De apostrophae apud romanorum poetas usu

1쪽

ΡHILOSOPHORUM IENENSIUM ORDINE

RITE IMPETRANDOS

COSTRINIENSIS

3쪽

SACRUM

5쪽

Quamquam d040ner dicendi Sive locutione poetarum Romanorum, de rhetorico carminum ornamento, de tropis ac figuris tractaverunt seri ulti viri docti, in multis amon qua0stionibus

hodie quoquo cut dicere dum, quod lugitur apud Frankium in

praelation commentationis anno 895 dita qua os do Sili Italici Punicorum figuris: illa res minimo satis explanata est . Idum d apostropha poetarum Romanorum valere, ad cuius certam quandam speciem hanc di8putationem pertinere volui, vix est quod

moneum. Qua in re me non perastraturum esse avia Pieridum locunullius ante trita solo, ut illo Lucreti IV I sq. utar, non ignoro; sed primum quidem quaecumque de gura prolata inveni, valde dispursa sunt in commentariis vel disputatiunculis, qua postea occasione data assuram tum vero praecipue illud dolundum esse video, quod viri docti sumper paucis quibusdam exemplis inniti

satis habuerunt. Quin amon hoc modo se figura universa ratione atque vi agi non possit, nemini dubium erit. Priusquam autem ad usum figura tractandum ipsum accedamuS, quam Vim apO- strophae vocabulo subesso velimus quaerendum erit. Itaque disputationum monui ita instituam, ut primum de apostrophaenotione agam, quot pecies figurae extent, quo modo ouo intor se differant, de qua specie accuratius tractar niihi in animo sit his oro absolutis omnia huius peciei X empla, quae inveniuntur apud Vergilium t Ovidium idonso ordiu colligam collectis demon Strom, qua ratione permoti poetae hanc figuram adhibuisse vid0antur; deniquo ex hoc funda

1 CL F0stschris de 43. Vers. 0utscher Philol. 1. Schul. Bon 1895ὶ p. 21 sqq.

6쪽

mento profectu quaeram, quo modo reliquorum poetarum Romanorum clarissimi, praecipue dactyli corum, eandem figuram Surpaverint, qua in re non semel Graeca exempla ad illustrandum Sum Roma norum adhibebo.

I. Ex rhetorum Graecorum et Romanorum profecti prae-ooptis multi viri docti in libris ad artum rhetoricam spuctantibus scripserunt se provincia se definitione eius figura quam tractabimus. Qui tamen haec scripta maiore cum diligentia percensuerit,c0gnoscet rem ipsam de qua agitur minime pervenisso ad eam claritatem, quae optanda est. Qu0d enim urtino ad 1 nosti ilexicon technologia Graecorum ut Latinorum rhetoricae Lips.1795-1797), assentior is, quae profert Mons ei), illum tib rum hodie non sufficere nec enim veterum loci tractando plane exhausti sunt aut allati omnes. Diligentius scripsit de apostropha Gerardus V ossius in libro qui inscribitur commentariorum rhetoricorum si vo oratoriarum institutionum libri sex r); diversa tamen pucios

figurae ibi confunduntur inter se, unde magna perturbatio sit. Similitor ros o habui in Gorbori libro notissimo Dio prachuals unst. Bori. 1885 cf. I 513 I 272sqq). Vollim annus vero in libro qui stra arte rhetorica Graecorum et Romanorum Lips. a. 1885ὴ haudquaquam omni ex parte recte dicit de apostropha, quippe qui eam speciem gurae, in qua haec dissertatio praecipue versabitur, omnino Silenti praeteriorit. Monso ut Stra ubius.)quamquam multo diligentiores fuerunt in figura describenda, tamen quae huc spectant, ne ipsi quidem exsecuti sunt omnia accudit, quod Mons revocat nos ad gialae dissertationem, quae est de antiquorum rhetorum de figuri doctrina progr. gymnas Magdal.

