장음표시 사용
21쪽
decem trigiat signati enodecim milia quandixeris numero decem milia D numero duodecim milia ut subintelligatur entia. Debebat talenta entia decem nailia. SI gnatientes diiodecim milia Hec valla Sed tamen hunc dicendi modum apud acitiquos fuisse in usu eκ eo apparet quod Iudicum capite. S.divo Hieronymo interprete legimus auindecim enim milia viri remanterant Gomnibus turmis orientalium populorum Sc. Et in eodem libro capite. χo. In illa quo p fuga pallantes di in diuersa tendentes occiderunt quini milia viros obtento cola Vetus tralatio. Et tenens suffocabat eum Matthei Interpres Mia κροσεισας αυαζω ζζζ' η Erasmus. Et iniecta in eum manu obtorto collo trahebat. Et in annotationibus. Et dilucidius inquit Stidelius erat Mesrudi Q υων retrii, idest tertii numanu obtorto collo tradebit id enim est κρατῶ, ωον γ&t hoc loco. Stunica. Et obscurius S sntidelius traduxisset interpres ecclesiasticus si aliter quam vulgo legitur esset interpretatus κραπε, enim tenere signisscat π έγω sin ire verbal ipsa Ieca nihil aliud sonant nisi ut vetus interpres tradurit. Obtorto vero collo trahebat non habetur in greco. Non enim legitur quod aut inius alit aliquo traheret hominem sed quod tenens suffocabat eum dicens. Redde quod debes. Erasmus vero quod apud Senerant di apud diuum Hieronymum in epistolis legerat obtorto collo: di huic loco putauit optime potuisse conuenire.
so te aduera Vetus tralatio Verebuntur forte filium melim. Matthei Interpres tirpari sordiMlΝ imo, a quo , - Erasmus. Retierebuntur filium melim. Et in annotationibus forte
Cis '' inquit nec est apii grem nec in vetustis latinorum eMemplaribus nec apud Hieronymum. Additum apparet a quopiam qui verebatur ne deus aut mentitus videretur qui lammmdi Merit quod nomen enit aut inscius futuri. Stunica. Ego vero potius eκistimo ab his e grecod latino aduerbium sestefitiste detracturi qui verebantur ne absurdum ellit si per adverbium dubitandi deus loqui videretur intanquam quId opus erat hinc illud auferre S e Marci capite II. cum Luce vigessimo capite ubi hec narratur para Ia is a in grem legatur idest forte aut forsitan sic enim apiid Lutam legstur et εμι - υιδ μιρυ γ αγαπκτον,σσω τοι O lit: τις νmetri orti idest Mittam filium meum dilectum forsitan cum hune viderint verebuntur. Diuus item Hieronymus in libro eκplanationum super Ezechiel super illo eκ capite. r. illius prophete. Et dices ad eos Hec dicit dominus si forte vel ipsi audiant di si forte quiescant sic ait Simile quid Sin Hieremia scriptum est si forte audiant Sagant penitentiam. Et ineliangelio forsitan filium meu verebuntur. Εκ commentariis quom Hieronymi super hoc loco manifeste apparet eum forte hic legissae quod Erasmus negat apud Hieronymum inueniri.sic enim illic
ait. Porro quod iungitur verebuntur filium meum non de ignorantia venit O uidenim nesciat paterfamilias qui hoc loco deus pater intelligitur. Sed semper ambigere dicitur deus ut libera voluntas homini reseruetur. Quod autem Hieronymus vicit sed semper ambigere dicitur deus: quomodo intelligi potest sublato de medio ambigendi adverbio idest forte Osaanquam Sin grem hoc in loco apud Mattheum latis, ibo idest sorte vel forsitanimis apud Lucam e Chrysostomo manifestissime liquet qui in Homitiis euangelica hee verba edisserens sic ait Georgici rapezuntio interprete auid autem est fortallis verecundabuntur: non ignorantis certe absit hoc enim: sed magnitudinem peccati volentis ostendere cuius nunquam IIam satisfactionem ostendere potuerunt. Misit ergo sciens quod interficerent. Dicit
autem fortassis verecundabuntur que debuissent fieri enarrans. Verecundari enim
22쪽
proculdubla debuissent Sleo alibi ait Si sorte audierint non enim quia ignorabat:
