장음표시 사용
451쪽
ossessionum autem prima quaec3 ac maxime necesin sana est illa que optima et puncipatulinia: id est asit
homo. Quapropter op3 pino seruos parare studio lao. Scruorum auicin species due: rator: et opifex. vero cernamus:* discipline tales aliquos - iaciunt iuueneo: nccessariu est posto paraueris imst vij. ἡ b Nillos quibus liberalia officia fuerint comittenda. CCum sari obea seruis aut umetur ita ut neque superbos esse sinat: nem abiectos. mus. Et liboratioribus quide honor Mopificibus vero cibum abiimn de tribuat et Et qm vim potus etiam libcros ad insolentiam imuino ras poli:r:et apud multao nationes ingenui quom ab illo se abstinet: : ...' vr Carthaginenseo dum militant: patet* vini aut nihil aut valla de raro seruis tradendM est. Tria vero cum sint:opus: cibum
et castigatio. cibus quidem sine castigationciet opere petulantem reddit.opus vero et castigatio sine ciboviolciata res est:et infirmus facit seruum.Hestat igitur ut opus faciendum illi tribuat: et ciba merces si su inclentem.sine mercede citi dominandum non putant.merceo ui ub' eu autem serui cibus est. eorum vi alii deteriores fiunt qst nec me - lioribus tribuitur meliusmem prcinia sunt virtutis et viiii propobuitiis, i eti/m g scruio uapropter op3 considerationem habere: duib i5 ac indulgere illis et permittere singula em merita: et cibum et vesadhibet stem:et quietem et castigationem verbo et opere: medicorum arte piritu uir inurantesvn medicine mirem prospicientcs:* quidem cibus metutis etris dccina non est yy continuationem. e Genera vcro seruorum ad m, opus faciendum optima crvnimem timidam fortia nimis.In
s. h. utrisq3 cm peccatum est. lam et nimis timidi non ferunt labore ... hra' et ferocibus non comode imperatur. Oportet quom finem Oibuamidi iii, esse terminatum .est em iustum simul et utile libertatemxsse sposmis nee sitam.libenter em labores subibunt cumet propositum premium foues ee conspexerint et ips diffinitum. Sunt citam procreatis nixis lassive m. obsidibus obligandi. Nec plures habendi eiusdem generis: que admodum in ciuitatibus. Sacra quom et largiores epulas seruoru3 gratia'magis facienda que libero*.Plura cin ipsi habet inquorum uri. gratia instituta sunt. Crugescconomi. Cap. Sextum. Jatuor habere oportet patremfamilias circa pecu niasmam et querere posse conuenit: et quesita lucri. alioqui nulla querendi foret utilitas. Na3 cribro daurire nihil aliud est et rus dici solet rcrebratuvas. Esse preterea talem uret omari presentib' et frui sciat. Idorum em gratia habere ilias pedit. e istinguenda quide sunt singula et plura habere fructuo'que infructuosa. Et ncgocia sic sequestranda:ut nono initium simul periculum subeatur. Circa o
452쪽
medum aute quesita utiles sunt Persice et Laconsce: utilis otia Tutica dispensatio. vendentes emul. Et penoris institurio nocst in Q ilioribus administrationibus. Est aure persica ipsu3 omnia iubere, omniam inspicere. Et q6 de Dionysio inquit Dion. Nullus enim parem cura habet alienoruet suorum. Stam quot; Rcuuid per ipsum geri possunt circa illa cum diligcntia intendati s vid pa3n quo abesse s muta rabici dictum recte se dabet. Persa enim rogatus quid equum maxime pingum faceret: oculus domini t respondit. bicus vero rogatus quod sterquiliniu3 agro laret optimum domini inquit vestigia. CSunt ieitur negocia dilige stareει ter hoc a viro inspicienda: illa vero ab v re: prout inter eoo est capiudistincte administrationis sunt cure . Et hoc facitndum cst in exi guedo.lsoribus quidem administrationibus raro: in grandioribus austem quarum cura aliis committitur scpe. Fust enim quis bonu3 S exemplum de se.prebueriti: imitatorem diligentie habiturum n6 2xt pN existimanti.nem in resa. nem his que aliorum cure coniminutur. 2 'ili μ' quasi impossibile sit non diligentis domini diligentes esse uica 'r' . rios; sicum vero dec et ad virtutem honesta sint:et ad remfam. utilia: expergisci dccet prius dominum Q seruum: et cubitum ire
posterius mccvnm incit Itoditam esse domum . quemadmodum nec urbetn:et ea quorumcunt quado opus est ncm die nem no ciu :et ante lucem surgere: quod et ad saniratcinet ad curam rei:
familiaris i et ad studium philosophie prodest Auamplurimum. CSii paruis igitur administrationibus Hilica regula circa fructus urendum: est in magnis vero distinctio facienda est eorumque in annum i et eorum que in singulos incillas consumere oportet. Eodemque modo et in instrumentis separanda sunt ea quoruvius quotidianus est ab his que raro sunt vini. Dcc tradenda et sunt his quibus negocia commiseris'. LUc certo tempore inspe 'paractio eorum facienda erit: vi non lateat quod saluum sit: quidue perierit. aedes quom parande sunt: ut et rerum pocissarum: ψς' et salubritatis i commoditatisque rationem habeamus. Herum
possessarum dico ceu fructuum et vestium: qualeo his condu cant:et fructuum: quales aridis et quales)ίquidis et aliarum res rum: quales animatis: et qualeo inanimatis: semim et ilibcris: maribus et feminis .ciuibus et peregrinis.commoditatis vero et salubulatis vr cistare quidem ventorum bonum afflatum: hyesine vero solam recipiar. Ellant aurem tales:si aduerso borea fuerinta. nec equaliter late. CVidetur quo pin magnis domibus utilis esse ianitor qui sit ad cacra inhabilis:pro obseruatione importatorum et exportatorum . Crid rcctum vero usum instru mentorum illud Paconicum valet Ezngula suo loco iacere. Sae in parata: non requiruntur.
