장음표시 사용
11쪽
ad protegendum qua zabulus adsm pugnandum. S paulo intra. Et adhue Drtius docenud ostendens spiritus sanctus castra Zabuli non timeta M. In hymno quoq; qui caninirin festo diui Michaelis Tabulum pro diabolo legimus ubi dieitur Michaese
in virtute conterentem Tabulum silest diabolum. Sic enim antiqui Semendati ecclesiasticorum hymnorum codices habent non Zabulon ut ab illis est perpera emendatum qui ignorabant quid cisci Tabulus. In quodam preterea decreto eκ concilio Ancyrensi. 26.questione. I. Tabulus reperitur ubi sic legitiar Episcopi corum*ministri onrnibus modis elaborare studeant ut perniciosam S a Zabulo inuentam sortilagam ct magicam artem e parrochiis ius penitus erra dicent. Apud eundem quoq; Hilarium nunc Tabulum per.u.in media nunc per. . Tabolunt aliquando repetitur S Tabolicus pro diabolicus. Sed mihi unde hec appellatio malo demonia veteribus illis ecclesiasticis indita fuerit diligentius consideranti illud quidem occurrit quod veritati videtur perquam simile Bethzebub appellatur denioniolum princeps Matthes. 12. In Elzebub principe demoniorum eiicit demonia Sunt aurem due dictiones hebraice eκ quibus hoc nomen est compositum baal sive beel quod idolum
sonato etebub quod muscam quasi dixeris idolum mulae. Hoc autem nomen grectvt plerat aliae hebraicis corruperunt: Spro Beelzebub beelzebul per. in fine semper transtulerunt Sa Zebul corru pro nomine quod est propitum idoli nam baal sive beel appellativum est sic huic nomini appositum sicut Verith NSephon S phegore aliis huiusmodi prisci ecclesiastici Zabuluua declinarunt qua appellatione diabolum sepissime ab eis reperimus vocitatum. minatissu Vctus tralatio. Et demoniacos Stunaticos. Matthei Interpres O PMμονι ἰοδ ως σελMinibi Meu . Erasmus. Et demoniacos di syderatos. Et in annotationibus. Quod interpres inquit vertit lunaticos nos syderatos vertimus: non quo damnaremus quod ille posuit sed Oplicaremus. Stunica Constat hoc loco Erasmum hallucinatum esse cum pro Iunaticis syderatos transtulit: quandoquidem ut nomine sedi re ista sunt penitus diuersa. Sciendusitam lunaticos eos proprie dici qui certis lune temporibus aut insania aut also quouis morbo veκantur. Iulius sim licus libro Matheseon tertio insanis S melancholicia ac languidis illos annumerat cum ait mrod si si e Saturno posito ab eo recedens lana Mars se coniunxerit in nomirnis scilicet genituris: faciet insanos lunaticos mclancholicos languidos. Idem libro quarto spathicis eosdem caducis aismilare videtur sic inquiens. Et si lana male fuerit collocata aut spathicos aut lunaticos aut caducos faciet. Illi autem hoc loco in euangelio dicuntur lunatici qui ct sinonissent vere lunatici certis tamen lune temporibus demonum opera insaniam incurrebant ab eis ademi demonibus corripiebantur. Unde Hieronyis 'in eκ planationibus super Mattheum presentem edisserens locum sic ait. Et lunaticos die Non vere lunaticos sed qui putabantur lunatici ob de monu fallaciam qui obsanantes lunaria tempora creaturam intimare cupiebant ut in creatorem blasphem te redundarent. Matthei quot capite. ιγ de quodam homine legitur qui flexis genibus accellit ad Iesum dicens Domine miserere silio meo quia lunaticiis esto male patitur nam sepe cadit in ignes Screbro in aquam Super quo Chrysostomus in homiliis sic ait. Non turberis autem si lunaticus est appcllatus patris enim demoniaci hec voκ filii Ceterum S euangelista multos lunaticos curatos fuisse alibi ait a communi hominu 3 consuetudine ipsos nominans. Vt enim elemento illi ac luminati demones detrahant secundum lunaresciirsus aggrediuntur S remittuntur homines unde hec falsa opinio apud multoa
conualuit quod luna varictate sui cursus operatur quod minime verum est.Hactenua
12쪽
Chrysostomus. Apparet ergo Iunaticos siue vera siue falsa appellatione sie vostenturaiulanos aut furore percitos significare quod in verbis euangelicis e Mattheicipite decimo septimo ante citatis manifeste liquet cum dicitur: nam sepe cadit in ignem S ebro in aqua que opera insani ac larentis diademone correpti sine dubio erant Syderati vero illi dicuntur quorum corpora vi quadam occulta syderum momento temporis arefacta redduntur. Vnde homines tali morbo assem αςριβλωτες grece dicuntur idest a sydere perculsi Hispani horam super huiuscemodi transiisse aiunt verunt non ad homines proprie syderatio pertinet; sed ad plantas inde per similitiidinem ad homines transsata est. Greci hunc plantarum morbum σο εχισμον appellant latini mrbunculationem id autem est quoties aut subito estu aut pruina quada subita uruntur plantes Syderationis autem apud latinos late meminit Plinius:apud grecos vero Theophrastus ut alios interim non nomine.
