Tripus aureus, hoc est, Tres tractatus chymici selectissimi, nempe I. Basilii Valentini, ordinis monachi, Germani, Practica una cum 12. clavibus & appendice, ex Germanico ; II. Thomæ Nortoni, angli philosophi Crede mihi seu ordinale ante annos 140. a

141쪽

TRACTAT Vs CHYMICH. Z37 ibus valde similes proportiones sunt in Alchymia, Nempe pro magnis numeris actu positis, Sed pro secretis numeris intellectualibus oportet ut inquiratis,velut ante dixi, Ex Raymondi Baconi doctrina, Baconus tradit ea obscure in tribus suis epistolis. Et Raymondus melius in Arte generali: Multi existimant, cum ista legunt, inod intelligant,at reuera falluntur. Cum Astrologia iunge quoque Elementa, Vt prosperentur eorum operationes quaecunque, Quae simplex genas, rude& inexpertum Prudenter ducunt,donec inueniatur finis, Cum tempore illa obediunt Supra naturas formatas stellarum influentiae, 7. Eiicientiaperspectiva multum praebet euidentiae Omnibus in hac arte nobili laborantibus, Et ita quam plures scientiae aliae faciunt 8. Velut praecipue illa de pleno SI Vacuo, Sed magistra inter scientias omnes habenda, Adseruiendum huic arti,est magia naturalis,' 'Cum quatuor Elementa sapienter composita fuerint, Et singula in suo gradu ordinata, Tum ex variis gradibus & digestionibus Colores apparebunt usque ad perfectionem,

Tunc enim intrinsecus operaturcalor naturalis,

in nostra substantia saltem es: intellectualiter,

Visui non patens,nec manibus palpandus, Eius operatio paucis rarisque est cognita, Et cum hic calor naturalis mouebitur Per externum calorem artificialem,

142쪽

Tum natura excitata operari non desinet, Ad varias diue rhitates graduum producendas: Quae est una causa,Vt ex ratione animaduertitis, Quod in opere nostro tot appareant Colores, Idcirco causatur in hac arte multum dubii Ignorantia caloris intrinseci & extrinseci: Adsciendii, quomodo Vterq; hic Calor congruere debeat, Et uter eorum in operando praedominari, Digestiones in hoc opere valde conueniunt Digestionibus rerum animatarum, Et prae caeteris uti certe testificari possum)Magis assimilantur concoctioni in homine: Ideo Morienus dicebat, lapis noster in generatio noValde est similis creationi hominis: In quo, inquit Raymundus, quatuor omnes gradas Complexionum quatuor inuenire licet, Idque actu, quod non poteritis reperire Inter alias CreaturaS in alio genere, Hinc inter creata haec duo Iolummodo Vocantur Microco simus, Homo & noster lapis: Nunc de digestione ad nutritionem Perfecte cognoscendam Opus est accedere, Humor est solidus, constans cum siccitate,

Fortiter mixtus in suis gradibus, In opposito passiua debite mixta Generantur calore intrinseco & extrinseco, Ita nihil aliud est nostra digestio, Nisi ex humore subirantiali creata perfectio, Oro vos, 6 laici, ut me excusetiS, inuis ad huiusmodi verba non sitis assuefacti, Oportet me iis uti quia omnes authores affirmant,

Quod

143쪽

TRACTAT vs CHYMICVς. 73' od quaelibet scientia suos proprios habeat terminos, D igestio interdum magis augmentatur I xterno frigore,Vt quotannis videre potestis, ago modo in hyeme homines plus Cibi capiant, Quam aestate, cum calor eorum sit intensior, Nam frigus tum cogit calorem intrinsecus fugere Et magisconiungit,ut fiat fortior, Cuius virtus δc potentia maior est Adaigestionem perficiendam, quam antea. Sed praecipuum nostrum Digerens pro hac intentione Es: virtualis calor materia digerentis,

Nihilominus calor rei digestibilis Adiuuat digestionem,eiusque operationem, Febrilis calor nihil digerit, Radii solares iuuare possunt & causari destructionem,

Vinum digestum plus habet caloris naturalis, Quam recens iniustum, cuius Calor est accidentalis, Coagulatio non est forma Iubstantialis, Sed caltem passio rei materialis, Ad haec vos scire oportet, cum Colores apparent, Quod si praecipuum agens in ea materia, Interdum enim calor est, interdum frigus,

Et aliquando humiditas, aliquando siccitas, Ad cognoscendum principale agens semper Requirit indagationem subtili ratione, d non perceptum est, nisi a magistris paucis,

Nam non notant,quomodo colores oriantur,

Principale agens qualit um quatuor Potentiam regalem obtinet&praedominatur, Vtieliqua ad suum genus Convertat,