453쪽
ELeoinardi nretini viri clarissinu explanatio in librum primo moramicorum Hristo.ad Cosmum suum. familiaris et responter se differunt. diximus supra in ps. Ddemio culi Meci politic5 vocant: nos oppellare rempu. 'inc lant. IC.de repnb.libri.3te qud illi economicam: nostriremfa.direre.hinc patrissa.nonae venit: o domu gubernat ac moderatur.me re igitur familiari dicturus Tristo. premittit differati iam inter illam.et rempu. dicens no solum esse tanta differentia uuata est inter domu et ciuitate: que sunt subiecta earu .versietiam in illo disserre: πin repu.plures quide imperat.in re vero familiari unus dsitaxat est imporator et rector.* dicit bonu esse subiecist rella. non hic pro parietibus et tesai cto domito sumiturin pro familia. Ciuitas quom n5 menia et tecta:sed c5cilia cetnsm hominsi fignificat. Rei igitnr fa.disciplina circa domo: respiti vero circa ciuitate versatur: que prima est ditaretia. CSecsida vero di rentia est:qr in republi .plures imperant: utronae senatus:cosules: tribues militares:ediles:curules:pretoreo urbam:tribuni plebis. Da imperare dicuntur quic sim magistratu in republi. serunt duoru dicto parere necesse est.iuntem superiori: unde illud nascitur legitimum.par in parem no mimperision republi. igitur plures imperant. in re aut D.solus pncreami ii as:stic eth iubendi et animaducrtendi in familili potestate hue: eius in dictoo arere necessc est. tam ut illi publice:sic iste priuatsi magistratu scrit iman periunam aercet Eoueda cnim artes distingustur. post assignatam diseferenti am reifami .et reipub. genus earu coe attingit. Sim .n.de arrcs quedam.Hrtium vero distinctio fit.qn arunda enim est fecisse at non uri factonuod patet in irra et fistulis .irram enim facit artisemet fistulam cauat. viis tur aut postea non ipse qui facit: sed municiis.sunt i gitur queda artes quarum est fecis Ie:et non uti sacro .Tlie cotra.parant efii q6 viendiam estri pasrato utunti mus generis est rella.disciplina et reipub.Est enim reipu. constituere ciuitate ab initio et constituta bene utieeodem modo Nisa parare domum ab initio: et postsi, parata illa fuerit illa uti. Ciuitas quidem es multitudo domorsi .Hperit iam quid sit ciuitao:et quid domus uenquit eiuciuitas est multitudo domorus gro et pecuniis sufficicto abundas ad bene vivendu .de domo aut paulopost dicit quid sitrassi gliado partes inqiit o. Esdomus partes sunt l)o et possesso. Sed redeamus ad ciuitatem: cuius nuda descriptione contenti in presentia simus .na est locus tractandi ubearins in libris de repub.Ciuitas inquit est multitudo domorum . dicit domotu intellige ut supra diximus: non enim de parietibus et stillicidiis loquitur sed de familiis . nam neca ciuitas muri et tecta sunt: sed cetus donunum iure sociatoru ni .u' aute laudit. CHgro et pecuniis: ob hoc enim coues muni doles in societatem communem ut sussiretetes sint: et ut q6 alus Nestabalus reportent: bic agricola victu parat agrum serens:faber antem sibi aratru et vomer .certor et sutor vestem et calceos subministrat. 3ue frusCmentum et vin si cis tradit. 3ta rerum permutatio fit que continet ciuitates unam'. Dumnino Ninde constitutuo est ad faciliorem permutationei κ. ne si sutor sorte domum sibi parare dcli tmiille millia calceorum tradere habearmaniculo tot simul calceis indiget: sed aliis multis indigentibus calceoru venditioe facta pecunias recipiat:et pro domo tradat nummus igitur in subsidium repcrtua ear res necessaria ad ciuitatem continendam tuenda a vite societatem. Ego quom necessarius est in quo consistat ac seriatur. et uoc est quod uiquinagro ι pecuniis etc.qcti enim mulus coda antibus et
454쪽
sngulta, opus suum in comum se ictate plarentibus sufficietia resurit ad bene vivendumtunc est ciuitaorictucosniit qui illo modo conueniunt: et sub eisilem viniit legibus .3ta florentini oes unam ciuitatem facisit. Sesnenses alia. pilam aliam .nec qui id refcri intra H in habitent vel extra Sed quod de pecunηs dixit:ad omnes res que in estimatione3 pecuniaria cadunt hoc notandu referas. 3d autem ex eo patet et si compotcs.Ciuis Plaum csse multiiudinem domoru agro et pecuniis sum cienter absidantem ex eo patererinquit.*st copotes csse nequeunt societas soluit. id in sine iliis ciuitas stare non potest. Ciuitas enim est societasqucdam. vi inquit 'Cicero in lib. republi. sexto:nihil est illi principi deco quod quidem interris stat acceptius: b cocilia cctus 3 l)ominum iure sociatuque ciuitates appcllantur.socsati ergo homines ciuitate costituus: soluta vero sociciate ciuitas interit.soluitur aut laticus: sica que retulit no adsint. Et hoc est