Vetus tralatio. Irodsi sal evanuerit inquo salietur Matthes Interpres V, a , mi et neutro αλυη μωρα a, b τἰ, αλι θυευι Erasmus. Quod si sal insatiratus fuerit in quo salie πί- iatur. Et in annotatioiby.Ut nihil inquit cauillor degenere satis: quid est sal evanescere crepaeutuni. Stunica. Nescio ego quid hoc loco de genere talis Erasmus cauillari pollit cum neutrum illud sit an masculinum percipi hinc nequaquam possit. Aliis autem in Iocis neutro genere ab interprete prolatum palam est. Marci nono Bonum est sati Quod si sal insulsum fiterit in quo illud condietis di Luce. i . Bonum est sal Si aurem sal evanuerit in quo condietur Id autem non eκ impetitia ut Erasmus significate videtur ab interprete factum putandum est: sed quodneiitro genere sicutti masculino ab antiquis sal proferebatur, Antor est Priscianus libro quinto sic inquiens Hic de hoc sal. Cato in secundo eκ sale qui apud Cartaginenses fit Astiamus in compitalibus Vt quicquid loquitur saltu erues . Apud Festum quoili Pompeium sal neutraliter legimus Salarsa inquit via Rome est appellata quia per eam sabini sal a mari deferebant. Huius autem rei non ignarus diuus Hieronymus latine lingue inprimis peritissimus in traductione veteris instrunienti salientrali, ter protulit Leniti. Iecundo Nec auferes sal sederis dei tui de sacrificio tuo in omni oblatione offeres sal. Et Iudicum. s. Ipsam destructa ita ut sal in ea dispergeret. Et quarto Regum capite. a. Afferte mihi vas nouum S mitrite in illud sal Neipignoramus mascii lino quoq; genre a veteribus ecclesiasticis sal fuisse acceptum Vndea qui librum Ecclesiastici transtulit masculine illud protulit capite enim. 22.
sic legitur Arenam di salem di massam ferri facilius est ferre quam hominem imprudentem di fatuum di impium. Et in eodem libro capite. 3. Gelu sicut salem emindet super terram Greci quot duplici genere sal proferunt dicunt enim AM:.τος. neutro genere ut hoc loco. Et cit.λίς masculine Quod vero Pr μωραν; manuetit vetus interpres traduiut optime id quidem auippe evanescere dicitur sal cum vim illa saliendi qua habet penitus amiserit ita ut iam non sal recte possit appellari. Vetus tralatio. Non mechaberis Matthei Interpres. ἰυ μοιχευσῖς Erasmus NMtero. G.
Stunica . Nouod inaudito latinis verbo grecum Moixitas, Erasmus reddidit. HI.',
Siquidem adultero as eκ genere activorum verborum latine dicitur non adulte taliter. ror adulteraris in deponentali larma Suetonius in Cesare dictatore. Cum qua deinde diuortium feest adulteratam opinatus a Publio Clodio. Idem in Augusto. Proculum M acceptissimis libertis mori coegit compertum adulterare matronas. Ciceroia libro de partitione oratoria Boni inquit naturam fallaciter imitando adulterat.
13쪽
ouldsust o quarto de ponto Coplatot laticum quas auget adulterat undas. Ergob pro adulterium facereti pro corrumpere adulterare dicimus non adulterari. Repetitur etiam ab inium pro adulterum esse sicut hie apud Gellium libro decimo capite vigesimo tertio ubi dicitur Illa te si adullerares digito non auderet contingere: ne I ius est.
retriadiridi Vetus tralatio. Panem nostrum supersubstantsalem da notas hodie. Matthessi PQ 'Rὸda Interpres. - αρτον μων - ε πια ris, δις- ῶν- ἡμερον. Erasmus. Panem nostrum
: zzz quotidianum i a nobis hodie.
