Tripus aureus, hoc est, Tres tractatus chymici selectissimi, nempe I. Basilii Valentini, ordinis monachi, Germani, Practica una cum 12. clavibus & appendice, ex Germanico ; II. Thomæ Nortoni, angli philosophi Crede mihi seu ordinale ante annos 140. a

171쪽

ΤRAc TAYVs ChYMICV s. Fac mei probationem, S iii uenies Satis aetatis in mente appariturum, Nihil addidit ipse eo tempore,

Et sic se scistinuit aliquamdiu, Posst haec subito miris modis

Tentauit me, ut mos est philosophorum, Quod omne narrare nimis longum foret, Et evulgare id non sine iniurja possem, Nam seruari debet pro secreto Hui cui scientia haec continget, Attamen ultimo successu temporis Ille me amore dignatus est ex diuina gratia, Vt ita veram doctrinam acceperim Conficiendi hanc rubram medicinam, Quam inquirere velle esset fustraneum,

Antequam alba medicina perfecte sit cpnfecta Habent quoque vir que medicinς in principio

Vnum modum vasis Δί operationis Tam pro albo quam rubeo, Donec omnes res vitiae fuerint mortificatae, Tum vasa & forma operationis Mutari dc bent in materia,figura &gradu Sed cor in me palpitat & manus tremunt, Quando scribo deha ore rarissima, Hermes sententiam veram olim protulit,

D i cens, i gnis A Zoth ti bi sussici u n t. Expositor He et is& Aristoteles simul

In eo ad1uncto opere rem miram declarat, Inquiens quod Albertus Magnus Ordini, Praedicato m. Et Baconus minorita,quoque monachus,

Non lapidis rubet habuerint cons yderationem

172쪽

Ad augendum eum multiplicatione, Expositor ille hoc satis cognouerat, Quemadmodum magister meus mihi vere ostendit, Quamuis nunquam probauerim Opus rubeum ante hunc diem:

Causa apparet in hoc libro superius, C um spoliatus essem, nil de syderaui amplius,

Attamen eo usque me intromisti Vt secretum vobis pandere non desinam. Enarrando tales, qui ausii sunt Tam grande secretum aperire aliis,

Ipsi dicunt, quod intra albedinem Caelata sit rubedo nostri lapidis delectabilis, Quae possit vi forti ignis alicuius Educi ut appareat secundum nostrum de*derium, Pandophilus in turba ait, mente secura E st eius umbra in Vera tinctura, Maria id confirmat fide oculata, Dod in ipsa albedine est rubedo occultata,er laudabilis ab Herme te factus

De rubeo opere loquitur hoc versu, Candida tunc rubeo iacet uxor nupta marito, Hoc est, si caute respexeritis,

Tum pulchra & candida femina est

Copulata rubeo viro,

Unde facile intelligere poteritis Cum lapis rister albus tolerabit calorem Et manebit in igne ut sanguis,rubeus, Trim coniugium est pei fectum de bonum, Et facile hoc tempus agnoscetis, Quomodo semen masculinum

173쪽

TRAcTATVs CHYMIcvs. 369Operando obtinuit victoriam, Supra menstrualia preciosissime, Eaque bene conuertit ad suum genus, Vel uti ab experientia vobis patebit, Cons yderando stubstantiam embryonis, Nam tunc completus est noster lapis, Quem sapientes dicunt nutriri debere Proprio suo Veneno, quousque sussiciat, Tum ibitis quocunque libueri t, Nam omnes sumptus Vestros ille rocompensabit, Hoc modo finitursubtile opus cum requisitis suis, Non necessum esst,nec possum,nec Volo ,plus osten/ere.

Capitulum sextum.

Espectu materiae concordantiarum a Consyderabitis non esse variationem,

Inter eas res,quae conuenire debent,

Nam ex variatione oriri posset discordia, Vnde labor vester frustra foret impensus, Quicunque nostrum opus incepturus est, Quinque regulas seu concordantias tenere debet, Prima regula est ut observet,

Num mens eius cum opere Consentiat,

Quod praedominari oportet prae omnibus, A Iia s omnes labores vestros frustrabitur, Secunda regulanecessaria est ad cognoscendum Miscrimen inter hanc artem dc eius artifices,

174쪽

17o THOMAE NORTONI A NCLr Tertia vestrae intentioni inseruiet, Cum opus conuenit cum instrumentis, Quarta Concordantia bene inquiri debet Quo ad locum,ubi perfici optime queat: Quinta est de concordantia & sympathia Inter vestrum opus S sphaeram caelestem :De his quinque regulis hic tradituri sumus, Incipiendo a prima inveniemus, Quod vere pauci magnates sint constantes animo,