sed nequidem eκ amentia diderent predictione coactos obtemperare non potitisse: iccirco huiusmodi utitur orationis figura modo si forte audierint modo fortassis verecundabuntur dicens. Hactenus Chrysostomus. Vetus tralatio. Λ domino factum est istud di est miratale is oculis nostris in ei a rasathei Interpres . αρα κυρIου ἰωντο αυ- , Utilia, ins u clipιαλμοῖς μων aras 'ii. 'blasmus in annotationibus Adomino factum est istud. Istud siue hoc non pertinet ad ea lingua. totum hoc quod precessit sed vel ad caput vel ad angulum quod utrunt sit generis feminini velut ora pronomen Similiter id quod sequitur Sest mirabile oui uixs idest admirandus angulus siue admirabile caput anguli. Stunica Hebraice lingue ignorantia Erasmum sepissime in errores inreplicabiles pertrahit velit thoe in loco ubi ait istud siue hoc non pertinere ad totum hoc quod precessit sed vel ad caput es ad angulum quod utrunc sit generis feminini velut α- pronomen. Nam cum in greco κεφαλή idest caput 4ων idest angulus sint generis feminini eκistimauit G. ni idest istud di ια, χι ridest mirabile quod femininainitossi sint ad ii ipαλέ, ωγων referri debere . oero neutiquam putasset si aut hebraicam didicillat linguam aut hebraicarum litterarum peritos de hoc
loco qui de psalmis erat consulere volumet Sciendum ita liniebreo ita hunc versum legi psalmo ii S. secundum hebreorum computationen secundum autem
bum traducatur. R dominis facta est ista ipsa est mirabilis iii oculis nostris. Est autem proprium idiomatis hebraici ponere Fidest ista in feminino genere pro istud quod est neutri generis carent enim hebrei neutro genere quod vel e Priastiani libro quilito facile apparet ubi dicitur. Et maκi mecum lingua Poenorum que chaldee vel hebree similis est Styre non habeat neutrum genus. Sic Iosue capites. In hoc inquit scietis quod dominus deus vivens in medio vestri est parari S c D rem, , idest scietis Sc . Et psalmo. o. In hoc cognoui quoniam voluisti me irri 9.ti sti vi in hac cognoui Sc. Alibi etiam in aliquid volunt hebrci significi re quod nos per neutrum genus enunciare solemus: per femininum quom illi proferunt carentes ut diximus neutro Psalmo 26.Unam petii a domino hanc requiram idest num petii a domino hoc requiram: Sisalmo .ii 8. Hec facta est mihi quia iustificationes tuas requisiui idest Hoc factum est mihi Se . Hoc autem Ioco grecus Matthes interpres hebraica ad verbum transsulit. At vero latinus proprietatem latine lingue maluit obseruare et quam gremad verbum traducere. Vnde δἰ diuus Hieronymus in psalterio quod transtulit secundum hebraicam veritatem ita hunc versum traduκit. A domino factum est istud: hoe est mirabile in oculis nostris. Est autem huius carminissensus. Hoc quod modo diκeram Lapidem quem reprobauerunt edificantes hic factus est in caput anguli a domino factum est: Nest mirabile in oculis nostris. Sic enim Hieronymus in commentariis super Mattheum hunc locum intelleκit cuius verba ascribere non grauabor. Hi ergo inquit cententarii quomodo Sis nitores accipiunt vineam: sic acceperunt lapidem quem vel infundamentis ponant iuκta architectum Paulum vel in angulo, duos parsetes populum trunc consociet qui reprobatus ab eis factus est in caput anguli. Et hoc a domino factum est non humanis viribus sed dei potentis Chrysostomus preterea in Homitiis super Mattheum presentem locum edisserens sic ait Georgio Trapezuntso interprete. Ita undit elicsendos iudeos quia non
aederent di gentes introducendas monstrauit id enim etiam per Chananeam id
23쪽
per asinam: id per multas parabolas ad per Centurionem apertius signfficavit. Id etiam nunc designat ac ideo subiungit R domino dictum est istud di est
mirabilem oculis nostris Creditiiras enim gentes udeos fideles quamuis magno pilus interuallo distarent unum tamen fore confirmauit. Et ut videant nihil
horiam deo esse aduersam sed valde acceptum alis gratum mirabile preterea stuporisin plenum a domino istud factum esse subiunxit.
