Narratio de Helio Eobano Hesso

71쪽

Secundum et Camerarium si), en ius vel sola nominis commemoratio maximana omnibus admirationem iniicere debet. VII. Quam fortunata tune Ersuriensis academia erat libitis uarum veterum omniumque reliquarum artium studium summum et rilentissimum in ea servebat, ipsa divino ob anii nil enio ita nobilitata orebat, ut famae Iaritudine ii ceteras Germaniae scholas celeberrima aequaret, ut in eam innumerabilis multitudo doctrinae liberalis cupidorum vel discendi causa sese conferret, vel ad visendum Saltem Ohanum concurreret. At nihil est in rebus humanis, Auditores, certum et constans omnia fluxa reperiuntur atque fragilia. Insis:ne exemplum huius rerum humanarum mutationis academia r-suriensis erat. Illa tempora laetiora sequebantur heu lono ctristissima. Tumultus rusticorum per Germaniam orti, quibus etiam Ersuriensis ciyitas perturbabatiar, dissensi senes et discordiae, quibus a tunc ardebat, stultitia et Perversitas marit- stratuum, morbi contagiosi, metus parentum superstitioni deditorum, cum Ersurienses imprimis severent Luttiero, qui a sordibus superstitionis religionem Christianam purgare coepisset, ne siliorum animi uitieri opinionum pravitale scilicet in- seerentur haec omnia τὰ brevi ita imminuerant numerum adolescentum discendi cupidorum, ut litorarum studia iacerent rigerentque, ut de academia actum videretur, ut doctores a cademici, praesertim cum astrarium paene exhaustum vel es Set, vel diceretur, vix haberent, unde Viverent. Qualem vero sese

praebebat ob anus in hac calamitate publica Nunquam sortunae rediderat, etiamsi videretur pacem agere d). Quare nee hoe calamitatis ictu sortis et 'nstan ipsius animus frangi debilitarique poterat. Immo deo conssus iteris pro viribus

prodesse pergebat, et artem medicam addiscebat, ut eam in posterum exercere, atque ita ibi Victum comparare posset. Huius consilii auctor ei fuerat Georgius sturtilis, medicus Ersuriensis primarius, qui uni inopia Pressum omnis generis benesciis ornabat. Hic cum expertus sciret, illam artem ea natura esse , -'), ut, nisi quis magna literarum Graecarum Latinarumque scientia instructus accedat, nihil in ea mogni ellicere pos-Vit. Eobani p. 39. Minoel. IIuius editionis p. 28. - 44 Lossitis: Eobanet indoeine eis e sεen P. 4. Kuinoel. - 45hCamerarius I. c. P. 29. P a. tritius editioliis Non ita multo post ego annos nasus Octodeciam Eryhorditim ef se me contuli. p. 42. p. 29. huius editionis Cum hoc Georgio tui cludρ

designit fus ui et mox renuntiatus decimus nonus, ecundo DPiλὶ Or, Oco, magiafer Psimarum artiunt, declarans iudicium de nobis eorum, qui suffragia tulerant. Oba io fesso Kuin Oel. Camerarium ecundo loco, ut Pirror, edi-

isse docui ad Narrat. cap. 20. not. 192. - 45 Pro elaritas positum, ut fallusi. Iug. cap. 2 quibus umma claritudo Paratur. Vid. ansium ad ei sigi Gratiam Lat. p. 98. Dol. 7. et Jootticheri ex Tacit. p. 90 - 47 Haud scio at haec annia ita Positum a LΗtina consuetudine Bbhorreat Paullo stiter Tacit Annal. I, 9 et 8 euneta Iogitur. - 48 Seneca ad Helv. cap. b. inuinoei 49 Praestiterit, opinor. illius artim eam naturam Sεe

72쪽

sit ' , et ob anum iis in literis exercitatis si inum esse ios-Set, vel propterea ei uaserat, ut in hac arte nil enium studi

umque utina collocaret. Eobanus ero hoc duce et magistro

ita collocabat, ut ipse librum de tuenda bona valetudine i

conscribere posset, qui imi egregia diaeteiices praecepta eo n-tineret, et tanto omnium PlauSu Xeiperetur, ut Saeptu rePe

tendus esset librariis fi). t enim vero ob anus, qui eum sori una advorsa colluctatis doctrinae medicae partes adeo diligenter ac studiose tractabat, ab his studiis avocatus est priusquam ipse sperarat Scilicet res scholastica tali viro, qui eruditionis amplissimae documenta dedisset Iuculentissima, qui de