nunti Stunicii. Omnes latinorum codices etiam antiquissimi quorum nonniillos seκ centorum S septingentorum annorum longobardicis litteris scriptos consuluimus: si persubstantialem hoc loco habent ident ni dictio ἰ πιλο io manifeste sonat que abi di xks Iae composita est sicut ομοουσιος ab οι 1 Scii σta consubstantialem. Diuus item Hieronymus hunc locum edisserens sic ait. a uod nos supersubstantialem se prest ut in grem habetur iuri ου πιον quod Lκκ interpretes πυι-o frequentissime transserunt Ambrosius preterea libro quinto de sacramentis capite quarto orationem dominicam reponens sic de hoc ait Panem quidem diκit sed inrioisio, es diu hoe est supersubstantialem. Non iste panis est qui vadit in corpus sed ille panis vite eterne qui anime nostre substantiam fulcst. Ideo grece euoubio dicitur. Latinus autem hunc panem quotidianum diκit quem grecidicunt aduenientem rq tria grecidi Gint τήν π:oAea . ut ac aduenientem diem. Ergo qui flatinus dixitti quod grecus trunc utile videtur. Grecus vir uno uno seimone significauit: launus quotidianum dirit. Hactenus Ambrosius Citius e verbis manifeste colligitur in tralatio latina ante diui Hieronymi recognitionem quotidianum hic fuis. pro eo quod nilnc legimus supersubstantialem id ipsum autem a Hieronymo iam persubstantialem mutatum quod eκ eiusdem verbis supra allatis coniectare licet eum ait O uod nos supersubstantialem cκ pressimus in greco habetur etri rιον nisi cum di κέ nos non semetipsum sed latinos voluit significare . Illud preterea adnotandum est Erasmum in annotationibus memoriola vacillasse cum presentem locum eκplicans sic scripsit Osiodalibi vertit supersubstantialem ad verbum sit peressentialem sonat. Dicere debuit quod hic vertit supersubstantialem dcc non enim alibi supersubstantialem interpres vertit. Si quidcm Luce it quotidianum transtulit pro eo quod Lucas diκit V. κα/κμε αε.c, saε iii a Vetus tralatio. Sed liberinosam alo. In grem hic statim sequitur τι σου liii
ita ibit. ' regnum potentiam gloria in secula amen Erasmus in annotationibus Hanam fisDino coronidem in omnibus gremium κemplaribus adiectam comperio interpreta siuin Vulgarius . Verum quoniam nee in ullis latinorum eκ emplaribus ascriptum visitur nec cκponituris Hieron umo aut ullo prorsus interpretum preter recentem Vulgarium Dapparet insolenni consuetudine sic additum tangelice salutationi quedam adiecerunt nec ab angelo dicta nec a quopiam alio. Stunica Eκ his Erasini verbis manifeste patet quam diligens is fuerit si voluendis cum hec scriberet veterum doctoriam commentariis. Si quidem verba hec idest Quoniam tuum est regnum M.que in grecis eκemplaribus orationi dominice adiecta comperiuntur quem ipse ait a nullo prorsu interpretum esse e Xposita preterrecentem Vulgarium Chrysostomus in Flamiliis S legit Seκ ponit. Cuius verba nequis nobis dissidat rece ut ab eo conscripta sunt in mediu afferre voluim'.Ait enim.
14쪽
Opere precium autem nos facturos eκistimavimus si harac Chrysostomi expositionem ut ab Aniano in latinum versa es in eortim gratiam qui grece nesciunt statim subiungeremus. Ea vero sic habet. Postquam inimici nos commemoratione permovit desidiam cpa nobis prorsus evclusit: rursus mentem nostram confirmat ac luscitat illius nos regis cui fideliter subdimur commonendo eum inmibus potentiorem esse monstrando. Turam est regnum N potentia di gloria. Si igitur Ipsius est regnum: nihil propterea oportet timeri ut pote eAistente nullo qui e repugnare Possit: sibilimperium vendicare iniando enim diκst tuum est regnum ostendit illum quoi impugnatorem nostrii in ipsi tanaen esse subiectum etiam si repugnare videatur sinente interim hoc deo. Nam S ille unus de numero seruorum est licet recirum iam ait reproborum. Nee audebit aliquando super unum irruere conseruum nisi priu ab omnium domino acceperit potestatem. Et quid ego de conseruis loquor ne aduersus porcos ille quidem sumpsit audaciam priusquam permitteretur a domino. Neq; in boum et in ovium greges nisi potestatem ac licentiam desii peracoepisset. Si igitur mille adhuc esses gradibus inferiori deberes tamen iure confidere talem habens regem qui facile omnia etiam per te possit efficere . Et gloria in secilla amen . Non enim tantimi modo de instantibus te mali seruat verum etiam te clarum potest facere S in omnibus gloriosum . Sicut enim potentia eius est maκima ita etiam ineffabilis gloriad hec cuncta perpetua nec ullo unquam fine soluenda. Hactenus Chrysostomus in Homitiis. Idem preterea in commentariis super Mattheum ut apparete Catena aurea diesThome predictam coronidem saeinponit Hec etiam ad precedentia pertinent apod enim dicit Tuum est regnum: respondet ad illud quod dixerat Adueniat regnum tuum. ne aliquis dicat ergo deus non habet regnum in terra. O uod autem dicito virtus respondet ad id quod di Merat Fiat voluntas tua sicut in celo S in terra ne aliquis dicat quod deus non potest
mere quod vult auod vero dicito gloria: respondet ad omnia que sequuntur a quibus gloria des apparet.