D reditus Vetus tralatio. Et mitrent ei discipulos suos cum Herodiant i dicentes Scimilites a quo Erasmus in annotationibus. Ceterum Herodianos appellat milites Herodisque tacti isti proselytum Augustus presecerat irides ut ab his imperatoris Romani nomine tributa colligeret. Stunica. Non hie Herodians appellantur Herodia illius proselyti milites qus primus eius nominis in Iudea Romanorum beneficio regnum sortitus est ut Erasmus eκ ignoratione saaarum scripturarum est suspicatus Hie enim Christo adhuc infantulo S in Egypto constitiito mortuus est cui Archelaus filius successit in regnovi legitur Matthci capite. 2. Is vero Herodes a quo nunc Herodiani dicuntur qui alio nomine Antipas est appellatus: filius fuit supradicti Herodis non tamen Iudeorum rex sed Gallice tantum tetrarcha ut habetur Luce. 3. et e Iosepho Sigesippo manifeste apparet Osrod vero Erasmus ait Herodem illum proselytum ab Augusto presemim cs c Iudeis ut ab illis imperatoris Romani nomine tributa colligeret simili errore deceptus est. Non enim Herodes ab Augusto Cesare iudeis est prefectus sed Iudeorum reκ a Romano senatu est constitutus Antonio Sinagusio procurantibus quo illum Antigono opponerent quia Parthis regnum illud acceperat nondum enim Augustus rerum fuerat potitus ut autor est Iosephus antiquitatis Iudaice libro decimoqiiarto Sigesippus libro primo de bello Iudaico. anan quani Herodes in ea oratione quam post Antonii mortem ad Augustum habuit, e Egesippo apparet ab Antonio se regnum accepisse ingenue fatetur. sic enim ait. Ego Aliguste fateor me fidelem Dille Antonio socium utpote qua ab eo regnum Gepetim cui me debitorem adhuc non abnuo.
De Moab Vetus tralatis. Percutiam pastorem S dispergenturiones gregis. Erasmus , Ibi cum in annotationibus hunc locuni κ Hieronymi sententia primum explicui saronrinus latestandent ista subiunκit. Atqui hac sane in re aut ego prorsus halliicitror aut lapsus est Hieronynuis quem ut fateor virum milia summa doctrina: pars eloquentia: incomparabili sanctimonia: ita hominem fuisse non possum dictiteri. Et enim is quis attentius Opendat eum prophete locum ris comperiet ne posse quidein hec ad prophete personam accommodariet cetera. Stunscia Erasmus qui in Apologia quam traductioni sue nons testamen uanteposuit tantum abesse ait vieindoctoribus ecclesiasticis eos incessat petulantius quos preter eruditionis commendationem ornat divite sanctimonia: ut sepe numero captatIs etiam prcteinibus aut eleuet errorem aut excuset aut tegat: magnifice illians pollicitationis nunc oblitus Hieronymum erroris arguere veritus non est quo argutior ipse appareret ac in sanctarum scripturarum intelligentia eruditior. Atqui oportebat si quid a Hieronymo non bene dictum alicubi videbatur Erasmum stare promissa di aut eleuare errorem aut eκcusare aut tegere non hunc autem preceteris sanctis doctoribus eligere cum quo μινιμαχ ιι re professo merceret: ut eκ mulitis strarum annotationum locis apparet tanquam quod duellum esse potest aut
24쪽
qne monomachia Inter Herculem monstrorum domitorem an ualIdum homuntionem viκdiim armorum fragorem auditu valentem sustineres auid autem ta. absconditum tam abstrusum tam abditam e in sanctis scripturis eis potuit cuius intelligentia Hieronymum lateret virum in sacris litteris adeo Gercitatum ut ab eo tanquam ab oraculo quodam diuinorum libronim repositiones tempestate illa eruditissima qua ipse floruit ni aior pars hominum non laicorum tantum sed etiam ecclesiasticorum ac Episcopali dignitate fulgentium instantissime postularet. Accedebat adiunamum ingenium di solertiam hominis perspicacem litterarum hebraicarum peritia quanta nunquam christiano homini contigit: grecarum qirom quas in equo cum latinis ab ineunte etate eκ amussim didicerat adna irabilis quedaereditio . Cum m omnibus ecclesiasticis doctoribus sine dubio Hieronymus ante cellat siue secularium disciplinarum scientia in eo consideres siue variarum linguarum exactimima cognitionem siue eloquentia singularem ae politissimum dicendi genua attendas: siue sanctarum denti scripturarum incomparabilem sapientiam ingenii acumena iudicii grauitate qua lance perpendas: quasi unus esset is triuio sie illum Erasmus balbutiens passim redarguere non dubitatque potius oportebat admirari ac eiusdem dictis Meκpositionibus in sanctis scriptnris tanquam decretis quibusdam ecclesiasticis obtemperare . Sed ego demens qui tam longa oratione Hieronymi patrotinium susceperim quasi alicuius ille egeat defensione ac non potius Erasmus hac in re fuerit hallucinatus quam Hieronymus non modo non lapius sed nec loco suo transuersum quod aiunt digitum motus me autem meta temeraria prouocatione apud sui similes Erasmus aliquando gloriari possit ageta videamus quoia modo Hieronymus hunc Zacharie locum de quo inpresentia agitur intelleκerit Diκerat Mattheus euangelista capite. 