Tripus aureus, hoc est, Tres tractatus chymici selectissimi, nempe I. Basilii Valentini, ordinis monachi, Germani, Practica una cum 12. clavibus & appendice, ex Germanico ; II. Thomæ Nortoni, angli philosophi Crede mihi seu ordinale ante annos 140. a

151쪽

TRACTAT vs CHYMICUS. Et quemadmodum sorai assiciunt auditum Et colores assiciunt vestrum visum, Ita odor mutat odoratum sua potentia, Si causam odorum scire de syderetis, Quiatuor res ad eos requiruntur, Primo, quod subtilis materia sit obediens Operationi caloris,ut referat Per fumum similitudinem eius rei, De qua fumus ille evaporat, Et ut propaget fumum cum purum, Sed retinebit eundem fortius, Et silc materiae crassae non obediunt

Caloris operationi, ut patet i n nostro lapide, Calor efficit odorem, frigus impedit, Quia finacta in aestu magis fetent, quam layeme, Odores grati genurant Ur Ex pura ibstantia θί vaporosa,

Vt apparet rn ambra, nardo dc myrrha, Quae res femineo sexui inprimis placent, Sed ex substantia pura cum mediocri calore Proueniunt temperati odores,Vt in violis, Ex mediocri calore dc substantia impura Fit odor ingratus,vt aloes dc sulphuris, At cum naturalis calor diminuitur, Tum inde grauis odor exoritur, Veluti olet piscis inueterat US,Vbi naturalis calor putret & odor fetet, Faetor est vapor dc resolutus fumus Rerum, quae sunt malae Complexionis, Et cum humor saltem corrumpitur,

atavi substantia non destruatur,

152쪽

1 8 THOMAE NORTONI ANGLiInde saltem grauis odor spirabit,

A t non omnino foetens eo modo,

Foetoris putidi vero causia existit Solummodo Corruptio ipsius substantiae, Et cum mala substantia putrefiet, Horribilis odor inde gcnerabitur, Veluti draconum & hominum cadauera putrida Odore causari possent pestilentiam,

Non est salubre, olfacere carboneSExtinctos, ex fetore vel equa abortire potest, Quando qualitates conueniunt rei alicuius Cum natura vestra, tum bonus odor non deerit, Sed cum si ibstantia vestro generi fuerit contraria, Tum odorem ingratum repraesentabit,

Pisces amant suaves odores, Veluti constar, Non appetunt escam putidam, Velut nouam, 'Omne quod participat bono odore, Habet naturalem calorem sibi conuenientem, Quam tuis Camphora, rosae & res aliae frigidae Habeant straues odores, tamen auctores scribun G, Quod in calore virtualiter id sit inclusum Cum puritate substantiae unde ita olent, Hanc veterum opinionem aliis instillate, Quod bonus odUr non sit alteri contrarius, . Sed ita non fit cum scelido odore,

Nam odor allii putorem fimi tollit: De odori bus, haec doctrma suis citPro vi inAlchymia vestrae intentioni seruierit; Quo opera vestra hinc intelligatis, Quando res ad putrefactionem tendant, ,

Per odores quoque cognoscetis

153쪽

TRAcTAT vs CHYMICV s. Subtilitatem & crassitiem imateriae discernere, De media etiam substantia cognitionem habebitis, Quae ostendat corruptionem caloris naturalis, Et cognitionem diuersitatum tenebitis Cum humor sit corruptus & cum substantia, Sed nostra substantia facta fuerat valde pura, Et est conseruata virtute minerali, Ne inde faetorem percepturi sitis, Quamuis putrefiat in suo proprio genare. Tei tium signum & testimonium, Quo intelligatis vestrum principale agens,

Sapor Vocatur,gustatus OriS,

Qui scin per causa est diminutionis Substantiae illius rei, D e q u a gu st a re p raesu mi tis, Sapor iudex longe certior foret, Quam color aut odor,saepius probandus, Si non adeo sapor esset periculosus, Du in lapis noster est in opere, Nam nocet & sanitati & vitae, T am est res penetrativa, Res omnes subtiles superat, Et solidas res subito penetrat, I nc est periculum, nec conueniens, ut i una vel Lepe de eo gustare,

Confortat metalla,Vt nouimus,

Sed nocivus omni hominum generies, Donec perfecta rubedo accedat, at in igne sena per duratura est,

Quidam de plebe vilis,huic arti inseruiens Gustauit de lapide albo particulam,

154쪽

1ςo Trio M E NORTONI ANGLIExistimans eo se reuelatum iri Ab omni aegritudine & dolore, Unde miser ille subito fuit Co ni e di us in L rte m p araly si Π, Quem magister meus magna felicitate