Vetu tralatio. Et ascendente eo in nauiculam Matthei Interpres. M lμβίτι aulailaue
auris ζόω πλοῖον. Elasmus. Et cum esset ingressis navim. c., tiabis
Stunica. Non male vetus interpres traduκit cum dirit Sascendente eo in naul sim noli itio
culam. Si quidem βάνω composita aut ascensum sonant, ανα ιν aut descen 2:ui: enu
15쪽
sum ut remisit aut inscensum uti μεαiνω. Dicere enim IatIni solent inscens naui inscenso equo. Nel quod nauicula pro eo quod in greco est v λαι trastulit eos se putandus est quippe non magnis nauibus sed nauiculis lacus illi Iude nauigabatur quos maria interdum euangeliste appellat hebreorum more qui omnes aquariis congregationes appellat maria. Vnde cum nairium siue nauicularu fit mentio nunc et Aota nunc πλοια ια indisserenter illi vocare solent. Ergo non improprie ut Erasm'eκistimat nauicula Petri dicunt qui ecclesia significare volunt. Non enim Petrus nauim aliqua habuisse legitur sed piscatoria cymbam: ad cuius similitudinem ecclesia quam regendam domino suscepit nauicitia dicitur. Nam quod eos etiam Erasmus reprehendit qui conciliabulum in mala partem acci piunt: cum apud Hieronymum in bonam ut ipse ait positum reperiatur haud recte facere videtur . Ego enim nescio ubi nam apud Hieronymum conciliabulum in bonam partem Geptum ipse aliquando legerit. Certe in malam seronymus accepit cum libro secundo contra Pella glanos sic ait. In eodem scriptum est libro eus ego sui non homo in medio tui sanctus non ingrediens ciuitatem vitiorum scilicet conciliabulum. In eκ planationibus quom super Hieremiam capite. 23. super illud di in prophetis hierusalem. Non solum inquit in hereticorum conciliabulis hec reperta sunt sed in pro phetis quom hierusalem. Et in eodem propheta capite et .super illo perdamo Meis vocem gaudii. Hoc est in conciliabulo malignantium di hodie comprobatur ut magistri eorum non doceant verbum dei sed instar colubrisybilent. Et super Osee cap.ii. super illo quomodo dabo te Ephraim. Et quia sanctus sum inquit Ppterea n5 ingrediar ciuitate ides conciliabula S urbem hereticorum. Conciliu quoi in mala Partem ab eodem Hieronymo acceptum legimus inexplanationibus super Amos cap. .ubi sic ait. Et si obtulerint holocalista in synagogis di munera in cociliis satancio ita is,si veru tralatio Osrid nobis Stibi Iesu fili des. Matthei Interpres. τι ἡμῖν suis oletnta non eue -ογυιε του ta. Erasmus Osud rei nobis tecum est Iesu silides. Et in annotation g nibi ' O uid nobis Stibi imo quid hic interpreti cum greca figura Vertendum
erat auid tibi res nobiscum est. Stunica Imo quid Erasmo in sacris scripturis quas ab heria nudiustertius ridetur attigisse Sciendum vero non hic est egrecam figuram ut Erasmus somniauit,sed hebraicam potius. Si quidem hebraismus hic est S inveteri testamento tale dicendi genus frequenter occurrit Iudicum. II. 'u' RDCn in es , IN I M ', ': idest O uid mihi S tibi est quia venisti contra mei vallares terram mea Iecundo
μέ a, Quid tibiti paci Mattheus igitur cum hebreus esset S hebraice euangelium conscriberet patria loquendi proprietate utitur quam interpres grece ad verbum reddsdit anin ceteriquc euangeliste tametsi grece scripserint patrium tamen selama sepissime reserre videntucati hoc dicendi genere nonnunqua etiam uruntur Marci primo, ,μῖ σοι σου ναν visi idest auid nobis S tibi
ldest inlid mihi tibi Iesu fili dei altissimi Similia autem Gempla leguntur ocin euangelio Luce Ioannis quom capite. a. P , --γία idest Quid mihi estibi est mulier.
EX CAP. X.,υι. - Vetus tralatio. Et nurum aduersus socrum suam Matthes Interpres
et nura si iii καπά- ς ποιερας . s. Erasmus. Et sponsam aduersus socrum suam.
