c. XXIII):

Pausaniam tum demum cum Themistocles Argis Versa retur et ut huc. c. 135 addit ἐπιφοιτῶν δε και εἰς την ἄλλην Πελοποννησον esset ausum esse eum St0, quem sperabat civium ira inflammatum fore, prava Sua consilia communicare, et scribere epistolas propter quas Themistocles accusatus est. Falso igitur Diodorus rettulit in Themistoclem, antequam testarum suffragiis Athenis pelleretur, proditionis causam per Lacedaemonios esse intentam. Neque qua re factum sit ut Diodorus in errorem istum illapsus res confuderit, difficile est dictu. Videtur enim re vera Diodori et Plutarchi auctor de duabus hemistoclis accusationibus rettulisse, modo

ne putemu utramque a Lacedaemoniis esse profectam

ut Siculus vult. Dicit enim lutarchus c. XXIII accusantis partes in secunda causa suscepisse Leoboten quendam Alcmaeonis filium, et ne eum erra8se aut nomina confudisse putemus optimum habemus testem Craterum ). -ορολογεῖ δε or υn Θεοφράστου ὁ Θεμι- τιοκλέα εἰς γγειλε κα- Κράυρον ει οβοτα Ἀγραυληγεν ).1 ch. ierson in Philologo. XXVIII pag. 58 Scha fer

t. l. pag. 6 et 13 seqv. et quos illi annotaverunt locos. Causae quas Otto in dissertatione quam inscripsit Themistocles an μμον quem vocant salso accusatus est. Progr. gymn. Padrib.

1866 pag. 33 affert prorsus nihil valent. 2 Mulier, seg. h. G. II p. 619, 5. 3 De Cratero se Mei ne he, Stephani Byzantii ethnicorum

quae supersunt. I, P. 14. - Oech h, c. i. Gr. p. VIII. Νiebuhr, opusc. hist. Ι, p. 25. - Militer s. h. G. II. 15.

Quare ut Plutarcho fidem derogemus seri non potest, neque ulla causa cogimur ut cum Grotio in censeamus, Leoboten Themist0elis suisse accusatorem in priore actione

ante exilium eius thenis laeta. In ristidis vita autem c. 25 s. finem Plutarchus Alcmaeonem ipsum accusantem tacit est morat. p. 805 C). Neque hoc inde factum est, uti intenisius et Militer volunt, quod

Plutarchus nomina accusantium confuderit, sed quia his locis de priore aeeusatione ante ostrastismum saeta loquitur dicit enim dii Ἀλκμαίωνος καὶ Κίμωνος και

λλων ἄλλων ἐλαυνον et οὐν καὶ κατηγορουνMUM h. e. cum

Alcmaeon ceterique id agerent ut Themistoclem e patria expellerent et criminationibus eum insectarentur. Has duas causa autem cum confunderet Diodorus de duabus accusationibus per Lacedaemonios intentas locutus est. Altera vero erroris Diodorei causa e genere scribendi eius petenda est, quod res, quae certo aliquo anno geri coeptae sunt, ita persequebatur, ut continua narratione plurium ann0rum acta comprehenderet, atque ita quidem ut narrationem a termino quem indicasset non ad hunc terminum inStitueret, atque annum quo quid inceptum, non quo finitum esset 0taret*δ). Itaque cum terminus a quo Pausaniae proditio incipit in prius tempus cadat in annum a Chr. n. 476), quam hemistoclis exilium et quae cum e cohaerent, fieri non potuit quin Pausaniam ante hoc tempus mortuum esse scriberet atque rem perver8 et confuse eXponeret; neque inde quod Plutarchus accuratius eam persecutus a Siculo dissentit, concludere licet e diversis fontibus eos hausisse. Idque eo minus fieri potest, cum satis multa communis sontis vestigia apud utrumque inveniantur. Nam

quod Diodorus c. 54, 5-55,3h de Themistoclis exilio

1 Gro te, histor o Greece V pag. 37 annot. I. 2 Sint enis, Plutarchs hemistocles und Pericles, Leipκ 1851 pag. 46. militer, f. h. G. II 6 19. 3 Scha fer l. l. pag. 20. Clinton, f. h. II, p. 259 seqv.