26 Tunc dicit illis Iesus: omnes vos scandalum patiemini in me in ista nocte. Scriptum est enim Percutiam pastorem di dispergentur oves gregis. Hoc ecpropheta Zacharia testimonium Hieronymus in libro de optimo genere interpretandi in medium afferens sic ait. In Mattheo quoq; egimus dominum predicantem apostolia ligadi hoc ipsum Zacharie testimonio confirmante Scriptum est ait Percutia pastorem S dispergentur oves gregis . At in Lκκ di in hebreo multo aliter est non enim e persona des dicitur ut cuangelista vult sed e prophete deum patrem rogantis Percute pastorem S dispergentur oves. In commentariis quom super Mattheum hunc eundem locum idem Hieronymus Nponens sic ait.Hoc aliis ver bis in Zacharia propheta scriptum est Nisi fallor eκ persona prophete ad deum dicitur. Percute pastorei dispergentur oves gregis Seκagesimo quossi octauo psalmo qui totus a domino canitur huic sensui congruente. ironia quem tu percussisti ipsi persequuti sunt. Percutitur autem pastor bonus ut ponat anima suam pro ovibus suis S de multis gregibus errorum flatinus gre Munus pastor. De hoe testimonio in libello quem de optimo genere interpretandi scii psimus plenius dicti est.anan qua autem satis erat duobus in locis eadem de hoc Zacharietestimonio Hierony protulisse: ut tamenaee magis sint perspicua sacraru litterarustudiosis verba ipsa prophete subscribamus. Ait Zacharias capite. 3. eripersona dei. Framea suscitare super pastorem mei di super virii coherentem mihi dicit dominus eκercituu. Hactenus loquitur deus. Sequitur eN persona prophete deii patrem rogantis. Percute pastorem' dispergentur onea. Non enim deus ad gladium suum hec loquitur ut Erasmus existimat sed propheta deunt rogar ut Christi passione accelaret qua genus humanu redsmenduerat etia si oves ad tempus essent dispergende.
25쪽
Sequitur Iterum re persona dei. Et conuerta manu mea ad paruulosi eruntis omni terra dicit dominus Sc. Nemo aut miretur si ita hee verba distiniamus, nunc deum nunc propheta loquentem induκctimus. Constat enim hunc morem peculiarem esse prophetis ut nunquam sub una persona perpetuo loquantur quaobrem obscuriores interdum sunt. Vnde Hieronymus in comentarsis super Psalmos pr. So super illo versu In tribulatione inuocasti me Prophete inquit dipsalm ideo obscuri sunt quoniam subito cum nescis persona mutatur . Denis hucust loquntua
est propheta mune subito inducitur persona dei loquentis ad populum In tribulatione inuocasti mei liberaui te.
cii in nisi, 'tu tralatis, Et continuo currens unus misi acceptant spongiam implenubii; tio a ita aceto imposuit arundiniti dabat ei bibere Erasmus in annotationibus. Hic pala Erasinus aceti fit mentio. Porro Iegimus apud Plutarchum in vita Marci Antonii aceti Pinny tonio datuin quo celerius e vulnere moreretur quod ea res mortem acceleret.Id. indicat obiteri Hieronymus cum ait hunc edisserens locum ut eum consopiant. Stunica Apud Plutarchum in vita Marci Antonii non legitur acetum Antonio datum quo celerius eκ vulnere moreretur ut Erasmus satis indiligenter in annotationibus retulit sed vinum . Sic enim apud eundem autorem grece egitur.
τε similων απολυοκωεde . Osue ad hunc modum a Leonardo Aretino in latinum versa sunt. Antonius vero ut Cleopatram a lamentatione cessare fecit: petiit vinum sibi potus dativeu sitiens seu quod potato vino celerius sperabat dissolui.
EX EVANGELIO SECUNDUM MARCUM , CAP. L
Aon lapsum hoc lMo suisse Diero. Vt Erasinua bla
Eius tralatio. Ecce ego mitto angelum meum ante ficiem tuam Se Erasmus in annotationibus Illud oblter annotandum Hieronymum in eointrod modo citauimus opere memori lapsum videri posse cum althoe testimonium haberi in fine Malachie. Nam cum totum huius propheti vaticinium quattuor capitibus absoluatur Nile locus sit in ipsa statim honte tertii capitis ira medio vetius est quam in fine di cetera. Stunica. Rursus Erasmus suo more Hieronymum arguit quanqliam non erroris hoc loco sed obliuionis redargutio est . Sciendum vero non lapsum filisse memoria Hieronymum cum
' interpretand scripsit hoc testimonium haberi sinisne Malachie . Nam licet totum huius prophete vaticinium quattuor constet cap tibus ' hic Iocus sit in ipsa statim fronte tertii rapitis quartum tamen idest ultimum rapui adeo breue est ut cum tertio coniun tiam vi κdum tertiam propheti partem compleant nedum dimidium eius obtineat initium tertii capsistis . Illud quin adnotandum veteres ecclesiasticos non habuisse distinctas capitulis sacras scripturas ut eN antiquissimis Iatinorum libris apparet quemadmodum nec apud hebreos nec apud greeos cipitibus distincte visuntur: sed itumores fastidio longe Iectionis adducto has librorum sectiones quas nunc ri α
26쪽
demus recogitast e . Nec est credendum Hieronymum qui in sanae scripturia
dies noctest versabatur hoc loco memoria vacillatia ae de ultima Malachi perlcope ut Erasmus suspicatur intellerisse . Nam tametsi utrius loci initia eadem esse videantur si sequennbus tamen adeo dissident ut non facile erroris causam Hieronymo tribuere potuisse credendum sit. Cum presertim ipse Hieronymusto rum hoc vaticinium quod ait haberi in sine Malachie in predicto Iibro ad verbum eκpresserit sic dicens premissis verbis euangelicis Hoc eκemplum in duobus prophetis compositum est de Malachia videlicet S Esaia Na primum quod dicitur Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam qui preparabit via tua ante te in Malachia in sine scriptum est dicetera.