O ait:si compotes cse nequedi societas solvitur . e3nsuper huius fratra i ii unum coeunt.cuius aut gratia unumqdm est et sit: et substatia ipsus trie existit. talia prodatio et cinitas sit mritudo inoriam agro et pecunqs sufficienter absidans ad bene uiuendu.Coeunt cnim hominis sursul in χαcietatem comune vi suffici cter absident ad bene vivcndu ut supia diximus ut quod aliis deest aliis affert in sonium societate. in igitur hirius gratia sint sociati simul domines:et nisi huius suffici te coporeo sint dissoluatur societas: merito dici pol hanc esse mana ciuitatis . nam hcc facisit ut subsisnat civitas .cuo autem aliud subsistit id ciuo stia est.sed quero cur posueritvnuquodae est et fuit.respodeo ut significet causam permanentri: ut est hic nam iuius gratia costitute sunt ab initio ciuitates:et duino gratia rerant et ii comuni societate.merito ergo dicitur:cuius asit gratia viisq6m est cifuit:et substantia eius hec existit. Ξ3tam patet priorem esse remfamiliaremi prempti. nam domus que est rellati M.opuo prior est tempore que ciuitas:dex domorsi multitudine constitvitur. pars enim ciuitatis est domus:huius asit materie partes priores sunt quem totum: quemadmodu et ouis prius S grex:qui ex multitudine ouiu nt.EConsiderandu est igitur de relam ια uarictam aggreditur discussionem rei. na precedentia locu .phcinii magis tenuere ad docilitate qualida auditorsi pertinentia: et quid ita eius opus. sinio in resami .sunt di nitie.ut Arist.ipse in principio ethicorum ostendit opus .asit eius est recta familie gubernatio. II omus quidem partis sunt vhomo et possessio.apec est diffinitio domus quam recte pacimttit: ut et quid ut id de quo tractaturus est intelligamuo:et materiam parci sibi ad doctris nam tradenda Sinnie quiddam est apud Ciceronem in libro de officiis. inquit enim.Omnis que de aliaua re dabetiir institutio a diffinitione incipere debet:vt intelligatur quid sit illud de quo disputando .deinde dissimotionem subiicit in huc modu.Omnis de officio duplex est questio .unsi s nus est q6 pertinet ad fine bonorsi. Tlterum quod cst postum preceptis quibus in omnes partis usus vite confirmari potestora dicTristo. iuidedo biffinit nam diffinire nidit aliud est o determinare. determinant an terem: qui totam in suas diuidunt partes:vnde species diffinitionis est peratiunt consignatis domns ergo partes sunt homo et possessio. 3dm aut dic signifieat domus:quod familia:vnde reisamilia:nome tractum est. Consueverunt enim latim per hoc nomen res cum qualitate aliqua iuncium dis sciplinao fere signincare . ut res militarior respubli .restanti . res rusticarro domestica:quod idem significat:. res famiλuoniam domus et familia idem tantunde paterfamilias dictus est:qui domum gubernat: et regit. Sisnificare aut famule nomen no dominis Diui verumetia res que nostro
455쪽
acquiruntur dominio:iura testantur civilia. ubi tota patrimonia in iudiscium familie herciscunde venire constat .dic ergo. domus. id est familie partes sunt l)omo et posscssio.q.d.bec duo complectitur domus: homines sci et v possessiones:et mine quid sit nemo dubitat. postatio autem quid in hoc loco significet: claratione indiget. up aute3hoc nome possessio et Rimo usnificare: nam et res omnes quas possidemus: puta landos:pecusnaves:et cetera hindi.que nostri dominii sunt:hec enim tradotis pomdcre is cimur.significat etia non illa que iam possidemuo: lue que acquirimus: et iri hac sca a significatione pestimo idem significat quod questus. 