37쪽

locutus accurate exponit, quid sibi voluerit apnd thenienses testarum suffragium quod στρακισμον illi vocant, Plutarchus sub n. c. XXII eisdem paene verbis usus lectores idem docet. Conse Plui. ῶσπερ εἰωθεσαν ἐπι

καταλυσαι τὴν δημοκρατιαν; et Plut. κολασις γαρ υκ ἐν ὁ ἐξοστρακισμις, ἀλλά .... δομενω τω ταπεινουν ον Lmρεχοντας, cum Diodori ον ἔνατην κακίαν κολάζωσιν ἀλλ' ἶνα τὰ φρονήμα- τῶν υπερεχοντων ταπειν στερα γένηται, et quod salsissime Diod scripsit Themistoclem es8 expulsum quia Athenienses φθονήσαντες si δόξη fuissent, cum salsa Plutarchi explicatione: ο ἐξοστρακισμος ἐν παραμνθια φθονον Hoc Vero non casu lactum sed ad communem sontem reserendum est. Dixerit quispiam, Plutarchum hoc l0eo primum opportunitate data lectoribus semelostracismum explicare voluisse. Sed id propter Plutarchi genus seribendi veri speciem non habet; nam si reliquas eius vitas comparamus elucet, eum in talibus prorsuspendere ab auctore suo. Tribus enim aliis vitarum

locis Nic. c. 11 Arist. c. 7. Alcib. e. 13 eandem rem deseripsit, Theopompum Nie et Arist ), Ephorum Alcib.), Theophrastum Arist. secutus ). Itaque hoc quoque loco deseriptionem illam inseruit, quia uti Diodorus apud Ephorum adscriptam eam invenit; quocum bene convenit, quod in Alcibiadis vita ubi richi teste eundem Ephorum ante oculos habuit institutum illud Atheniemsium item salso intellexit, et testarum suffragium, ut nostro loco, παραρινθίαν φθονον esse dixit αἐ ων πρου- χοντα δοξε καὶ δυνὰμει, των πολιτων ἐλαυνουσι παραμνθοιμενοι το ς θύνον). Alterum de quo convenit

inter Plutarchum et Siculum est, quod uterque de duabus Themistoclis accusationibus scripsit, hucydides aΗ-tem de altera solo rettulit tertium, quod uterque Laee-

daemonios saei postulantes, ut in communi Graecorum conventu non privato theniensium iudicio de ausa Themistoclis cognosceretur, Di0d. b, 4 καὶ δεῖν φασαν των κοινῶν τῆς Ἐλλάδος ἀδικημάτων εῖναι τὴν κρισιν, ου ἰδίψ παρα τοῖς Ἀθηναίοις, ἀλλ' ἐπὶ et ου κοιν os συνεδρίου et co 'Eλλήνων, tui. c. XXII s. n.: δῆμος πεμφεν ἄνδρας . . . . Θεεν αυτον κριθησο- μενον ἐν οἶς Ἐλλησιν), cum hucydides ne huius quidem rei mentionem faciat. Denique, id quod maximi momenti est, mirum in modum lutarchus et Diodorus in iudicio consentiunt, quod de veritate culpae hemistocleae serunt. Cum enim hucydides sensisse videatur, iure eum proditionis esse accusatum et damnatum ), Diodorus et Plutarchus asserunt, Pausaniam litteras illum quidem ad Themistoclem misisse, hunc autem consilia eius procul a se reiecisse atque in eo Solum peccasse, quod ausaniam non accusasset, Sed silentio rem praeteriisset. Ita vero Ephorum hanc causam intellexisse felici ortuna lactum est ut demostrare possimus. In libello enim quem de mal Her Plutarchus scripsit pag.