16쪽
mnlas Greca dimo que hic ponitur idest by di ambigua est nam insponsam
dinurum sonat. Hoc autem loco necessatio in nurum vertenda erat cum socrui oppo natur. Quid enim sponse ad socruma identur autem verba hec euangelica quasi ad verbum assumpta esse de Michee prophetia capite. I. ubi dicitur. O ita filius coutumeliam facit patri filia consurget aduersus matrem sua: nurus aduersus socrum suam di inimici hominis domestici eius. Igitur apud. L . interpretes pro eo quod apud Midheam habetur nurus aduersus socrum suam μ ἰ πὶ τὴν πενε ραν legitur In libro qum Ruth secundum grecam tralationem semper appellatur Ruth ευμ pu Noenu idest nurus Genesis item capite. 38. de Iuda sic dicitur Nesciebat enis quod nurus sua esset inrodirece sic legitur o mu r non τι ubi pη σου εςιν. Et infra. Fornicata est Thamar nurus tua ἰκ πεο, νε- ιαμα ου νύμφου σω . Et Levitici. as Turpitudinem nurus tue non reuelabis α'κμοσυνων si o G ουκώπ οκαλυψος S capite. o. Si quis dormierit cum nuru sua utero moriatur quia scelus operati sunt. ἰαν τὶς καὶ ivi ματα νύμφη αυτου , ανατι εα ι σου θωσαν , αμq3οτερο ησε Θεσαν , ε νοχοι Di . Denitan tota se a scriptura veteris ac noui testamenti nurus in
Creco appellatur νυ uit. Nam alia huius nominis appellatio idest in magis poetica videtur queo ipsa disponsam quoto nurum significat. EX CAP. XI. Vetus tralatis Cecinimus vobsso non saltastis: Iamentausmus 5 non planκ Lamcto es.stis. Matthei Interpres ἰυχ σαμ υι.ῖ coexeir-ε υιMκ,αιλ υμῖν - - ω IIV.
ψαθε Erasmus.Tibia cecinimus vobis S non saltastis: lamentati sumus vobis Sion nrubicimus planuistis. Et in annotationibus Osiis autem unquam diri lamentauimus iam, iamdim aris. σαλ. idest lamentati sumus Se. Stunica. Vteκ Nonio Marcello eκ eo capite quod de contrariis generibus ver. horum in inibitur ficile apparet multa verba aliter a veteribus suere olim prolata quam a nobis hodie proferuntur. Vnde nonnulla que in activa significatione nos accipimus: in deponentali illi accipiebant di vice versa que nos informa deponentium active illi proferre solebant. Sic puniuntur illi dicebant pro eo quod nos dicimus puniunt di sacrifitantur pro sacrificant. E contrario vero contemplo. as. Saugur .as. et crimino .as. veteres dicebant pro eo quod nunc dicimus contemplor aris auguror.aris criminoraris. Ad eundem modum S lamento lamentas antiquis in usu Cle potitit sicut di nobis lamentor lamentaria. Unde psalmo. 77. in passiva significatione legitur ubi dicitur. Et virgines eorum non sunt lamentate des deplorate. Est enim illic lamentate pallivum ab activolamento pro quosngreco legitur 9 gι ministra minis. ἰπεν ,27ωσαν. Et in hebre, Ν - np, tia idest virgines eorum non sunt deplorate pro quo beatus Hieronymus ira nitulit. Et virgines eorum remoluκit Diomedes quo artis grammatice libro primo pite De hisque apud vetere diuersa inueniuntur en unciata declinatione nonnulla afferteκempla quibus ostendit plura verbaque vulgo passivo more declinamus apud veteres diuersa reperiri enunciata declinatione vetere' olim diais frustro S pati odi moro di demoliodi auκilio Spopulo S digno pro eo quod nunc dicimus iustiora pallor Smororo demolior S auxilior S populoro dignor. vetus tralati Confiteor tibi pater domine eel S terre quia abscondisti hec a P αμ λογῶ pientibus S prudentibus breuelam ea paruulis. Matthes Interpres diμολογουμο σοι h3GI,
absconderis hec a sapientibus di prudeatibus S reuelaria ea stultiti Uze
17쪽
Si sca. auod apud di in Hieronymuin explanationibus super hoc loco Erasmus legerat confessionem non semper significare vocem peccatoru3 siue penitentiastasnterdum gratiarum actionem ut in psalmis sepissime legimus pro ἰομο an μυidest consiteor gratias ago maluit transterre. Q uasi Hieronymus illic de verbi greciproprietate disputasset ac non potius de sensu. Scienclum vero lis eaeγωμα non significare gratiarum actionem: sed proprie confessionem rectec a vetere interprete traductum ab Erasino vero improprie. Si quidem υχα is G grece dicitur gratias agere id quod passim in euangeliis occurrit. At vero .μοχ m confiteri significat