144쪽

r4o THOMAE NORTONI ANGLiln libro suo de conuers1one naturali, Cuius caiisas speciales Raymundus adducit, Non est res ludicra aut leuis docere, Quomodo vestrum principale agens debeat discerni, Quod tradam vobis per quatuor signa, Vt per colorem, saporem, odorem & liquorem. Et primo per colorem,quo intentioni vestrae seruiat, Vt principale agens agnoscati S, Respicite in vas vestrum, qui color magis apparet Tum illud, quod hunc causatur est principale: Pro eo tempore cuius insolentiam mitigare poteritis, Per hanc doctrinam si furere incipiat, Qu9d perficietis, si bene cognou Critis

Causas colorum omnium, qui Occurrent,

Hos ego hic tradam breuissime Per causas las,ne opus sit alibi eas quaerere: Albedo producitur ex varia materia clara, In alia re terminata, prout hic quoq ue inuenitur, Nigredo est,cum partes corporis obscuri Cum crassitie opprimit claritate intubiecti, Aut sit ex combusta terrestreitate, Sed ex ea combusti one magna durities sequitur, AC per commixtionem obscuri, clari & puri G enerantur omnes intermedii colo res,

Quslibet res clara;perspicua & pulchra

Oritur ex materia aquae& aeris, Quam puraterra apprehenΑit, Talis quae claritatem eiuS non et9ssat,

Et si in eiusmodi claritate & per icuitate Non videatis colores speciales, De quibus audacte iudicare poteritis,

145쪽

a causa earum rerum fuerit intense frigida, Veluti in Cristallo, ber illo,aliisque pli irimis, Diuersitatem inter ea scire debetis: Cristallus habet aquam ad aerena declinantei', Inde est clara, speciosa& pulchra: At si declinet magis VersuS aquam, Est: obscurior, ut berillus, vel glacies congelata, Sed si materia tendat adiiccitatem, Obscuritas cum duritie nascitur, Ut apparet in adamante lapide,

Et in pluribus eiusmodi aliis Splendoris, qualis est in Magnesia,

Lux est causa in materia clara,

Quae superinducta est in aqueum Vaporem, Antea calore incensa certissime, Nunc post claritatem &colores extremos De mediis coloribus nonnihil addam: Rubini color est de tenui fumo ortuSIn claro sorpore, qui tum causatur, Cum in eo corpore dominatur copia lucis,

Nam eius plus vel minus facit plus vel minus splendere, Sic Amethistus rubinum sequitur dignitate, In minori claritate vi maior, obscuritate, Et Calcedonius micante su stantia Sequitur berillum in gradibus variis,

Viridis,ut Smaragdus,est ex aqua pura, Cum terrestri materia combusta mixta, Et quo clarioris substantiae terra fuerit, Eo clarioris viriditatis color apparebit, Fuscus est ex claritate terminata Infusia ex crassa fumositate congregata,

146쪽

I B THOMAE NORTONI ANGLIEx aqua & terra productus, Cui adesto claritudo a CrIS, Liuidus vel plumbeus color generatur 1. Ex partibu5 aqueis S terrestribus,

E l ubi hae partes sunt frigidae & crassar,

Ibi plus eius coloris Visitur, Ut apparet in inueterato plumbo, Et in hominibus morti propinquis, Hic color vocatus lividitas, In liuidis inimicis frequenS, Naturalem Calorem & sanguinem mouet Ad cor, ad confortandum illud, Et derelinquit faciem frigidam &siccam, Quia calor &sanguis inde recessierunt: Similiter cum febres sunt in extremitate, Ungues manuum isto colore conspiciuntur, Saphyri color ex oriente caeruleus Caelesti sphaerae non absimilis,

Longe pulchrior est ad visum liuido,

Quia plus in eo est aeris,aquae & lucis, Quam in liuido colore & multis modis

Hinc talis color preciosior aestimatur,

Quam alii caerulei, qui quo sint obscuriores, Eo minus habent aeris So plus terrestreitatis, Argentum in lagurinum facile adduci potest,

Cuius ratio est, perspicuitas, Quae in argento existit, producta ab aere, I deo ad caelestem colorem tendit; Et copia argenti vivi, quae in eo est, Causatur in argento splendorem,

Subtilis terra, p ura aqua cum claritate aeris

147쪽

TRACTAT Vs CHYMICUS. 1 3 Essicit illum splendorem in argento vivo, Citrinus color, flavus ut est in auro, Est color placitius, quibusdam valde gratus, Generatus ex valida & forti digestione, Nam h umor in eo habet fortem decoctionem, Talis color per calorem generatur, Velut est in melle, urina, lixivio & felle, Fultior in auro producitur ut vere dico )Ex pura Sc subtili materia bene terminata, Perspicuitate condens ata; nam a illa purior Quo fuerit condensiata, eo magis iplendebit. Causa enim eius non est alia, Quam humiditas terminata, i doctiores statuunt,