855 . dicit: υσπερ περι εριιστοκλεον Ἐφορος μενεἰπων et τὴν Παυσανίου προδοσίαν ἀνεγνω καὶ x πρα σύρωνα πρῖς τους βασιλέως στρατηγους ἀλλ - ἐπείσθη φησίν ουδε προςεδεξατο καλουμενου και παρακαλουντος

αντον ἐπὶ τὰς ἐλπίδας. Dubitati igitur nulla admitti potest, qui Plutarchus inde a verbis c. XXII v. 17 p. 241 τον μεν ουν ἐξοστρακισμον τ λ. item ut Diodorus phoro usus sit, neque aliter comparata sunt quae in cap. XXIV de fuga hemistoclis Argis ad Admetum laeta usque ad verba οιμεν ουν v. 8 p. 243 traduntur. Diodori quidem comparatione non multum lucramur, quia brevior est quam de quo certi quidquam iudicari possit, et quae prosericorrupta sunt cap. 56, 1). Siculo autem accuratius Plutarchus fugam hemistoclis descripsit, meque quem-

38쪽

quam, si narrationem eius cum Thucydide eomparaverimus sugiet, quanta sit et verborum quibus utantur et rerum quas proferant similitudo. Nec tamen 'hucydide ipso, sed Ephori arte ante elaboratam narrationem ad Plutarchum pervenisse, inde luce clarius cognoscitur, quod quae hucydides verbo tantum tetigit, a lutarcho fusius et accuratius exposita sunt. Nam vide quod hucydides scripsit c. 135 οι δε πεισθένTες πεμπουσι . . . . Ωνδρα οἶς εἴρητο ἄγειν που ἄν περ υχωσιν , prorSUS convenire cum lutarchi verbis: ου μὴν ἀλλα συριπεμ θεὸς .... ο δῆμος πεμφεν ἄνδρας , οἷς εἰρητο συλλαμβάνειν καὶ ἄγειν αντον, modo quod hic addendo κριθη- σομενον ἐν οις Ἐλληῖσιν cum Diodor consentit. Porro conseras huc. c. 136 ὁ δε Θεμισrοκλῆς προαισθύ- μενος φευγε ἐκ Πελοπονν σου εἰς Κέρκυραν, ων αὐτῶν ευεργετζς cum Plui. c. 24 πλοαισθόμιενος δ' ἐκεῖνος εἰς Κερκυραν διεπερασεν, υσθς αυτ προ τὴν ποδενεε εργεσίας , qualis quidem fuerit ευεργεσία ista, hucydides non scripsit, Plutarchus autem sustus exposuit. Iam vide Thucydidem dicentem: δεδιέναι δε φασκον-

ζεται κα et τι πορον παρα Ἀδμητον, τον Μολοσσῶν βασιλέα ντ αιτάν ου νίλον καταλυσαι , Plutarchumque: ἐκειθεν δε εἰς Ἐπειρον φυγε, και διωκ ομενος ποτων θηναίων ερριφεν αυτον εἰς ἐλπίδας χαλεπά ς και πωρον κατανυγων προς Ἀδμητον υ βασιλεῖς ριεν ην Μολοσσων . . . Thucydides igitur dicit solum: οντα veta υ νιλον, cur vero amicus eiu non

fuerit, lutarchus solus memoriae tradit. Pergit deinde Plutarchus narrando Themistoclem, eum filio parvulo regis arrepto ad focum supplex consedisset, benigne ab Admeto Sse exceptum, neque aliter Diodorus et Nepos c. 8 rem describunt, cum Thucydides Admeti mulierem, ut hae caerimonia uteretur eum docuisse, itaque regem quasi coactum isse mi fugitivum reciperet, auctor Sit.