EX CAP. III. Vetus tralatio . Et imposuit illis nomina. anerges quod est Filii tonitrui Boanergra Erasmus in annnotationibus Boanerges. Nam hebreis filios sonat ea , to be
Stunica Satis quidem impetite ut omnis hebraica solet deiune locum Erasmus in annotationibus Opticuit uni enim non tonitruum sonat sed tumultum aut sonitum siue fremitum. Quanquan Psalmo. a. pro eo quod in hebreo legitur e n. Lκη snte retes traduκeriinci bis αι idest fremuerunt Hieronymus
traiistulit congregauerunt.Ceterum tonitructi hebraice diciturix Elate. 29. Eriti repente confestima domisio eMercituum visitabitur it tonitruo dc commotione terre ubi in hebre pro tonitruo legitur di pro commotione in Sciendumital quod beatus Hieronymus ait hoc noliten idest Boanerges coiri tu esse non enim Boanerges sed Banerrem legi debere. Sie enim in libro interpretationum hebraicorii nominu scribit Banerrem filii tonitrui quod corrupte Boanerges vlus obtinuit In eκplanationibus ite super Esaia capite. 62. sic ait Filii quo P Zebedei quom unus vocem tonitrui emittere poterat In principio erat verta: Suerba erat apud deu&deus erat verbia. appellati sunt Banerrem quod interpreta silii tonitrus. EX CAP. V. Vetus tralatis, Et tenens manum pucile ait illi Tabithacum l. Marcus Rcra et alia, tu
nu puelle ait illi Tabith cunis. π: '
Stunica. Cum in grem idest in ipsa origine sit 'αχισα idest Talith per.l. Erasmus veterem libratiotii latinoru errore sequutus Tab a per b. hie transtulit cui in annotationibus scripserit grecos Talitha per. λαβῖα. scribere non Tabitha per , nc ridicula queda intulit inue hominis imperitia palam ostendunt. Incertum inquit an hoc loco Tabitha nomen proprium sit puelle quemadinodum in Actis puella Ioppensis Tabitha dicta est. inlis. Quin hebreis sonat o et respice sine attolle Gulosa ut polluit esse due voces hebraice irari attolle oculos stirge. O uomodo autem Tabitha potest hic esse puelle nonicia auin gnificare Despice siue attolle oculos: cum euangelista puellam illud nomen interpretetur. Sic enim ait Tabitha cums inrod est interpretatum puella tibi dico surge. Sciendu igitur Glitha per.l.hie legi debere ut in grem habetur diuersumc cise vocabulu a Tabitha proprio nomine quod legitur Actuum. 0.qui Lucas illic dorcada interpretatura ac appellativum elise nomen non proprium LN chaldaicam elle vocem non hebreama puellam cs significare ut euangelista interpretatus est. Unde S diuus Hieronymus in libro de optimo genere interpretandi hunc locum citans autha quidem legisse videtur quanqua Talam libri eκ impressitoae corrupte habenti
27쪽
Duronius tinans omnium hune Iocum vere ae germane lectioni restitus Aellus Antoni MNOR H. ii Nebri sensis Hispanie nostre decus ingens qui per annos circiter quinquaginta tum docendo tim albendo rem litterariam que apud nostrates neglecta erat ac prope modum iam deperdita non solum instaurasse dici potest: sed de nouo etiain Hispaniam inureisse. Is igitur Antonius in annotationum quas in sacras scripturas conscripsit tertia quinqnagena de Talithad Tabithaeruditissime dimetuit. Illine petat qui plenius hac de re cuplet edoceri. Vivit Nadhuc octogenarius seno
in hac Compluten Academia amplissimo salario eo p perpetuo stipendiatus publice Rhetoricam docens aut tametsi ad tantum eus lana deuenerit:tam bona tamen
corporis viget habitudine tam in prospera semper utitur valetudine ut non scholastico solum muneri quod S ipsum robustioris elatis homini satis erat sine aliquo suo incommodo deseruiat verum etiam Historiographus quom regius a multissam annis non abst ingenti mercede ea Pannus a regia Rula deputatus Ferdinandio Helisabet gloriosissimorum Hispanie Principum historiam latine eM earundem regum ulla elegantissimo stilo conscribi iamdiu ceptam mira diligentia prosequatur. Multa S alia interim opera que ad rem litterariam Gornandam superiore etate midiosissime confecerat quotidie repoliens quibus nomen suum per totum iam orbem alioqui percelebre maiore cum gloriad patrie sue laude ad posteros transnainati