3dem' ut magis ploprium in hoc loco .nam et verbum grecu:ctesis obest dic postius utrossi lignificat: sed hoc magis o prinas .ut etiam Xenophon in economico suo ostenditiet Trii l. in ethicis inquitαiberaliores maenε qui non quesncrsit ipsi sed ab aliis acceperunt: t lautus rationem assignat: sue quod id dicit quesiverunt eodem verbo utitur.s.ctesammira quo cresto est.Signinscat ergo non res posscssas solsi: sed etiam questum.et circa primu diligentia Iatrisfamilias est in conseruando. circa stet in diligentiam est in acquirenso quo in genere agri cultura3 paulopost preferetiomnibus aliis queitivanteponens illani. nec tamen iste due significationes multu3 distant u recte perpendantur. siniti vero primu in minimis cuiusm natura impio Sic etiam in libris de repub.facit ibi ito:vt a minimio inchoet ciuitalcm. si igitur in minimis cuius ae natura ispiciturnia domo certe sic se ha bit.s. I et ureius naturam in minimis et primis: ut ita dixerim clementis inspici: vi siodus ac discerni possi.Unde statim illa ininima subiicite Desiodi lilia. Coua resin a eslodii.Desiodus poeta fuit: poniero traditur aliquanto potieriothic in eo libro:cuius titulus est opera et dies: qu em ad persem fratrem scripsit.docens que facere queue habere patrefamilias oportet: hunc versum posuit quasi elementa domusicontincntem:quem nsic Tris . ad xpositu naia suum induciti Unomicilium in primis:mulierem et bouctu aratorem. Qisse gnificat enim indicit mulierem:deinde possessionem id est qucstum cu3 de agricultura dicit:ad quam bos aratorcst utilis: heciunt veluti prima elementa familie:et reddit rationem quia alterum est primum in liberis. s. mulier .alterum in victu. sopus rusticum:quod in arando consis lit.me domicilio aut tano de re nota omittit: sed postea in fine quale csse debeat:rradet.uel ea que sequuntur distributive ponit.na.domicilium in priuiis id est inu licrem: et bouri aratorem:vt hec sint parico illis quod supra dirit dotrucilia vel domum .iram vidiximus chominem et possessionem signins catan que duo tota domus diuiditur. CSi tam oportet ea que ad uxorem spectant:recte posuisse. post assignatas duas partes.s.domino et possessionem.incipit iam abiromine aliud diceremi postea veniat ad questum. Viscit ergo cum mulicr sit petimum in liberis:et quasi quoddam elementu3 familie necessarium cst ea que ad uxorem pertinent recte disposiviis troc est prouidi ut talio sit qualis esse debet. Et onod dicit prouidisse l. ante ori illud prouidisse oportuit:vtvror sit recte dispositaret talio qualis essedcb3. - Sc: du3 ines in hic dξ de uxore:violenter tractu esse ab pesiodo: non cin uesiodua de uxore intellexit: sed de ancilla . nam cum dixisset muliere ita
subiicit in sequenti versum oti totumo acceptam:sed prccio partam: cuc et sopiraffuerit boves se u En teterno de ancilla cum Iemlre: Iecs Arist. sanius et melius litterpretatur.nam ancilla non est primum in liberis: sed uxor.s possessonis autem prima cura est. perinde est dicere possessionis prima cura est: ac si diceret in acquirendo precipua: et mal ime laudabilis
ora est, quasi dicat . in nulla re tam landabiliter qcquirimus * in opere
456쪽
rustico. id est in agricultura. probauit enim I enodi dictum in uxore et opere rustico: quoniam alterum primum est in liberis: alterum in victu. et deurore quedam dixit. nunc vero de opere rustico relaniit laudans illud et preferem3 aliis questibus. CRationes quare agriculturam ceteris questis bus anteponit: multe sunt:sed preci pu e quia est sm naturam: et qt iu sta: et zmavtilis ad fortitudinem.ECeu metallorum ut auri et argenti fodiensiri quod de calybe scripsit uirgilius onsula in exhaustis calybum senos rosa metallis .ssct si qua alia huiusmodi.ut lapidicine et sylva cedua:sed rilrec non ita humaniter fiunt: ut agricultura: cum in metallis fodiendis ire: re veluti parenti afferantur manus eius viscera sodiendo. 