Quia illi sunt praecipites, & op us longum est,

Volunt ut vos naturae violentiam faciatis Quidam nouitii sunt adeo celeres ac ignis,

Post anni dimidium illi nihil de syderant, Et quidam in septimana vix completa

Mutabunt mentem, quidam in die: Et per mensem firmiter credunt, Sequenti mense vero totam artem reprobabunt, Multo melius esset pro iis cessare, Quam artem hanc velle indagare, Tales muscae volent, quo Velint, Et haec verba prius addiscere elaborent, Sequentes sententiam huiusmodi sacerrimam. ,, Attingens a fine usque ad finem fortiteri, Disponens omnia 1uauiter: 'Omnes parum prudentes &mente mutabiles Necessario variari costingit,

Et quidam cuicunque fidem adhibent, Quod opibus illos exuit: Cuique tabulae sibi narratae solent Assentiri & antiquarelinquere:

Sed quidam Domini sunt animo constantes,

175쪽

Iique apti sunt ad finiendum illud: THis quicunque fuerit in hoc opere,

Sive laicus siue clericus, Seu diues, eques,abbas aut dominus C una hac arte maxime conuenit: Secunda concordantia cum hac arte est,

Cum habiles inuenitis ministros, Nullus famulus huic intentioni 1nseruit, Nisii sit sobrius,prudens & diligens, fidelis vigilans &meticulosus,

Tenax linguae nec vitiosus Corpore, Purus manibus, in attrect ando curiosus, Non inobediens nec praesumptuosus, Tales ministri vestro operi intenti Servabunt illud ab omni iniuria, Sed r e confidite eiusmodi duos aut tres Sufficere vobis adfinem operis: Si materia vestra sit quantitate mediocris, Tum octo tales serui conuenient,

Sed ad quantitatem exiguam sufficient Quatuor ad omnia peragendum: Quorum pars dimidia operabitur, Quando pars altera dormit aut est in Ecclesia,N am ex hac arte nihil boni habebitis, Nisi ministretur ei tam nocte quam die ;Cum continuatione, excepto sacro sabbato, A vespera numerando ad vesperam sequentem, Et dum operantur,oportet eos cauere Omnem nequitiam, alias hoc verum continget, inod tantum infortunii interueniet,

176쪽

I a THOMAE NORTONI ANGLr Ideo omnes ministri debent esse masculi, Vel etiam omnes sint faeminae, Ne simul in opere adhibeantur, Licet quidam ex illis ex vestris sint cognatis Tamen necessum est eos quid habere solatii

Ad labores eorum magnos remittendo S, Nam nihil magis futurum est utile, in haec una concordantia, Tertia regula est permultis obscura Ad ordinandum nastrumenta huic operi necessaria,. Velati singula capitula habentdsuei fas intentIOnes, i ta quoque requirunt diuersa instrumenta, Tam in materia quam in ima, In concordia ne Casus superueniat, Veluti opera diuisionum &separationum, Parua poscunt vascula ad suaria Operationem,

Sed vata lata pro circulatione, Et longa pro praecipitatione, Et breuia & longa faciun t pro sublimatione, Sed angusta vasa & satis alta Correctioni magis appropriantur, Quaedam vasia fiu ni ex plumbo,

Et quaedam ex luto seu vivo seu mortuo,

Lutum mortuum ea reS Vocatur,

Quae sustinuit magnam perdurationem, Tale mixtum cum puluere S luto crudo Ignem tolerabit,nec in eo deficiet, ed alia luti genera in igne non manebunt, Quae pravatis accipere non desyderabis,

Alia vasa fiunt ex lapidibus an igne mansura sed pauca vel nulla

177쪽

A pud operarios nunc intueni untur, In aliqua regione totius Angliae, Quae nihil aquae imbibant Et tamen in igne sicca perseuerent, Eiusmodi lapidea vasa pro nostra intentione Futura essent preciosa instrumenta, Omnia alia vasa fiunt ex vitro, Ne materia spiritualis exeat

Ex cinere,& filice in hac regione eiusmodi Fi unt, sed alibi ex lapillis, Ex nostris vitris genus optimum Matutina frusta solent exhibere, Quae fuerunt cinis pridie Et tulerunt ignem per noctem & amplius,

Durior species vocatur freton, Ex vitrorum fracturis id euenit, Tinctura sim altorum vitriariorum

Non penetrabit illud ut referunt, Per hanc doctrina eligendo Asssumetis quodcunque volueritis pro vestro vitti Sed quoad figuram generis vasorum Quilibet pro arbitrio suo eam sequitur, Optima forma vasis est,ut patet,