Curauit cum B eZoare minera si, Idcirco quamuis gustatus communiter Sit optimus iude X quo C laque tempore, Tamen gustatus eius est abominabilis,

Nec sapor hic quicquam proderit, Nili: lominus de quibusdam partibus separatis Gustatio fieri commode possiet,

Ante coniunctioncm factam experiendo,Ncim operatio rite peracta esset,vel non, Q iomodocunque sit, sapiens satis nouerit Colore & odore intentionem suam perficere, Nam multi iudicant de vino bono Ex colore &Odore, Cum purum sit At de nouo vino inuenitur in genere Gustatus verus iudex prae omnibuS, Odoratus enim h ubet saltem Unum organum, Nilid discernens nisi res fumosas, Sed gustatus habet organa sex absque dubio, Ad percipiendum qu litates intus & exterius, Quae natura ordinauit contra pericula, Ad securitatem rerum Vitam habentium, Simia iudicat de suo cibo CX Odoratu, Homines &psittaei confidant gustatui, Nam multae res boni sunt odoris, Qtuae tamen gustatui non conueniunt,

Quia sunt abominabucs,lunais acidae,

Nimis

155쪽

TRACTAT vs CAYMICUS. Nimis acres, amarae vel alias horridae, Seu Venenosae, corrodentes seu nimis fortes, In his gustatus iudex non admittitur, A uctores antiqui olim retulerunt, Quod sapores cssent nouem, Quos diicere poteritis exiguo tempore, Ut saporem acrem, unctuosum & aceto sum, Qui tres subtilem materiam significant,

Et alii tres medioeres materias testantur,

Ut mordens, alsus ic aquosus, Reliqui tres cci crassa substantia procedunt, Vt si por amarus, subacidus & dulcis,

Hi nouem inueniuntur multis in locis, Quin a te ex bis generantur cum Calore, V. diuolus, acris, sanas, amaru SS. dulCIS, Sed iel qui quati or numero F .cti sunt ex se gore,veluti est aceto sus, Acidus vocatu S sapor ponticu S,

Et subacidus qui ilicitur stipticus, Aquosus quoqued eius insipidus

Cum frigiditate generata effcct ualiter, Sapor ex duabus rebus Concipitur, D niersae substantiae te diuersae complexionis,

Excalid tale S humid tale in secundo gradu Cum substantia crassa dulcis sapor prouenit, , Idem gradus eiusdem complexionis Cum mediocri substantia mixtus Unctuosiim saporem producit, A t ubi est calor & siccitas simul Cum medi cri substantia in secundo gradii

Inde sap0r sequitur necessario salsus

156쪽

111 THOMAE NORTONI AN CLiCum res in tertio gradu calida & sicca fuerit Cum substantia crassa,inde fit amarit es, Sed in quarto gradu materia calida & sicca Cum subtili substantia generat acreduae Ita quinque sapores, ut antea dixi,

Producula tur a calore, nec plures,

Ex frigore & siccitate in secundo gradu Cum subtili materia aceto sitas oritur, Veluti ex vultu hominum animaduertitis, Cum gustant poma immatura, Eadem compi cxio in eodem grada In re mediocris substantiae, Progenerat,veluti facile aestimabitis, Mordens sapor qualis est in rosa, Sed acidus & subaciduo, Ss minus acidus hi tres Fiunt ex frigiditate dc siccitate in diuerso gradu, Et frigiditas S humiditas in primo gradu A quo sum saporem semper generant, Veluti apparet in album inibus ovorum Et facie candidatam ellarium, Nam tales sunt frigidae& humidae, Et habent multum superflui talis, Ideo virorum sunt minus appetenteS, Isaac dicit,sapores esse saltem septem, Quia acidus A sub acidus sit unus, sed inaequalis In complexione, unius radicis,

Et insipidus foret saporis priuatio; In ueniuntur quoque sapores Compositi, Vedulcis acor N alii quam plures, Ita ex saporibus homines iudicabunt

Diuersas substantias, comploxiones, gradus quoscunq; Et si

157쪽

TRAcTATvs CHYMICVs.' I 13 Et si dubitetis gustatu eXperiri, Adalia testimonia accedati S, Veluti in medicina non credendum urinae Soli, sed quoque in testem vocandus est Pulsus manuum prudenti con syderatione,

Sex res non naturales Corporis humani

Habentes respectum insimul, Ad septem res illas naturales, Caveat sibi, si secutiis esse velit,

A tribus rebus contra naturam,

Haec octodecim fundamentaliter teneat, Ignarus medicus est ea praeteriens, Ita ab ignorantia eritis tuti Et aegrOS a morbis releuabitis, Sic si hanc scientiam vclitis indagare Operationibus,ad has e spicite Circumstantias, Prudenter con syderando haec A. testimonia, Tria sunt tradita, quartum est liquor: Liquor est solatium huius operis, Liquor erudito dat euidentiam, Per illum nectendi sua Elementa, Atque etiam soluendi pro sua intentione, Liquor coniungit marem & feminam, Et facit res mortuas ad vitam redire, Liquor purgat per ablution Cm, Liquor nostri lapidis est praecipuum nutrimentum, Absque liquore alimentum non est bonum, Liquor vehit alimenta omnia