3n agricultura vero fodiatur benigneolain nostre quoddam humanitalis institutu3 esse a maioribus scribit plintuo scdsme in Italia metalla foderentur.qua obiesubdit. Sed agricultura precipue: quoniam iusta. id est non iniuriosar non violenta: sed mitis et pia:qu oniam non inhumanitermem ab inuitis extorquet.C natura enim omius educatio est a matre.quare et dominibus a terra a ic terra dicitur parans:qr nos educat. Prodest etiam hic plurismum ad fortitud i nc. fortitudo cst virtus animi.uires aute 3 et robur sunt corporis .ad utrunam prodest agricultura . nam et corpora facit robusta per tolerenti sim laborumn animum firmat contra pericula per exercitatione3 tuendi res suas:que utplurimum sunt extra munitiones et periculis subiscent. Cnon enim quemadmodum viles artium . me opificii dicit ut tons marina et sutrina et sigillaria et argentaria et alia huiusmodi:in quibus sedu litas est muliebrio: et nullus virilis labor. CSub diuo consistere. id est sub aperto celo ad estum et frigus sine cameris et fenestris pannatior que onmnia intelligenda suntmon de his solum qui manibus tuis opus rusticum faciunt :sed de tris quoae qui curant faciendum: ceu dominus predito inutentus:quod economico prosequitur xenopbon. ESed eius diligentie que est circa homines .Quoniam de cura et diligeratiaque est circa questum. d. in uno proposuit agri culturam: nunc de ea que est circa homines adhibenda dicit:in qua prefert maxime uxorcin et rarios nes duas auignat:sea videbatur supra dixisse de uxore. uspondeo ita in genere.dixit enim prouidendum ut sit talis qualis esse debet. sed hoc paruerat: itam nunc magis trite et particulariter discutit. premissum est enim a nobis:et aliis locis desiderare naturam multa efficere talia. lario quare mari et semine sit communio maxima secundum na turam:premissum est inquit. id est presupposituna alibi: ubi de sciterati detractauit: naturam desiderare multa cinccretalia:vt homo homines: lco Iconis equus equos .natura enim desiderat omne animal sibi si mile proedncere. poc autem non potest mas sine semina:aut limina sine mare des siderium adimplere: sed ambo simul concurrant necessees .itam eorum so cictas est secundum naturam:et quidem ex necessitate constituta. ni mucro in ceteris animalibus absq; ratione id fit. Dcsidcrium proscreandi commune quidem est omnibus animalibus:sed distinguitur in ipso:prout alia magis alia minus ab immanitate remota sunt: capaciam piu dentiesam alia quidem indistincte coeunt sine aliquo respectu: scd quando naturali mouentur desiderio .dlia vero se coniungunt: no illi procreandi gratia:versi etiam ut ope mutua se coad iuuent: qd in cicuribuo ct prudentioribus bestiis videmus.dirunt em cicurco ille bestieque remotem iit a bcluina feritate. prudentiores aut vocat quem iam Muidentiam l)as dent circa victum:visormicao:apes etc. que suturi memores cibum colli:
sunt et conseruant.3n dis igitur mutua queda3 auxilia coniunctionis am
457쪽
varentinet tan .sictu rein societat vi procrrent: sed ut mutua sese ope A tueantur.Sed in homine maxime omniuid cospicitur.patet emin domismbiis coniunctione fieri inter mare et sentina: no solu ut sent: l)oc est no sosium ut procreent ac perpetuent genus suum: rauctiam ut bene sint primcipium ergo colunctionis in hominibus est a natura. forma vero est alesse et ratione. quod matrimonis appcllamus. Cetributu strant. Trani a rio est ab eo quod quis superioribus soluere astringitur. vi eiu tribuiu peditur regi ex indictionetsic a natura nobis indici si cst ut alios procreem . Qualentes enim ipsi scilicet vir et v cor. Umbecillos.i .inualidos paruos filos .mox imbecilli et ob senium facti scilicet via et vFor. a valentibus icit 3 filiis. sEadem reportant scilicet alimonia et tuitione. Dinc eli q) nlio pastrem abdicare non licet: quia iure nature obligatus est. GEt sint ut natura per hunc circuitu. os dicit et simul duo implicat :q6 et gratia comodi facit cui procreat:et gratia perpetuitatis:et hoc in holmnibus .Quod aute inqt per hunc circuitu.f. de parente in filio:et de filia in parentem. Tdimplet sempiternitate d.adimplet desiderisi tuum .vc vi hominis semper sint sinspecie .ex quo sin numersi esse no pollant..endunt citi eoru ola in idem utilitatis.Sic em ordinati sunt diuinitus vir et uxor ad societauinu ut ola eoru tendant in idem utilitatis αicet queda videantur cotraria, quomos do aute cotraria et quomodo in idem tendentia explicat. inquiens ait 3 cui de robustissimsi:et cetera que sequuntur.Dic ergo altersi. s.virunValtes rum.suxore.et utitur neutro genere.qas non est incoueniens: cum homo sit animal. Quod vero dicit.fecit.dic.s. natura: vel diuina prouidentia . 