1 Veterum Rhetorum do sententiarum figuris doctrina. Pars prior diss phil. d. Vratistaviae 1869 praef. p. 3.

2 CL V p. 363 sqq. 3 CL p. 43 500.

4 L. s. s. p. 20 sqq. 5 De tropis et figuris, quasi inveniuntur in orationibus Demosthenis et

Ciceronis diss phil. Wirgeburg 1883 p. 88 sqq.

7쪽

1869 i); hanc vero erroribus non carere postea cognosces. In illa Frankii conamentation quam supra attuli legis φ): παρενθεσις

vocatur hoSD'opha, cum poeta narratione interrupta ipse personum

quae astit vel ostentes allo petitur. Unde hanc definitionum haus frit vir doctus non addit veteres curto aliter iitellexiSSe παρενθεσιν inter omnes constat ). une cum ita Sint, non veremur ne rem actam agamus, si a praeceptis veterum XO1 Si totam hanc qua0stionum do in togro tractare conabimur.

2. Aptissimo mea quidum sententia proficiscemur ab eo, qui provinci in apostrophae me quidem iudice optime circumscripsit a Qui iti linio. Is enim . I 2, 38-39, postquam

dixit do non nudis figuris sententiarum aversu quoque, inquit, a iudice Sermo, qui dicitur ποστροφη, mire movet, Stye adi crSarioSinvadimus quid enim tuus ille, Tubero, in acie Pharsulii' sive ad invocationem aliquam convertimur uos enim iam esto, Aman tumuli atque luci, sive ad invidiosum implorationem ' o leues Porciae leuesque Semproniuel sed illa quoque vocatur aversio, quae a propositu quaestione abducit audientem: Non est cum Danais Troianum excindere uentem Aulide iuravi - ἰ). quod sit et multis et variis sturis, cum aut aliud exspectasse nos aut maius aliquid timuisse simulamus aut plus videri posse onorantibus, quale S prooemium pro Caelio.

Nomen igitur figura cuius vis in nomine ipso posita est aversio. Unde vero atque quo avertitur iudico ad personam aliquam aut rum, ut definitio ut 0Xompla Quintiliane docent. At tu quo m0d fit talis aversio Quintilianus attulit primum

tria genera exemplorum, quae inter se cohaerent ita, ut perSona vel res, in quam Sermo avertitur, per apostropham compelletur, sive enim adversarios invadimus, sive ad invocationem aliquam convertimur sive ad invidiosam implorationem. Idem quod hic rhetor illis paucis orbis dixit uti qui rh0tores Graecorum et Romanorum e parte vel bosius circumscripserunt Sic enim legimus apud

8쪽

Τibor. cf. Spengel rhet Graec Vol. II p. 6 LSq.) υποστροφηδε εστιν, ταν απὴ των δικαστων πρὸς τὸν αντιδικον αποστρεφη τὸν λογον, οἷον μηδεν ουν φιλονιίκει, Λεπτίνου καὶ πάλιν, ους απαντας et πολις ὁμοιως τῆς αυτῆς ἀξιωσασα τιμῆς θαη εν Αἰσχινου κινησας γαρ ν δοξ των παραδειγμάτων τους κουοντας, τοτε καὶ τὸν ἀντίδικον κεκληκε. Similia habemus apud Aquil Roman. Halm, Rhetores lat. min. p. 25) ' ποστροφή, aversio, neceSSaria

plerumque oura, ubi quae ad alios dicta volumus, ad alios dicere videmur. Sic plerumque convertimus orationem in reum ab iudice, cum illa tamen, quibus adversarium alloquimur, iudici alimentur. Acutissimum exemplum in Philippicis Demosthenis, ubi quibus verbis populum Atheniensium monitum vult, ea se dicit apud Aroivos et Arcadas et Messenios contionatum λ). Invidiose et M. Tullius cum saepe alias, tum pro Roscio convertit orationem ad Chrysostonum ab illo loco rostat oratque te, Chrysostone, et cetera.