scholarum publicarum salute iam excellenter promeritus suis,

set J . diutius carer non poterat. Senatus Nor imbergensis,

50 AEuinoelius clipsit Posse, quo i, ne orationIs structura Urba retiar, si Pos-git in avi. - 1 Partina accurate vino elius, licet Horatii Epistola ad Pisones uiri clii. Instit. Orat. VIII, 3 60. liber de arte poetica dicatur, librum 'ppel Iasse videtur Carmen, quod bonae valetudinis conservandae rationes aliquot conlinet atquo ab Eobano ipso primum a. 1525 deinde a. 153l emen-d alius editum o Georgio turtiada inscriptum in operia in obani j arra in bus duabus indo p. 786. legii tir Ioecherus quidem, id quod Erbardus in Encyclopaediae ab eschio et rubor editae ecl. ΙΙ. Part. VII. . 211 non commemoravit, ob anum praeter illud carmen Traefatum de tuenda alefudine edidisse, in opero, quod inscribitur Alpem eines Gelelirfen-Lexicon, Tom. II. p. 359. memoriae prodidit. Sed literseidorus, artis medicae, quam in urbe nostra Prostetur, peritissimus et a su polle clite literaria instructissimus, iij ilia de re eum consulenti haec rescripsit Irare Frage ob des elius oba nus Hesςus Gedichi mi de Uebreschr I Bonae valetudinis conservandae rationes ali Irio et c. erεchieden ey on essen De tuenda bona valetudine tractatus, mus ich us en Grund inermergleichum de Ausgabe dies e Ge-diehte i Wii lubergae 1544. . , oelche dies eruetereo berschris fuhrt, ιn deria usgabe Francosiarii 1582. 8.), welche die iueis Umberschryt af, erneinendbeantu Orsen, indem in eide das Gedi hi an cingi Musa repertoris medicarum silia rerum, o duce conanti scribere pauca fave, nil ehlieast: Nam quia iusta tuo Poleras mandare Poetae, Te duce, quae olerat Pondera ferre, tulit. Dies es edi Di falle das, aue anderen liferiaris chen Erzeuguissennich selfen Oide hrene, εο eichi u Irrungen fithrende, Schieli sal, 9wohi

73쪽

lii praeclaro videret, rians istisos scit Olarii ita otios ali io ido. ii eos si ii diis sitis et relis: io iii et rei Pii blicae ita in pluvii iii titilitatis asserre, seliolarii pii laticarii ori inllers ac Portierat lice silicis' iani liabebat uti si ii iis, tiaria iit lilii A liolae probas nod olritiae ac si dei ini=istros praeficeret. Cona inendavit igitur tui ilippiis Ili Inncliuion senatui ob anuin, quom incredibilinia Ore et favore illusi lato complectet, aliar, Cuius vicem initi dii dimi cuin maxini βψ dolii orat. Non alii Saluberrimi ni consilium eo minutiis Ger Dianiae praeceptori accepit, et e sucilius, quod de ob an exquisita di et rina satis inter inties Oti Siabat Invitatus ergo est literis senatus Eobantis ad suscipienduiti in illa schola nuper condita in unus ocioris rhetori eos et postscos. β). Ac epit conditionem, venit ori inbergam, ab Eritii tensibus sitie in ora dimissus, et tanta humani tote, latita conii lato ab omnibus, a senatu imprimis exceptus St, quanta

OS, Patres, ne excepistis, hoc est Summa et maxima, ne lae

tabundus hibi gratulatus est, quod divina avente providen

tia in illam urbem venisset, sicut et illo me mihi Patulor, ne iii hanc urbem, in hane Musarum sedem VeniSse. vos . Nor imber ira, quae ob anum de benigri eXe perat, laetissimum domicilium ei per plures anno praebebat. Senatus en iiii, qui incoli imitate et virtute patriae civiumque unice delectaretur et gauderet, prudentissimis eoia filiis suis et

actionibus saluti civium omnium omni modo eonsulere Atii debat, et maxillae consultum Scholae nuper institui ne ii pie but. Senatus et cive maximam partem ne errimo Pelii toriis Pirro eo castae studio incensi flagrabant obtinus vero ipse in indit dum studia sua contulerat ad tuendam et conservandum P

lii: ionis in tei: ritatem et puritatem Luiberi doctrina, fortituditie,

vigilantia restitutam, vindicatam. Oitini nutem firmabat summa concordia, cum Erlarii discordia destrueret inniat ti). Se natus et cives obanum, incredibili plausu it gratia minitium