Erebum Vetus tralatio Osui conuersus di videns discipulos suos comminatus est Petror πιτιμα in dicens . Vade retro me satana Marcus P. I luris 'ipsi. . lyων του. μαι- I. Ni του Iπετiuκσε τω σε ρω λεγων. πων ,αἰ,σω μου ira miri Erasmus. At ille connesio quom uersus Mintuitus discipulos suos increpavit Petrum dicens Abs post me satana. sis tuis Duniea. Non eontentus Erasmus in textu mutasse tralationem in annotati nibus Ecclesiasticiam interpretem suo more deridet atm cum ad hunc I um deuenisset Mire inquit delicie huius interpretis qui quod alias vertit increpare: idem nune vertit comminari cum nec ad sententiam quadret conaminari. Nam quod sequitur Vade post me satana nimirum increpatis est non cominantis. Vide autem quantum a semetipso Erasmus iste dissideat. Nam qui paulo ante vla dicitur de comminatus est eis ne cus dicerent de illo pro quo in greco legitur in ἰπιτ μήσετασαῖς να μύζri δωσι -δ αὐτοα transtraterat Et interminatus est eis ne cui dicerent de se interpretem n citaNat quasi improprie simile verbum hic transtillerit. Sciendum ital omμα non tantum simplicem reprehensionem stgnilitarer sed interdum eamque cum comminatione est utri Erasmicis verbis utar cum additis, minis aliquid interdicimus . Ergo non simpliciter hic Petrum dominus in erepasse dici potesta sed comminatus potius illi ut taceret quandoquidem non sapiebat que des erant sed que hominum. HEX CAP. X.
Erebi Erasis Vetus tralatio uillas Timei Bartimeus sedebat iuxta viam mendicans. Eras
ni intueb*ai mus in annotationibus Filius Times additu est interpretandi eausa nam id sonat
' Bammeus hebreis N enim filius Naimeus quemadmodum di Bartholomeus silius Ptolemei conflatis diuersarum linguarum vocibus. Stunica . Soleo profecto quoties annotationes Erasmi lego in quibus apertractat que ad hebraicam chaldascam e linguam attinent in cachinnos pene solui adeo interdum imperite ne diκetim ridicule que a suo Thesco Ecolampadio tumultuarie edoctus est in medium proset Morale vel hoc quidem est de . quo
28쪽
in presentia nune agitur Filius uiquit Times additum est Interpretandi eansa. Atqui negari non potest quod Barti meus filium Timet sonet. Sed tamen quis unquam diκit Euangelistam cum scripsit filium Time interpretandi eius nominis causa id protulisse. Certe interpretatio nomen subsequi solet non precedere. Iinti euangelit e quoties hebraica luesehaldaica nomina Interpretantur: quod interpretatur adiungere solent. Iam vero quam turpissime in illo lapsus sit quod Bartholomeum einbar itolem eo diuersis vocibus conflatum existimauit quis vel cecutiens non videt: cum Lartholomeum per. th. aspiratum uti esse debet scripserit diptolemum per pl. echebre dicarem suspicatus hoc nomen fuisse composituni quod nusquam hactenus legimus. Sciendum itam Bartholomeum hebreis Barthalmas appellatum idest filium Thalmas. Et inde Bartholomeus per.th. dimis es .ai. diphthongo suae. primum conuersa ac deind&uς. terminatione adiecta quam gredi barbaris nominibus ad decorem apponere soliti sunt ut de Mattheo supra est a
EX EvANGELIO SECUNDUM LUCAM. CAP. L
Etus tralatio. Et postulans pugillarem scripsit dicens. Deopris Per
Ioannes est nomen eius . Lucas . D Jιτ, σου γ otii Ἐν ζ εγιαι λέγων 'c Ἀκ lik M. ιμα in του Era linus. Et postulata tabella scripsit dicens Ioannes est nomen eius. Stunica. Nescio quid opus erat hoc loco tralationem immutarem in vetus interpres latine quidem ac propriegretam dictionem πινακίω expresserit cum diκit pugillarem. Siquidem pugillares dicuntur tabelle eκ ligno siue alia materia cerate in quibus stilo scribimus vel quod pugno comprehendantur; vel a pungendo quod stilo in his pungendo scribatur . Martialis in disticho eui lemma est lJugillares citrei Senis in tenues essemus ligna tabellas Essemus libyci nobile dentis onus. Nam quod interpretem in annotationibus Erasmus taxat quasi perperam in presentia transtulerit a oristi participium stiτωας, non recte facere videtur. Nec enim eκ ea tralat sone id sequitur quod ipse in medium attulit Quomodo inquiens sci ipsi supugillaribus postillans, afferrentur. Non enim tunc cuni postulabat scribebat: sed postqua allatus est ills pugillaris scripsit in eo Ioannes est nonaen eius. Ista veroaoristi participia nonnunqua per presens tempus interdum vero per preteritum