Priori huic relationi Plutarchus alias duas eiusdem rei inde a v. 8 p. 243 Eνιοι φιεν ουν . . . annectit, quarum altera cum Thucydide convenit. Tamen ne

hi quidem Thucydidis libros evolvi8se putandus est. Neque enim hic scripsit, qu0 affert Plutarchus, Admeti

mulieris nomen θίαν fui8se, neque alteram narrationem quae cum priore arcte coniuncta legitur ενιοι μενου . . . τινες δε apud eum invenies. Plutarchus potius inde a verbis 'Eνιοι ριεν οἶν auctore historico relicto ad alius generis lantem lantesve transit, qu0 Secutus capitibus XXV -XXX narrat Themistoclem Argis in Asiam fugam capessivisse et, cum Nicogene hospite auxiliante Susa venisset, a rege Persarum benevole esse exceptum XXV-XXIX), apud quem cum maxima oreret auctoritate, in nobilium Persarum invidiam ei vocato ubique paratas esse insidias e quibus omnibus seliciter tamen evasisset XXX XXXI). Atque ipse quidem his

capitibus duodecim commemorat auctore8, quo omnes eum non ipsum inspexisse, sed in fonte primario nominatos invenisse, per se patet neque multis verbis mihi demonstrandum est. Quamquam num e uno sonte omnia hauserit in dubio relinquendum est, tamen maximam partem eiusdem auctoris esse, certo demonstrari potest. Nam quae cap. XXII narrantur, Τhemistoclem, cum Cumis e nave escendisset, Aegas ad Nicogenem hospitem aufugisse, inde vero clam curru in quo pellices ad regem vehi solerent fuga et securitate ei paratis Susa pervenisseμ, et inter se arcte cohaerent, et ad eundem fontem

pertinent e quo capita XXVII et XXI hausta sunt, non solum quia tota narrationi ratio prorSu eadem est, sed etiam quia his capitibus apertis verbis ad . XXVI spectatur. Conser c. XXVIII, v. 2 p. 247 ἐπεθείασε τι λογιο προςδιελθὼν τὴν φιλῆν εἶδεν ἐν Νικογένους κ. . . et c. XXIX v. 25 seq. p. 247 ῆdi μεν φησεν

ο βασιλεος αντι διακοσι τάλαντα ἀφείλειν, κομίσαντα γαρ veto ἀπολ φεσθαι δικαίως το ἐπικηρυχθεν et ἀγα-

γοντι, cum eis quae c. XXVI v. 16 p. 244h leguntur

39쪽

ῆν αρ ὴ θήρα λυσιτελὴς τοῖς τὸ κερδαίνειν πο παντος

ἀγαπῶσι, διακοσίων ἐπικεκηρυγμένων αντο ταλάντων πο

του βασιλέως et v. 25 seqv. de 30mnio Themist0clis exstant; neque minus apte caput XXVII insertum et ad eundem sontem referendum est. Hunc sontem Vero, cui tantum auctoritatis Plutarchum tribuisse videmus, Ephorum fuisse censere, multa sunt quibus vetemur. Neque enim verisimile est Cumaeum, qui non unius Themistoclis sed omnium gentium res gestas memoriae traderet, tantum operae contulisse in narrandas res, quae rerum scriptori nullius paene momenti Sunt, neque genu Scribendi ad phorum quadrat, neque quos nominat Plutarchus scriptores e. i in Ephori historiis invenire potuit, neque denique cum Diodoro cap. 56 et 5 de Themistoclis itinere Persico scribente Plutarchus consentit. Ι enim narrat, Themistoclem Argis in Asiam evasisse adulescentum duorum benevolentia studioque indefesso adiutum tum hospitem Themistoclis non icogenem, sed Lysitheidem vocat, neque ad Artaxerxem, ut Plutarchus malle videtur, sed ad Xerxem ipsum Themistoclem perVeni88 auctor est denique longe a Plutarchi narratione recedit, quod Mandanes, regis Sororis, consilio et insidiis factum esse dicit, ut hemistocli annuum tempus ad linguam Persicam addiscendam daretur, cum