Ex his vorbis discimus icti nomi0l figurandi vim, ut Stra ubi iverbis utar, in eo consistere, quod ratio, quamquam averti videtur, tamen in eos intenditur, quorum docendorum vel commovendorum causa habetur. Similiter Martianus , pidi a xempla non addens ἀποστροφαὶ, inquit, est in aliquem districta conversio, frequens apud Ciceronem ac nobilis sura. Hoc est, cum in aliquem sic convertimus actionem, ut ex ea iudices doceamu cf. apud

Halmium p. 478). Sine dubio hic asserendus est Phoebam monis locus, qui invenitur apud Spengel. III p. 49 Sq. ἀποστροφηδε προσωπου Ἀστι ,ετάβασις λογου προς προσωπον, - προτε2ονου διαλεγομεθα, Δ ιν δικαζομενος καὶ πρὸς τὸν ἄρχοντα λέγων τὸ πρῆγμα στραφῶ πρὸς τὸν ἀντιδικον καὶ ρωτήσω, ουκ ἀληθῆ ταυτα ἁ λεγω; Zialae suntentiam, qui putat' Ph00bam monem hic circumscripsisse postrophae Speciem, de qua p0Stea tractabimus δ), minimo probare possum. Altero loco, qui legitur apud Spengel. II p. 4 Phoebam mon figuram eisdom sero verbis dos nil addens autem exomplum, ubi is verbis, quae ad

magistrum diriguntur, obliquo eius discipuli castigantur. Ad idem spectat Alex quoque, qui apud Spengel. III p. 23sqq.): ἀπο-

ἀκουειν 'Oλυνθίους, εἴ τίς τι λεγοι κατα Φιλίππου κατ' Dείνους τους χρονους, ο Ἀνθεμουντα μὲν αυτοι ητίει .... 2 Cf. l. s. S. P. 26.

3 Cf. p. 10sqq. huius dissertationis.

9쪽

στροφη δ εστιν, inquit, ταν προσωπον τερον ανθ' τερου αἰτιωμεθα, ητο πραυνειν τὶ ποτρυνειν ἐθελοντες, ως ο ποιητης

υτρείδη νυν δη σε αναξ θελουσιν χαιοὶ

πασιν ελεγχιστον θεμεναι μεροπε σοι βροτοισιν.ουδε τι κτελεουσιν πόσχεσιν. ηνπερ υπεσταν i).επε γαρ αποτομον ην ἐγειν, μυχαιοί, αδικοί στε, προ τον βασιλεα υκ θελοντες κτελειν αυτ πιτας ποσχεσεις, μετεσχημάτισετον λογον προς αυτον οὐ γαμεμνονα Recte monet On Se

l. . . . t Herodiano videri Alexandri 110tam suisse definitionem et exempla, cum eadem ration describat figuram eodemque utatur exemplo cs apud Spengel. II p. 26). Summo iure rhetores, quo postremo dixi, addentes illud Homeri exemplum egressi sunt e finibus sermonis forensis cum enim inter omnes constet rationem locutionis ornanda per primo rhet0res a poetis repetitam esse ), apparet postropha quoque vim ampliorem fuisse neque in causis tantum fori eam adhibitam esse. Atque si poetas ab hac parte percenSemuS, permagnum numerum talium apostropharum invenimus. Huc cadunt omnes illae in- Vocationes deorum et musarum velut Verg. Aen. 7 Mi sa, mihi

cauSa memora . . . convertitur enim sermo aut potius narratio a

iudice, h. e. ab eo, ad quem sermo habetur, hic igitur ab eis, qui narrationem poetae audiunt vel legunt, ad invocationem muSae. Deinde asserendi sunt loci, ubi praecepta quaedam vel hortationeSad personam aliquam sive rum cum aversione diriguntur velut Ovid. Fast. II 57: Dum tamen haec flent, viduae cessate puellae laut x Pont. ΙΙ , t Linoua sile aut Catuli. XXVI 5 cf. d. quam fecit Baehrens): At vos, quo lubet hinc abite, lymphae,

Vini pernicies, et ad severos morate Non obliviscar porro talium eXemplorum, quae continent exclamationem, scilicet in quantum habent aversionem. Nam ut recte monet Mon Se cf. l. S. S. p. 44),eaeclamando non necessario quis compellatur, sed hanc quoque X- clamationem habeo o quantopere mutantur tempora ubi nec aversio iudice, nec omnino compellare aliquem contendi potest oratorem.