Ad singulas partes humani corporis E t sic idem facit apud nos in Alchymia, At con syderare vos oportet puritatem

omnium

158쪽

1s THOMAE NORTONI ANCIO Omnium vestrorum liquorum dc quantitatem, Et quam crasti sine vel te inles, Alias parum lucrifacietis,

Sed non, ut medici meminerunt, Qv a elixi FCibi C. secun d EintentioniS, Ideo plus nitri natu calis in lenietis in eius operatione, quam in omni alio gener . Medici dicunt, quo urinae sint classiores,

Eo plus sigilificanthum id statis, nMulti liquores requiruntur Ad nost iam lapidem pro eius appetitu, inli bro T urbae Aristolas refert , QDiod aer in aqua decrcte sit inclusus,toliat Terram aeria sua potentia, Pythagoras inq ut, quod benedictum id foret, . Aristoteles astute verba Cius ponit, . Dicendo, cum habueris aquam ab aere,

P l ato cap i e n t i mi m e t o si ini t u s est Et vocavit illud stillam roris Madii, Quod appropria te de Alchymia dictum est, Sed communes autho res pru d philosophiae

inquiunt, Aer condensatus redit in pluviam Et aqua rarefacta in aerem reuertitur, Aliqui dicunt, quod Mayus sit initium anni, Ut suma tur aqua facta ex aerC,

Quidam dicunt talis aqua de caelo descendit, Donec Sol ingrediatur Scorpionem, Alii dicunt, quod omnes liquores sint fugiendi. uos frigus inficiat, nec sint usurpandi,

Causa cur ita, ut narrant antiqui aut horeS,

Est quod activitas eorum sit sic nata frigore, .

159쪽

Quidam plailosophi dicunt, quod sumere debeat1s

Lac pro liquore ad faciendum Elixir, Alius ait pro sua intentione, Quod nullus liquor pro complemento sufficiat. Vt aqua ex lythargyrio, quae sit viii is Cum aqua AZoch, ut lac sat virginis, Sed Democritus ait, quod optimus liquor sit Ad faciendum Elixir, Aqua per manenS, Cuius naturalis virtus & proprietas sit Ignem tolerare nec Vnquam inde fugere, Rupescissa inquit, quod praecipuus liquo TSit aqua vitae pro Elixiris opere, Quia ea sit spiritiualis id reuiuiscens,

Res mortuas reuocans ad vitam,

Existens quinta essentia rerum, De qua Aristoteles scribens In libro suo de secretis ita dicit: Quod omnis perfectio sit in quinario, Rupescissa vocat optimum omnium liquorem, Nam facit crassas materias spirituales, Sed apud Pythagoram inuenietis Aquam nostram vitae alterius generis,l pse inquit,q uod sit vivificans in hac sententia, Fac fugiens fixum & fixum fugiens, Eo enim modo forti coactione Fixae materiae sunt facilis liquefactionis, Alii dicunt, quod nullus liquor superet Liquorem Congelationis amantem, Ideo talis optime reperiri possctet Prope is landiam in tali terra, Quam O ceanus circum am biat, V ab

160쪽

THOMAE NORTONI ANGLI Vbi tales liquores facile occurrant, De alio liquore alii sapientes dicunt, Qui sit frigidior quam aqua fontis, Magis gelidus non gustatur liquor,

Attamen nunquam consumitur aut diminuitur, , Quamuis sit seria per in opere OCCUPatu S, Nunquam tamen in copia deficiet, Qui a Democrito vocitaturi Lux umbra carens laqua Orientalis, Hermes inquit nussa aqua tam est necessaria i Quam aqua crudi mercurii,

Nam illa, dicit vir doctissimus, .

Locum tenebit aquiς in nostro opere, Nunc discitis omnes, quotquot hanc scientiam quaeritis

Substantiae liquidae&instabilis,

Omnes em timodi res sequuntur otus Lunae Magis quam res stabiles aliae, idque apparet Cuicunque clerico In operatione albi operis, Liquores lauant &purificant Tam extremi rates quam in termedia . Deus Creavit liquorem ad hominis usium Ad purificandum res impuras n aedibu S, .

Liquor absque dubio educit

Res abditas corporum CX teriUS, . Vtio trices euidenter comprobant,

Cum ex cinere suum faciunt lixivium, Liquorco 'fortat radices grammis, Et arborum,quae exiccatae fuerant,