74쪽

docentem, cliolaeque amae et existimationi omni modo con-Sulentem, uice suspiciebant, ae luculentissimis benevolentiae

maximae documentis ornabant. Homines doctissimi ibi vivenies, Hieronymus Baiam garin erus 'P, Bilibaldus Piri liarmerus si '), Ioannes Mylius, a Zarus penserus, encestaus inicius, alii, eum diligebant, admirabantur, et amicitiam intimam eum

eo contra hebant. Et nos vel tantulum dubitabimus, cum haec fuerit obani sors per septem annos, quibus Norimbergae Viveret, quin et liae urbs laetissimum domicilium praebuerit Utinam ibi diutius remansisset utinam Erlartensium Vatia et inanes pollicitationes non audivisset auditis sidem non habuisset Sed mens iuniana nescia suturi saepe spe vana deluditur. IN EP surti nimirum, Auditores, Omnes patriae civiumque amantes, qui amictam academiae conditionem iam dudum deplorarant, assiduis admonitionibus, cohortationibus, obtestationibus suis tandem hoc esse cerant, ut senatus scholam deiectam hi instaurare decerneret. Sed iniquitas temporum et Senatus malevolentia doctores academicos Praestantissimos ex Pu- Ierant, expulerant Obanum quoque, sine quo scholam colla- Psam restitui non posse, omnibus Persuasissimum erat. Senatus igitur, qui tandem resipuerat, obani amicis mandabat,

sub honestis ei conditionibus persuaderent, ut Erlarium rediret, et ruentis academiae rebus succurreret g). Eohanus initio omnes conditiones aspernabatur, uolebat Norimbergam relinquere, ubi vitam beatissimam viveret. Ridicule semper, rescribebat Ioanni Poeningo δ), amico suo, egerunt OStri Erpburdienses. Cur non retinuerunt, quod absque negotio ')potuerunt retinere Cur nunc 'h), quod temere est amissum, sic ridicule et quasi per iocum instaurare conantur Non tam facile his temporibus scholae eriguntur, quam Paulo aut Saevientibus iterarum 1 ostibus sunt deiectae h). - Sed cum amisti in Starent, cum demonstrarent, o maiorem Erlarti facultatem dari de litoris praeclare merendi eum Servatorem et SOS-pitatorem subolae amictae fore, ob anus, quem ning is delectaret virtutis gravis et lena maiestas, quam splendor ueri pecuniaeque inanis ac levis, tandem amicorum Precibu cessit,

lamen meliora. - 59 KDinoelius CarpZovIum secutus scripsit muni arine rus, quod in aumgarinertis mutavi. id ad Camerarii Narrat. Cap. 24. not.234. - 60 Vulgo iret hei nerus vocatur. Vid. ad Camerarii Narrat . a P. 24. tot. 233 - 1 Malim vel labefactatam, vel collaPsam, quod paullo post sequitur. Vereor enim, ut Minoelitis obanum secutiis recte dixerit deiectam. Vid. not. 66. - 2 Obversabatur Minoeli: Horat. O l. I, 2, 25 sq. Quem ocet iυum PoPulus ruentis imperi rebus - 63 Epp. Lib. I. sol. V. 8. h. q. - 4 Praestat sine negotio vel nullo negoti Scribere. ep. Ages cap. 5. Via iacto in negotio, quum oluerint, nos Pyri/uens Cic. EPP. ad Att. X, 16. Siciliam fenere nullo negotio potuit. Vid. rebsi Antibatb. p. 5. 65 Hanc voculam a Minoelio omissam ex stolaetypo addidi. Ex eodem Paullo rite pro Otuerant, quod Minoelius positit, restitii Posuerunt. -- 66 Hic malini rostratae. Cic. Pro Cluent cap. 6. Perfregit et Proε fraυit Omnia

75쪽

o mairniim siti desiderium oriant, erit ac relinql en in am cademiam rediit, ita cum adolescentem instituerat, doctorem audiverat, suspexerat, et admirata fuerat. c. Venit autem eo cum spe eiusmodi, cui Ventus non

respondit hy). Quamvis enim Obanus nihil intermitteret d),

quod saceret ad restituendum pristinum academiae florem , dcomponendas sedandasque discordias, quae eam in pernicient et exitium redegerant 'P, et viam tutam ac certam scholam collapsam instaurandi monstraret tamen ii, Penes quos cademiae administratio erat, sapientiam Virtutemque contemnentes ac despicientes consilia optima et saluberrima impediebant,

ita, ut salus et incolumitas academiae Omnino non restitui, nedum augeri Irmarique ullo pacto posset. ac vero istorum