Plutarchus eum ipsum id a rege petentem faciat. c. 29 V. 30 seqv. p. 247)Atqui Plutarchus ipse testem nominat Phaniam peripateticum e XXVII s. n. quem rebus a Themistocle

gestis scribendis multum operae tribuisse et prorsus similiter ac hemistoclem, Entimum Cretensem honoribus ab Artaxerxe esse assectum tradidisse, fragmentis eius 6 11 probatur. Nec tamen Phaniam pro Plutarchi fonte habuerim, quia ex eo nomina Scriptorum, quae Plutarchus affert, omnia fluxisse nequeunt. At ipse

Plutarchus dicit c. XXIX s. f. et Neanthem et Phaniam

auctores esse praeter Magnesiam, Lampsacum Myuntem, Τhemistocli Percoten et Palae8cepsin urbe a rege esse concessas Plutarchum autem utrumque scriptorem ad hanc rem notandam V0lVi88e, non est quod cuiquam

verisimile videatur, sed aut Phaniae nomen in eanthis hellenicis, aut utriusque apud alium scriptorem invenisse putandus St. Neanthem autem re vera haec scripta habuisse testis est schol ador eqv. 84 ):

βασιλευς δωρεῖται αυτ τρεῖς πολεις, Μαγνησίαν εἰς στον,-μφακον εἰς οἶνον, Μυουντα εἰς φα, ως δε Νεάνθης καὶ Περκωτην εἰς στρωμνὴν καὶ Παλαίσκηφιν εἰς ωολήν;

quare verisimillimum est, Plutarchum eanthem solum inspexisse et in eius hellenicis Phaniam laudatum inve nisse Neanthem enim Phaniae libros in suum usum convertisse, alio huius vitae loco cap. I confirmatur, quo lutarchus utrumque testem nominat, matrem hemistoclis uterpe fuisse, quam rem etiam Athenaeus XIII p. 57 D. Neanthis solius auctoritate nisus profert. Videtur etiam loco illo Athenaei probari, eanthem fusius de hemistocle scripsisse, quia audimus Λεάνθης ο Κυζικηνος ἐν τῆ ριτη καὶ τετάρτη τῶν 'Eλλη

que cum duobus locis, qui nobis servati sunt, atque pauca eius habemus fragmenta Neanthes Phaniae nitatur auctoritate, non audacius est concludere, Plutarchum non solum his duobus locis e Neanthis libris haniae nomen sumpsisse, sed ubicumque Phaniam nominet non ipsum, sed Neanthem ante oculos habuisse Eam enim suisse Plutarchi scribendi rationem, ut non sontem primarium ipsum nominaret, sed quem in eo nominatum inVenerit auctorem, exemplo quod supra c. XIII nobis occurrit probatur. His de causis, sermonem quem in cap. XXVII. Plutarchus hania laudato teste persecutus est, eanthis hellenicis deberi contendo. Wolfius quidem l. l. p. 39 et 40 rectissime monuit, quanta sit cumi Mulier s. h. G. II pag. 295-296.1ὶ nitor, . . . III, 3, 3. 5.

40쪽

Plutarcho Nepotis similitudo v. Cononis c. 3 de Cononis sermone cum aithrauste chiliarcho regii habito scribentis; nec tamen inde collegerim, qu0 vult, ex eodem fonte Plutarchum et Nepotem hausisse, sed, cum Dinonem rantae omnes Nepos in scribenda Cononis vita ante oculos habuerit, optime inde intelligi puto, qua ratione scriptores isti historiam conscripserint ita nempe ut alter alterius vestigia secuti quae ille rettulisset ad homines et tempora quae ipse describeret, transferret. Idem autem ad Neanthem valere, ex hoc ipso loco quem tractamus lolligi potest Phanias enim seg. 1l Εntimum Cretensem, cum Susa venisset aemulatione Themistoclis, summis honoribus rub Artaxerxe relatum esse scripsit, atque mirum in modum consentit cum eis quae