ps. 6. In inferno autem quis confitebitur tibi ti A GVP τἰς ιιιολογωγευ σοι. Danielis. a. Tibi deus patrum meorum confiteor tessi laudo. grece sies. σι ι εο των πατερων μο εἱομολογου ura su ικιν. Ab hoc autem verbo ἰἱιμοχ εσι idest consessio deducta est Cyprianus in sermone delapsis Plus modo in dominum manibusato ore delinquunt quicum dominum negauerisit ante reptata delicta anteeNomologesim factam crimimis ante purgatam conscientiam sacrificio S manu sacerdotis ante offenum placatam indignantis domini Sisinantis pacem putant else quam quidam verbis fallacibus venditant. Idem in epistola ad Antonianum. Et quia apud inferos dum confessio non est nec evomologesis illi fieri potest. Non mirum antem videri debet si in iis que sequuntii pro inriti idest paritulis stultos transtillerit qui de laudibus stultitie tam luculente scripsit. Notus est enim liber ille percelebris ab
Erasmo iampridem editus cui titulum indidit μωήI Q ἰγκωμio opus quidem grauissimum di του ἐγκωμiας. haud indignu3. Ait illud fuisse reor in causa ut sic hoci ouansserret quo vel hinc ad sua ilIaconfirmanda auctoritatem summeret. Sciendum vero quod Albi greca dictioque hic ponitur paruulos siue infantes proprie sonat metaphorice autem stultos quod stulti infantes sint sensibus ae plane paruuli. Vnde S latini stultos insentes quo*S infantissimos appellare solent. Ceterum hoc Ioco non de stultis idest fatuis sed de paruulis idest simplicibus dominica verba intelligi debere omnes ecclesiastici doctores affirmant at Limprimis diuus Chrysostomus cuius verbae Homilia super hoc loco grece ut ab eo conscripta sunt hic adscriben
no interprete. Cum autem sapientes diserit non illam veram dilaudabilem sapientiam intelligit: sed hane que seculari doctrina prestatur Iccirco etiam non diκit sed stultis reuelasti sed paruulis quasi non sormatis adhuc simplicibus. Ita ostendit ilon indigne illos sed iure his rebus fuisse priuatos. ac per omnia nos docet latum superbie omnino esse fugiendum ac simplicitatem admirandam .Hilarius quinpin emositione super Mattheum hunc locum edisserens sic ait Celestium enim verboriam arcana ato virtutes sapientibus absconduntur di paruulis reuelantur paruulis malitio non sensu sapientibus vero stultitie sue presumptione non prudentie causis. x to Vetus tralatio Iugum enim meum suave est Sonus meum leue Matthei Interremus cis res Di Jυγος μου χροςli, porrἰον pycν Erasmus Iugum enim nicus risu, te is, commodum est: Nonus meum leue. comino in. tunica Dictio χρής, pro qua vetus traductio habet suave preter illam significationem bonum quinu siue utile vel comminium significatio aliquando dulce.Tralator vero non quid de iugo christi dici poterat attendit quod commodum illud sit ae
18쪽
mile ponantibus: sed qiud lago quod vel ipso nomine dissicile videbatur adaptati
optinae posset. Ac propterea Iugum inquit meiani suave est idemnon asperum non difficile non quod ferentium colla sua grauitate premat. Quod autem di suavitas iugo adaptari possit Chrysosto nus in homilia super hoc loco euidenter ostendit cum grece sic ait αλατι A. sistus io κουφος ρ ῶς ρετε Pryος, s. ερω ἐν πολλαχοιεν ista λον idest Verum quod suave Ieuel sit virtutis iugum multis aliis posset comprobari Hieronymus item in commentariis super Mattheum suave legit. Idem in eXposition ps .io super illo versu propter ureba labiorum tuorum ego custodivi vias duras. romodo ait dicit hic duras dum in euangelio dicimr iugum meum suaue esto onus meum leue Suaue est volentibus durum est nolentibus. Quamuis durum videatur esse ad sanctos propter corporalem tribulationem tamen suave est quia habent spem vite eterne.
Vetus tralatio ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam dicen vinetam sostem. Ecce puer meus quem elegi Sc. Erasmus cum hoc Eisse testimonium eicius roni nil dem prophetie cap. a. in annotationibus eNplicuisset: tandem ista sublunXit. Ad uimbi uniunotandum obitero illud cum Hieronymus editi rens presentem prophete locum re 'iu non fuisIeget nos ad suos in Mattheum commentarios in quibus plenius super hac redisse belli fiala.'riuerit,ati in ipsis commentariis vi summis ut aiunt digitis rem attingat: in conte Erasmus fructuram vocor id quod sepe numero sum suspicatus eos comentariosa fistidioso quo δφφνιαι piam lectore decurtatos pretermissis in medio que non intelleκerit mi idem marbitror in comentariis quos idem salpsit in psalmos quanquam in hos quisquis is fuit gemina debachatus est iniuria: primum quoexque libuit pretermiserindeinde quod compluribus locis suas nugas ceu purpure pannum assuerit. Nam quod in Marcum habemus commentuni preter titulum nihil habet Hieronymi Hactenus Erasmus.