3tein dicit ob timore cautius. Dan custodia reru suam.CΣlicta ad sedulii rem deterius.Uir elli ad quiete intra limen agenda ineptus est. Coenerario propria est.i. precipua muli cris:et expone generatio a. ffectio:stue paratus. Utilitas aute comune quantu ad filium.non erit hic loquis de utilitate parentu: sed deca qua parentes conferunt in filium.3tam subdit alte rius nutrire est:alterius erudire .cducatio enim est a matre:xt supra dixit. cruditio vero a patre:et sic utilitas communio est amboru3. Cprimum igi tur leges sint viro ad uxorem: et iniuria collat: cum sit ope mutua inter vis rum et uxorem ad bene vivendum contracta societas. primuin hoc precopiendum est vi sint leges viro ad uxorem. Sed quid eli quod dicit unt tesses viro ad uxorem:an forte ad alios non nitit IeseseRespondco. uir est - vaterfamilias domus sue ut ita dixerim cx. hic pro arbitrio familiam su C mat: castigat:punit: potestatem v habet in seruos et filios et rcs posses' sas: nec ulla lege vetusta prons tur: quo minus hanc potestatem in sem otios et filios exerceat. non putet ergo vir.inquit Rristotelio eodem modo bere imperium in uxorem: scd sint leges queda in virq ad uxorem: quas seruare debeat: et quas si transgreditur : iniuriam faciti nec in arbitrio suo positum existi et ut totum sibi liceat: sed cognoscat se lege teneri criniuria cesset. Dain ius est secundum leges. Iniuria contra leges. Sic enim nec ipse iniuriam palictur : ab uxore videlicet que propter iniurias viri; aut infida sit :aut adultera: nonnunquam etiam venesica: et expone exempla in Clitemnestra Vpenelope : quarum altera propter iniurias viri adultera et cedis conscia fuit . altera propter fident coniugis castitas teni seruauit. Evocenim communisl x. pythagorici censebant sanctest' idem et pene qui communi quodam humanitatis iure abstinendum esse ab iniuria etiam erga seruos. nam et si seruuo: homo tamen est: qui cum in tua domum peruen it: quasi ad laretii familiare confugita vides ne inius
458쪽
s e re fi si is inimicissimus esset violare esi no liceret Theimstocle se
cille scribunt: cu atmius pulsus domum inimici: et a se quidem magnifice ue stare no poterat introisset.sugies em ad lare supplemetia ap5
infestissi nisi inuiolatus Fermasit.Est aute lar veste sacrsi:et quinis donius id sacra habet.Sedes aut eius sacri est:ubi principaliter ignis fit.
sorici ergo decebat oportere nos existimare seruos nostros esse ab larea.
ab illo loco ad que cofugiensviolare no est Do :dm ipsi serui oem in doni si . tuam venerint:ad lare familiare tuu cofugisse videntur .Si ergo seruis id dunianitatis tribuit: multo magis id tribuendia est Horiri iniuria cessetncommuni lege et rone domestici sacri.est em comunis lex: ut coniugienti ad laremrin inriari fas non sit. mulier asit est ex his qui in domu tuam veniunt: et ad larem confugisse videntur .no soluin ergo priuata lege due in uiro ad uxorem:versietiam coi lege et est ad oes confugientes ad larenuabstinet idu est ab iniuria uxoris.et hoc est quod inqt: etia cois lG inducit: vi
i, il)agorici tradunt. CEst aute viri iniuria. nter ceteras leges que sunt viro ad uxor alia quom numeraturivi sua coletus csse debeatalem cum ales coeat qua si transgreditur vir: iniuriam facit. σ3tam dicit . Iniuria viri est externaru mullarsi coitus.Sunt efii ceterae oes preter uxorem.illa enim est sita et domestica:alie externet aliene. In usu vero ut nem desit.
Doc preceptum comune est viro et virori:et sententia est Dec. ictu cu muta promine virum uxore sua conret si csse debere:et illam viro .un nascitur dux bitatio quo facient isti in absentia si non possunt csi alio coire. Respondet ita assuescendum est:vi nem quando sunt presentes desit eis coitus: nemon sunt absentes impotentes sint acquiescere et abstinere. sic ergo est assuescendum ut sufficienter se babeant in presentia et absentia. Q Recte vero se habet illud uenodi pnella accipere debere. Os in masculo dicitur puer:in semina dicitur puella:et in utrom etatem significat ab ingressi, pubertatis usae ad stilem annorum crescentium .hoc est quod inquit Ouidins.