Quae conuenit cum Vase naturae,

Et figura,quaeque respondeat quantitati Omnibusque diis circumstantiis materiae, Et hoc tradit optime Albertus Magnus In libro suo demineralibus, Hac de re secretum ni statum est A magistro meo,dum hoc modo

Inquit,si Deus non dedisset nobis vas,

178쪽

i THOMAS NORTONI ANGONihil dedisset, atque illud est vitrum,

Instrumenta plura sunt necessaria, Vesuti fornaces habentur conuenientes, Auctores antiqui inuenerunt pro hac arte Furnum specialem ad omnes usus,

Quilibet pro suo ingenio alios, Sed quampi ires ex illis sunt inutiles, Alii sunt nimis lati, alii nimis longi,

Multi ex iis naturae non conueniunt,

Idcirco quidam furni possunt usurpari

Sed quam plures ex iis debent non admitti, Nam facti l unt altem singulari inuentione δε talibus, qui videbantur, neC erant sapientes, Formam magis commendabilem ex omnibus In hoc libro descriptam reperietis, Quidam furnus a me inuentus fuit nuper, Qualis antiquis non fuit cognitus,

Cuius secrcta potentia studio inquisita Magnoque sumptuaroducta fuit, In eo uno eodemque tempore fieri possunt S exaginta opera, fere nullis expensis, Nec maioribus,quam quae uni operi adhibentur, Hinc certe magna eius est utilitas, Sexaginta diuersos gradus habebitis Pro totidem operibus & ssingulis diuersum calorem In eo furno pro implendo vestro desyderio, Ita ut tamen exiguo igne haec omnia fiant, Qui saltem pedem in latitudine exaequet, Et tamen quodlibet eorum 6o. spaciorum ei aequale est,

Plura proposita ibi possimi perfici, Quia ibi erit calor quicunque expetitur, De

179쪽

TRACTAT vs CHYMICUS. 77ς De hoc instrumento non omnes cognitionem habent, Atque ideo in pictura non fuit adiectium, Alius furnus p oterit inseruire sexaginta Vitris & adhuc longe pluribus, Quorum singula aequalem sentiant Cato rena, Veluti ex pictura facile percipietis, Deinde alia adhuc fornax ad operandum A me inuenta est per imaginationem, Quae optime inseruiat separationi Diuidentium & exaltationi, hEt disiunctioni, quae vocatur diuisio, Nec non correctioni quae dicitur ablutio, Et aliquando conueniet desiccationi, Et optime facit ad praeparationem, Et ita pro sex rebus prodesse potest, Et tamen simul & semel pro omnibus, Haec est res noua, quae non debet Exprimi pictura,vt omnes videant, Alius furnus appingi potest Magis periculosus, quam omnes alii ;Factus pro Magnesia,de quo antiqui tradiderunt, Quod manu tangi nequeat dc linteolum tamen, In uius medio positum non comburatur, Prae timore flammae ex lignis surgentis, Quam subtilem fornacem cum ipse reperissem, Multa admiranda in eo perfeci. Nunc conuenit narrare hoc tempore

Cuius gradus sint in dubium vocandi, In quo Magnesiae materia preolosa Vivaseruari postat, ne tota p ereat, De cutis graduationibus ut sitis certi,

180쪽

Consyderate vestra registra, SO hoc notetis, o plura sint reg:stra,eo minorem esse calorem, Per varia registr a,Varios gradus facietis, n ou i t vir tu te m & ge n us o perationum Cuiusque furni, ille veritatem inuenire poterit, Et econtra qui ea ignorauerit, Omnia eius opera casu aliter procedent, Nemo erit securus, se intentionem suam habiturum, Absque conuenientia artis &instrumentorum, Plura alia iustrumenta erunt requisita, Quam in hoc capitulo recensentur,

Q me ordinabitis subtili ingenio, Et probabitis antea,si prudentes fueritis, Quarta regula valde est notabilis, Inter hanc artem& locum, qui sitaptus, Quaedam loca oportet semper esse sicca, Ab aere libera avttemperata luce,

In quibus radii solares nulli splendeant, At pro quibusdam locis verum est, Quod non nimium lucis habere possint, Quaedam loca necessario debent esse humida dc frigida.

Pro quibusdam operibus,ut authores tradunt, Sed in nostris operationibus ubicunque Ventus nocebit quocunque modo :Ideo pro singulis operum speciebus Oportet vos rationabiliter so cum eligere, Philosophi dicunt pro suo ingenio Quod fieri debeat intra seras nouem, Astrologi tradunt, singularem esse gratiam

I nuenire locu in operationi idoneum,l Iam multae res mira producum