Stunica auis non admiretur Erasimi istius audaciam: ant non potius impudentiam detestetur: cura grauitate iis de rebus se iudicem constituat quas prorsus ignorat ac si quempiam einveteribus illis ecclesie tractatoribus viris quidem unde quam absolutissimis referret Osus enim unquam fando audiuit diui Hieronymi in Mattheum comentarios ab aliquo fuisse decurtatos Nel enim quisquam a deo filisset temerarius ne sacrilegum diκerim: qui sanctorum doctorum opera eo modo violare ausus esset quo Erasmus est suspicatus .auod si breuiores sunt Hieronymi in Mattheum comentarii mirandu non est cum illos idem Hieronymus edisserens prelatatem prophete locum comentariolos obbreuitatem appellet Nessi quod in eis hoce Esaia vaticinium breuiter eκplicauetit: decurtatos propterea esse eκistimandum est cum non in illis solum sed Sin epistola ad Algasiam de hac re plenius se dicat disputasse. Sic enim idem Hieronymuq in eκplanationibus super Esaia capite. 2.ait. Iacob istaei in presenti rapitulo non habentur quod neq; Mattheus euangelista posuit equutus hebraicam veritatem . Hoc dicimus in sugillationem eorum qui nostra contemnunt de quo plenius in Matthei commentariolis Sin libro quem ad Algasiam nuper salpsim' dii putatum est. In prologo quom eκplanationu inviseremiam Mattheum se ait strictis sensibus disseruillh his verbis. Ut euangelicum virum Mattheo euangeliste copules quem ante annos plurimos strictis sensibus te hortante disserui. Si ergo strictis ut ait sensibus Mattheum disseruit: S commentariolcis appellat quos super Mattheum scripsit: di de hoc prophete loco in illis S in epistola ad Algasiam plenius se dicit disputasse de quo in eadem epistola plenissime ab eo dispu
19쪽
utum lemmis: non est cur Erasimus suspicetur Hieronymisn Matthenm mmmentarios ab aliquo fuisse decuriatos. Quodsi nec ista satisfaciunt legat eiusdem Hieronymi prologum in eXplanationibus super Mattheum eNquo manifeste cognostet breuillimos illicomentarios breui angustoq3 temporis spacio in Mattheu scripsisse. sic enim illic ait Satiscum stor Euseta dilectissime cur Romam subito nauigaturus
hanc tibi a me quast sitartiam dari volueris ut Mattheum breuiter eκponens verbis stringerem sensibus dilatarem. Si meminilles responsionis ni e nunquam in paucis diebus rem annorum peteres.&infra fit tu duabus hebdomadibus imminente iam
pascha di spirantibus ventis dictare me cogis ut quando notarii eκcipiant quando tantur schedule quando emendentur quo pacto digerantur ad purum ma mecum scias me ita tribus mensibus languisse vivia nunc ingredi incipiam nee possim laboris magnitudinem breuitate temporis compensare. Igitur omissa autoritate veterum quos nec legendi nec sequendi mihi facultas data est historicam interpretationem quam precipue postulast digessi breuiterct interdum spiritualis intelligentie flores miscui perfecti opus reseruans impostem.& cetera que sequunturus padfinem eiusdem prologi eκ quibus manifeste apparet breuissimos illum in Mattheum edidille comentarios. Ad eundem modii S in eo quod de Hiero comentarii a in psalmos Erasmus factitatum autumat errare videtur cum idem Hieronynius libro primo controuersiarum contra Rustinum commentariolo quom illos appes Iet.sic enim ait. Illud quom carpere dicitur quod secundum psalmum interpretans pro eo quod legimus in latino apprehendite disciplinam ct in hebraico volumine scriptum est alacu Bac&κerim in commentariolis mess adorate filium. N infra. Quid igitur peccaui si verbum ambiguus diuersa interpretatione conuertisti qui in commentariolis ubi libertas est disserendi diκeram adorate filium in ipso corpore ne violentus riderer interpres di iudaice calumnie locum darem: dixerim adorate pure siue electe Sc. Non igitur semel sed iterum ae tertio commentariolos Hieronymus appellat quos in psalmos conscripsit. In prologo quoc super eosde in psalmos commentarios sic idem Hieronymus ait. Igitur pro familiaritatesque inter nos est stadiose di sedule postulasti, quecunc mihi digna memoria videbantur signis quibusdam potius quam interpretationibus adnotarem di quo 1 solent hi facere qui inhreui tabella terrarum S urbium situs pingunt sti latissimas regiones in modico spatio conantur ostenderet ita in psalterii opere latitsimo quasilpreteriens aliqua perstria gerem ut in paucis que tetigissem intelligantur di cetera que omissa sunt quam vim habeant Sisaisonem. Non quod putem a me posse dici que ille preteris sed quod ea que in tomis vel homillis ipse disseruit vel ego digna arbitror Iectione in hunc angustii commentariolum reseram dic. Nam quod commentarios in Marcum preter titulum nihil habere Hieronymi asseuerat: S alibi non mags illos ait Hieronymum sapere quam sorba ficum simili errore deceptus est nostrorum temporum Aristarchus Nisi putat nullum esse Hieronymi opus nisi quod secularem eloquentiam redoleati,quodcv Tullium ae Liuium palssim nobis representet.