Seu caperis primis: et adtruc crescentibus annis. Tnte oculos veniet vera puella tuos. ob gut gratis moribus imbuere possis. gratis scue tibi .nam grandiorem sesminam n duces non facile in tuos mores illam traduxerio :preserti si alia habuerit virum.erit ergo dissimilitudo inorsi:qua stante nec pax tibi domestica fueritniec amor coniugalis. nam morum diuersitates amorem in pesdiunt. sic irca ornatum vero .Hliud preceptu salutare circa ornatum uxos ris:qd Xenopi on in economico suo prosequitur latius.Sed qui cud ibi vli a illa interrogandi respondendissi festiuitas l)3dic breui precepto coprehenditur. lamma enim totius precepti est quemadmodum in moribus fitctio eshe non d3: sic etiam nec in corpore d3 esse fictio perrucos et alia due ad qpparentiam pertinent: et non ad veritatem.nam talis ostentatio inquit nim dissert ab idistrionum usu qui ydeunt ex aula ratio reges ornati: sunt aut reuera viles thomines: non reses ut apparebant.3ntelligendum cst duplicein esse fictioiieninvitam in plus Q reuera sit:et dicitur ostentatio.T lto ram in minus: et dicitur ironia .dic crso de prima loquitur due est ostentastio.'Nc est ut in moribus cessare d3: sic etiam in corpore. Glato quom de hac ipsa lictione ornatuue in Gorgia loquitur: iue totum refert in adulastione et fictione ingenerosam et fallacem esse permutationem veri decoris. Si appropinquare debeant. s. vir et uxor.et dic appropinquare.i. coircvel conuenire funul:* aut inquit. I Tragedias in scena agetium.ideo polait 'tragedias: et non comedias: qt in trasedia reges et turlini fingunturan cos
media asti lenones et para 'tuqui sunt viles persone . plus igitur interest economica Eristo.
459쪽
in tragediis inter planli vera et fictam: his magis Dest ad ypostisi suum oe
iameti muliersi .ni ut inquit Iuvenalis. Quale destreru si coiugis auactio stat Baltin' et criste:et cetera q .pseqnit. t Ide pcludit erigua ps est ipsa puella ini. nec in ferebsit oenas ut nuc ferre ceperiit. svossessiona asit pila quidem ac maxime necessaria est illa que optima. 'Adimrabis quis no i insmerito ordinem huius progressus: cum videatur nunc idem omitteremit creassumere et interponere quedam:vt nunc de uxore : nunc de agri cultura: nunc de seruis. Sed omnia sunt plana et optima ratione ab nristotele dissesta. primo enim dixit domus esse partes homine et posscssionem. movinducta a=esiodi sententi mpretulit uxorem tanti, primum in liberis:et rem rusticam tan b pr imum in victu. dirites in primis curam nos dabere mbere ut uxor sit qualia esse debeat: et rem rusticam aliis questibus esse p*esierenda.hoc perfecit τ*3 ad eum locum .ubi vicit.sed eius diligentie.3bi ressumens diuisi onem primo factam incipit tractare de homine aperi cs prescepta circa uxorem magis trite quam supra lacoeat :vsin ad hunc locumepossessionum rubi incipit tractare de seruis. Sed quero utrum serui sint dominis an possessionis . Cum enim sint partes domus: in altera istas rum sunt computandi. dubitationem autem facit id quod . inquit pos sessionum prima quidem etc.ubi sexum numerat in possessioni postea dicit esse hominem.Σddocrcspondeo .videri quod da genus mirtu . nam et homo est striins:et tamen acquiritur dfiio nostro Aristo.quoque alio loco isqvit.seruus est aiatum instfm. ins ni vero in animatum est.seruus ergo alaterutrum quiddam esse videtur.sed certe 'mininis est a nobiliori parte. Si igitur. diligentia nostra in acquirendo attenditur: potissima est circa agri culturam in quam seruorum opcra maxime utimur. Si aute dignitas rescite acquiritur et domino nostro subiicitur: preciosissim' est series: qa homo est. σ3tam o 3 primo parare seruos studiosos .parare.i .acquire. studi in v lasa. frugi et diligentes. I Seruovasit spes dire curatot et opifex. Curatos erua. rem vocat seruum qui negociis preficimrri curam eorum habere iubetur. Opificem vcro qui suis manibus opus faciat:vt fodere: prare serere:et alia opera. nam maxime de opere rustico sentire videtiar. ι Uiscipline tales aliquos faciunt iuuenes.ut musica musicos moralis moratos .Enecesse est postqtiaue paraueris. i.acquisiveris: scruos: imbuere idest docere: et erit dire illos quibus liberalia negocia fuerint committenda. ECum seruis autem ita conuersetur.Ldominus.nem enim pati debet eos si bire: n3 rursus ita deprimere vi vilissimi efficiantur. C et l: b rallories donorem.i. curatoribus quibus ncgocia liberalia committuntur: qui proprie dicunt usorii: quoniam vices domini in curando sollicitudo is exercent. 