Ita ut sit quoque polibilis,

Quia aer nullas figuras recipit: Nam aer per se non terminatur, Sic causam perspicui in aqua agnoscetis: Albus S rubetis bene mixti & puri Generant pulchrum colorem citrinum, Ita diuersa commixtio Elementorum facit diuersos colores pro diuersa intentione, Cum variis digestionibus &variis gradibus, Omnes colores facti sunt pro oculis. Elementorum colores proprios notabitis, Vnde de coloribus melius iudicabitis,

Medies dicunt de herbis quibusdam, Quod sint exterius frigidae & calidae intus in radice, Si exemplum hac de re expetitis, Consyderate operationem nobilium violarum, Communis philosophia causam hanc aperit, Quod frigida sit intus di rubea extus ros

148쪽

A naxagoras dicit in sua coniuersione naturali, Intrinsecum & extrinsecum in omni re esse contrarium, Quod verum est exceptis iis rebus, quae sunt E x p a rua co m p o si ii on ei sim pi j ci ta is p roxi m ae: Vtcst scammonium & laureola laxatiua,

non nutriunt ut vegetabilia, Memento quomodo in qualibet re mixta, Semper unum et cmentum regnare de syderat,

Qui insolens Appetitus & vitiosus Cogichomines,ut sint ambitiosi, Quod Deus optime disponere nouit, Dum pro peccatoribus bene prouiderit, Omnes efferos appetitus ad aequalitatem reduc Cum Requiem aeternam ecclesia canit, Tum omnes ambitiosae cogitationes Apparebunt in nihilum redactae, Domini & mendici tunc euadent In sarcophago omnino aequales, Principale vestrum agens ita tractabitis Si ultra aequalitatem tetenderit, Ideo Aristoteles inquit, componite lapidem vestrum AEqualiter, ne in eo sit repugnantia, Nec ulla diuisio,cum proceditis, Cauete de eo,quia valde necessum sit, Et cum contigerit,ut videatis O mnes colores simu qui numerati sunt, 'Tum permitte naturam sua operatione Pro libitu suo instituere generationem, Vt ita inter tot tamque Varios colores Natura ostendat unum principalem,

Talem qui ad p ropositum tuum vergat,

149쪽

TRACTAT vs CHYMICUS. Correspondens elemento vestri desyderii, Hoc modo ex coloribus prouidebitis, Quid vos in opere dirigere debeat, Quamplurima alia de coloribus possem scribere, Sed haec promissis meis satisfacient, Quatenus Colores vestro inseruient proposito, Ad agnoscendum principale Vestrum agens, Sed multi ex doctis mirabuntur,Vt pater, Tam varios colores in lapide nostro Ante perfectam albedinem & Claram, Immutabilemqtie apparituros, Consyderando paucitatem ingredientium, Quibus respondebo ad placitum eortina, Et tradam veritatem illius magni dubii,

Per genus magnesiae, isti colores eueniunr, Cuius natura est conuertibilis

Ad quamcunque proportionem &gradum, Veluti Cristallus ad eius subiectum existit,

Nam cuiuscunque rei, quae est in terris,

Si Cristallum ei supponatis,

C dorem repraesentatua in C desine mirari, Ideo Hermes inquit nec falso nec inuide, Ad perpetranda miracula rei unius, Deus ita ordinauit, Rex Hermes ait, Vt mira fiant dere Unica, Communes Philosophi hinc reperire nequeunt Virtutem nostri lapidis, captum eorum excedentem, Odor quoque intentioni vestrae proderit, Ad sciendum praedominans Elementum, Et una cum colore erit pro testimonio,

principale agena indagetis

150쪽

T OMAE NORTONI A NOTI Et vos qui odore doceri vultis Principale agens ut discernatis, Velut album & nigrum sunt e ctrema Colorum, Ita suaue dotati dum inter odore S existunt, Sed cum pisces ex visu non cognoscant Intermedios colores, quia ipsorum oculi Careant palpebris, ad Claudendum eos, Sic nec medii odores adorat tu, Percipienti ira vobis, de libe Cestratio, Quia nares patent, Vt piscium oculi, Ideo medii odores non certissime Captantur naribus, ceu medii colores oculis videnturi Grauis odor non est ut docti sentiunt)λledius odor sed saltem minus faetens, Antiqui scribebant in suis libris De stia experientia l Vae mihi non est cognita)Q 'dii misceatis suavem redolentem odorem, qua iter cum istente, ad probandam vestra intentione, Suavis Odore percipitur, non autem faetidus, Causam eius rei Cognoscere poteritis, Omnes res suavios habent plus puritatis,

Et magis sunt spirituales,quam fetidae:

Idcirco in aere sunt mag S penetrativae Et magis extensibiles, S sic quoque vitae Magis acceptabiles, seu amicae naturae Et hinc ni agis receptae, quod est certum, Odor est fumosus vapor, calore resolutuS .

Ex substantia quadam sudore visibili,

Qui in aerem libere in trat,

Et mutat aerem Vestrumque Odoratum,

Voluti sapor ciborum mutat vestrum gustatum

Et quem d