Verte autem quaeso oculos mecum ad versum, quem legis FaSt. Ovid. Ι 87 Salve, laeta dies . . . aut Tibuli II 4, 6l: A crudele 1 C est. II 84 sqq.

2 Conseratur Buch holdus, de paromoeos os adlitterationis apud veteres Romanorum poetas usu diss phil. Lips. 1883 praef. p. 5sq.

10쪽

- 10 oenus nec dum femina nomen. Hae exclamationes sunt apostrophae Sermo enim, ut illis Quintilianeis utar, convertitur ad invocationem aliquam et invidiosam implorationem. Sed illa quoque vocatur aversio, Sic legimus illo Quintiliani loco, quae a proposita quaestione abducit audientem. Qua cum postropha non coniunctum St, quod persona aliqua vel res compullatur. Huc cadit sinu dubio, quod lex loco, quem Supra c0gn0Vimu Spengel. II p. 23 sq. addit haec: γίνεται et αποστροφη καὶ ταν αλλων

μνημονευοντες ως δυναμενων ταυτα ποιησαι τουτοις, περι ων αν ποιησωμεθα τὸν λογον, μη πεποιηκοτων δε εἶτα δι αυτων καὶ καθαπτωμεθα των αντιδίκων, ως Λημοσθενης τα υπὸ Μειδίου

γεγονότα 0υλομενος διαβάλλειν διαβάλλει τα περὶ φικρατην, καίτοι φαι ι 'Iφικρατη ποτὲ ἐκεινον Ῥιοκλει φ L ιτθει ταμάλιστα ελθειν εἰς ἔχθραν, καὶ τι πρὸς τουτω συμβῆναι, ισίαν τὸν ἀδελφὸν τὸν 'Iφικράτους ἀντιχορηγνησαι ' σιοκλει' ἀλλ' Oμως πολλους χων Ιφικρατης ' καὶ τὰ ξης, ου εβάδιζεν επὶ τὰς των χρυσοχόων οικίας νυκτίωρ, ουδὲ κατερ θηγνυ τὰ κατεσκευασμενα μάτια ε την ε0ρτην καὶ τὰ ξης. Hic porro assurendus est Longinus, qui h0 esse exemplum apostrophae dicit: υκεστιν, πως λὶμά9τετε, μὰ τους εν Μαραθωνι προκινδυνευσαν

Priusquam huius pars graphi finem facio, ne quos mittam locos quibus montio fit figurae assero uno nymum quendam

cum vero d0finitionus eorum amplissimis in finibus versentur, exempla e0rum partim corrupta Sint partim nihil praebeant, qu0da praeceptis reliquorum rhetorum aut allatis discutiat de his nihil addon dum esse mihi videtur. 3. Intendamus igitur animos ad altorum locum Quintiliani, ubi item vorba fiunt de apostropha I 3, 23 enim rhetor, postquam egit de figuris quibusdam grammaticis, addit illa

quoque ex eodem stenere possunt videri, atque primum fieri interpositionem vel interclusionem, quod Graeci παρενθεσιν, παρεμπτωσιν vocant, tum vero alterum, inquit, quod est eius sturae sententirerum, quae ἀποστροφη dicitur, Simile, sed non Sens/ιm mutat verum formam eloquendi Decios, Marios magnosque CamilloS, Scipiadas duros bello et te, maxime Caesar.