3stis ergo donorem tribuere d3 illis vero qui optio suis manibus facisit no tam hoc notae cibus tribuedus est: viet Cato inquit.familiam bene pascere. Immoniam vim potus. ponit utilitatem que est in abstinedo et possibilitate precepti .non est enim putandum nimis durum preceptum ut vino inter dicatseruis:cum apud multas nationes ingenui quom abstineat. ut deversis scribit xenophon in libris de Cyri infantia. cardamum et aquam ad pena3 adiungere.Brist.tamen carti sinensium utimr exemplo:quies militie abstinere vino mos fuit . uide igitur aurea verba de vini potvit a nobis quom obseruanda:verum ministri germani qui nobis seruiunt ab hac Pristo.sentcntia longe aberrauerunt.Quod aute dicit: aut nihil: aut raro.erpone:aut nun*.ant raro:vt sic ad tempus totu reseratur. Cetria vero cum sint. Tria maxime attenduntur in cura seruorum: opus castigotio cibis opus ad commoditatem ponunt pertinet.cibus ad victu serui
460쪽
castigatio ad correptioncm. Cum ergo sint tria. cibus sine castigatiosne et opere petulantem facit .de quo Taentius .uiden ocium et cibus da facit alienus.castigatio rursus iet opus sine cibo est res violenta: et instrinufacit serusi .i .encruatret robur aufert.nam fit nisi est robustsi an mu sine robore. dec si ita sui inquit: restatur opus illi tribuat et cibum sufficientem quandoquide nec op'fieri potest sine cibo deficientiesviribuomcc rursus nim opere cibus . est csi petulantiam gignat.Castigatio quoin inter hec sortis iocu. nam sine cibi ex bibitioe calligari n5d3 seruus:et sine opere attributo se castigare no permittucu petulans fiat pa cibia et ocium nec iam domi imperisi se e velit. veru ut ais dixit supra liberalioribus servio prestandu ch tronore: puta vellem et laude aliqua verboz:et cubiculum no olovile'is vero servis qui in opere faciodo laborat cibu csse prcstandu sussis eientem. Ωsic d utroin genere struo p siniui transigitinues melioribus esse
plus tribuendu:et deterioriae minus .sdam si premia tollantiir virtutum et vitiorum deteriorcs emcienturiquod et in aliis contingit. I3ndu uereulis et perimitere.n.d.oportet relarare aliquid de seueriori disciplina. na indulgere:est ignostare et concedere aliquid quod iure negari queat. Aes 'nera vero struorum.rduo senera seruorum probat ad opus faciodsi opta. videlicet non minus fortes nem timidos:et rationcm utriusin reddit:quia timidi propter imbecillitatem nature ninneunt laborem perferre Pinimis fortibus non comode imperas.quod igit dicit fortia rimis excessus significat in fortitudine qui est ferox. ideo subiicit postea feroci M.q6 ide lignis ficat quod nimis fortibus non comode imperatur stini enim picptores:qraudaces:τt inquit in cibicis de magnanimo. Conteptor est qlii audax andar vero ideo contemptor.conleptor aut et cotumax lde est. nam uterin dicitur a contetnnendo .i. spernendo superioris imperiu.hoc est q6 ait.no comode imperatur. Op3 quom nite Bliud preceptu continens utilitatem
pus diffinitum. buta si decennio natis
seci ex seruo ut esses libempropter quod milhi seruieras liberaliteriquod habui summum preci ii persol ni tibi. sSunt etiam inrcatis filius.Pliud preceptum in struis quo ad fidem stabilitatem disponunf.Scrui a sit nonnunq3 fugam ompere latcntiunde et iura plena sunt seruorum fugitivo; superiora igitur precepta:rum ad alia multa tum ad hoc utilia sunt. v3: si bene pascas:si premium constituas.est et aliud preceptu utile ad Ombedsi fugam.i. si filios Ibab re patiaris.3uio enuia filiis pertude obligatos babebin seruos quasi obsidibus quibusdam. Solent enim domini si plures trabeant seruos pati vi contubernia fiant marini femiliarsi.qs enim in liberis matrimonium vocarimonii seruos contubernisi dicimus .3nquit creso Tristotcles.serui iunt obligandi interdum.id est ligandi per filios.Si enim filios ex illio natos apud te habueris non fugient:quia silii erutta' obsides. I nec plures habendi sunt ei iisdem generismon enim opes dit habendi plures eiusdem generis: ut C aras: vel dalinatas:vel ideutones:qt sectao facisit in familia: et diiunone indiic et sua lingua colloquiitur altino n5iteli getib et malota tuto sepscopi urat. CSacra dueet largios res epulas. Sacra faciebat scit leo p mactationc ovisi vel iuuenco*:et sapostea vescebanturii ccx poetis ictelligi potest:qui rerum vetustarum fidi relatores sunt: ut apud Terentium qui invitat vicinum:mqvit dionrsia sunt trodie apud rare ridelibarctra sacra socio. et uirgilius in adiicns
in rata, Euandrum fingit sacra facientem vaculi et sacris dapibus