latini interpretes transerre solent. In eo autem quod inseqtienti annotatione statim
infert quasi ridiculus manifeste patet ait enim Salpsit dicens. Si di γit quid opus erat scribere unde dioens hoc loco reserendum est non ad Zachariam loquentem sed staptura loquentem: nam mo subditur aperta fuisse lingua illius S cepisse loqui. is autem Erasmica hec legens quantumuis αγι αςbe a risu se possit continere. Si diκit inquit'iud opus erat scribere . Nam quod Zacharias mutus esset cum illa scriberet illud dicens ad eum referri non posse qui dicere tune nihil poterat Erasmus Gistimauit . anasi cum quis aliquid scribit etiam si is mutus non sit non tacens id scribat ac niente potius aspturam dictet quam prolatione verborum.
29쪽
Sciendum igitur non ad scripturam que loqui non poterat illud dIcens referri debete sed ad Zachariam qui ea per talpturam dicebat que animo conceperat. Vt omittam quod γραφά idest scriptura in grem seminini generia est sicut in latino Sta6 Uest dicens masculinum quod in grem cum scriptura nequaqua conuenire potest.
EX CAP. II. cmngine , Vetus tralatio .Hec descriptio Prima facta est a preside syrte Cyrino. Lucas is um
Π Wφ' pilitia tacta est preside syrte Cyrenio. Et in annotationibus κυρ'. idest Cyrenio. Stunica. Cum Cyrinus iste quem Cesar Augustus presidem in Syriam misit sub quo descriptio censuu in Iudea facta est Romani fuerit. quid attinebat eius propriunomen quod in grem corrupte prolatum est εἰ a latinitate detortum ris,allis qua
plurimis Romanorum nominibus agrecis factum videmus: marem interpretati Cyrenium ciam Cyrinus aut verius iniitinus latine vocatus hic fiterit. Nam cumgreci . q.litteram non habeant per illius sonum eκprim fit necesse est. Unde pro eo
quod latini dicunt Aquila proprium nomen ακυλας Spro qumtus,o ντος illi dicere solent. Ergo.c.indictisne Cyrinus sono. q. aut.Κ proferenda est. Apud Iosephuitem in fine libri decimi septimi antiquitatis iudaice Rumno interprete Cyrinum legimus pro hoc preside Syrie non Cyrenium sic enim ait. Interea Cyrinus vir consularis a Cesare destinatur censum in Syrsa dispositurus di domum Archelai redditurus. Et in principio insequentis libri id est decimi octaui. Cytinus autem unus de his qui semper in consultatione congregabantur Vetus tralatio. Et pannis eum inuoluit Lucas . . . ἰασαργύνω raria irror. E in Uπhη Et fasciis eum inuoluit. Et in annotationibus ἰαυαργίοπεν inquit ad verbum ἰ- ρ sonat infasciauit idest fisciis inuoluit ne quis imaginetur laceros pannos Stunica tπραγ-ω ut inquit fautor qui magnum etymologicum grece composuit λεγος, α τρωτώ φααIM IMPAσγιῶν vi παιδεs in ulοὶθ ο επὶ το ρεμερον. idest dicunm prime ille falae quibus pueri colligantur quo sic aptati rectiores eradant. Sudas vero emae γαια inquit esse in ἱματια , ita ut in o. idest Spargana vestimenta esses proprie autem νακ hoc nomen significare de pannos aut vestes viles vel laceras. Non igitur male vetus interpres tradnκst cum elegantissima periphrasi trunc verbi grec significatum κpreissit S pannis escens eum inuoluit. Re sic quidem Ambrosius legit et id inplicans subdit Ille inuolutus in pannis: vitu mortis laqueis absolutus sis di infra avias pannis est vides: quia in celis est non vides. Et idem de sequenti dicendum est ubi dicitur Inuenietis infautem pannis inuolutum. pro quo grece legitur ima γα ωψ.OD
'procurante Vetus tralatio Procurante Pontio Pilato iudeam Lucas ,γεμ εδνmrirerelis