hominum inhumanitate, invidia et temeritate obani animum

vehementer commotum misereque excruciatum Sse, quis du

bitet Nihil profecto laetius ei maerore paene OPPreSSO OStquattuor IV sunestos annos contingere poterat, quam ii ilippi Maon animi, assiae principis, invitatio, ut munus rosessoris rhetorices atque poes eos ii in eademia Marpurgens susciperet. Ultro lubensque tanquam divinitus oblatum donum hoc munus accipiebat neque unquam eum postea huius consilii poenitebat Marpurgi enim vitam agebat honestissime, et doctrinae, gravitatis, conflantiae, Pietati S reliquarumque virtutum suarum herrimos fructus apiebat. Principi easta religio iii et litorarum amantissimo unus omnium longe carissimus orat, ab eoque tanto savore ornabatur, ut consuetudine

ipsius unice delectaretur, eique liberalitatis et munificentiae suae Ineu lentissima documenta daret 3 apud omnes reliquos summa auctoritate et Tatia florebat institutio ipsius ah do. lescentibus iterarum iudiosis non cupiditate, sed aviditato summa appetebatur, et fama nigenii atque doctrinae igloriam acade iniae longe lateque propagabat. A . En i hi fuit, Auditores, vilae munerumque ob anicvrsus Quae ver reliquit doctrinae suae documen in ea Sa-

iis declarant atque testantur, insigni literarum scientia eum eminitisse, et oratoris atque poetae pracslatilissimi laudibus dignissimum esse. In epistolis enim ipsius ad diversos a deprehenditur 7δὶ orationis Latinae elegantia, inopia et uberta S,

76쪽

ut salis luctilenter appareat, formam eius totam compositam esse ad normam Scriptorum Veterum optimorum. Et quatili pere excelluerit sucultate Poetica, evidenter docent carmina plura ab eo composita, quae tiamnum cum Volnplat loguntur.

scripsit inter alia ueolicovum idyllia vir. 1 eroidum libros xii Silvarum libro xx. Tlico eritum Latinis versibus elegantissimis reddidit Homeri Iliada ita armine Latino expressit, ut Virgilium Iestere arbitreris, avidis vero hymnos ex Ilebraeo

in Latinum ita transtulit, ut summi illorum temporum homineS, Lutherus, Melanchthon, uεtus Ionas, palatinus, alii, hoe Poema es res tum P Proborent, nil mirarentur, eique per literas gratularentur. Ex iis, quae bactenus dixi, luti issimum esse arbitror, Auditoros, obani merita in literas et scholas publi- eas suis se incredibilia, eaque pio gratoque Dimo a nobis recolenda osse, ita, ut viri immortalis ' exemplum, virtutes et laudes ipsius sequi, imitari, nemulari studeamus. A l . Atque nunc finem imponere possem huic orationi meae, si non pietatis ossicia mihi adhuc peragenda restarent. Vobis, Venerandi academiae ni res, immortales gratias suo τὴ);

Vestrae enim commendationi, quae mihi Sponte et ultro contigit, eoque bonorificentior fuit, debeo, quod mihi hodie ex hoc ioco veri, fiteor lienerit, quod mihi a Serenissimo et Supientissimo rincipe illius iliae micis illustrissimis professio

rhetorice atque ooscos Isi orditiaria in hac ima acu demia de-itiandata sit pietate tantum, obsequio, si do, industria et assiduitate bene licia ostra mihi exhibita obis, onerandi Collegae, remunerari OSSum; hoe Vero modo gratum meum in Vos animum, una vivam, Vobis, ita me deus mel declarabo, et iii Vestram benevolentiam ibi nec in posterum orti turn in consido. Ad Vos mea sese convertit oratio, Commilitones Ortialissimi Ηabebitis me iniciam iri tegerrimum ne cortis Rimitur, magistrum fidelissimum, qui omnibus viribus corrim Oilue ludio in eo elaboraturus sit, ut Vestri commodis, quo Cuniliae modo id seri possit, prospiciat in serviatilii . loc vero alicium origa Vos animo es tui, non dubito, Via scholis mois in posterum habendis attentos aventesque interfuturos, me tuo instro more, Vestra ori lato haud itidio: num iudi nititos osso. x se Benignissinio detis lovae lutelae commendo Ludovicum, Patrem a trino Indul Derilis si inum, ius lue Coniui: in Serenis sinam, nec Do 1 T7 Principem Herculiarium, SP cui diu-