EX CAP. XIIII. ' i ,- Verus tralatio. Misiti S decollauit Ioannem in carcere Matthes Interpres.
ni vineilaver πεμ ναυς ἀπεκεφαλισεν γ l lx a , Erasmus. Et missis carnificibus ambum et quo putauit caput Ioannis in carcere. Et in annotationibus. Decollauit grece est ceram εz άI '' ' να liri quod ad verbum sonat decapitauit auamquam decollandi verbo usus est Seneca in Ludo de morte Claudii verum haud scio an ludibrii causa. Stunica Decollare ut Nonius Marcellus autor est antiqui dicebant pro eo quod
20쪽
est eκ collo deponere. Inde qui decapitatur decollari dIcitur quod eius ea puta collo auferatur. Nam quod vulgo decollare dicunt latine iugulare est. Non autem potus non admiraticum Erasmi annotationem super hoc Ioco legillem quod cum ipse nosolum Senece opera ut apparet perlegisset sed etiam paulo ante quam ista ederet impressioni tradidisset quasi rem nouam in Ludo de morte Claudii Senecam decollandi verbo usum nune asserat atq; id quidem senescare an ludibrii causa cum alibi Senecam hoc verbum serio usurpalle palam sit. In libro enim de ira ad Nouatum tertio de crudelitate Cati Cesaris agens sic ait. Deinde adeo impatiens fuit differende voluptatis quam ingentem Gudelitas sine dilatione poscebat ut in Cyrrhamaternorum hortorum que poriscum ripa separat inambulans quosdam in illis cum matroni sati aliis senatoribus ad lucernam decollarct Suetonius quo pin vita eiusdem Caii Cesaris hoc verbo utitur Miles inquit decollandi artise quibuscunt e custodia capita amputabat Diomedes item artis grammatice libro primo ait decollare apud veteres pro decipere suime acceptum sed tamen apud Fenestellam libro epitomatum fecitndo in alio significatu inveniri ides pro decapitare ut vetus interpres hic accepit. Verba autem fenestelle que Diomedes citat hec sunt. aliena admodum inquit Cesar a piratis captus sit: viet; eos postea ceperit S decollauerit Pro quo veteres ut idem Diomedes statim subdit secuti celas dicebant. Non igitur ecclesiasticus interpres reprehendendiis est si eo est usus vocabulo quo tanquam latino Susitato probatissimi autore usi sunt. Quod si Erasmice memorie hec aut his similia interscribendum non sucurrunt que tandem inlotentia est veterem interpretem in obliquo carpere caluntati mordereo quasi barbare loquut' fuerit passim eκs bilaret Vetus tralatio. Et cum tranfretassent venerunt in terram Genesareth Erasmus mannotationibus afferens illude Hieronymi commentariis super hoc loco. Si clueambabitremus quid in lingua nostra resonaret Genesareth S sic insere. Primum quid sit o. intcilecta. am linguam dicat nisi forte Syrorum inter quos habitabat id temporis Deinde cuiat si sciremus videtur consiteri incompertam eius nominis interpretationem.
Stunica Risi prosecto cum hanc Erasini annotationem legens in illud incidissem quod ait Hieronymum cum dicit in nostra lingua de Syra intellexisse quod eo tempore inter Syros habitabat. Non enim Syrorum linguam Hieronymus dicit nostram: sed latinam potius intelleκit cum latine d ad latinos scriberet ac propterea inquit si sciremus quid in nostra lingua hoc est latine resonaret Genesareth. Nam cuvocabulum Genesareth aut syrum sit aut hebreum quomodo illius interpretatione ignorare poterat qui Sinter Syros habitatat' viri 3 linguaeNactissime nouerat. Naqito Hieronymus diMerat si sciremus non propterea videtur confiteri eius nominis incompertam interpretationem: erat enim sibi quam compatissima alioqui quomodo secundum huius nominis interpretationem mystice hunc locum ponebar.
Sed qui dicere potuit si sciretur si sacrarum scripturarum studiosi scirent aut aliquid simile humilitatis causa si sciremus inquit Sc.
Vetus tralati oblatus est ei unus qui debebates decem milia talenta. Erasmus Deamillata In annotationibus. Nam quod decem ntilia talenta dixit pro tueatorum latinitatis ς anomata iniuria famim est sensu ineolumi et Stunica. Urbanius se habuit Laurentius Valla elegantiarum libro tertio. Siqnidem de mille di milia agens non iniuriam latinitati fecisse ecclesiasticum ait interpretem cum dirit decem milia talenta di duodecim milia signati,sed potius docuit quonam modo illa per resolutionem defendi posseat. Ait enim dici laune posse talenta