re siue guber Stunica . Nullum est fere verbum quod Erasmus in vetere interprete non calunietur velut hoc loco cum in annotationibus ait interpretem delectatum esse varietate qui nune vertat procurante quod modo verterat preside idest ,γεμονεειστος Videtin autem Erasmus significare improprie hoc loco interpretem traduκisse cudirit procurante: non aduertens id esse ab eo hie positum pro administrante siue gubernante. Nam cum procurator is proprie dicatur qui aliena negocia mandato domitu administrat non ab re prouinciarum presides earundem procuratores dies postlant aut easdem procurare . Quandoquidem non tantum ut subditorum mores corrigerent in prouincias destinabantur: sed etiam ut publica augerent vectiga
30쪽
lia ae Cesarum rationes administrarent vi de CyrIno Syne preside supra prorimo capite apparet cui non solum prouincie gubernatio demandata est sed etiam descriptio illa eccensuum estimatio que ad Cesaris commoda pertinebat. Vnde apud Iosephum Rufrino interprete tale dicendi genus ut pote proprium Sisitatum reperitur libro secundo de bello Iudaico capite decimo quarto ubi sic legitur Per idem tempus reκ quidem Agrippa Alerandriam erat profectus ut Alevandrum qui Egyptum procurabat missus a Nerone iure hospitis conueniret. Vetus tralatio a ui fuit Salathiel. Erasmus in annotationibu Restia inquit sil rini fallor dicendum Matthiel. edici qui Stunita. Fallitur Erasmus cum suo Theseo Ecolampadio trium ut ipse ait Ii mainguarum perito. O uamuis enim hebraice dicatur Sealthiel idest His uti esu grecitamen Saatini quoties propria hebreorum nomina in suas linguas transtuleriint: non illa semper ad eundem modum reddiderunt ut hebraice proferrri solent velut hoc in nomine factum videmus idi non abst aliqua ration: Nam si sin eius Primam litteram supressis apice laua cum sequenti leph coniunκeris: dilaua quod ira sub lamed loco eam ea legeris id quod sepenumero fieri solet e Sealthiel quod hebrasce legitur: Salathiel efficies ut codices tam gre quam latini habent. Possem autem mutationis huiuscemodi multa afferre in medium evemplaque breuitatis gratia pretermitto. Illud tantia addam grecos idem quaniloch fecit se in Ronvinoruppriis nominibus apud quos A i, legitur pro Clemens di παῖ, pro Pudens di τλος P Catulus Stai'ντλι pro Letulus brevi, pro Luci Sasiario pro Hortesius: di xo. Pro pro amatus di Eumo pro Bibul':& alia adhuc modiquaplurima. EX CAP. II. Vetus tralatio Pauperes euangelizantur. Erasmus in annotationibus. Porro Paupepauperes vocat mites siue mansuetos hebreora more quibus ab Hieronymo AEdrevertitur paupera L . mansuctus quod fere diuitias comitetur ferocitas ct stro ut is in Icitas indocilis sit hebraice dicie
Stunica. Dimo hebraici non mansuetum sonat sed pauperem Sion qua lemcunt paupere sed eum quide qui summa inopia Segestate assectus est .psalmo 3 .Eripiens inopem de manu sortioru eius egenum N pauperem a diripientibus eu
psalmo. 33. Atidiant mansueti diletentur. nam tama; τοῦ π auod si alicubi. X.interpretes pro a mansuetum aut mitent tranitulerunt: decepti sine dubio sunt scripture similitudiue cum iod di va sola magnitudine differant ut in illoe Zacharie capite. 9. Ecce reκ tuus veniet tibi iustus di saluator ipse pauper.
sic traduXerunt. Is oua εασιλέυ σου xi Pistri, da σὰων α ς καος irast Ecce reκ tuus veniet tibi iustus e salvans ipse mansuetus. EX CAP. X. , Vetus tralatio. Matia optimam partem elegit que non auferetur ab ea iura o liz-μMI νώγαs, μερίδ' ἰόελεγατο τitu in αφερυώευι α παimς Erasmus Maria et timnam partem elegitque non auferetur ab ea. Et in annotationibus m gros, μερusta remo b M. idest bonam partem. Stunica. Ingrecosta ad verbum est ut Erasinua transtulit dest bonam partem non optimam. Sciendum tamen hebreos non habere comparativas nec superlativas voces sed prosilis uti positivis Iudicum .i . Quid dulcius melle di quid lartius leone, pitet Didin C id dulce quam me aut quid initii