77쪽

triae, est iis Parentis Optimi ins redientem, et universa in Domitin Principalem Augustissima in Concede Serenissimo Principi nostro a Domino valetudinem Prosperrimana, vitamque beatissimam, ut laetus diu populo beat intersit 7. . Serva illius niteos lustrissimos, vim de Patria, celesia et liae academia immortaliter ' meritos, elicem iis niti Iuni rerum

consiliorumque successum tribue, eosque praemiis meritorum dulcissimis Orna. Serva, summe deuS Rectorem Iulius academiae Masrnificum, Cancessarium Perillustrem, reliquosque

Patres Conseriptos 3 orna cumula eo omnis generis bonis et commodis quam Plurimis, atque cuncta eorum Studia in promovenda academiae salute utilissima et fructuosissima esse iiii, Q. Complectere porro umore tuo bane academiam, eique Incolumitatem, incrementa, aeternitatem largire Fave vero de Dique

etiam in posterum milii, coepta et instituta mea felici eventu corona β λ), valetudineinque milii firmam tribuo, ut sine ulla interpellatione literarum et tutus eademiae saluti con sulere posSim. Ne utraque pagella praeter typographorum morem uncaret, ob an carnien in Albertur a Durerum, Pictoren celeber-riiniim, de quo Brii ciceri Ehrentem ne der deuischen Geleh, sum ei p. 0 sqq. et Encrclopae diae ab Erschio et Grubero oditae cet. I. Uart. VII. p. 2I2. veliin conseras, ex illius

operum farra liuibus duabus P. 286 sqq. hic interponere placuit. SonNIERI DE A in riri To DCHMrio.

Invida Diarerum quo tempore suta tulerunt, Et tantum terris eripuere decus, Iam ter quinque ierant a nato saecula Christo, Et quater in cursu septimus annus erat i).

,nereri dixerit, neminem reperio. - 80 Ilaec quoquct, uti nostro sermoni conveniunt, ita a Latina ConsuΘtudine abliorrent. Scribe igit ire Omia et instituta mea felicem euenturn habere iube. Virg. Aen. VII, 259. Di nostria in

78쪽

i sit Vellera Phryxeae pestidis iani Phisebiis obibat,

Florida nativi ' te inpora veris erant.

Obtilli haud dubio inihi talia somnia monstro, Quae nox salutem est prima secuta diem. Vera loquar, nihil iungam' si mentia autem, 10 Summa sit haec, in qua mentiar liora milii. Fossa Soporifero rostratus membra ubili Totus in extrema parte quietis Deram. Nostra videbatur Duror iis limina vultu Hoc illo ingressus, quo modo Viri u erat. 15 Extimui, non ignarus aulo ante Sepultum,

Et tamen ossicii nomine sortis eram. Assedit vultuque parunt 1inguaque moratuS,Murmure dehinc remulo dicere visus erat: IIesse, meo nuper non ultimus inter amicos, 20 Nun decet ossicii te meminisse tui. Nam si verus eras, ut era S, viVeniis amicus, Idem defuncti Manibus esse VeliS, Et mea perpetuae transcribere nomina famae, Addere et in tumulo verba des enda meo.

25 Finierat paucis utilii respondere paranti

Allonita exsans ut venit in ossa tremor.

Nam quia praeterita pallentem morte videbam. Vix potui timida talia voce loquii decus aetatis, ureri, et g loria nostrae,30 Quod petis e nostro carmine iuris tabes. Sponte daturus eram, si non tiam ipse petisses 3Τam tibi perpetuo haec constat, amice, deS. Multo plura etiam tibi nos debere sale mur,

Paupere OSSimus quam dare dona nanti.

35 Verba videbatur capite annuere ista locuto. Tot ipse, ut sugerem, corpore nixu erum. Iamque id conantem motis ad inania an embris Somnia deseruit plena labore quies. Frigidus in toto in anabat corpore sudor h), 40 Qui a in gratus erat, terruit ante labor. Protinus Aurorae coelum petiere ius ales, Et nitidum claro lumine mane fuit. Quassabam calamos, digitosque in verba coe*i, Quaeque vidus subito scripta labore odi. 45 Sed licet ipso Dei res oraclum haec visa sui S Se, Hoc tamen Alberti nomine carnien Ina.

2 Praestiterit nascensis. - In iitraque editione Francos urtetis legit truietus, Mi in margine alterius 8. 1549. parato manias antiqua sulastitati qum fis quod recepi. - 4 Vocabulum Pari/3n Pro Ptitillis a poni non Potest. Ovid. et VIII, 11. Paullumque noria a. - Obversubatur ob in I irg. Aen. III, 175. rum gelidus toto nauabra corpore Sudor.

79쪽

CARMEN