e. 29 Plutarchus Themistocli contigisse exhibet. Nam

καὶ κυνηγεσίων βασιλεῖ μετέσχε, και των οἴκοι διαιριβων,

ωστε Ἀαν μητρι τῆ βασιλέως εἰς φιν ἐλθεῖν . και γενέσθαι σννηθης. Porro conseras Phaniam ' ' ω οἱ Πέρσαι χαλεπῶς ἔφερον, τῆς τε μιῆς δηριευομένης καὶ σιρατείας ἐπὶ τη- Ελλάδα χάλιν ἐσοριένης et Plutarchum τοῖς ριεν κτος δοξαν παρέσχε περ τῶν Ελληνικων πραγριάτων διειλέχθαι φθονον Ἀσχε παρὰ τοῖς δυναeto EPhania ipso quidem quae Plutarchus hoc l0co narrat, mana88 nequeunt qui, si hemistoclem honoribus istis affectum esse scriptum habuisset, postea cum Entimi honores describeret, dicere non potuit: περ υλνι προτερον των ' Ελλήνων ἐγένετο. Bene contra cogitari

potest eanthem, qui e Phania hauriebat, honoresqu0s ntimo tributos esse ille tradiderat, in Themistoclem transtulisse, idque eo facilius fieri potuit, quia in Eresii cisto loco et ipsius hemistoclis menti fit. Ita

que non solum quae sub finem capitis XXI a Plutarcho ipso eanthi tribuuntur, sed t0tum caput ex isto fluXisse statuendum est atque quia c. XXVI. XXVIII. XXIXarcte inter se cohaerere vidimus, - . XXVII autem aliis de causis eanthi adscriptum est , c. XXVI XI desumpta esse iudico e Cygiceni hellenicis quem Attalo regnante demum libros conscripsisse constat, ita ut ex eis qu0Scunque nominat Plutarchus auctores hausti esse possint. Eratosthenes enim, qui omnium p0Stremus St, ipsis eanthis temporibus si uit. Iam ero quaeritur, quid sit iudicandum de sontee0rum, quae Stesimbroto et Theophrasto nominatis, lutarchus s. sin. c. XXIV et initio e XXV scripsit. Stesimbroti enim narrati0num alteram alteri ita oppositam eSSe, ut si prior vera sit altera locum omnino habere non p0ssit, Plutarchus ipse vidit, cum dicat: ti' υκ οἶδ'

υπως ἐπιλαθομενος τουτων 1 -ον Θεμιστοκλέα ποιεῖν πιλαθομενον πλευσαι φ'σιν εἰς Σικελίαν . . . Nobis

quidem quin fictum sit iter illud Siculum dubium esse nequit propter optim0rum scriptorum Silentium et Thucydideae nai rationis diversitatem neque fugere potest, idqu0 Mulier ΙΙ, 54 monuit, iter illud ad Persici similitudinem esse adornatum.

Quod vero addit vir ille doctissimus: Attamen non invenit rem Stesimbrotus, sed Timocreontis Rhodii, nisi sesellit coniectura, commento usus est, qui Suida

teste γραφε κωμρδίαν εἰς Θεμιστοκλέα καὶ Σιριωνίδην Sequ. Sagacem coniecturam 88 c0ncedo, Sed mera Oniectura est quae certis quibus sulciatur argumentis caret ). Non maiore fide digna est narratio quam initio c. XXV Plutarchus heophrasti auctoritate ni8us profert, Themistoclem, cum Hiero Olympiam equos misisset certaturos tumultu contra Syracusani ministros concitato orati0ne a Graecis postulasse, ut tabernaculum tyranni